Yıl: 2019 Cilt: 0 Sayı: 35 Sayfa Aralığı: 133 - 141 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.30794/pausbed.459667 İndeks Tarihi: 04-11-2021

TÜRK EDEBİYATINDA POZİTİVİZM VE H. TAİNE TESİRİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Öz:
Türk toplumunun batıya yönelmesi uzun tarihsel bir süreci içine alır. Yenilikler önce askeri alanda meydana gelir. Sonra dasosyo - kültürel alanlarda görülmeye başlar. Yeni düşünce akımları edebiyatımıza girer. Aynı zamanda ilk filozoflarımız olanedebiyatçılarımız tarafından bu düşünce akımları geliştirilir. Edebiyatçılarımız bizim ilk filozoflarımız, sosyolog ve psikologlarımız hüviyetindedirler. Tanzimat olarak adlandırdığımız Edebiyat-ı Cedide döneminde başlayan batılılaşma cereyanı ise dahasonraki dönemlerde de artarak devam eder. Türk edebiyatı, Tanzimat döneminin özellikle ilk yıllarından itibaren pozitivistdüşüncenin yanında yer alacaktır. Mustafa Reşit Paşa’nın Auguste Comte’a cevabını bir mektup şeklinde değil özellikle eğitimalanında ve diğer kurum ve kuruluşlarda gerçekleştirilen yeniliklerde aramak gereklidir. 19. Yüzyılın özellikle ikinci yarısındansonra hakikati ilmin verilerinde arayan bir nesil vardır. Bu nesil, ruhu ilimle beslenen yeni bir nesildir. Auguste Comte’un ortaya koyduğu pozitivizmin edebi açıdan en önemli temsilcisi Hippolyte Taine’dir. Türk edebiyatında özellikle 19. Yüzyılın ikinciyarısından 20. Yüzyılın başlarına kadar Taine’in nazariyesi ve edebiyat anlayışı etkilidir. Bu etkinin 20. Yüzyılın ikinci yarısında daazalarak devam ettiğini söylemek mümkündür. Bu makalede topluma dönük eleştiri metodundan yararlanılmıştır.
Anahtar Kelime:

A STUDY ON POSITIVISM IN TURKISH LITERATURE AND THE H. TANE INFLUENCE

Öz:
The orientation of the Turkish society to the west is a long historical process. Innovations begin first in the military field. Then they start to appear in socio- cultural areas. New currents of thought flow into our literature. These currents are developed by our literati who assume the role of our first philosophers, sociologists and psychologists. The westernization trend we call the New Literature in the Ottoman Reformation period continues to develop in later years. Turkish literature will find its place next to positivist thinkers especially as of the first years of the Ottoman Reformation period. The significance of Mustafa Reshit Pasha’s answer to Auguste Comte should be sought not in the contents of his letter but especially in the field of education and in innovations achieved in other institutions and organizations. After the second half of the 19th century we see a generation that seeks the truth in the data of science. This generation is a new generation whose spirit is nourished by science. The most important representative Auguste Comte introduced from the literary point of view of positivism is Hippolyte Taine. Taine’s theoretical and literary understanding is influential in Turkish literature especially from the second half of the 19th century to the beginning of the 20th century. It can also be said this effect continued diminishingly in the second half of the 20th century. In this article, community oriented methodology is used.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ahmet Şuayp. (1329). “ Taine ve Asârı Kable’ş- Şürû”, Hayat ve Kitaplar, Matbaa-i Hukûkiye.
  • Ali Canip. (1327 / 1911). “Garp Mektebinin Amilleri”, Genç Kalemler, C.2, S.2.
  • Ali Canip. (1327 /1911). “Milli Lisan ve Milli Edebiyat”, Genç Kalemler, C.2, S.3.
  • Direk, Z. (2013). “Türkiye’de Felsefenin Kuruluşu”, Sosyal Bilimleri Yeniden Düşünmek, Metis Yayınları, İstanbul.
  • Ercilasun, B. (1981). Servet-i Fünûn’da Edebî Tenkit, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
  • Ercilasun, B. (1995). İkinci Meşrutiyet Devrinde Tenkit, 1. Türkçü Tenkit, Ankara.
  • Hüseyin Cahit. (1315). Sabah, 10 Mayıs.
  • Hüseyin Cahit. (1314), “Hikmet-i Bedayie Dâir – 2 - Hikmet-i Bedayi - Hüsn”, Servet-i Fünûn, n.371.
  • Hüseyin Cahit. (1314). “Hikmet- i Bedayie Dâir -3- Hikmet- i Bedayi - Hüsn”, Servet-i Fünûn, n.372.
  • Hüseyin Cahit. (1316). “Hayat- ı Matbuat – I”, Sabah.
  • Hüseyin Cahit. (1314). “Hikmet- i Bedayie Dâir - Hüsn”, Servet-i Fünûn.
  • Hüseyin Cahit.(1316 ). “Musahabe - i Edebiye- Edebiyat ve Ahval-i İklimiye”, Servet-i Fünûn, n.519.
  • Işın, E. (1985). “Osmanlı Modernleşmesi ve Pozitivizm”, Tanzimattan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, C.2, s.352-362.
  • İstanbul Mekteb-i Sultanîsi Ders Programı, (1328 / 1912) Matbaa-yı Âmire, İstanbul.
  • Kaplan, M. (1998). “Beşir Fuad’a Dair”, Edebiyatımızın İçinden, İstanbul.
  • Karaca, N. (2008). Pozitivizmin Erken Cumhuriyet Dönemine Etkisi, Ankara.
  • Korlaelçi, M. (2014). Pozitivizmin Türkiye’ye Girişi, Ankara.
  • Köprülüzade Mehmet Fuat. (1327/1911). “Edebiyat-ı Milliye”, Servet-i Fünûn, C.41, S.1041.
  • Köprülüzade Mehmet Fuat. (1924). “Millî Edebiyat”, Bugünkü Edebiyat, İstanbul: İkbâl Kütüphanesi.
  • Mehmet Rauf. (1317). “Şu Tenkit Meselesine Dair”, Servet-i Fünûn Mecmuası, C.21, S.531.
  • Mehmet Rauf. (1317). “Hayat ve Kitaplar”, Servet-i Fünûn, C.21, n.533.
  • Mehmet Rauf. (1314). “Tekâmül – Tenkid”, Servet-i Fünûn, 9 Temmuz.
  • Nabizâde Nazım. (1303/1887). “Elektirikiyyetin Sevdaya Tatbiki”, Manzara, n. 1.
  • Okay, O. (2010). “Pozitivizm ve Materyalizm”, Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı, Dergâh Yayınları, İstanbul.
  • Perin, C. (1946). Tanzimat Edebiyatı’nda Fransız Tesiri, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul.
  • Reşat Nuri. (1334 /1918). “Zamanın Ruhu ve Tiyatro- 1”, Zaman Gazetesi, S.221, 16 Teşrin-i sâni.
  • Şahabettin Süleyman. (1329 -1913). Tenkidât-ı Edebiye-1: Namık Kemal - Kara Bela Münasebetiyle, Cihan Matbaası, İstanbul.
  • Şahabettin Süleyman.(1329- 1913). Tenkidât-ı Edebiye-2: Abdülhak Hamit Hayatı ve Sanatkâr, Cihan Matbaası, İstanbul.
  • Ülken, Hilmi Ziya. (1963). “Türkiye’nin Modernleşmesi ve Bu Hareketin Öncüleri Olan Türk Düşünürleri”, AÜİFD, S.27-30, C. XI, Ankara.
APA GÜLŞEN H (2019). TÜRK EDEBİYATINDA POZİTİVİZM VE H. TAİNE TESİRİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. , 133 - 141. 10.30794/pausbed.459667
Chicago GÜLŞEN Hacer TÜRK EDEBİYATINDA POZİTİVİZM VE H. TAİNE TESİRİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. (2019): 133 - 141. 10.30794/pausbed.459667
MLA GÜLŞEN Hacer TÜRK EDEBİYATINDA POZİTİVİZM VE H. TAİNE TESİRİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. , 2019, ss.133 - 141. 10.30794/pausbed.459667
AMA GÜLŞEN H TÜRK EDEBİYATINDA POZİTİVİZM VE H. TAİNE TESİRİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. . 2019; 133 - 141. 10.30794/pausbed.459667
Vancouver GÜLŞEN H TÜRK EDEBİYATINDA POZİTİVİZM VE H. TAİNE TESİRİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. . 2019; 133 - 141. 10.30794/pausbed.459667
IEEE GÜLŞEN H "TÜRK EDEBİYATINDA POZİTİVİZM VE H. TAİNE TESİRİ ÜZERİNE BİR İNCELEME." , ss.133 - 141, 2019. 10.30794/pausbed.459667
ISNAD GÜLŞEN, Hacer. "TÜRK EDEBİYATINDA POZİTİVİZM VE H. TAİNE TESİRİ ÜZERİNE BİR İNCELEME". (2019), 133-141. https://doi.org/10.30794/pausbed.459667
APA GÜLŞEN H (2019). TÜRK EDEBİYATINDA POZİTİVİZM VE H. TAİNE TESİRİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0(35), 133 - 141. 10.30794/pausbed.459667
Chicago GÜLŞEN Hacer TÜRK EDEBİYATINDA POZİTİVİZM VE H. TAİNE TESİRİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 0, no.35 (2019): 133 - 141. 10.30794/pausbed.459667
MLA GÜLŞEN Hacer TÜRK EDEBİYATINDA POZİTİVİZM VE H. TAİNE TESİRİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.0, no.35, 2019, ss.133 - 141. 10.30794/pausbed.459667
AMA GÜLŞEN H TÜRK EDEBİYATINDA POZİTİVİZM VE H. TAİNE TESİRİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2019; 0(35): 133 - 141. 10.30794/pausbed.459667
Vancouver GÜLŞEN H TÜRK EDEBİYATINDA POZİTİVİZM VE H. TAİNE TESİRİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2019; 0(35): 133 - 141. 10.30794/pausbed.459667
IEEE GÜLŞEN H "TÜRK EDEBİYATINDA POZİTİVİZM VE H. TAİNE TESİRİ ÜZERİNE BİR İNCELEME." Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0, ss.133 - 141, 2019. 10.30794/pausbed.459667
ISNAD GÜLŞEN, Hacer. "TÜRK EDEBİYATINDA POZİTİVİZM VE H. TAİNE TESİRİ ÜZERİNE BİR İNCELEME". Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 35 (2019), 133-141. https://doi.org/10.30794/pausbed.459667