TY  - JOUR
TI  - Türkiye Mezar Taşı Tipleri 1: Güneş Tepelikliler
AB  - Merkezdeki küçük çiçekten çıkan ışın kolları biçimli daire tepeliklere güneş tepeliklidenilmiştir. Tezler ve yayınlardaki 33911 mezar taşı içinde 311 tane belirledik. Tarihli261 örnek 1810-1952 yıllarındandır. 19. yüzyılın ikinci yarısında yaygınlaşmıştır.Gövde yatay kesiti olarak yuvarlak kesitli bir tanesi dışındakiler dikdörtgen kesitlidir.Tepelikleri 6, kol düzenlemelerini 7 alt grup içinde ele aldık. Genel biçim 141tanesinde güneş ışınları, 152 tanesinde bitkisel düzenlemeye yakındır. %91’i kadınlariçin yapılmıştır. 1 paşa ve 26 paşa yakını, 1 şeyhülislam oğlu için yapılan dışındaçoğu serbest meslek sahipleri, azı orta düzey devlet görevlileri yakınlarına aittir.İncelediğimiz örneklere göre bu tipin Türkiye geneline oranı yüzde birdir. Türkiye’deSelçuklu mimarisi ve paralarında güneş motifleri biliniyor. Çok uçlu yıldız, çokkollu yıldız geçmeleri Selçuklulardan itibaren yaygındır. Osmanlı mimarisinde 19.Yüzyıldaki güneş ışınlı bezemeler ise 17-18. yüzyıl Avrupa mimarisindeki biçimlerebenzemektedir. Osmanlı mimarisinde 18. yüzyıl başından beri yaygın olan Avrupaetkili istiridye kabuğu ve kolları düz işlenen yelpaze motifi, 19. yüzyıldaki güneştepeliklilere esin kaynağı olabilir. Sandık mezar yüzlerine çokça işlenen kare, oval,dikdörtgen biçimli güneş motiflerinin mimarideki örneklerinde tuğra merkezdedir.Bunun Osmanlı arması ile biçim benzerliği mezar taşlarında da bu düşünceninolabilirliğini akla getirmektedir. Ancak örneklerin çoğu orta düzey görevli ve serbestmeslekten kişilerin yakını kadınlara aittir. Geneli itibarıyla ana tip ve alt tiplerinin tarihdilimleri, bu tipteki tarihsiz örnekleri tarihlemede bir ölçü oluşturmaları bakımındanda önemlidirler.
AU  - ÇAL, HALİT
DO  - 10.37879/belleten.2021.645
PY  - 2021
JO  - Belleten
VL  - 85
IS  - 303
SN  - 0041-4255
SP  - 645
EP  - 689
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/456039
ER  -