Yıl: 2020 Cilt: 29 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 321 - 344 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 09-11-2021

ANADOLU KÜLTÜRÜNDEN DÜNYA KÜLTÜRÜNE AMBARLAR

Öz:
Tarımsal üretim ve hayvancılık, kırsal yaşamın temelini oluşturmaktadır. Geçmiş dönemlerde geçimlik olarak yapılan bufaaliyetlerden elde edilen ürünlerin her mevsim erişilebilir olması yaşamın devamlılığı açısından büyük önem taşımaktaydı. İlk tarımtoplumlarından itibaren insanlar mevsimlik üretilen ürünleri kurutma ya da farklı şekillerde yıl içinde kullanmak üzere koruma vedepolama stratejileri geliştirmiştir. Mahsulü hem saklayacak ve hem de saklarken yağış, sıcaklık gibi iklim elemanları ile fare, yılan,böcek, vb. hayvanların olumsuz etkilerinden koruyacak bir yapı gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bu ihtiyacı karşılamak üzere dünyanınfarklı bölgelerinde yaşayan toplumların, yiyeceklerini saklamak amacıyla inşa ettikleri ambarlar ve bu ambarların benzer özelliklerini(mimari, kullanım ve etnografik) açıklamak çalışmanın temel amacıdır. Çalışmada kullanılan verilerin Türkiye’deki örneklere ait olanbölümü Karadeniz Bölgesi’nde (Sinop, Samsun, Trabzon, Rize ve Artvin) yapılan arazi çalışmalarından ve alandaki yayınlardan,dünyadaki örnekler ise çevrimiçi internet siteleri ve konu ile ilgili yapılan uluslararası yayınlardan elde edilmiştir. Dünyanın farklıbölgelerinde, inşa şekilleri ve yapı malzemeleri farklı olsa da (Bazen ahşap, bazen taş bazen de ikisi birlikte) benzer mimari özellikleritaşıyan yapıların ortaya çıktığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak insanlar, ulaşım ve iletişimin zor olduğu dönemlerde karşılaştıkları gıdagüvenliği sorununun çözümü için birbirlerinden habersiz şekilde ortak çözümler geliştirmişlerdir.
Anahtar Kelime:

Warehouses from Anatolian culture to World culture

Öz:
Agricultural production and animal husbandry comprise the basis of rural life. In the past, accessing the products in every season that were produced from these activities, which were performed as subsistence, was crucial for the continuity of life. Since the first agricultural societies, the people developed different strategies to dry or to protect and store seasonal products to use for different purposes in a year. Then, the necessity of a structure that would store and protect the product from climate elements such as rain and heat and the negative influence of animals such as rats, bug, and snakes occurred. The main purpose of this study is to explain the warehouses built by the societies living in different parts of the world to store their food and the similar features (architecture, usage and ethnographic) of these warehouses. The part of data which contains samples in Turkey has been obtained from land studies in the Black Sea Region (Sinop, Samsun, Trabzon, Rize and Artvin) and the publications and the World samples have been obtained from the related websites and the related international publications. In different regions of the world, it has been found that structures with similar architectural features have emerged, although the construction types and building materials are different (sometimes wooden, sometimes stone, and sometimes both). As a result, people have developed common solutions, unaware of each other, to solve the food safety problem they encounter in times of difficult transportation and communication.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • Architectureontheroad. 2020. Explorıng Guizhou Ethnic Minorities: Datang Miao Village. https://architectureontheroad.com/exploring-guizhou-ethnic-minorities-datang-miao-village/#.Xs2n1v8zbIU
  • Atlasobscura. 2020. Espigueiros do Soajo. https://www.atlasobscura.com/places/espigueiros-do-soajo.
  • Barros, F. 2013. Construção do Território e Arquitecturana Serra da Peneda, Padrão (Sistelo) e as suas Brandas-um caso de Estudo. Município de Arcos de Valdevez: Arcos de Valdevez.
  • Becerril Crespo, J. 2018. Los Hórreos de la Península Ibérica: Distribución, Funciones y Tipos. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Cantabria Üniversitesi Felsefe ve Edebiyat Fakültesi, Cantabria.
  • Branco, J. F. 2008. Antes a Agora. Paisagens Tecnológicas. Portugal: Percursos de Interculturalidade, 1.
  • Casado, C. 1980. Ayer y hoy de la cultura popular leonesa. Tierras de León: Revista de la Diputación Provincial, 20(38), 135-160.
  • Caxigalinas, 2020. La cultura del Hórreo. http://caxigalinas.blogspot.com/2012/03/horreos.html
  • Cengiz, S. 2015. Doğu Karadeniz'de kırsal mimari: Rize-Fındıklı-Hara Köyü-Köseoğlu Osman Cengiz evi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi.
  • Çalık, H. (2015). Kültür ambarı. Türk Kütüphaneciliği Dergisi, 29(3), 609-612.
  • Demir, N. 2004. Trabzon ve Yöresinde Serenderler. Erdem, 14 (41), 99-118.
  • Diaz, R. 2018. Los Hórreos De Sajambre En Los DocumentosAntıguos. https://lacasadelabolera.blogspot.com/2018/10/los-horreos-de-sajambre-en-los.html.
  • Dipasquale, L., Kısa Ovalı, P., Mecca, S., Özel, B. 2014. “Resilience of Vernacular Architecture. M. Correia, L. Dipasquale, S. Mecca. (Edt.). Versus: Heritage for Tomorrow: Vernacular Knowledge for Sustainable Architecture içinde (s. 23-114). Firenze: Firenze University Press.
  • Dorotheum. 2020. Batak, Indonesia, Sumatra: Thedoor of a ricegranary, withlizard in relief. https://www.dorotheum.com/en/l/2782306/
  • Echegaray, J. G., Acebo, V. F., Martínez, M. C. P. 2011. Los Hórreos en Cantabria (España): Estado de la Cuestión al Año 2010. Kobie, Antropología Cultural, 15(2011), 115-166.
  • Felek, S. (2020). Doğu Karadeniz Yerel Mimariye Ait Serender ve Dünya’dan Benzer Yapılar. Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 14 (28), 525-546.
  • Fernández, C. C. 2019. Documento Marco de Recomendaciones Sobre la Gestión de Bienes Patrimoniales de Carácter Etnológico: Hórreos y Paneras. Gobierno del Principado de Asturias. Consejeria de Educacion y Cultura. https://www.asturias.es/Asturias/descargas/PDF_TEMAS/Cultura/patrimonio/2020_02_11_documento_marco_d e_horreos.pdf
  • Flickr. 2020. Traditional Wooden Warehouse On Stilts, Mindat, Myanmar.https://www.flickr.com/photos/mytripsmypics/16920661336/in/photostream/
  • Foropicos. 2020. Pepe Garcia. http://foropicos.net/viewtopic.php?t=22518.
  • Frankowski, E. 1918. Hórreos y palafitos de la Península Ibérica (Vol. 18). Madrid. Museo Nacional de Ciencias Naturales.
  • García, A. B. 2005. Oscabozos. Convivencia de varias tipoloxías na parroquia de Suegos (O Vicedo-Lugo). Boletín do Museo Provincial de Lugo, (12), 183-202.
  • Giresundangelsin. 2019. https://www.giresundangelsin.com/urun/serender-kalemlik
  • Historyofarchitecture. 2020. Ifugao House. https://historyofarchitecture.weebly.com/vernacular-houses.html
  • Holt-Jensen, A. 2017. Coğrafya: Tarihi, Felsefesi ve Temel Kavramları. (Çev. Bekaroğlu, E., Anlı, Ö., Turut, H., Tüysüz, S.), İdil Yayıncılık, İstanbul.
  • Horreosdegalicia. 2019. Hórreos De Galicia.https://horreosdegalicia.com/
  • Ikapero 2020. Madagascar 06. El paiszafimaniry 3. http://www.ikapero.com/blog/index.php/2012/07/madagascar-06-elpais-zafimaniry-3/
  • Indovisit. 2020. Alang –TheGranary. https://indovisit.wordpress.com/2015/02/24/alang-the-granary/
  • Intechopen. 2020. Traditional Raised-Floor Granary and Rice ProductionCycle in Bali: Past, Present, and Future of Balinese Agriculture. https://www.intechopen.com/books/alternative-crops-and-cropping-systems/traditionalraised-floor-granary-and-rice-production-cycle-in-bali-past-present-and-future-of-baline
  • İnanç, T. 2010. Geleneksel kırsal mimari kimliğin ekoloji ve sürdürülebilirlik bağlamında değerlendirilmesi Rize Çağlayan Köyü evleri örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
  • Kahya, Y. ve Güler, K. 2015. Fındıklı Aydınoğlu evi ve yöresel yapı terminolojisi. UKHAD, 1 (3), 1-29.
  • Kandemir, E. 2019. Şalpazarı’nda bulunan serenderler (Tekirler). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Onsekiz Mart Üniversitesi.
  • Karadeniz. 2020. Ambarköy Açık Hava Müzesi.http://karadeniz.gov.tr/ambarkoy-acik-hava-muzesi/#prettyPhoto
  • Karpuz, H. 2003. Serander ve Loft: Türk ve Norveç Halk Mimarisinde Eş Değerli İki Yapı. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi= Metu journal of Faculty of Architecture, 19(1-2), 71-82.
  • Kaya, M. 2019. Geleneksel Kır Meskenlerinde Mimari Degradasyon: Sinop İli Örneği. Coğrafi Bilimler Dergisi, 17(1), 146-169.
  • Kaya, M. ve Yılmaz, C. 2019. Kuzey Anadolu’da Geleneksel Mimari: Ayancık Yöresinde Taş Örtülü Evler. Ankara: Nobel Yayınları.
  • Köktürk, Ş. ve Kukul, M. H. 2001. Trabzon’un Beşikdüzü İlçesi’nde Serender’in Köy Hayatındaki Yeri ve Bir Serender Numûnesi. Erdem, 13(38), 361-372.
  • Kuriositas. 2020. The Hórreo – Singular Symbol of Spain. https://www.kuriositas.com/2011/07/horreo-singularsymbols-of-spain.html
  • List. İstanbul. 2019. SeranderCafe. https://list.istanbul/tr/company-list/serander-cafe
  • López, I. M. 2014. Una Iglesia Para las Cosechas, un Granero para los Señores. El Hórreo Medieval de Estilo Villaviciosa (Asturias): Reinterpretación Etnoarqueológica y Social. Nailos: Estudios Interdisciplinares de Arqueología, 1, 51-79.
  • Miguel, M.B. 2014a. Varieties of Maize Aerial Drying Dheds in Europe. Arhitektura, Raziskave / Architecture Research, 14(1), 33-42.
  • Miguel, M. B. 2014b. Znacilnosti Koruznjaka in Njegove Razlicice V Evropi/Varieties Of Maize Aerial Drying Sheds Across Europe. Arhitektura, Raziskave, 2014(1), 27.
  • Miguel, M. B., ve Arch, M. 2017. Social Perception of Vernacular Elevated Drying Sheds: Slovenia and Spain. 7th International Conference on Architecture and Urbanism. Faculty of Architecture, ČVUT. Aralık 2017. Prague. 23-26.
  • Moya Blanco, L. 1993. La Arquitectura de la lluvia. La Arquitectura Cortés y Otrosescritos. Ed. Colegio de Arquitectos de Madrid. s. 265-283. Madrid: Colección Textos Dispersos.
  • Nespereira, F. R. 1999. Oshórreos: Tipoloxíana Ribeira Sacra. Raigame: Revista de arte, Cultura e Tradicións populares, (8), 74-83.
  • Özcan, Z. 1970. A Peculiar Type of Structure; Granaries from Iberia and Anatolia. WIT Transactions on The Built Environment, 42.
  • Özgüner, O. 1968. Köyde Mimari Doğu Karadeniz. Mimarlık Dergisi. 62, 19-27.
  • Pedrayes, J., Paredes A., Barro, S. 2018. El Lenguaje Clásico del Hórreo Asturiano. Serie Tipológica y Quintana.
  • Perez-Garcia, O. A., Carreira, X. C., Carral, E., Fernandez, M. E., Mariño, R. A.2010. Evaluation of Traditional Grain Store Buildings (Hórreos) in Galicia (NW Spain): Analysis of Outdoor/Indoor Temperature and Humidity Relationships. Spanish Journal of Agricultural Research, 8(4), 925-935.
  • Radioviajera. 2019. De Ruta Por Los Hórreos Mas Grandes De Galıcıa. https://radioviajera.com/de-ruta-por-loshorreos-mas-grandes-de-galicia/
  • Rey, F. B., Miguel, A. U., Fernández, E. P. 2016. Application of Cultural Astronomy Methods to High School By Means Of Studying Astral Decorations and Orientations of Galician Hórreos. Mediterranean Archaeology & Archaeometry, 16(4), 321-328.
  • Ribeiro, A. S. F. 2016. Património Vernacular Construído-O beiral, o espigueiro e a eira: formas, usos e contextos. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Faculdade de Letras da Universidade do Porto, Portekiz.
  • Rodríguez, G. G. ve Velasco, S. A. 2012. Registro de Soluciones Técnicas Tradicionales Para el Montaje de Horreos y Paneras. Sevilla: Consejería de Educación, Cultura y Deporte.
  • Rudofsky, B. 1964. Architecture Without Architects: An introductionto a Non-Pedigreed Architecture. New York. Museum of Modern Art.
  • Saá, C., Míguez, J. L., Morán, J. C., Vilán, J. A., Lago, M. L., Comesaña, R. 2012. A Study of the Influence of Solar Radiation and Humidity in a Bioclimatic Traditional Galician Agricultural Dry Storage Structure (Horreo). Energy and Buildings, 55, 109-117.
  • Sato, K. 2014. Menghuni Lumbung: Beberapa Pertimbangan Mengenai Asal-Usul Konstruksi Rumah Panggungdi Kepulauan Pasifik. Antropologi Indonesia.
  • Serander. 2019. http://www.seranderyayinevi.com/
  • Şensoy, S. A. ve Kukoğlu, S. 2020. Doğu Karadeniz kırsal mimari örneği serenderlerin ekoloji ve sürdürülebilirlik bağlamında incelenmesi. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 10(21), 25-44.
  • Tunç, Z.Y. 2019. Trabzon’da Serender Yapılarının İncelenmesi ve Yeniden İşlevlendirme Önerileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Uçaner, B. 2008. Meyvelerin Türküsü. Electronic Turkish Studies, 3(5).
  • Sumai. 2020. To Dwell in The Granary. http://www.sumai.org/asia/refer/sem9102.htm
  • Vagamunds. 2020. Visitar Lindoso (Ponte da Barca): o que ver e fazernaaldeiadosespigueiros. https://www.vagamundos.pt/visitar-lindoso/
  • Victoria. 2020. Maori Store houses And Kindred Structures. http://nzetc.victoria.ac.nz/tm/scholarly/BesStor-figBesStor020a.html
  • Wikimedia. 2020a. Rukai Granary (Formosan Aboriginal Culture Village). https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Rukai_Granary_(Formosan_Aboriginal_Culture_Village).JPG
  • Wikimedia. 2020b. Sami Store house. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Sami_Storehouse.jpg
  • Yılmaz, C. 2001. Sinop-Kastamonu Yöresi Ahşap Kır Meskenlerinde Taş Çatı Örtüsü. Doğu Coğrafya Dergisi, 6, 163- 186.
  • Yılmaz, C. 2005. Doğal afet riski taşıyan yörelerde yeniden inşa edilebilir yapı malzemesi kullanımının önemi: Sinop örneği. S. Avcı, H. Turoğlu. Ulusal Coğrafya Kongresi Bildiri Kitabı, 707-716.
  • Yılmaz, C., Zeybek, H.İ., Uzun A. ve Bahadır, M. 2015. Giresun Aksu Çayı Havzası Geleneksel Kır Mesken Mimarisinde Güncel Değişimlere Bir Örnek; Serenderler. Coğrafyaya Adanmış Bir Ömür Prof. Dr. Hayati
  • Doğanay (Ed. Zaman, S. ve Coşkun, O.) içinde s. 303-313, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Erzurum.
  • Yılmaz, A. 2007. Karadeniz’in İncisi Serander (Nayla). Trabzon Dernekler Federasyonu Yayını. İstanbul.
  • Tunç, Z.Y. 2019. Trabzon’da Serender Yapılarının İncelenmesi ve Yeniden İşlevlendirme Önerileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi.
  • Türk, M. 2019. Sinop Boyabat yayla yerleşimlerindeki kırsal mimari, koruma sorunları ve çözüm önerilerinin Alıç Yaylası örneğinde incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi.
  • Zaman, M. 2017. Türkiye’de kırsal meskenler ve coğrafi dağılışları. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3, 11-936.
  • Fotoğraflar:
  • Cevdet YILMAZ, kişisel fotoğraf arşivi.
  • Leman ALBAYRAK, kişisel fotoğraf arşivi.
APA KAYA M (2020). ANADOLU KÜLTÜRÜNDEN DÜNYA KÜLTÜRÜNE AMBARLAR. , 321 - 344.
Chicago KAYA Mutlu ANADOLU KÜLTÜRÜNDEN DÜNYA KÜLTÜRÜNE AMBARLAR. (2020): 321 - 344.
MLA KAYA Mutlu ANADOLU KÜLTÜRÜNDEN DÜNYA KÜLTÜRÜNE AMBARLAR. , 2020, ss.321 - 344.
AMA KAYA M ANADOLU KÜLTÜRÜNDEN DÜNYA KÜLTÜRÜNE AMBARLAR. . 2020; 321 - 344.
Vancouver KAYA M ANADOLU KÜLTÜRÜNDEN DÜNYA KÜLTÜRÜNE AMBARLAR. . 2020; 321 - 344.
IEEE KAYA M "ANADOLU KÜLTÜRÜNDEN DÜNYA KÜLTÜRÜNE AMBARLAR." , ss.321 - 344, 2020.
ISNAD KAYA, Mutlu. "ANADOLU KÜLTÜRÜNDEN DÜNYA KÜLTÜRÜNE AMBARLAR". (2020), 321-344.
APA KAYA M (2020). ANADOLU KÜLTÜRÜNDEN DÜNYA KÜLTÜRÜNE AMBARLAR. EGE COĞRAFYA DERGİSİ, 29(2), 321 - 344.
Chicago KAYA Mutlu ANADOLU KÜLTÜRÜNDEN DÜNYA KÜLTÜRÜNE AMBARLAR. EGE COĞRAFYA DERGİSİ 29, no.2 (2020): 321 - 344.
MLA KAYA Mutlu ANADOLU KÜLTÜRÜNDEN DÜNYA KÜLTÜRÜNE AMBARLAR. EGE COĞRAFYA DERGİSİ, vol.29, no.2, 2020, ss.321 - 344.
AMA KAYA M ANADOLU KÜLTÜRÜNDEN DÜNYA KÜLTÜRÜNE AMBARLAR. EGE COĞRAFYA DERGİSİ. 2020; 29(2): 321 - 344.
Vancouver KAYA M ANADOLU KÜLTÜRÜNDEN DÜNYA KÜLTÜRÜNE AMBARLAR. EGE COĞRAFYA DERGİSİ. 2020; 29(2): 321 - 344.
IEEE KAYA M "ANADOLU KÜLTÜRÜNDEN DÜNYA KÜLTÜRÜNE AMBARLAR." EGE COĞRAFYA DERGİSİ, 29, ss.321 - 344, 2020.
ISNAD KAYA, Mutlu. "ANADOLU KÜLTÜRÜNDEN DÜNYA KÜLTÜRÜNE AMBARLAR". EGE COĞRAFYA DERGİSİ 29/2 (2020), 321-344.