Okul Psikolojik Danışmanı Adaylarının Özel Eğitim Öz-Yeterlik Algıları veYeterlilik Düzeyleri: Bir Karma Yöntem Çalışması

Öznur BAYAR, (Hacettepe Üniversitesi, Ankara, Türkiye)
Türkan DOĞAN (Hacettepe Üniversitesi, Ankara, Türkiye)
Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi
21 5
Yıl: 2021 Cilt: 22 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 369 - 394 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.21565/ozelegitimdergisi.695682 İndeks Tarihi: 03-11-2021

Okul Psikolojik Danışmanı Adaylarının Özel Eğitim Öz-Yeterlik Algıları veYeterlilik Düzeyleri: Bir Karma Yöntem Çalışması

Öz:
Giriş: Okul psikolojik danışmanları özel eğitim hizmetlerinde kritik bir role sahiptir ancak okul psikolojik danışmanı adaylarının öz-yeterlik algıları ve yeterlilikleri yeterince araştırılmamıştır.Yöntem: Okul psikolojik danışmanı adaylarının özel eğitimde öz-yeterlik algılarının ve yeterlilik düzeylerinin incelenmesinin amaçlandığı bu araştırmada yakınsak paralel karma desen (NİC+NİT) kullanılmıştır. Katılımcıların özel eğitim öz-yeterlik algılarını ölçmek için nicel (“Rehber Öğretmen Özel Eğitim Öz-Yeterlik Ölçeği”); özel eğitim yeterlilik düzeylerini ölçmek için nitel yöntem (“Vaka Sunumu ve Vaka ile İlgili Sorular Formu”) kullanılmıştır. Katılımcılar Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık programı 3. ve 4. sınıf öğrencileridir (n= 233).Bulgular: Bulgulara göre katılımcıların özel eğitim öz-yeterlik algıları orta düzeydedir. Katılımcıların kimlik cinsiyeti ve sınıf düzeyine göre özel eğitim öz-yeterlikleri arasında anlamlı fark bulunmamıştır. Kaynaştırma dersi alanların özel eğitim öz-yeterlik puanları kaynaştırma dersi almayanlara göre yüksektir. Katılımcılar tanıdeğerlendirme için kurumlara başvuru, öğrenci için yapılacak eğitsel, kişisel/sosyal rehberlik, aileye ve öğretmenlere müşavirlik konularında bilgi sahibidir. Öte yandan katılımcılar yanıtlarında mesleki rehberlik ve hak savunuculuğu konularına daha az yer vermiştir.Tartışma: Orta düzeydeki özel eğitim öz-yeterlik algısı bulgusu önceki araştırmalarla örtüşmektedir ve bu bulgu özel eğitimle ilgili sınırlı eğitim alınmasıyla ilgili olabilir. Okul psikolojik danışmanı adaylarının özel eğitimde mesleki rehberlik hizmetleri konusunda bilgilerini arttırmaları gerektiği gözlenmiştir. Aynı zamanda, okul psikolojik danışmanlığının önemli bir parçası olan hak savunuculuğuna dayalı ifadeler katılımcıların yanıtlarında fazla vurgulanmamıştır ve bu sebeple hak savunuculuğuna dayalı bilgi seviyesi arttırılmalıdır.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aksoy, V., & Diken, İ. H. (2009a). Rehber Öğretmen Özel Eğitim Öz-Yeterlik Ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması [School Counselors’ Self-Efficacy Scale Regarding Special Education (SCSSSE): Validity and reliability results]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 10(1), 29-37. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000131
  • Aksoy, V., & Diken, İ. H. (2009b). Rehber öğretmenlerin özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberliğe ilişkin öz yeterlik algılarının incelenmesi [Examining school counselors’ sense of self-efficacy regarding psychological counsultation and counseling in special education]. Elementary Education Online, 8(3), 709-719. http://pauegitimdergi.pau.edu.tr/Makaleler/492403754_K.%20Y%c3%bcksel,%20%c4%b0.%20H.%20 Diken,%20V.%20Aksoy,%20%c3%96.%20Karaaslan.pdf
  • Ankara Üniversitesi Lisans Programı [Ankara University Undergraduate Program]. (2019). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık lisans programı ders programı [Guidance and psychological counseling undergraduate program]. http://pdr.education.ankara.edu.tr/lisans-ders-programi/#
  • Baltacı, A. (2017). Nitel veri analizinde Miles-Huberman modeli [Miles-Huberman model in qualitative data analysis]. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-14. https://sbed.ahievran.edu.tr/makaleler/wzerrs_tammetin.pdf
  • Bandura, A. (1982). Self-efficacy mechanism in human agency. American Psychologist, 37(2), 122-147. https://doi.org/10.1037/0003-066X.37.2.122
  • Birleşmiş Milletler Genel Kurulu [General Assembly of the United Nations]. (1989). Çocuk haklarına dair sözleşme [The convention on the rights of the child]. http://www.unicankara.org.tr/doc_pdf/metin132.pdf
  • Bodenhorn, N., & Skaggs, G. (2005). Development of the school counselor self-efficacy scale. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 38(1), 14-28. https://doi.org/10.1080/07481756.2005.11909766
  • Buyruk-Genç, A., & Yüksel-Şahin, F. (2018). Psikolojik danışmanların kültüre duyarlı psikolojik danışma yeterliklerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi [Investigation of multicultural counseling competencies according to certain variables]. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(85), 593-618. http://dx.doi.org/10.16992/ASOS.14522
  • Cimsir, E. & Hunt, B. (2018). Students with disabilities: Practical information for school counselors in Turkey. International Journal for the Advancement of Counselling, 40(2), 122-132. https://doi.org/10.1007/s10447-017-9315-x
  • Creswell, J. W. (2014). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approach (4th ed.). Sage Publications.
  • Creswell, J. W., Plano Clark, V. L., Gutmann, M. L., & Hanson, W. E. (2003). Advanced mixed methods research designs. In A. Tashakkori & C. Teddlie (Eds.), Handbook of mixed methods in social and behavioral research (pp. 209-240). Sage Publication.
  • Deniz, S. (2016). Rehber öğretmen adaylarının özel eğitime yönelik özyeterlik algılarının incelenmesi [The survey of pre-service counsellors’ self efficacy perceptions towards special education]. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 17(38), 154-175. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sobbiad/issue/36454/413095
  • Dunn, N. A., & Baker, S. B. (2002). Readiness to serve students with disabilities: Survey of elementary school counselors. Professional School Counseling, 5(4), 277-284. https://search.proquest.com/openview/f28fed2ccd977463691d61a2f2bf54aa/1?pqorigsite=gscholar&cbl=11185
  • Fairchild, T. (1985). The school counselor's role as a team member: Participating in the development of IEPs. The School Counselor, 32(5), 364-370. https://www.jstor.org/stable/23901702
  • Gazi Üniversitesi Bilgi Paketi [Gazi University Information Package]. (2020a). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık programı özel eğitim ve kaynaştırma dersi [Guidance and psychological counseling undergraduate programme special education and inclusion course]. http://gbp.gazi.edu.tr/htmlProgramHakkinda.php?baslik=1&dr=0&lang=0&ac=16&FK=05&BK=75&d ers_kodu=105032661http://gbp.gazi.edu.tr/htmlProgramHakkinda.php?baslik=1&dr=0&lang=0&ac=16 &FK=05&BK=75&ders_kodu=105032661http://gbp.gazi.edu.tr/htmlProgramHakkinda.php?baslik=1& dr=0&lang=0&ac=16&FK=05&BK=75&ders_kodu=105032661
  • Gazi Üniversitesi Bilgi Paketi [Gazi University Information Package]. (2020b). Sosyal bilgiler öğretmenliği programı özel eğitim ve kaynaştırma [Social sciences teaching programme special education and inclusion]. http://gbp.gazi.edu.tr//htmlProgramHakkinda.php?baslik=1&dr=0&lang=0&ac=16&FK=05&BK=15& ders_kodu=105032212
  • Geltner, J. A., & Leibforth, T. N. (2008). Advocacy in the IEP process: Strengths-based school counseling in action. Professional School Counseling, 12(2), 162-165. https://doi.org/10.1177/2156759X0801200206
  • Hacettepe Üniversitesi Ders Kataloğu [Hacettepe University Course Catalogue]. (2019). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık programı [Guidance and psychological counseling undergraduate programme]. http://akts.hacettepe.edu.tr/ders_listesi.php?prg_ref=PRGRAM_0000000000000000000000161&birim_ kod=446&submenuheader=2&prg_kod=446
  • Hacettepe Üniversitesi Ders Kataloğu [Hacettepe University Course Catalogue]. (2020a). EBB393 Özel Eğitim Dersi [EBB 393 Special Education Course]. http://akts.hacettepe.edu.tr/ders_detay.php?ders_ref=DRSTNM_0000000000000000000006639&ders_ kod=EBB393&zs_link=1&prg_kod=740&submenuheader=2
  • Hacettepe Üniversitesi Ders Kataloğu [Hacettepe University Course Catalogue]. (2020b). ÇGL 282 Özel Eğitim Dersi [ÇGL 482 Special Education Course]. http://akts.hacettepe.edu.tr/ders_detay.php?ders_ref=410c62643c5e0feb013c67acb84a4ce5&ders_kod= %%20C7GL282&zs_link=1&prg_kod=446&submenuheader=2
  • Heward, L. W. (2006). Exceptional children: An introduction to special education. Pearson Prentice Hall.
  • Kargın, T. (2007). Eğitsel değerlendirme ve bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlama süreci [The process for educational assessment and ındividualized education programme]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 8(1), 1-15. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000103
  • Kösterelioğlu, İ., & Baytemir, K. (2016). Psikolojik danışma ve rehberlik öğrencilerinin özel eğitim dersi sürecindeki kazanımlarının belirlenmesi [Identification of psychological counseling and guidance students’ gains during special education classes]. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 44(44), 53-72. http://dspace.marmara.edu.tr/bitstream/handle/11424/6032/10.15285- maruaebd.286485-283073.pdf?sequence=1&isAllowed=y
  • Kumcağız, H., Demir, Y., & Karadaş, C. (2017). Okul psikolojik danışmanlarında mesleki tükenmişliğin yordayıcısı olarak özel eğitime ilişkin öz-yeterlik algısı [Perceptions of self-efficacy regarding special education as a predictor of occupational burnout of school counselors]. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 312-324. https://doi.org/10.17679/inuefd.341495
  • Millî Eğitim Bakanlığı [Ministry of National Education]. (2010). İlköğretim okullarındaki kaynaştırma uygulamalarının değerlendirilmesi [Evaluation of mainstreaming practices in primary schools]. Milli Eğitim Basımevi.
  • Millî Eğitim Bakanlığı [Ministry of National Education]. (2017). Rehberlik hizmetleri yönetmeliği [Guidance services legislation]. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/11/20171110-2.htm
  • Millî Eğitim Bakanlığı [Ministry of National Education]. (2018). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği [Special education services legislation] https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_07/09101900_ozel_egitim_hizmetleri_yonetmeligi_07 072018.pdf
  • Millî Eğitim Bakanlığı [Ministry of National Education]. (2019). Milli eğitim istatistikleri: Örgün eğitim 2018/’19 [National education statistics: Formal education 2018/’19]. Millî Eğitim Bakanlığı.
  • Millî Eğitim Bakanlığı [Ministry of National Education]. (2020a). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği [Special education services legislation] https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_06/24163215_ozel_eYitim_yonetmeliYi_son_hali.pdf
  • Millî Eğitim Bakanlığı [Ministry of National Education]. (2020b). Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yönetmeliği [Guidance and psychological counseling services legislation] https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_11/10113305_yeni_rehbrlk_yon.pdf
  • Millî Eğitim Bakanlığı [Ministry of National Education]. (2020c). Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri etik yönergesi [Guidance and psychological counseling services ethical legislation] https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_08/31230349_RPDH_Etik_Yonergesi_.pdf
  • Myers, H. N. F. (2005). How elementary school counselors can meet the needs of students with disabilities. Professional School Counseling, 8(5), 442-450. https://www.jstor.org/stable/42732487
  • Niles, S. G., Goodman, J., & Pope, M. (2018). Engelli bisikletçi vakası (A. G. İçin, Çev.). Ö. Ulaş & T. Doğan (Eds.), Kariyer danışması vaka kitabı: Öğrenciler, uygulayıcılar ve psikolojik danışman eğitimcileri için bir kaynak içinde (ss. 396- 401). Nobel Akademi Yayıncılık. (Orijinal kitabın yayın tarihi 2011)
  • Owens, D., Thomas, D., & Strong, L. A. (2011). School counselors assisting students with disabilities. Education, 132(2), 235- 240. http://web.a.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?vid=0&sid=6557cbde-d41a-4754-8325- 77e51881c5bb%40sdc-v-sessmgr02
  • Sönmez, N., Koçyiğit, M., & Gürel-Selimoğlu, Ö. (2020). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık programı öğrencilerinin özel eğitimde öz-yeterlik algıları [School counselor candidates’ perceptions of self-efficacy in special education]. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 49, 484-505. https://doi.org/10.9779/pauefd.589837
  • Sucuoğlu, B. (1996). Kaynaştırma programlarında anne-baba katılımı [Parent involvement in inclusion programs]. Özel Eğitim Dergisi, 2(2), 25-43. https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/47172/379.pdf?sequence=1&isAllowed=y
  • Sucuoğlu, B. (2004). Türkiye'de kaynaştırma uygulamaları: Yayınlar/araştırmalar (1980-2005) [Mainstreaming practices in Turkey: Publications/researches]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(2), 15-23. https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/47228/483.pdf?sequence=1&isAllowed=y
  • Sütçü, Z. (2007). Yasal düzenlemeler açısından rehber öğretmenlerin/psikolojik danışmanların özel eğitimle ilgili görevlerini uygulamaya yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi [Evaluation of the views of guidance counselor/psychological counselors regarding the implementation of special education duties in terms of legal regulations] (Tez Numarası: 217359) [Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
  • Turnbull, A., Turnbull, R., & Wehmeyer, M. L. (2007). Exceptional lives: Special education in today’s schools. Prentice Hall.
  • Yam, F. C., & İlhan, T. (2016). Psikolojik danışma öz yeterliği: Kişilik özellikleri, kaygı düzeyleri ve geçmiş eğitim yaşantıları [Counseling self efficacy: Personality traits, anxiety levels and educational backgrounds]. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(42), 1304-1313. https://doi.org/10.17719/jisr.20164216242
  • Yeşilyaprak, B. (2016). 21. yüzyılda eğitimde rehberlik hizmetleri [Guidance services in education in the 21st century] (26. baskı). Pegem Yayıncılık.
  • Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2003). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri [Qualitative research methods in the social sciences]. Seçkin yayıncılık.
  • Yükseköğretim Kurulu [Council of Higher Education]. (2018). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık lisans programı [Guidance and psychological counseling undergraduate programme]. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-LisansProgramlari/Rehberlik_ve_Psikolojik_Danismanlik_Lisans_Programi.pdf
  • Yüksel, K., Diken, İ. H., Aksoy, V., & Karaaslan, Ö. (2012). Rehber öğretmen adaylarının özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberliğe ilişkin öz-yeterlik algıları [School counselor candidates’ perception of self-efficacy regarding psychological counseling in special education]. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 137-148. https://app.trdizin.gov.tr/publication/paper/detail/TVRneU1qazVPUT09
APA BAYAR Ö, Dogan T (2021). Okul Psikolojik Danışmanı Adaylarının Özel Eğitim Öz-Yeterlik Algıları veYeterlilik Düzeyleri: Bir Karma Yöntem Çalışması. , 369 - 394. 10.21565/ozelegitimdergisi.695682
Chicago BAYAR Öznur,Dogan Turkan Okul Psikolojik Danışmanı Adaylarının Özel Eğitim Öz-Yeterlik Algıları veYeterlilik Düzeyleri: Bir Karma Yöntem Çalışması. (2021): 369 - 394. 10.21565/ozelegitimdergisi.695682
MLA BAYAR Öznur,Dogan Turkan Okul Psikolojik Danışmanı Adaylarının Özel Eğitim Öz-Yeterlik Algıları veYeterlilik Düzeyleri: Bir Karma Yöntem Çalışması. , 2021, ss.369 - 394. 10.21565/ozelegitimdergisi.695682
AMA BAYAR Ö,Dogan T Okul Psikolojik Danışmanı Adaylarının Özel Eğitim Öz-Yeterlik Algıları veYeterlilik Düzeyleri: Bir Karma Yöntem Çalışması. . 2021; 369 - 394. 10.21565/ozelegitimdergisi.695682
Vancouver BAYAR Ö,Dogan T Okul Psikolojik Danışmanı Adaylarının Özel Eğitim Öz-Yeterlik Algıları veYeterlilik Düzeyleri: Bir Karma Yöntem Çalışması. . 2021; 369 - 394. 10.21565/ozelegitimdergisi.695682
IEEE BAYAR Ö,Dogan T "Okul Psikolojik Danışmanı Adaylarının Özel Eğitim Öz-Yeterlik Algıları veYeterlilik Düzeyleri: Bir Karma Yöntem Çalışması." , ss.369 - 394, 2021. 10.21565/ozelegitimdergisi.695682
ISNAD BAYAR, Öznur - Dogan, Turkan. "Okul Psikolojik Danışmanı Adaylarının Özel Eğitim Öz-Yeterlik Algıları veYeterlilik Düzeyleri: Bir Karma Yöntem Çalışması". (2021), 369-394. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.695682
APA BAYAR Ö, Dogan T (2021). Okul Psikolojik Danışmanı Adaylarının Özel Eğitim Öz-Yeterlik Algıları veYeterlilik Düzeyleri: Bir Karma Yöntem Çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 22(2), 369 - 394. 10.21565/ozelegitimdergisi.695682
Chicago BAYAR Öznur,Dogan Turkan Okul Psikolojik Danışmanı Adaylarının Özel Eğitim Öz-Yeterlik Algıları veYeterlilik Düzeyleri: Bir Karma Yöntem Çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi 22, no.2 (2021): 369 - 394. 10.21565/ozelegitimdergisi.695682
MLA BAYAR Öznur,Dogan Turkan Okul Psikolojik Danışmanı Adaylarının Özel Eğitim Öz-Yeterlik Algıları veYeterlilik Düzeyleri: Bir Karma Yöntem Çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, vol.22, no.2, 2021, ss.369 - 394. 10.21565/ozelegitimdergisi.695682
AMA BAYAR Ö,Dogan T Okul Psikolojik Danışmanı Adaylarının Özel Eğitim Öz-Yeterlik Algıları veYeterlilik Düzeyleri: Bir Karma Yöntem Çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi. 2021; 22(2): 369 - 394. 10.21565/ozelegitimdergisi.695682
Vancouver BAYAR Ö,Dogan T Okul Psikolojik Danışmanı Adaylarının Özel Eğitim Öz-Yeterlik Algıları veYeterlilik Düzeyleri: Bir Karma Yöntem Çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi. 2021; 22(2): 369 - 394. 10.21565/ozelegitimdergisi.695682
IEEE BAYAR Ö,Dogan T "Okul Psikolojik Danışmanı Adaylarının Özel Eğitim Öz-Yeterlik Algıları veYeterlilik Düzeyleri: Bir Karma Yöntem Çalışması." Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 22, ss.369 - 394, 2021. 10.21565/ozelegitimdergisi.695682
ISNAD BAYAR, Öznur - Dogan, Turkan. "Okul Psikolojik Danışmanı Adaylarının Özel Eğitim Öz-Yeterlik Algıları veYeterlilik Düzeyleri: Bir Karma Yöntem Çalışması". Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi 22/2 (2021), 369-394. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.695682
Sayfa Oluşturulma Tarihi
17-04-2024 21:55

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları