Sigortacının Edim Yükümlülüğünün Sınırlandırılmasına Yönelik Sözleşme Şartları (Sigorta Ettirenin Sigorta Zararına İştiraki)

Yıl: 2021 Cilt: 16 Sayı: 199200 Sayfa Aralığı: 483 - 510 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 13-11-2021

Sigortacının Edim Yükümlülüğünün Sınırlandırılmasına Yönelik Sözleşme Şartları (Sigorta Ettirenin Sigorta Zararına İştiraki)

Öz:
Zarar sigortalarında sigortacının edim yükümlülüğü sigorta bedeli, sigorta zararı ve sigortadeğeri ile sınırlıdır. Ancak sigortacının sorumluluğu, meydana gelen zararın bir kısmınınsigorta ettirenin (başkası hesabına sigortada sigortalının) üzerinde bırakılmasına yöneliksözleşme şartlarıyla da sınırlandırılabilmektedir. Bu çerçevede sigorta bedeli, sigortacınınsözleşmesel sorumluluğunun üst sınırını teşkil ederken, sigorta ettirenin zararın bir kısmınaiştirakini öngören sözleşme hükümleri ise sigortacının ediminin alt sınırını çizmektedir.Sigorta ettirenin meydana gelen zarara iştiraki, üzerinde bırakılan kısmı sigortalatabilmeimkanına sahip olup olmamasına göre bir ayrıma tabi tutulabilir. Buna göre, sigorta ettirenin,zararın üzerinde bırakılan kısmını sigorta ettiremeyeceği öngörülmüşse, zorunlu örtüsüzlük,sigortalatabilme imkanı mevcutsa muafiyet söz konusu olacaktır. Bu çalışmada önce sigortaettirenin zarara iştirak şekilleri açıklanmış, daha sonra yasada düzenlemeyen bu tür sözleşmeşartlarının geçerliliği değerlendirilmiştir. Çalışmada ayrıca zarara iştirak anlaşmalarını içerensigorta sözleşmelerinde, sigorta tazminatının hesaplanmasında karşılaşılan özel durumlar daincelenmiştir. Burada inceleme eksik sigorta, sigortacının kanuni halefiyeti ve sigorta ettireninzararı önleme ve azaltma görevinin ifası kapsamında yapılan masraflar yönünden yapılmış veuygulanacak hesaplama yöntemleri örneklerle açıklanmıştır.
Anahtar Kelime:

Contract Clauses Intended to Restrict Insurer’s Performance Obligation (Policyholder’s Participation to Loss)

Öz:
The insurer’s performance obligation in loss insurance is bounded by insured sum, loss, and insurable value. However, the insurer’s responsibility might be narrowed down by contract clauses which lay a part of loss occurred at policyholder’s (or in case of an insurance for third party’s account at insuree’s) charge and which are intended to restrict insurer’s performance obligation. Within this scope, the insured sum constitutes the upper limit, whereas the contract clauses laying a part of loss at policyholder’s charge form the lower limit of the insurer’s contractual responsibility. The policyholder’s participation in the loss that occurred might be classified using the possibility to insure the part under the policyholder’s charge as a base. Accordingly, if it’s provided that the policyholder is not able to insure the part of loss under his charge, there exists compulsive uncoverablity. By contrast, if it is possible to insure, there exists an insurance exemption. In the present study, firstly, modalities of participation to loss are explained. Secondly, the validity of this type of contractual clause which is not regulated by the code is evaluated. Additionally, this study discusses special cases encountered at the calculation of insurance indemnity in insurance contracts including the participation of loss. The examination has been made considering costs in under-insurance, legal subrogation of insurer, policyholder’s duty to prevent/mitigate the loss, and method of calculations which will be applied are clarified with examples.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • ATABEK, Reşat, Sigorta Hukuku, İstanbul 1950.
  • BOZER, Ali, Sigorta Hukuku, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara 1981.
  • BOZER, Ali, Sigorta Hukuku, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara 1965.
  • ÇEKER, Mustafa, 6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu’na Göre Sigorta Hukuku, 23. Baskı, Karahan Kitabevi, Adana 2021.
  • GROUTEL, Hubert / LEDUC, Fabrice / PIERRE, Philippe / ASSELAIN, Maud, Traité du Contrat D’Assurance Terrestre, LexisNexis Litec 2008. Hazine ve Maliye Bakanlığı Sigorta Denetleme Kurulu “Hasar ve Tazminat İşlemleri Denetleme Rehberi Ocak 2016” (https://www.hmb.gov.tr/denetim-rehberleri) Erişim tarihi: 10.01.2021.
  • KAYIHAN, Şaban/GÜNERGÖK, Özcan, Türk Özel Sigorta Hukuku Dersleri, 5. Baskı, Umuttepe Yayınları, Kocaeli 2020.
  • KENDER, Rayegân, Sigorta Sözleşmelerinde Yer Alan Muafiyet Konusundaki İki Yargıtay Kararının Değerlendirilmesi, Sigorta Hukuku Dergisi, Yıl: 2003, Sayı: 1, İstanbul, ss. 101-107.
  • KENDER, Rayegân, Türkiye’de Hususi Sigorta Hukuku Sigorta Müessesesi Sigorta Sözleşmesi, 16.Bası, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2017.
  • Le LAMY Assurances, éditeur Wolters Kluwer, édition 2020.
  • OMAĞ, Merih Kemal, Eksik Sigorta, Prof.Dr.Hüseyin Ülgen’e Armağan, Birinci Cilt, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2007, ss. 955-970.
  • OMAĞ, Merih Kemal, Özel Sigorta Hukukunda Muafiyet Klozları, Doç. Dr. Mehmet Somer’e Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Beta Basım Yayın, İstanbul 2006, ss. 529-542.
  • OMAĞ, Merih Kemal, Türk Hukukunda Sigortacının Kanuni Halefiyeti (1977 Sonrası Yargıtay Kararları-Tasarı/Değerlendirmesi-Yabancı Yasa Metinlerinin Bazıları ile Birlikte) (TTK m. 1301), Vedat Kitapçılık, İstanbul 2011.
  • ONBAŞIOĞLU, Ahmet, Tazminat Ödeyen Sigortacının Rücu Davasında Muafiyetin Mahsubu Tarzına İlişkin Bir Yargıtay Kararı Üzerine Düşünceler, Ankara Barosu Dergisi, Yıl 1980, Sayı: 1, ss. 38-48.
  • PEKİNER, Kâmuran, Sigorta İşletmeciliği Prensipleri-Hesap Bünyesi, Sermet Matbaası, İstanbul 1974.
  • ŞENOCAK, Kemal, Menfaat Değeri Altında Sigorta, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: IV, Sayı: 1-2, Haziran-Aralık 2000, ss. 51-87.
  • ŞENOCAK, Kemal, Mesleki Sorumluluk Sigortası Özellikle Doktor, Avukat, Mimarın Mesleki Sorumluluk Sigortası, Turhan Kitabevi, Ankara 2000. Türkiye’de Sigorta Hukukunun Sorunları ve Geleceği, Sempozyum 19-20 Kasım 2004 İstanbul Dedeman Oteli, Türkiye Barolar Birliği Yayını, Ankara 2005.
  • ULAŞ, Işıl, Uygulamalı Sigorta Hukuku Mal ve Sorumluluk Sigortaları (5684 Sayılı Sigortacılık Kanunu’na Göre), 7. Bası, Ankara 2010.
  • ÜNAN, Samim, Türk Ticaret Kanunu Şerhi Altıncı Kitap Sigorta Hukuku Cilt I Genel Hükümler (Madde 1401-1452), On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2016.
  • ÜNAN, Samim, Türk Ticaret Kanunu Şerhi Altıncı Kitap Sigorta Hukuku Cilt II İkinci Kısım: Sigorta Türlerine İlişkin Özel Hükümler Birinci Bölüm: Zarar Sigortaları (Madde 1453-1486), On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2016.
  • YAZICIOĞLU, Emine, İlk Tehlike Sigortası, Doç. Dr. Mehmet Somer’e Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İstanbul 2000, ss. 543-557.
  • YILDIRIM, Ali Haydar, Sigorta Tazminatı ve Bedelinin Muacceliyeti (TTK 1427), Seçkin Yayıncılık, Ankara 2020.
  • YILDIRIM, Ali Haydar, Sigortacının Koruma ve Kurtarma Masraflarından Sorumluluğu (TTK m. 1448/f. 3-4), On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2019.
  • YONGALIK, Aynur, Sigortalının Zarara Katılması (Bizzat Katılma), Prof. Dr. Ali Bozer’e Armağan, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara 1998, ss. 149-165.
APA Amasya S (2021). Sigortacının Edim Yükümlülüğünün Sınırlandırılmasına Yönelik Sözleşme Şartları (Sigorta Ettirenin Sigorta Zararına İştiraki). , 483 - 510.
Chicago Amasya Serap Sigortacının Edim Yükümlülüğünün Sınırlandırılmasına Yönelik Sözleşme Şartları (Sigorta Ettirenin Sigorta Zararına İştiraki). (2021): 483 - 510.
MLA Amasya Serap Sigortacının Edim Yükümlülüğünün Sınırlandırılmasına Yönelik Sözleşme Şartları (Sigorta Ettirenin Sigorta Zararına İştiraki). , 2021, ss.483 - 510.
AMA Amasya S Sigortacının Edim Yükümlülüğünün Sınırlandırılmasına Yönelik Sözleşme Şartları (Sigorta Ettirenin Sigorta Zararına İştiraki). . 2021; 483 - 510.
Vancouver Amasya S Sigortacının Edim Yükümlülüğünün Sınırlandırılmasına Yönelik Sözleşme Şartları (Sigorta Ettirenin Sigorta Zararına İştiraki). . 2021; 483 - 510.
IEEE Amasya S "Sigortacının Edim Yükümlülüğünün Sınırlandırılmasına Yönelik Sözleşme Şartları (Sigorta Ettirenin Sigorta Zararına İştiraki)." , ss.483 - 510, 2021.
ISNAD Amasya, Serap. "Sigortacının Edim Yükümlülüğünün Sınırlandırılmasına Yönelik Sözleşme Şartları (Sigorta Ettirenin Sigorta Zararına İştiraki)". (2021), 483-510.
APA Amasya S (2021). Sigortacının Edim Yükümlülüğünün Sınırlandırılmasına Yönelik Sözleşme Şartları (Sigorta Ettirenin Sigorta Zararına İştiraki). Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16(199200), 483 - 510.
Chicago Amasya Serap Sigortacının Edim Yükümlülüğünün Sınırlandırılmasına Yönelik Sözleşme Şartları (Sigorta Ettirenin Sigorta Zararına İştiraki). Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 16, no.199200 (2021): 483 - 510.
MLA Amasya Serap Sigortacının Edim Yükümlülüğünün Sınırlandırılmasına Yönelik Sözleşme Şartları (Sigorta Ettirenin Sigorta Zararına İştiraki). Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, vol.16, no.199200, 2021, ss.483 - 510.
AMA Amasya S Sigortacının Edim Yükümlülüğünün Sınırlandırılmasına Yönelik Sözleşme Şartları (Sigorta Ettirenin Sigorta Zararına İştiraki). Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2021; 16(199200): 483 - 510.
Vancouver Amasya S Sigortacının Edim Yükümlülüğünün Sınırlandırılmasına Yönelik Sözleşme Şartları (Sigorta Ettirenin Sigorta Zararına İştiraki). Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2021; 16(199200): 483 - 510.
IEEE Amasya S "Sigortacının Edim Yükümlülüğünün Sınırlandırılmasına Yönelik Sözleşme Şartları (Sigorta Ettirenin Sigorta Zararına İştiraki)." Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16, ss.483 - 510, 2021.
ISNAD Amasya, Serap. "Sigortacının Edim Yükümlülüğünün Sınırlandırılmasına Yönelik Sözleşme Şartları (Sigorta Ettirenin Sigorta Zararına İştiraki)". Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 16/199200 (2021), 483-510.