Osmanlı Müzeciliğinin İşleyişine Bir Örnek: Müze-i Hümâyûn Kurşun Mühür Kataloğu
Yıl: 2021 Cilt: 20 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 212 - 238 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Osmanlı Müzeciliğinin İşleyişine Bir Örnek: Müze-i Hümâyûn Kurşun Mühür Kataloğu
Öz: Osmanlı’da klasik çağdan beri ön hazırlıkları bulunan müzecilik faaliyetleri 19. yüzyılda hızlı birkurumsallaşma sürecine girmiştir. Bu sürecin en somut kazanımı olarak Osmanlı’nın ilk emperyal/milli müzesiolan “Müze-i Hümâyûn” 1889 yılında özerk bir devlet kurumu olarak varlık kazanmıştır. Batılılaşma devriOsmanlı sanatının önemli sembollerinden biri olan Osmanlı müzesinin ortaya çıkması ve kurumsallaşmasınınbelgeleri çeşitli tarihsel kayıtlardan izlemektedir. Bu bağlamda dönemin Osmanlı müzesi müdür yardımcısınümizmist Halil Edhem’in kaleme aldığı, H.1321/M.1904-1905 tarihli “Müze-i Hümâyûn Kurşun MühürKataloğu” adlı eser Osmanlı müzesinin ilk dönem yayınlarından biri olmasıyla önem taşır. Osman HamdiBey’in ön sözünü yazdığı, yaklaşık seksen sayfadan oluşan bu katalogda yer alan Arap, Arap-Bizans veOsmanlı mühürleri incelenmiş ve resimlenmiştir. Şimdiye kadar araştırmacılar tarafından değerlendirilmemişolan bu katalogda Osmanlı müzesinde mühürlerin nasıl bulunduğu, korunduğu, tasvir edildiği hakkında bilgileryanında, kataloğun ortaya çıkmasında kullanılan yöntem, kaynaklar, dünya müzelerindeki çeşitli eserler ileyapılan karşılaştırmalar ve müze kavramına bakış açısı konusunda önemli ayrıntılar göze çarpmaktadır.Makalemizde bu katalogdaki koleksiyon bilgileri yanında, Osmanlı müzeciliğinin 20. yüzyılın başındakidurumu ile dünyadaki diğer müzelerle olan ilişkisi ve müzecilik anlayışı da değerlendirilecektir.
Anahtar Kelime: An Example of The Functioning of The Ottoman Museum: Müze-i Hümâyûn Lead Seal Catalog
Öz: The museum activities, which have been pre-prepared since the classical age in the Ottoman Empire, entered a rapid institutionalization process in the 19th century. As the most concrete achievement of this process, the first imperial/national museum of the Ottoman Empire “Müze-i Hümâyûn” came into existence in 1889 as an autonomous state institution. the emergence and institutionalization of the Ottoman museum which is one of the most important symbols of Westernization period in Ottoman art, follow the documents from various historical records. In this context, the catalog of "Müze-i Hümâyûn Lead Seal Catalogue" dated to H.1321/M.1904-1905, which was written by Halil Edhem, the deputy director of the Ottoman museum of the period, was of importance as it was one of the first publications of the Ottoman museum. Arab, Arab- Byzantine and Ottoman seals in this catalog about eighty pages, written by Osman Hamdi Bey's foreword, were examined and illustrated. In this catalog, which has not been evaluated by the researchers so far, it contains not only information about how the seals were found, preserved and depicted in the Ottoman museum, but also important details about the methods, sources used in the emergence of the catalog, comparisons with various works in the world museums and the point of view of the museum concept. In this article, besides the collection information in this catalog, the status of Ottoman museums at the beginning of the 20th century and their relationship with other museums in the world will be evaluated.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Arık, R.O. (1953). Türk müzeciliğine bir bakış. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
- Casanova, P. (1894). Sceaux Arabes en Plomb, Revue Numism 3, Serie, T 12.
- Cezar, M. (1994). Sanatta Batı’ya açılış ve Osman Hamdi. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
- Çal, H. (2009). Osmanlı’dan günümüze Türkiye’de müzeler. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 14, 315-334.
- Devellioğlu, F. (2006). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Yayınları.
- Edhem, H. (1321). Müze-i Hümâyûn kurşun mühür kataloğu. İstanbul: Mahmud Bey Matbaası.
- Eldem, E. (2014). Mendel- Sebah Müze-i Hümâyûn’u belgelemek. İstanbul: İstanbul Arkeoloji Müzeleri.
- Erdem, Y. (1999). Türkiye’de müzecilik. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
- Eyice, S. (1985). Arkeoloji müzesi ve kuruluşu. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, 6. cilt, (s. 1596-1603). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Gerçek, F. (1999). Türk müzeciliği. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Goold, E. (1871). Catalogue explicatif, historique et scientifique d’un certain nombre d’objets contenus dans le Musée impérial de Constantinople, Constantinople.
- Kütükoğlu, M.S. (2006). Mühür. TDV İslâm Ansiklopedisi, 31.cilt, (s.530-531). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Madran, E. (1985). Osmanlı devletinde eski eser ve onarım üzerine gözlemler. Belleten, XLIX (195), 503-546.
- Mansel, A. M. (1960). Osman Hamdi bey. Belleten, XXIV (94), 291-301.
- Mendel, G. (1914). Musees imperiaux Ottomans catalogue des sculptures Grecques, Romaines et Byzantine. musees imperiaux Ottomans. Constantinople.
- Mülayim, S. (2009). “Kronolojik Notlarıyla 19. Yüzyıl Osmanlı Müzeciliği”, Osmanlı Araştırmaları XXXIV, Prof. Dr. Muammer Kemal Özergin Hatıra Sayısı – II, 175-201.
- Orgun, Z. (1941-1942). Çinili köşk. Arkitekt, XI (12), 252-259.
- Ortaylı, İ. (1985). Tanzimat’ta vilayetlerde eski eser taraması. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, 6. cilt, (s. 1599-1600). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Ortaylı, İ. (1992, Ekim). Osman Hamdi’nin önündeki gelenek. 1. Osman Hamdi Bey Kongresi Bildirileri. İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi Yayınları, 123-131.
- Öz, T. (1949). Ahmet Fethi Paşa ve müzeler. Türk Tarih, Arkeologya ve Etnografya Dergisi, 5, 1-16.
- Özdemir, M. (2006). Mülûkü’t-tavâif. TDV İslâm Ansiklopedisi, 31.cilt, (ss.553-556). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Perk, H. ve Berk, S. (2001). Osmanlı dünyasının siyasal, sosyal ve ticari ilişkilerinin bir aynası olarak mühür ve mühür sanatı. Art Decor, 100, 134-142.
- Reinach, S. (1882). Catalogue du Musée Impérial d'Antiquités. Constantinople: Direction du Musée.
- Schlumberger, G. (1884). Sigillographie de l’Empire Byzantin. Paris: E. Leroux.
- Shaw, W. M. K. (2004). Osmanlı müzeciliği. İstanbul: İletişim.
- Stickel, J. G. (1866). Neuentdeckte kufische Bleisiegel und Verwandtes, Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, 20, 1–42.
- Taş, N.F. ve Bozkurt, N. (2006). Mühür. TDV İslâm Ansiklopedisi, 31.cilt, (s.528-530). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Tavacıgil, Ö. (2004). Topkapı Sarayı köşk yapılarından Çinili köşkün onarımları üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul.
- Tekin, O. (2004). Meskûkât. TDV İslâm Ansiklopedisi, 29.cilt, (s.317-318). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Türkseven, H. (2010). Osmanlı Devleti’nde eski eser politikası ve müze-i Hümâyûn’un kuruluşu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
- Yiğit, İ. (2004). TDV İslâm Ansiklopedisi, 29.cilt, (s.424-426). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
| APA | ERSAY YÜKSEL A (2021). Osmanlı Müzeciliğinin İşleyişine Bir Örnek: Müze-i Hümâyûn Kurşun Mühür Kataloğu. , 212 - 238. |
| Chicago | ERSAY YÜKSEL Ayşe Osmanlı Müzeciliğinin İşleyişine Bir Örnek: Müze-i Hümâyûn Kurşun Mühür Kataloğu. (2021): 212 - 238. |
| MLA | ERSAY YÜKSEL Ayşe Osmanlı Müzeciliğinin İşleyişine Bir Örnek: Müze-i Hümâyûn Kurşun Mühür Kataloğu. , 2021, ss.212 - 238. |
| AMA | ERSAY YÜKSEL A Osmanlı Müzeciliğinin İşleyişine Bir Örnek: Müze-i Hümâyûn Kurşun Mühür Kataloğu. . 2021; 212 - 238. |
| Vancouver | ERSAY YÜKSEL A Osmanlı Müzeciliğinin İşleyişine Bir Örnek: Müze-i Hümâyûn Kurşun Mühür Kataloğu. . 2021; 212 - 238. |
| IEEE | ERSAY YÜKSEL A "Osmanlı Müzeciliğinin İşleyişine Bir Örnek: Müze-i Hümâyûn Kurşun Mühür Kataloğu." , ss.212 - 238, 2021. |
| ISNAD | ERSAY YÜKSEL, Ayşe. "Osmanlı Müzeciliğinin İşleyişine Bir Örnek: Müze-i Hümâyûn Kurşun Mühür Kataloğu". (2021), 212-238. |
| APA | ERSAY YÜKSEL A (2021). Osmanlı Müzeciliğinin İşleyişine Bir Örnek: Müze-i Hümâyûn Kurşun Mühür Kataloğu. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(1), 212 - 238. |
| Chicago | ERSAY YÜKSEL Ayşe Osmanlı Müzeciliğinin İşleyişine Bir Örnek: Müze-i Hümâyûn Kurşun Mühür Kataloğu. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 20, no.1 (2021): 212 - 238. |
| MLA | ERSAY YÜKSEL Ayşe Osmanlı Müzeciliğinin İşleyişine Bir Örnek: Müze-i Hümâyûn Kurşun Mühür Kataloğu. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.20, no.1, 2021, ss.212 - 238. |
| AMA | ERSAY YÜKSEL A Osmanlı Müzeciliğinin İşleyişine Bir Örnek: Müze-i Hümâyûn Kurşun Mühür Kataloğu. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2021; 20(1): 212 - 238. |
| Vancouver | ERSAY YÜKSEL A Osmanlı Müzeciliğinin İşleyişine Bir Örnek: Müze-i Hümâyûn Kurşun Mühür Kataloğu. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2021; 20(1): 212 - 238. |
| IEEE | ERSAY YÜKSEL A "Osmanlı Müzeciliğinin İşleyişine Bir Örnek: Müze-i Hümâyûn Kurşun Mühür Kataloğu." Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, ss.212 - 238, 2021. |
| ISNAD | ERSAY YÜKSEL, Ayşe. "Osmanlı Müzeciliğinin İşleyişine Bir Örnek: Müze-i Hümâyûn Kurşun Mühür Kataloğu". Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 20/1 (2021), 212-238. |
