İsmâil Rüsûhî-yi Ankaravî’nin Mesnevî Şerhi’nin Altıncı Cildinde Kullandığı Kaynaklar ve Folklorik-Kültürel Unsurlar

Yıl: 2021 Cilt: 8 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 277 - 311 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.47425/marifetname.890647 İndeks Tarihi: 17-11-2021

İsmâil Rüsûhî-yi Ankaravî’nin Mesnevî Şerhi’nin Altıncı Cildinde Kullandığı Kaynaklar ve Folklorik-Kültürel Unsurlar

Öz:
XVII. asırda İsmâil Rüsûhî-yi Ankaravî tarafından kaleme alınanMesnevî Şerhi, Türk edebiyatında ayrı bir öneme sahiptir. Ankaravî,Mesnevî’ye yazmış olduğu şerh ile eserin daha iyi anlaşılmasını ve genişçevrelerde okunmasını sağlamış ve bununla birlikte “Hazret-i Şârih” unvanınıalmıştır. İsmâil Rüsûhî’nin Mecmû'atu’l-Letâyif ve Matmûratu’l-Ma'ârifisimli eseri, altı ciltten oluşan (yedinci cildin varlığı tartışmalı) bir Mesnevîşerhidir. Ankaravî, seleflerinin eserlerini de inceleyerek geniş çapta bir şerhyazmış ve bu eserle tasavvufî düşünce dünyasını yansıtmaya çalışmıştır.Bunu yaparken de pek çok müelliften, eserden ve bazen adını da zikretmediğikaynaklardan faydalanmış ve şerhini bunlarla desteklemiştir. İzah ettiğidüşünce ya da kavramlara da yapmış olduğu alıntı ve göndermelerle desteksağlamıştır. Bu çalışmada, Ankaravî tarafından Anadolu sahasında yazılanüçüncü tam şerh olan Mecmû'atu’l-Letâyif ve Matmûratu’l-Ma'ârif isimlieserin altıncı cildinde kullanılan kaynaklar, folklorik ve kültürel unsurlar incelenmiştir.Aynı zamanda şârihin şerhinde hangi kaynaklardan alıntı yaptığıve hangi kaynaklara göndermelerde bulunduğu araştırılmış; kullanmışolduğu kültürel ve folklorik unsurlar tespit edilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelime:

The Sources Used by Ismail Rusuhi Ankaravi in the Sixth Volume of Masnawi Commentary and Folcloric-Cultural Elements

Öz:
Masnawi Commentary which written by Ismail Rusuhi Ankaravi in the 17th century, has a special importance in Turkish literature. Ankaravi, with the commentary that he wrote to Masnawi, provided a better understanding of the work and reading by a large circles and at the same time he has taken the title of “Hazret-i Sharih”. The work of Ismail Rusuhi named Mecmuatu’l-Letayif and Matmuratu’l-Maarif is a Masnawi commentary which consisting of six volumes (the existence of the seventh volume of the work is controversial). Ankaravi wrote an extensive commentary by examining the works of her predecessors and tried to reflect the world of Sufî thought with this work. In doing so, he made use of many authors, works and sometimes sources that he did not mention their names and he supported him commentary with them. He also provided support for the thoughts or concepts that he explained with the quotations and references. In this study, folkloric, cultural elements and the sources used in the sixth volume of the work named Mecmuatu’l-Letâyif and Matmuratu’l- Maarif, which is the third complete commentary written by Ankaravi in the Anatolian area, have been tried to be examined. Also it has been investigated which sources the commentator cites and which sources he refers to and tried to determined the cultural and folcloric elements that he used.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Abdel-maksoud, Belal. İbnu’l-Fârız ve İsmâil Ankaravî’nin Kasîde-i Hamriyye Şerhi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2000.
  • Abdurezzâk Kâşânî. Istılâhû’s-Sûfiyye. çev. Abdurrezzak Tek, Bursa: Bursa Akademi, 2014.
  • Abdurrahman Câmi. Nefahâtü’l-Üns-Evliya Menkıbeleri. trc. ve şrh. Lâmiî Çelebi, haz. Süleyman Uludağ, Mustafa Kara. İstanbul: Marifet Yayınları, 2008.
  • Ak, Coşkun. Muhibbî Dîvânı. Ankara: KTB Yayınları, 1987.
  • Atalay, Mehmet. “Ebu’l-Feth el-Bustî’nin Kasîde-i Nûniyyesi’sinin, Diyarbakırlı Saîd Paşa Tarafından Yapılan Türkçe Manzum Tercümesi”. A.Ü Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (Prof. Dr. Şinasi Tekin Özel Sayısı), 27, (2005): 145-154.
  • Birol, İnci Ayan. “Tezhip”. Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41/61-62. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
  • Celâleddin Abdurrahmân es-Süyûti. İtmâmü’d-Dirâye li Kirai’n-Nikâye. haz. Şeyh İbrahim el-Acuz, Beyrut: Daru’l-Kütubu’l-İlmiyye, 1985.
  • Çıblak, Nilgün. “Halk Kültüründe Nazar, Nazarlık İnancı ve Bunlara Bağlı Uygulamalar”. Türklük Bilimi Araştırmaları (TÜBAR), 15, (2004): 103-125.
  • Çöğenli, M. Sadi. “Mutarrizî”. Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31/375- 377. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
  • Dâvûd el-Kayserî. Mukaddemât Fusûsu’l-Hikem’e Giriş. çev. Turan Koç - Mehmet Çetinkaya. İstanbul: İnsan Yayınları, 2015.
  • Demirî, Kemaleddin. Hayâtül Hayevân Havas ve Esrarı. İstanbul: Pamuk Yayıncılık, 2018.
  • Demirli, Ekrem. “Sadreddin Konevî”. Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/420-425. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
  • Ebul Hüseyn Ahmed b. Faris b. Zekeriya. Mu’cemü Mekâyîsi’l-Luga. Beyrut: Arapça Basım, 2001.
  • el-Hatîbu’t-Tebrîzî. Mişkâtu’l-Masâbîh. çev. Hüseyin Yıldız vd. 5 Cilt. İstanbul: Ocak Yayınları, 2014.
  • Elmalı, Hüseyin. “Râzî, Muhammed b. Ebû Bekir.” Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 34/487-488. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
  • Ergin, Muharrem. Kadı Burhanettin Divanı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1980.
  • Feridüddin Attar. Mantıku’t-Tayr-Kuşların Diliyle. çev. Mustafa Çiçekler. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2020.
  • Güngör, Özlem. İsmâil Rüsûhî-yi Ankaravî Şerh-i Mesnevî (Mecmû'atu’l-Letâyif ve Matmûratu’l-Ma'ârif ) (VI. Cilt) İnceleme-Metin-Sözlük. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
  • Hace Abdullah el-Ensari-el Herevi. Menâzilü’s-Sâirîn Tasavvufta Yüz Basamak. Çev. Abdurrezzak Tek, Bursa: Emin Yayınları, 2017.
  • Hafız-ı Şirazi. Hafız Divanı. haz. Mehmet Kanar, 2. Cilt. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2011.
  • Hazret-i Ali Divanı. trc ve şrh. Müstakimzade Süleyman Saadettin Efendi. İstanbul: Derin Yayınları, 2013.
  • İbn Abbâd en-Nefezî er-Rundî. Şerhu’l-Hikem’il-Atâiyye. Merkezu’l-Ehram li’t- Tercemeti ve’n-Neşr, 1. Baskı, 1988.
  • İbn Arabî. Fütûhât-ı Mekkiyye. Çev. Ekrem Demirli, 2. Cilt. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2008.
  • İbn Atâullah el-İskenderî. El-Muhkem Fî Şerhi’l-Hikem. İstanbul: Kurtuba Kitap, 2016.
  • İsen, Mustafa. Usûlî Dîvânı. Ankara: Akçağ Yayınları, 1990.
  • İsmail Rüsûhî Ankaravî. Makâsıd-ı Aliyye f î Şerhi’t-Tâiyye. İstanbul: Vefa Yayınları, 2008a.
  • İsmail Rüsûhî Ankaravî. Minhâcü’l-Fukarâ. İstanbul: Vefa Yayınları, 2008b.
  • İsmail Rüsûhî-yi Ankaravî. Mecmû’atu’l-Letâyif ve Matmûratu’l-Ma’ârif. C. VI. Süleymaniye Kütüphanesi, Pertev Paşa 307.
  • Kandemir, Yaşar. “Ali –İlmî Şahsiyeti-”. Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2/375-378. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
  • Kâşânî, Abdürrezzak. Istılâhâtu’s-Sûfiyye. trc ve şrh. Abdurrezzak Tek. Bursa: Bursa Akademi, 2014.
  • Kâtip Çelebi. Keşfü’z-Zunûn. 4. Cilt. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. 2011.
  • Kaya, Mahmut. Kasîde-i Bürde’yi Türkçe Söyleyiş. İstanbul: Damla Yayınevi, 2014.
  • Kelâbâzî. Doğuş Devrinde Tasavvuf Ta’arruf. haz. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2021.
  • Keskinsoy, Haşim. Mekkî ve Nahîf î’nin Kasîde-i Bürde Tahmisleri (Tenkitli Metinİnceleme). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2011.
  • Kılıç, Atabey. “Türkçe Manzum Sözlüklerden Tuhfe-i Şâhidî”. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literatüre and History of Turkish or Turkic, 2(4), (2007): 516-548.
  • Konuk, Ahmet Avni. Mesnevî-i Şerif Şerhi. 8. Cilt. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2007.
  • Konuk, Ahmet Avni. Mesnevî-i Şerif Şerhi. 11. Cilt. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2008a.
  • Konuk, Ahmet Avni. Mesnevî-i Şerif Şerhi. 12. Cilt. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2008b.
  • Konuk, Ahmet Avni. Mesnevî-i Şerif Şerhi. 13. Cilt. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2008c.
  • Konuk, Ahmet Avni. Füsûsu’l-Hikem Tercüme ve Şerhi. 1. Cilt. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 5. Baskı, 2011.
  • Küçük, Osman Nuri. Ne Varsa Sen’de Var (Hz. Mevlânâ’nın Sohbetleri). İstanbul: Sufi Kitap, 2015.
  • Muhyiddin-i Arabî. Füsûsül-Hikem. çev. Nuri Genosman. İstanbul: MEB Yayınları, 1992.
  • Nutku, Özdemir. “Meddah”. Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 28/293-294. İstanbul: TDV Yayınları, 2003.
  • Seâlibî. Yetîmetü’d-Dehr. haz. Müfîd Muammed Kumeyha, 3. Cilt. Beyrut: Daru’l- Kütübi’l-İlmiyye. 1983.
  • Shareef, Mohammed. Ali, & Dayan, Serdar. “Müstakimzâde Süleyman Saadeddin Efendi’nin Şerh Yöntemi”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 103, (2020): 298-308.
  • Şemseddin Sivâsî. Şemseddin Sivasî Divanı. Sivas: Sivas Belediyesi Yayınları, 2015.
  • Şirinov, Agi. “Tûsî, Nasîrüddin”. Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41/437- 442. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
  • Tâhirü’l-Mevlevî. Edebiyat Lügatı. İstanbul: Enderun Kitabevi, 1973.
  • Tosun, Necdet. “Reşehât”. Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/8-9. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
  • Yetik, Erhan. İsmail-i Ankaravî Hayatı, Eserleri ve Tasavvufi Görüşleri. İstanbul: İşaret Yayınları, 1992.
  • Yıldız, Musa. Niyâzî Mısrî Kasîde-i Bürde Tesbî’i. İstanbul: H Yayınları, 2010.
  • Yörükan, Yusuf Ziya. Şihabeddin Sühreverdî ve Nur Heykelleri. Çev. A. Kamil Cihan. İstanbul: İnsan Yayınları, 1998.
  • https://fa.wikipedia.org/wiki/ رياض %E2%80%8C الانشاء (Erişim Tarihi: 15 Ocak 2021).
APA GÜNGÖR Ö (2021). İsmâil Rüsûhî-yi Ankaravî’nin Mesnevî Şerhi’nin Altıncı Cildinde Kullandığı Kaynaklar ve Folklorik-Kültürel Unsurlar. , 277 - 311. 10.47425/marifetname.890647
Chicago GÜNGÖR ÖZLEM İsmâil Rüsûhî-yi Ankaravî’nin Mesnevî Şerhi’nin Altıncı Cildinde Kullandığı Kaynaklar ve Folklorik-Kültürel Unsurlar. (2021): 277 - 311. 10.47425/marifetname.890647
MLA GÜNGÖR ÖZLEM İsmâil Rüsûhî-yi Ankaravî’nin Mesnevî Şerhi’nin Altıncı Cildinde Kullandığı Kaynaklar ve Folklorik-Kültürel Unsurlar. , 2021, ss.277 - 311. 10.47425/marifetname.890647
AMA GÜNGÖR Ö İsmâil Rüsûhî-yi Ankaravî’nin Mesnevî Şerhi’nin Altıncı Cildinde Kullandığı Kaynaklar ve Folklorik-Kültürel Unsurlar. . 2021; 277 - 311. 10.47425/marifetname.890647
Vancouver GÜNGÖR Ö İsmâil Rüsûhî-yi Ankaravî’nin Mesnevî Şerhi’nin Altıncı Cildinde Kullandığı Kaynaklar ve Folklorik-Kültürel Unsurlar. . 2021; 277 - 311. 10.47425/marifetname.890647
IEEE GÜNGÖR Ö "İsmâil Rüsûhî-yi Ankaravî’nin Mesnevî Şerhi’nin Altıncı Cildinde Kullandığı Kaynaklar ve Folklorik-Kültürel Unsurlar." , ss.277 - 311, 2021. 10.47425/marifetname.890647
ISNAD GÜNGÖR, ÖZLEM. "İsmâil Rüsûhî-yi Ankaravî’nin Mesnevî Şerhi’nin Altıncı Cildinde Kullandığı Kaynaklar ve Folklorik-Kültürel Unsurlar". (2021), 277-311. https://doi.org/10.47425/marifetname.890647
APA GÜNGÖR Ö (2021). İsmâil Rüsûhî-yi Ankaravî’nin Mesnevî Şerhi’nin Altıncı Cildinde Kullandığı Kaynaklar ve Folklorik-Kültürel Unsurlar. Marifetname, 8(1), 277 - 311. 10.47425/marifetname.890647
Chicago GÜNGÖR ÖZLEM İsmâil Rüsûhî-yi Ankaravî’nin Mesnevî Şerhi’nin Altıncı Cildinde Kullandığı Kaynaklar ve Folklorik-Kültürel Unsurlar. Marifetname 8, no.1 (2021): 277 - 311. 10.47425/marifetname.890647
MLA GÜNGÖR ÖZLEM İsmâil Rüsûhî-yi Ankaravî’nin Mesnevî Şerhi’nin Altıncı Cildinde Kullandığı Kaynaklar ve Folklorik-Kültürel Unsurlar. Marifetname, vol.8, no.1, 2021, ss.277 - 311. 10.47425/marifetname.890647
AMA GÜNGÖR Ö İsmâil Rüsûhî-yi Ankaravî’nin Mesnevî Şerhi’nin Altıncı Cildinde Kullandığı Kaynaklar ve Folklorik-Kültürel Unsurlar. Marifetname. 2021; 8(1): 277 - 311. 10.47425/marifetname.890647
Vancouver GÜNGÖR Ö İsmâil Rüsûhî-yi Ankaravî’nin Mesnevî Şerhi’nin Altıncı Cildinde Kullandığı Kaynaklar ve Folklorik-Kültürel Unsurlar. Marifetname. 2021; 8(1): 277 - 311. 10.47425/marifetname.890647
IEEE GÜNGÖR Ö "İsmâil Rüsûhî-yi Ankaravî’nin Mesnevî Şerhi’nin Altıncı Cildinde Kullandığı Kaynaklar ve Folklorik-Kültürel Unsurlar." Marifetname, 8, ss.277 - 311, 2021. 10.47425/marifetname.890647
ISNAD GÜNGÖR, ÖZLEM. "İsmâil Rüsûhî-yi Ankaravî’nin Mesnevî Şerhi’nin Altıncı Cildinde Kullandığı Kaynaklar ve Folklorik-Kültürel Unsurlar". Marifetname 8/1 (2021), 277-311. https://doi.org/10.47425/marifetname.890647