Yıl: 2019 Cilt: 162 Sayı: 162 Sayfa Aralığı: 17 - 40 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-10-2021

Kocaeli Yarımadası Tunç ve Demir Çağlarına Ait Arkeolojik Bulgular: Yüzey Araştırmaları ve Kocaeli Müzesi'nde Korunan Eserler

Öz:
Kocaeli yarımadasının Tunç ve Demir Çağlarına ilişkin arkeolojik bulgular ilk kez 2005 yılından beriyürütülen yüzey araştırmaları kapsamında elde edilmiştir. Dilovası İlçesi Adatepe Mevkii'nde bulunankoyu gri ve siyah astarlı, açkılı kap parçaları ile Kocaeli Müzesi'nde korunan, buluntu yeri bilinmeyeniki küçük kap, Anadolu ve Ege İlk Tunç Çağı I-II yerleşik topluluklarının kaplarına, açık renk hamurluiki kap da Orta Anadolu İlk Tunç Çağı II-III kaplarına benzemektedir. Adatepe’de saptanan iki kap parçasıda Balkanlar ve Ege Bölgesi'nde MÖ 2. binyıl sonlarına doğru ortaya çıkan kaba seramik, Kocaeli Müzesi'nde korunan maşrapa ise Anadolu’da aynı dönemde ortaya çıkmaya başlayan Yumruluseramikle benzeşmektedir. Kartepe İlçesi Kocataşlar Mevkii’nde saptanan iki yassı balta ile KocaeliMüzesi'nde bulunan benzerleri Anadolu’da Neolitik Çağ'dan Tunç Çağı sonuna kadar kullanılan tiptedir.Müzede korunan Son Tunç Çağı kolcuklu baltaları ile Demir Çağı ok uçlarının buluntu yerleribilinmemektedir. Kocaeli yarımadasında Tunç ve Demir Çağı yerleşimlerinin su altında ya da alüvyondolguları ve modern yapılaşma altında kalmış olabileceği öne sürülmekle birlikte, yüzey araştırmaları,bu dönemlere ait bazı yerleşimlerin yüksek bölgelerde yer alabileceğini ortaya koymuştur.
Anahtar Kelime:

EVIDENCE OF THE BRONZE AND IRON AGES ON THE KOCAELI PENINSULA:FIELD SURVEY AND FINDS PRESERVED IN THE KOCAELI MUSEUM

Öz:
Archaeological finds related to the Bronze and Iron Ages on the Kocaeli Peninsula were obtained for the first time during the surveys undertaken since 2005. Pot sherds with dark grey and black burnished slips found on Adatepe in Dilovası, as well as two small vessels preserved in the Kocaeli Museum, resemble the Early Bronze Age I-II vessels of sedentary Anatolian and Aegean communities, while two small vessels made from light coloured clay can be likened to the Early Bronze Age II-III vessels of Central Anatolia. Two potsherds recovered in Adatepe are reminiscent of the coarse pottery that emerged in the Balkans and the Aegean region towards the end of the 2nd millennium BC; a small vessel held at Kocaeli Museum bears a likeness to the Knobbed Ware which emerged in Anatolia in the same period. Two of the flat axes that were recovered from Kocataşlar Mevkii in Kartepe, and a number of other items at the Kocaeli Museum, can be categorised as belonging to a type used between the Neolithic period and the end of the Bronze Age in Anatolia. We do not know the find-spots of the Late Bronze Age lugged axes and Iron Age arrowheads that are stored at the museum. Although it has been suggested that the Bronze and Iron Age settlements in the Kocaeli Peninsula may have been flooded or submerged under alluvial fill and modern settlements, field surveys have pointed to the possibility that some of the settlements from these periods were located on higher elevations.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • Akurgal, E. 1958. “Yortankultur – Siedlung in Ovabayındır bei Balıkesir”, Anatolia 3: 156-170.
  • Aydıngün, Ş. 2013. “İstanbul Küçükçekmece Göl Havzası (Bathonea) Kazılarından MÖ 2. Bine Ait Eserler”, Arkeoloji ve Sanat 144: 1-14.
  • Aydıngün, Ş. ve H. Aydıngün 2013. “Erken Demirçağ’da İstanbul Boğazı Üzerinden Trak/Frig Kavimlerinin Geçişine Ait İlk Bulgular”, Arkeoloji ve Sanat 142: 65-78.
  • Aydıngün, Ş., A. H. Eğilmez, H. Aydıngün, İ. Gürbüz, G. Gürbüz, M. Albukrek, G. Küçükali, E. Kuruçayırlı ve B. Erdem 2015. “İstanbul Çatalca/İnceğiz – Maltepe’deki Yer Altı Yapıları”, Arkeoloji ve Sanat 149: 115-126.
  • Aydıngün, Ş., V. Heyd, E. Güldoğan ve H. Öniz 2014. “İstanbul’un Batısında Kalan Son Höyük: Selimpaşa”, A. Engin, B. Helwing, B. Uysal (yay.) Armizzi: Engin Özgen’e Armağan: 47-55. Aristan Kitap, Ankara.
  • Beksaç, E. 2005. “Bithynia’nın Erken Tarihinde Sakarya ve Arkeolojisi”, Sakarya Tarihi: 11-32. Sakarya Üniversitesi Yayınları, Sakarya.
  • Beksaç, E. 2013. “Kartepe ve Çevresinin Arkeolojisi”, Kartepe Kitabı 2: 685-695. Kartepe Belediyesi, Kocaeli.
  • Beksaç, E. ve Ş. N. Beksaç 2015. “Kocaeli ve Çevresinin Erken Tarihi ve Arkeolojisine Kısa Bir Bakış”, H. Selvi (yay.) Uluslararası Gazi Akça Koca ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu Bildirileri: 51-71. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Kocaeli.
  • Bilgen, A. N. 2011. Seyitömer Höyük Kazısı Ön Raporu 2006-2010. Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
  • Bittel, K. 1938. “Vorläufiger Bericht über die Ergebnisse der Ausgrabungen in Boğazköy im Jahre 1937”, Mitteilungen der Deutschen Orientgesellschaft 76: 13-40.
  • Bittel, K. 1939. “Ein Gräberfeld der Yortankultur bei Babaköy”, Archiv für Orientforschung 13: 1-39.
  • Bittel, K. 1945. Gründgzuge der Vor-und Frügeschichte Kleinasiens. Verlag Ernst Wasmuth, Tübingen.
  • Blegen, C. W. 1963. Troy and the Trojans. Ancient Peoples and Places. Thames and Hudson, London.
  • Blegen, C. W., J. L. Caskey, M. Rawson ve J. Sperling 1950. Troy: General Introduction: The First and the Second Settlements. Princeton University Press, Princeton.
  • Blegen, C. W., J. L. Caskey, M. Rawson ve J. Sperling 1951. Troy: The Third, Fourth and Fifth Settlements. Princeton University Press, Princeton.
  • Blegen, C. W., C. G. Boulter, J. L. Caskey ve M. Rawson 1958. Troy: Settlements VIIa, VIIb and VIII. Princeton University Press, Princeton.
  • Boehmer, R. M. 1972. Die Kleinfunde von Boğazköy, aus den Grabungskampagnen 1931-1939 und 1952-1969. Boğazköy-Hattuša VII, Wissenchaftliche Veröffentlichungen der Deutschen Orient-Gesellschaft 87, Verlag Gebrüder Mann, Berlin.
  • Boehmer, R. M. 1979. Die Kleinfunde aus der Unterstadt von Boğazköy, Grabungskampagnen 1970-1978. Boğazköy-Hattuša X, Verlag Gebrüder Mann, Berlin.
  • Broodbank, C. 2009. “The Early Bronze Age in the Cyclades”. C. W. Shelmerdine (yay.) The Cambridge Companion to the Aegean Bronze Age: 47-76. Cambridge University Press, Cambridge.
  • Çalık Ross, A. 2007a. “İzmit’te Arkeoloji ve Yüzey Araştırmaları”, I. Uluslararası Kocaeli ve Çevresi Kültür Sempozyumu Bildirileri I-II: 909-922. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Kocaeli.
  • Çalık Ross, A. 2007b. Antik İzmit: Nikomedia. Delta Yayınları, İstanbul.
  • Çalık Ross, A. 2011. “Nikomedia (İzmit) Arkeoloji Çalışmaları ve Kentin Vizyonu”, 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi Bildiriler Kitabı II: 879-897. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Ankara.
  • Deshayes J. 1960. Les outils de Bronze, de l’indus au Danube (IVe au IIe millénaire) I-II. Institut français d’Archéologie de Beyrouth, Bibliothèque archéologique et historique LXXI, Geuthner, Paris.
  • Dönmez, Ş. 2004. “Protohistorik Çağ’da Haliç ve Tarihi Yarımada”, Dünü ve Bugünü ile Haliç Sempozyum Bildirileri: 41-55. Kadir Has Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
  • Dönmez, Ş. 2006. “The Prehistory of the İstanbul Region: A Survey”, Ancient Near Eastern Studies 43: 239-264.
  • Dönmez, Ş. 2011. “Yeni Araştırmalar Işığında İstanbul’un (Tarihi Yarımada) Neolitik, Kalkolitik ve Demir Çağı Kültürleri Üzerine Genel Değerlendirmeler”, Vakıf Restorasyon Yıllığı 2:19-25.
  • Dönmez, Ş. 2014. “Byzantion’un (İstanbul) Kolonizasyonu Üzerine Yeni Değerlendirmeler”, Vakıf Restorasyon Yıllığı 8: 48-54.
  • Dönmez, Ş. 2017. “The Protohistoric Times of Istanbul in the Light of New Evidence”, TÜBA-AR 21: 93-115.
  • Draganov, V. 1995. “Submerged Coastal Settlements from the Final Eneolithic and the Early Bronze Age in the Sea Around Sozopol and Urdoviza Bay Near Kiten”, D. W. Bailey ve I. Panayotov (yay.) Prehistoric Bulgaria: 225-241. Prehistory Press, Madison.
  • Düring, B. S. 2011. The Prehistory of Asia Minor: From Complex Hunter-Gatherers to Early Urban Societies, 20.000–2.000 BC. Cambridge University Press, Cambridge.
  • Efe, T. 1988. Demircihüyük: die Ergebnisse der Ausgrabungen, 1975-1978, Die Keramik 2: Die frühbronzezeitliche Keramik der jungeren Phasen (ab Phase H). Verlag Philipp von Zabern, Mainz am Rhein.
  • Efe, T. 2006. “Anatolische Wurzeln – Troia und die frühe Bronzezeit im Westen Kleinasiens”, M. O. Korfmann (yay.) Troia: Archäologie eines Siedlungshügels und seiner Landschaft: 15-28. Verlag Philipp von Zabern, Mainz am Rhein.
  • Efe, T. 2007. “The Theories of the ‘Great Caravan Route’ between Cilicia and Troy: The Early Bronze Age III Period in Inland Western Anatolia”, Anatolian Studies 57: 47-64.
  • Efe, T. ve A. İlaslı 1997. “Pottery Links between the Troad and Inland Northwestern Anatolia during the Trojan Second Settlement”, C. G. Doumas ve V. La Rosa (yay.) Poliochni e L’Antica Eta del Bronzo Nell’egeo Settentrionale: 595-609. Scuola Archeologica Italiana de Atene, Athens. Efe, T. ve D. Ş. M. Ay 2000. “Early Bronze Age I pottery from Küllüoba near Seyitgazi, Eskişehir”, Anatolia Antiqua 8: 1-87.
  • Efe, T., A. İlaslı ve A. Topbaş 1995. “Salvage Excavations of the Afyon Archaeological Museum, part 1: Kaklık Mevkii, a site Transitional to the Early Bronze Age”, Studia Troica 5: 357-399.
  • Efe, T. ve D. Ş. M. Ay-Efe 2001. “Küllüoba: İç Kuzeybatı Anadolu’da bir İlk Tunç Cağı Kenti, 1996- 2000 Yılları Arasında Yapılan Kazı Çalışmalarının Genel Değerlendirmesi”, TÜBA-AR 4: 43-78.
  • Efe, T. ve M. Türkteki 2011. “Early Bronze Age Pottery in the Inland Western Anatolian Region”, Across: The Cyclades and Western Anatolia during the 3rd Millennium BC: 214-223. Sabancı Üniversitesi, İstanbul.
  • Eimermann, E. 2004. “Soundings at Early Bronze Age Hacılartepe in the İznik Region (NW Anatolia)”, Anatolica 30: 15-36.
  • Eimermann, E. 2008. “Soundings at Early Bronze Age Hacılartepe. Stratigraphy, pottery tradition and chronology”, J. Roodenberg ve S. Alpaslan Roodenberg (yay.) Life and death in a prehistoric settlement in Northwest Anatolia: the Ilıpınar excavations III: with contributions on Hacılartepe and Menteşe: 361-417. Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten, İstanbul.
  • Emre, Ö., T. Erkal, A. Tchepalyga, N. Kazancı, M. Keçer ve E. Ünay 1998. “Doğu Marmara Bölgesi’nin Neojen-Kuvaternerdeki Evrimi”, Maden Tetkik Arama Enstitüsü Dergisi 120: 233-258.
  • Erdoğdu, B. 2012. “Uğurlu-Zeytinlik: Gökçeada’da Tarih Öncesi Dönemlere Ait Yeni Bir Yerleşme”, Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 2/4: 1-16.
  • Erinç, S. 1954. “The Pleistocene History of the Black Sea and the Adjacent Countries with Special Reference to the Climatic Changes”, Review of the Geographical Institute I: 84-133.
  • Eriş, K. ve N. Çağatay 2008. “Marmara Denizi’nde Son Buzul Döneminden Günümüze Deniz Seviyesi Değişimleri”, İstanbul Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi 7/6: 13:23.
  • Erkanal, H. 1977. Die Äxte und Beile des 2. Jahtausends in Zentralanatolien. Prähistorische Bronzefunde, Abteilung IX, 8. C. H. Beck’sche Verlagsbuchhandlung, München.
  • Fıratlı, N. 1978. “New Discoveries Concerning The First Settlement of Ancient İstanbul-Byzantion”, The Proceedings of the Xth International Congress of Classical Archaeology I: 565-574. Türk Tarih Kurumu, Ankara.
  • Fidan, E., D. Deniz ve M. Türkteki 2015. “An Overview of the Western Anatolian Early Bronze Age”, European Journal of Archaeology 18/1: 60-89.
  • French, D. H. 1967. “Prehistoric Sites in Northwest Anatolia: I. The İznik Area”, Anatolian Studies 17: 58-68.
  • Güldoğan, E. 2008. “Aşıklı Höyük Sürtmetaş Endüstrisi, Kesiciler ve Diğer Araç, Silah ve Aletler Grubu”, İ. Delemen vd. (yay.) Haluk Abbasoğlu’na Armağan. Euregetes: 521-530. Suna & İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Merkezi, İstanbul.
  • Güldoğan, E. 2011. “Aşıklı Höyük Sürtmetaş Buluntu Topluluğu”, TÜBA-AR 14: 113-127.
  • Gürkan, G. ve J. Seeher 1991. “Die frühbronzezeitlichen Nekropole vom Küçük Höyük bei Bozüyük”, Istanbuler Mitteilungen 41: 39-96.
  • Güven, G. ve D. Bayrak 1998. “İzmit Körfezi Plio-Kuvaterner Çökellerinin Sismik İrdelenmesi”, Türkiye Jeoloji Bülteni 41/2: 151-164.
  • Harmankaya, S. ve B. Erdoğu 2002. Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri 4: İlk Tunç Çağı. TASK Vakfı Yayınları, İstanbul.
  • Haspels, C. H. E. 1951. Phrygie, Exploration Archéologique, Tome III, La Cité de Midas, Céramique et Trouvailles Diverses. Boccard, Paris.
  • Horejs, B. ve B. Weninger 2016. “Early Troy and its significance for the Early Bronze Age in Western Anatolia”, E. Pernicka, S. Ünlüsoy ve S. W. E. Blum (yay.) Early Bronze Age Troy: Chronology, Cultural Development, and Interregional Contacts: 123-145. Verlag Rudolf Habelt, Bonn.
  • Huot, J. L. 1982. Les Céramiques Monochromes Lissées en Anatolie à l’epoque du Bronze Ancien. Etudes Comparatives des Poteries et Céramiques Orientales, Sous L’égide de L’institut Français D’archéologie Du Proche-Orient, Geuthner, Paris.
  • Kamil, T. 1982. Yortan Cemetery in the Early Bronze Age of Western Anatolia. British Archaeological Reports International Series 145, Oxford.
  • Karauğuz, G. 2002. Boğazköy ve Ugarit Çivi Yazılı Belgelerine Göre Hitit Devletinin Siyasi Antlaşma Metinleri. Çizgi Kitabevi, Konya.
  • Kayan, İ. 1996. “Holocene Coastal Development and Archaeology in Turkey”, Zeitschrift für Geomorphology 102: 37-59.
  • Kıymet, K. 2017. “Hititçe Metinlerde Sakarya Urmağı”, III. Uluslararası Gazi Süleyman Paşa ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu I: 193-206. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Kocaeli.
  • Koçel Erdem, Z. 2012. “Astakos Kazısı”, Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü. Haberler 34: 23-25.
  • Konak, A. 2017. “Buzul Çağlarından İtibaren Kocaeli’de Doğal Çevre Değişimleri ve Kültüre Yansıması”, III. Uluslararası Gazi Süleyman Paşa ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu: 79-94. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Kocaeli.
  • Koppenhöfer, D. 1997. “Troia VII – Versuch einer Zusammenschau einschließlich der Ergebnisse des Jahres 1995”, Studia Troica 7: 295-353.
  • Koppenhöfer, D. 2002. “Buckelkeramik und Barbarische Ware in Troia: Anmerkungen zur Herkunft”, R. Aslan vd. (yay.) Festschrift für Manfred Korfmann: Mauerschau 2: 679-704. Verlag Bernhard Albert Greiner, Remshalden-Grunbach.
  • Korfmann, M. ve B. Kromer 1993. “Demircihüyük, Beşiktepe, Troia: Eine Zwischenbilanz zur Chronologie dreier Orte in Westanatolien”, Studia Troica 3: 135-146.
  • Lamb, W. 1937. “Excavations at Kusura near Afyon Karahisar”, Archaeologia 86: 1-64.
  • Lamb, W. 1938. “Excavations at Kusura near Afyon Karahisar”, Archaeologia 87: 217-273.
  • Lloyd, S. ve J. Mellaart 1955. “Beycesultan Excavation: First Preliminary Report”, Anatolian Studies 5: 39-82.
  • Lloyd, S. ve J. Mellaart 1962. Beycesultan I: The Chalcolithic and Early Bronze Age Levels. British Institute of Archaeology at Ankara, London.
  • Macqueen, J. G. 1968. “Geography and History in Western Asia Minor in the Second Millenium B.C.”, Anatolian Studies 18: 169-185.
  • Mansel, A. M. 1968. “Hannibal’in Mezarı”, Belleten XXXII/128: 527-551.
  • Massa, M. ve V. Şahoğlu 2015. “The 4.2ka BP climatic event in west and central Anatolia: combining palaeo-climatic proxies and archaeological data”, H. Meller vd. (yay.) 2200 BC – A climatic breakdown as a cause for the collapse of the old world? 7: 61-78. Landesamt für Denkmalpflege und Archäologie Sachsen-Anhalt, Halle.
  • Mellaart, J. 1962. “Pottery of the Early Bronze 1 period”, S. Lloyd ve J. Mellaart (yay.) Beycesultan Volume I: The Chalcolithic and Early Bronze Age Levels: 116-134. British Institute of Archaeology at Ankara, London.
  • Mellaart, J. 1971. “Anatolia, c. 4000–2300 B.C”. I. E. S. Edwards, C. J. Gadd ve N. G. L. Hammond (yay.) The Cambridge Ancient History I/2: Early History of the Middle East: 363-416. Cambridge University Press, Cambridge.
  • Mellaart, J. ve A. Murray 1995. Beycesultan III-II. British Institute of Archaeology at Ankara, London.
  • Meriç, E. 1995. "İzmit Körfezi (Hersek Burnu-Kara Burun) Kuvaterner'inin Stratigrafisi ve Ortamsal Özellikleri", E. Meriç (yay.) İzmit Körfezi Kuvaterner İstifi: 251-257. Deniz Harp Okulu Komutanlığı Basımevi, İstanbul.
  • Muscarella, O. W. 1988. Bronze and Iron Ancient Near Eastern Artifacts in the Metropolitan Museum of Art. The Metropolitan Museum of Art, New York.
  • Müller-Karpe, H. 1974. Handbuch der Vorgeschichte III: Kupferzeit. Beck’sche Verlagsbuchhandlung, München.
  • Nicholls, V. R. 1959. “Old Smyrna: The Iron Age Fortifications and Associated Remains on the City Perimeter”, Annual of the British Schools at Athens 53-54 (1958-59): 35-137.
  • Ocakoğlu, F., Ç. Çilingiroğlu, İ. Potoğlu Erkara, S. Ünan, B. Dinçer ve M. S. Akkiraz 2019. “Humanclimate
  • interactions since the neolithic period in Central Anatolia: Novel multi-proxy data from the Kureyşler area, Kütahya, Turkey”, Quaternary Science Reviews 213: 1-17.
  • Orthmann, W. 1966. “Keramik der Yortankultur in den Berliner Museen”, Istanbuler Mitteilungen 16: 1-26.
  • Özbek, O. 2000. “Gelibolu Yarımadası’nın Kuzeyinde Yeni Bir Prehistorik Taş Balta Atölyesi: Buruneren”, Türk Arkeoloji ve Etnoğrafya Dergisi 1: 1-4.
  • Özbek, O. 2007. “Prehistorik Dönemde Sürtme taş işçiliği üzerine bir örnek: Baştepe (Gelibolu Yarımadası)”, Anadolu Medeniyetleri Müzesi 2006 Yıllığı: 359-372. Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Ankara.
  • Özbek, O. 2008a. “Aktopraklık Höyük (Bursa) Sürtmetaş Endüstrisi Üzerine Öncül Arkeometrik Çalışmalar: Tipolojik Yaklaşım”, Arkeometri Sonuçları Toplantısı 23: 265-278.
  • Özbek, O. 2008b. “Gelibolu Yarımadası Güneyindeki Bazı Höyüklerin Son Araştırmalar Işığında Yeniden Değerlendirilmesi”, Arkeoloji ve Sanat 127: 1-14.
  • Özbek, O. 2009a. “Aktopraklık Höyük (Bursa) Cilalı Taş Alet Endüstrisi ve Üretim Teknolojisi Üzerine Bazı Gözlemler”, Arkeometri Sonuçları Toplantısı 24: 363-378.
  • Özbek, O. 2009b. “2007 Yılı Gelibolu Yarımadası Prehistorik Dönem Yüzey Araştırması”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 26/1: 367-382.
  • Özbek, O. 2010. “Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı’nda Prehistorik Dönem Araştırma: 2008 Sezonu”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 27: 239-258.
  • Özbek, O. 2012. “2010 Yılı Saros Körfezi Gelibolu yarımadası Prehistorik Dönem Yüzey Araştırması”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 29/3: 463-479.
  • Özbek, O. ve K. Erol 2001. “Etude Petrographique des Haches Polies de Hamaylıtarla et Fenerkaradutlar (Turquie)”, Anatolia Antiqua IX: 1-7.
  • Özdoğan, M. 1985. “1984 Yılı Trakya ve Doğu Marmara Araştırmaları”, Araştırma Sonuçları Toplantısı III: 409-420.
  • Özdoğan, M. 1993. “The Second Millennium of the Marmara Region: The Perspective of a Prehistorian on a Controversial Historical Issue”, Istanbuler Mitteilungen 43: 151-163.
  • Özdoğan, M. 1998. “Early Iron age in Eastern Thrace and the Megalithic Monuments”, N. Tuna, Z. Aktüre ve M. Lynch (yay.) Thracians and Phrygians: Problems of Parallelism: 29-40. Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
  • Özdoğan, M. 2002. “The Bronze Age in Thrace in Relation to the Emergence of Complex Societies in Anatolia nad in the Aegean”, Der Anschnitt 15. Anatolian Metal II: 67-76.
  • Özdoğan, M. 2003. “The Black Sea, the Sea of Marmara and Bronze Age Archaeology: An Archaeological Predicament”, G. A. Wagner, E. Pernicka ve H.-P. Uerpmann (yay.) Troia and the Troad: Scientific Approaches: 105-120. Springer Verlag, Berlin – Heidelberg.
  • Özdoğan, M. 2007. “Coastal changes of the Black Sea and Sea of Marmara in archaeological perspective”, V. Yanko-Hombach vd. (yay.) The Black Sea Flood Question. Changes in Coastline, Climate and Human Settlement: 651-669. Springer, Dordrecht.
  • Özdoğan, M. 2011. “Submerged Sites and Drowned Topographies along the Anatolian Coasts: an overview”, J. Benjamin vd. (yay.) Submerged Prehistory: 219-229. Oxbow Books, Oxford.
  • Özdoğan M. 2018. “Marmara Denizi Ve Neolitik Yaşam Biçiminin Anadolu’dan Avrupa’ya Aktarımı”, TINA, Denizcilik Arkeolojisi Dergisi 10: 9-30.
  • Özdoğan, M. 2008. “Tarihöncesi İstanbul. Yeni Bulgular Işığında İstanbul’un Tarihöncesine Bir Bakış”, Aktüel Arkeoloji 8: 74-84.
  • Özdoğan, M. 2013. “The Prehistory of Northwestern Turkey: A Synoptic Overview of the Latest Evidence”, D. V. Grammenos (yay.) Recent Research in the Prehistory of the Balkans: 330-358. Archaeological Institute of Northern Greece, Thessaloniki.
  • Özdoğan, M. 2019. Hammaddeden Ustalara Tarihöncesi Arkeolojisinde Malzeme. Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
  • Özgüç, N. 1966. “Acemhöyük Kazıları”, Anadolu 10: 1-28.
  • Özgüç, T. 1943. “Öntarihte İsparta Ovası Kültürü ve Yeni Buluntuları”, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi II/3: 407-418.
  • Özgüç, T. 1944. “Yortan Mezarlık Kültürüne Ait Yeni Buluntular”, Belleten VIII/29: 52-70.
  • Özgüç, T. 1982. Maşat Höyük II, Boğazköy’ün Kuzeydoğusunda bir Hitit Merkezi. Türk Tarih Kurumu, Ankara.
  • Özsait, M. 2003. “Les fouilles du cimetiere de Göndürle Höyük a Harmanören”, Anatolica 29: 87-102.
  • Özsait, M. 2005. “The Harmanören-Göndürle Höyük Necropolis Excavations”, TÜBA-AR 8: 170- 182.
  • Pecorella, P. E. 1984. La cultura preistorica di Iasos in Caria. Giorgi Bretschneider, Rome.
  • Podzuweit, C. 1979. Trojanische Gefäßforme der Frühbronzezeit in Anatolien, der Agais und angrezenden Gebieten, Ein Beitrag zur vergleichende Stratigraphie. Phillip von Zabern, Mainz am Rhein.
  • Przeworski, S. 1935. “Der Grottenfund von Ordu: Ein Beitrag zu den kleinasiatisch-kaukasischen Beziehungen am Ende des 2. Jahrtausends v.Chr.”, Archiv Orientálni VII: 390-416.
  • Przeworski, S. 1939. Die Metallindustrie Anatoliens in der Zeit von 1500-700 v.Chr., Rohstoffe, Technik, Produktion. Brill, Leiden.
  • Pullen, D. 2009. “The Early Bronze Age in Greece”, C. W. Shelmerdine (yay.) The Cambridge Companion to the Aegean Bronze Age: 19-46. Cambridge University Press, Cambridge.
  • Roodenberg, J. 1991. “Ilıpınar Höyük Üçüncü Dönem Kazı Sonuçları (1989)”, Kazı Sonuçları Toplantısı XII: 105-111.
  • Sancar, Ü. ve N. Çağatay 2011. “Son 20000 yılda Karadeniz ve Marmara Denizi’nde Oluşan PaleoÇevresel Değişimler”, İstanbul Teknik Üniversitesi Mühendislik Dergisi 10/4: 141-152.
  • Savaş, Ö. S. 2007. “Eski Bir Sorunun Peşinde: Anadolu (Hitit-Luvi) Hiyeroglifli Yazıtlar Işığında ‘Maša Memleketi’nin Yeri”, M. Alparslan, M. Doğan Alparslan ve H. Peker (yay.) VITA – Belkıs Dinçol ve Ali Dinçol’a Armağan: 657-675. Ege Yayınları, İstanbul.
  • Sazcı, G. 2005. “Troia I-III, die Maritime und Troia IV-V, die Anatolische Troia-Kultur: eine Untersuchung der Funde und Befunde im mittleren Schliemanngraben (D07, D08)”, Studia Troica 15: 33-98.
  • Schmidt, E. F. 1929. “Test Excavations in the City of Kerkenes Dagh”, American Journal of Semitic Languages 45/4: 221-274.
  • Seeher, J. 1987. Demircihüyük III,1: Die Ergebnisse der Ausgrabungen 1975-1978, Die Keramik 1. Verlag Philipp von Zabern, Mainz am Rhein.
  • Seeher, J. 1991. “Die Nekropole von Demircihüyük-Sarıket”, Istanbuler Mitteilungen 41: 97-124.
  • Seeher, J. 1992. “Die Nekropole von Demircihüyük-Sarıket”, Istanbuler Mitteilungen 42: 5-19.
  • Seeher, J. 1993. “Demircihöyük Nekropol Kazısı: 1991 Yılı Sonuçları”, Kazı Sonuçları Toplantısı XIV/I: 365-379.
  • Seeher, J. 2000. Die Bronzezeitliche Nekropole von Demircihüyük-Sarıket: Ausgrabungen des Deutschen Archäologischen Instituts in Zusammenarbeit mit dem Museum Bursa, 1990-1991. Istanbuler Forschungen 44, Ernst Wasmuth Verlag, Tübingen.
  • Şahin, I. 2008. “Trakya ve Doğu Marmara”, içinde: Ceylan, A., G. Kozbe, Y. Polat, T. Sivas, H. Sivas, I. Şahin ve Y. Topaloğlu, “Türkiye Demir Çağı Araştırmaları Üzerine Değerlendirmeler”, Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri 6 (Demir Çağı): 3-7. Ege Yayınları, İstanbul.
  • Şahoğlu, V. 2008a. “Crossing borders: The Izmir region as a bridge between the east and the west during the Early Bronze Age”, C. Gillis ve B. Sjöberg (yay.) Crossing Borders: 153-173. Paul Aström Förlag, Sävedalen.
  • Şahoğlu, V. 2008b. “Liman Tepe and Bakla Tepe: New evidence for the relations between the İzmir region, the Cyclades, and the Greek mainland during the late fourth and third millennia BC”, H. Erkanal vd. (yay.) The Aegean in the Neolithic, Chalcolithic and Early Bronze Age: 483- 501. Ankara Üniversitesi, Ankara.
  • Taş, İ. 2007. “Hitit Metinlerinde Maša Ülkesi”, Arkeoloji ve Sanat 125: 15-34.
  • Topbaş, A., T. Efe ve A. İlaslı 1998. “Salvage Excavations of the Afyon Archaeological Museum, part 2: the Settlement Karaoğlan Mevkii and the Early Bronze Age Cemetery of Kaklık Mevkii”, Anatolia Antiqua 6: 21-94.
  • Uzun, A. 2010. “Sapanca Gölü (Sakarya), Ornito Faunasının Biyoekolojisi”, Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi 2010(1): 1-14.
  • Ülgen, U. B., S. O. Franz, D. Biltekin, M. N. Çağatay, P. A. Roeser, L. Doner ve J. Thein 2012. “Climatic and environmental evolution of Lake Iznik (NW Turkey) over the last ~4700 years”, Quaternary International 274: 88-101.
  • Ünal, A. 2002. Hititler Devrinde Anadolu 1. Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
  • Ünal, A. 2003. Hititler Devrinde Anadolu 2. Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
  • Ünal, V. 1983. “Zwei Gräber Eurasischer Reiternomaden im Nördlichen Zentralanatolien”, Beiträge zur Allgemeinen und Vergleichenden Archäologie 4: 65-82.
  • Ünan, N. 2014. “Höyüktepe 2014 Yılı Erken Tunç Çağı Çanak Çömleği”, M. Türktüzün ve S. Ünan (yay.) Kureyşler Barajı Kurtarma Kazıları 2014: 223-307. Bilgin Kültür Sanat Yayıncılık, Ankara.
  • van As, B., L. Jacobs ve M. Wijnen 2008. “Technological Aspects of the Pottery from Hacılartepe”, J. Roodenberg ve S. Alpaslan Roodenberg (yay.) Life and Death in a Prehistoric Settlement in Northwest Anatolia: the Ilıpınar Excavations III: with Contributions on Hacılartepe and Menteşe: 419-434. Nederlands Instituut voor het Nabije Ooosten, İstanbul.
  • Voigt, M. M. ve R. C. Henrickson 2000. “Formation of the Phrygian State: The Early Iron Age at Gordion”, Anatolian Studies 50: 37-54.
  • von der Osten, H. H. 1937. The Alishar Hüyük, Seasons of 1930-32, Part III. Oriental Institute Publications 30, The University of Chicago Press, Chicago.
  • von der Osten, H. H. vd. 1933. Discoveries in Anatolia 1930-31. Oriental Institute Communications 14, The University of Chicago Press, Chicago.
  • Waldbaum, J. C. 1983. Metallwork from Sardis: The Finds Through 1974. Archaeological Explorations of Sardis, Monograph 8. Harvard University Press, Cambridge.
  • Warner, J. L. 1994. Elmalı-Karataş II: The Early Bronze Age Village of Karataş. Bryn Mawr College, Bryn Mawr.
  • Wheeler, T. S. 1974. “Early Bronze Age Burial Customs in Western Anatolia”, American Journal of Archaeology 78: 415-425.
  • Winckler, H. 1907. "Vorläufige Nachrichten über die Ausgrabungen in Boğazköi im Sommer 1907”, Mitteilungen der Deutschen Orient-Gesellschaft 35: 1-59.
  • Yakar, J. 1985. The Later Prehistory of Anatolia: The Late Chalcolithic and Early Bronze Age. BAR International Series 268, British Archaeological Reports, Oxford.
  • Yakar, J. 2011. Reflections of Ancient Anatolian Society in Archaeology: from Neolithic Village Communities to EBA Towns and Polities. Homer, İstanbul.
  • Yalçıklı, D. 2016. Anadolu’da Demir Çağı Metal Silahları. Türkiye Alim Kitapları, Saarbrücken, Omni Scriptum.
  • Yaylalı, S. ve Ö. Tütüncüler Bircan 2014. Milet Müzesi Kesici Sürtme Taş Aletlerinden ‘Baltalar’. Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
  • Yıldırım, T. 2001. “A Group of Hititte Bronze Objects from the Seben District of Bolu”, Anatolica 27: 127-144.
APA Ökse A, Çalık Ross A, KONAK A (2019). Kocaeli Yarımadası Tunç ve Demir Çağlarına Ait Arkeolojik Bulgular: Yüzey Araştırmaları ve Kocaeli Müzesi'nde Korunan Eserler. , 17 - 40.
Chicago Ökse Ayşe Tuba,Çalık Ross Ayşe,KONAK AYŞİN Kocaeli Yarımadası Tunç ve Demir Çağlarına Ait Arkeolojik Bulgular: Yüzey Araştırmaları ve Kocaeli Müzesi'nde Korunan Eserler. (2019): 17 - 40.
MLA Ökse Ayşe Tuba,Çalık Ross Ayşe,KONAK AYŞİN Kocaeli Yarımadası Tunç ve Demir Çağlarına Ait Arkeolojik Bulgular: Yüzey Araştırmaları ve Kocaeli Müzesi'nde Korunan Eserler. , 2019, ss.17 - 40.
AMA Ökse A,Çalık Ross A,KONAK A Kocaeli Yarımadası Tunç ve Demir Çağlarına Ait Arkeolojik Bulgular: Yüzey Araştırmaları ve Kocaeli Müzesi'nde Korunan Eserler. . 2019; 17 - 40.
Vancouver Ökse A,Çalık Ross A,KONAK A Kocaeli Yarımadası Tunç ve Demir Çağlarına Ait Arkeolojik Bulgular: Yüzey Araştırmaları ve Kocaeli Müzesi'nde Korunan Eserler. . 2019; 17 - 40.
IEEE Ökse A,Çalık Ross A,KONAK A "Kocaeli Yarımadası Tunç ve Demir Çağlarına Ait Arkeolojik Bulgular: Yüzey Araştırmaları ve Kocaeli Müzesi'nde Korunan Eserler." , ss.17 - 40, 2019.
ISNAD Ökse, Ayşe Tuba vd. "Kocaeli Yarımadası Tunç ve Demir Çağlarına Ait Arkeolojik Bulgular: Yüzey Araştırmaları ve Kocaeli Müzesi'nde Korunan Eserler". (2019), 17-40.
APA Ökse A, Çalık Ross A, KONAK A (2019). Kocaeli Yarımadası Tunç ve Demir Çağlarına Ait Arkeolojik Bulgular: Yüzey Araştırmaları ve Kocaeli Müzesi'nde Korunan Eserler. Arkeoloji ve Sanat, 162(162), 17 - 40.
Chicago Ökse Ayşe Tuba,Çalık Ross Ayşe,KONAK AYŞİN Kocaeli Yarımadası Tunç ve Demir Çağlarına Ait Arkeolojik Bulgular: Yüzey Araştırmaları ve Kocaeli Müzesi'nde Korunan Eserler. Arkeoloji ve Sanat 162, no.162 (2019): 17 - 40.
MLA Ökse Ayşe Tuba,Çalık Ross Ayşe,KONAK AYŞİN Kocaeli Yarımadası Tunç ve Demir Çağlarına Ait Arkeolojik Bulgular: Yüzey Araştırmaları ve Kocaeli Müzesi'nde Korunan Eserler. Arkeoloji ve Sanat, vol.162, no.162, 2019, ss.17 - 40.
AMA Ökse A,Çalık Ross A,KONAK A Kocaeli Yarımadası Tunç ve Demir Çağlarına Ait Arkeolojik Bulgular: Yüzey Araştırmaları ve Kocaeli Müzesi'nde Korunan Eserler. Arkeoloji ve Sanat. 2019; 162(162): 17 - 40.
Vancouver Ökse A,Çalık Ross A,KONAK A Kocaeli Yarımadası Tunç ve Demir Çağlarına Ait Arkeolojik Bulgular: Yüzey Araştırmaları ve Kocaeli Müzesi'nde Korunan Eserler. Arkeoloji ve Sanat. 2019; 162(162): 17 - 40.
IEEE Ökse A,Çalık Ross A,KONAK A "Kocaeli Yarımadası Tunç ve Demir Çağlarına Ait Arkeolojik Bulgular: Yüzey Araştırmaları ve Kocaeli Müzesi'nde Korunan Eserler." Arkeoloji ve Sanat, 162, ss.17 - 40, 2019.
ISNAD Ökse, Ayşe Tuba vd. "Kocaeli Yarımadası Tunç ve Demir Çağlarına Ait Arkeolojik Bulgular: Yüzey Araştırmaları ve Kocaeli Müzesi'nde Korunan Eserler". Arkeoloji ve Sanat 162/162 (2019), 17-40.