TY  - JOUR
TI  - Vakalar Perspektifinde Bitkisel Ürünler ve Hepatotoksisite
AB  - Bitkiler, çok eski dönemlerden beri hastalıkların önlenmesinde ve tedavisinde kullanılmaktadır. Bitkisel ürün kullanımı, ilaca bağlı karaciğer hasarının en yaygın nedenlerinden biri olarak görülmektedir. Retrospektif çalışmalarda bazı bitkilerin ve bitkisel preparatların kullanımı, karaciğer hasarıyla ilişkilendirilmiştir. Bu derlemede, 1976 yılından itibaren bitkisel ürün kullanımı sonucu geliştiği belirtilen 60 hepatotoksisite olgusu, hasta öyküleri, muayene, laboratuvar ve varsa biyopsi bulguları incelenmiştir. Bu vakalarda yaygın olarak kullanılmış olduğu belirlenen Aloe vera (L.) Burm.f., Atractylis gummifera Salzm.ex L., Camellia sinensis (L.) Kuntze, Chelidonium majus L., Cimicifuga racemosa (L.) Nutt., Mentha pulegium L. ve Hedeoma pulegioides (L.) Pers., Piper methysticum G.Forst., Polygonum multiflorumThunb., Valeriana officinalis L.’nin, pirolizidin alkaloitleri içeren bitkilerle Teucrium L. türlerinin hepatotoksisiteden sorumlu bileşenleri, hepatotoksisite oluşturma mekanizmaları ve mevcut tedavi yaklaşımlarıderlenmiştir. Bitkilerin genelinin hepatotoksisite oluşturma mekanizması belirsiz olmakla birlikte, patogenezi çoğunlukla idiyosenkratik tip reaksiyonlar oluşturmaktadır. Bitkilere bağlı karaciğer hasarının tanısında, altın bir standart bulunmamakta ve dışlama kriterleri esas alınmaktadır. Karaciğer hasarının tipinin belirlenmesinde R değerihesaplanmaktadır ve bitkilerin çoğunlukla hepatoselüler hasar olmak üzere kolestatik ve miks tipte hasar oluşturabilecekleri bildirilmiştir. Teşhis için çeşitli skorlama sistemleri geliştirilmiştir ve en yaygın kullanılanı Roussel Uclaf Nedensellik Değerlendirme skorlamasıdır. Vakaların çoğunda, bitkisel ürünün geri çekilmesinden sonra karaciğer testlerinde iyileşmeler gözlemlenmiştir. Bununla birlikte birçok vakanın sonucunda organ yetersizliği ve ölüm görülmesi, hepatotoksisite ile ilişkilendirilen bitkiler arasında A. gummifera, pennyroyal yağı gibi şiddetli hasara neden olan ürünlerle halk arasında yaygın olarak tüketilen C. sinensis ve Teucrium sp. gibi bitkilerin bulunması dikkat çekicidir. Bitkisel ürün kullanımıyla ilişkili hepatotoksisite riskinin azaltılabilmesi için ürün kalitesi ve denetiminin sağlanması ve ürünlerin konuyla ilgili eğitim almışsağlık personeli danışmanlığında kullanılmaları gerekmektedir.
AU  - RENDA, GULIN
AU  - GÖKKAYA, İÇİM
DO  - 10.5336/pharmsci.2020-78223
PY  - 2021
JO  - Literatür Eczacılık Bilimleri Dergisi
VL  - 10
IS  - 2
SN  - 2146-944X
SP  - 133
EP  - 152
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/461385
ER  -