Suriçi’ndeki Yapılaşmanın Tarihi İstanbul Çeşmeleri Üzerindeki Etkisi Ve Çeşmelerin Mevcut Durumu
Yıl: 2020 Cilt: 13 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 146 - 162 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.35674/kent.673650 İndeks Tarihi: 29-07-2022
Suriçi’ndeki Yapılaşmanın Tarihi İstanbul Çeşmeleri Üzerindeki Etkisi Ve Çeşmelerin Mevcut Durumu
Öz: Türk-İslam mimarisinin en önemli öğelerinden biri çeşmelerdir. Çeşmeler Türk toplumsal hayatında da önemli bir öğesidir. Bu yüzden Osmanlı Devleti döneminde İstanbul’da yüzlerce çeşme yapılmıştır. Ancak Osmanlı Devleti’nin çöküşünden sonra yaşanan gelişmeler İstanbul çeşmelerini de olumsuz yönde etkilemiştir. Zaman içerisinde İstanbul çeşmelerinin çoğu atıl kalmış, bazıları yıkılmış ve bazıları ise yok olmuştur. Göçler ve bilinçsizce şehirleşme İstanbul’un tarihi dokusu üzerinde büyük bir baskı oluşturmuştur. Bu baskıyı azaltmaya yönelik çeşitli çalışmalar olmakla birlikte bu konuda çok başarılı olunmamıştır. Bürokratik çoklu bölünmüşlük ise tarihi eserlerin yok olmasını daha da hızlandırmaktadır. Çeşmeler ise boyutları sebebiyle şehrin geçirdiği hızlı değişimlerden en kolay olan etkilenen yapılardır. Bu kaygı ve endişeler çerçevesinde öğrencilerimizle birlikte Tarihi Yarımada’daki tarihi çeşmeleri tespit etmek ve ilgili kurumlara bu konuda hem destek hem de uyarıda bulunmak amacıyla 2017 yılında bu çalışma gerçekleştirilmiştir. Çalışma kapsamında 235 öğrenciyle Tarihi Yarımada’daki bütün sokaklar tek tek gezilmiş ve tespit edilen çeşmeler fotoğraflanıp katalog haline getirilmiştir. Çalışma sonucunda 346 çeşme tespit edilmiş ve bunların çoğunun büyük risk altında olduğu görülmüştür.
Anahtar Kelime: The Effect Of The Structuring In Walled City On The Istanbul Fountains And The Current Status Of The Fountains
Öz: One of the most important elements of Turkish-Islamic architecture is fountains. Fountains are also an important element in Turkish social life. Therefore, hundreds of fountains were built in Istanbul during the Ottoman Empire. However, the developments after the collapse of the Ottoman Empire negatively affected the fountains of Istanbul. Over time, most of the fountains in Istanbul remained idle, some were demolished, some destroyed. Migrations and unconscious urbanization put great pressure on the historical fabric of Istanbul. Various efforts have been made to reduce this pressure, but have not been successful. The bureaucratic multiple division further accelerates the destruction of historical monuments. The fountains are the structures most easily affected by the rapid changes in the city. Within the framework of these concerns and worries, this study was carried out in 2017 with our students in order to identify the fountains in the Historic Peninsula and to provide support and warnings to the relevant institutions in this regard. Within the scope of the study, all the streets in the Historical Peninsula were visited one by one with 235 students and photographs of the fountains found were cataloged. As a result of the study, 346 fountains were found and most of them were at high risk.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Arel, A. (1975). Onsekizinci Yüzyıl İstanbul Mimarisinde Batılılaşma Süreci, İstanbul: İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi.
- Asatekin, N.G. (2004). Kültür ve Doğa Varlıklarımız Neyi, Niçin, Nasıl Korumalıyız?, Ankara: Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları.
- Aslanapa, O. (2004). Osmanlı Devri Mimarisi, İstanbul: İnkılap Kitapevi.
- Aysel, N. R. (2008). İstanbul’un Tarihi Su Sistemleri: Kırkçeşme Tesisleri, Tarihi Su Yapıları Konferansı Bildiri Kitabı, İzmir, 26-27 Haziran 2008, s.223-224.
- Ayverdi, E. H. (1953). Fatih Devri Mimarisi, İstanbul: İstanbul Fetih Derneği Neşriyatı.
- Ayverdi, E. H. (1958). 19. Asırda İstanbul Haritası, İstanbul: İstanbul Fetih Derneği Yayınları.
- Banarlı, N. S, (1958). Çeşmeler, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Bülteni, Mart 1958, s. 3-4.
- Çetintaş, S.(1944). Türklerde Su, Çeşme ve Sebil, İstanbul: Güzel Sanatlar.
- Çubukçuoğlu, Z. (1936, 11 Eylül). Çeşmeler, Bentler, Kuyular, Son Posta. Erişim Adresi: http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11498/2939/001501878006.pdf?sequence=3
- Demirel, Ö. (1992). Sivas Çeşmeleri, AÜ OTAM Dergisi, S.3, s.169-178.
- Egemen, A. (1993). İstanbul’un Çeşme ve Sebilleri, İstanbul: Arıtan Yayınevi.
- Erçağ, B. (1987). İstanbul Su Mimarisinde Yapı ve İşlevleriyle Çeşmeler, İlgi, 1987, No.49, s. 2-8.
- Ertuğ N. (Ed.). İstanbul Tarihi Çeşmeler Külliyatı, İstanbul: İSKİ Yayınları.
- Eyice, S. (1993), Çeşme, DİA, C.VIII, s. 277-287.
- Fatih Belediyesi Faaliyet Raporu 2018.
- Gömdüğümüz Çeşmeler (1976, 10 Haziran). Hayat Mecmuası, s.8-10.
- Gündüz, M. (2017). Zaman Akıyor Çeşmelerimiz Yok Oluyor, FGAL, İstanbul.
- İgüs, E. (2014). XVIII. Yüzyıl İstanbulu’nda Fiziki Çevre, Meydan Çeşmeleri ve Çeşme Meydanlarının Etrafında Oluşan İstanbul Meydanları. Uluslararası Osmanlı İstanbulu Sempozyumu-II; 27-29 Mayıs 2014, s.675-692.
- İstanbul Büyükşehir Belediyesi Faaliyet Raporu 2012
- İstanbul Büyükşehir Belediyesi Faaliyet Raporu 2013.
- İstanbul Büyükşehir Belediyesi Faaliyet Raporu 2014.
- İstanbul Büyükşehir Belediyesi Faaliyet Raporu 2015.
- İstanbul Büyükşehir Belediyesi Faaliyet Raporu 2016.
- İstanbul Büyükşehir Belediyesi Faaliyet Raporu 2017.
- İstanbul Büyükşehir Belediyesi Faaliyet Raporu 2018.
- İstanbul Büyükşehir Belediyesi Belediye Kuralları Yönetmeliği, Kabul Tarihi ve Numarası: 15.03.2013, 683.
- İstanbul’un Kitabı (1957), İstanbul: İstanbul Vilayet Neşriyat,
- Kaflı, K. (1951, 20 Mart). Çeşmelere Su, Yeni Sabah.
- Kaya, N.Ö. (2011). İtalya’daki Köprü ve Çeşme Yapılarının Türkiye’deki Benzerlerinin Korunması Açısından İrdelenmesi. II. Su Yapıları Sempozyumu - 16-18 Eylül 2011, Diyarbakır, s.43-49.
- Kılınçer, G. (2007). Kaybolan Çeşmeler, İstanbul: Kuveyt Türk Yayınları. Kırkçeşme Suları İhya…, (1950, 17 Temmuz). Milliyet, s.7.
- Köprülü Hemşire Çeşmesi, (1985, 9 Ekim). Cumhuriyet, s.11.
- Mango, C. (2006). Bizans Mimarisi, Ankara.
- Oğan, A. (1950). Yeniden Kurulan Bereketzade Çeşmesi, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Bülteni, Aralık 1950, s.9-10.
- Schütte, W.(1942, 7 Ağustos). Yabancıların Mimar Gözüyle Türk Çeşmeleri, Cumhuriyet, s.2.
- Sefer, N.- Ahunbay Z. (2015). Eminönü’nün Haliç Kıyı Bölgesindeki Vakıf Kültür Mirası’nın 1920- 2015 Arasında Geçirdiği Onarımlar ve Uğradığı Kayıplar, Restorasyon Yıllığı Dergisi, 10: 78-120.
- Sevük, İ. H. (1951). Şadırvanların Şehriyanları, Erişim Adresi: http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11498/27815/001640157010.pdf?sequence=1
- Strzygowski ve Forchheimer (1893). Die Byzantinischen Wasserbehalter von Konstantinopel, Wien.
- Ünsal, B. İstanbul’un İmarı ve Eski Eser Kaybı”, Türk Sanatı Tarihi Araştırma ve İncelemeleri II, İstanbul: İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Türk Sanatı Tarihî Enstitüsü Yayınları: 2.
- Tanışık, İ. T. (1943). İstanbul Çeşmeleri, İstanbul: Maarif Matbaası, C.I.
- Tarcan, S.S. (1938, 26 Eylül). “Akmıyan Çeşmeler”, Cumhuriyet.
- Tarihi Çeşmeler (1939, 22 Haziran). Cumhuriyet, s.2.
- Tarihi İstanbul Çeşmeleri (1985, 18-19 Mart). Cumhuriyet, s.5.
- Tarihi İstanbul Çeşmeleri, (1986, 4 Nisan). Cumhuriyet, s.14.
- Tarihi İstanbul Çeşmeleri Kurtarılmalıdır (1985, Mart.) Güneş.
- Yılmaz, İ. A. Koruma ve Yaşatma Açısından Yaklaşımlar, s.78-79 Erişim Adresi: (http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11498/3094/001502226006.pdf?sequence=3).
- https://gis.fatih.bel.tr/webgis/
- http://www.milliyet.com.tr/vezir-cesmesi-yeniden-ihya-edildi-istanbul-yerelhaber-3145529/
- http://www.suvakfi.org.tr/cesmeler/eminonu/12/
- http://www.suvakfi.org.tr/cesmeler/fatih/15/
- http://www.suvakfi.org.tr/cesmeler/
| APA | Gunduz M (2020). Suriçi’ndeki Yapılaşmanın Tarihi İstanbul Çeşmeleri Üzerindeki Etkisi Ve Çeşmelerin Mevcut Durumu. , 146 - 162. 10.35674/kent.673650 |
| Chicago | Gunduz Mehmet Suriçi’ndeki Yapılaşmanın Tarihi İstanbul Çeşmeleri Üzerindeki Etkisi Ve Çeşmelerin Mevcut Durumu. (2020): 146 - 162. 10.35674/kent.673650 |
| MLA | Gunduz Mehmet Suriçi’ndeki Yapılaşmanın Tarihi İstanbul Çeşmeleri Üzerindeki Etkisi Ve Çeşmelerin Mevcut Durumu. , 2020, ss.146 - 162. 10.35674/kent.673650 |
| AMA | Gunduz M Suriçi’ndeki Yapılaşmanın Tarihi İstanbul Çeşmeleri Üzerindeki Etkisi Ve Çeşmelerin Mevcut Durumu. . 2020; 146 - 162. 10.35674/kent.673650 |
| Vancouver | Gunduz M Suriçi’ndeki Yapılaşmanın Tarihi İstanbul Çeşmeleri Üzerindeki Etkisi Ve Çeşmelerin Mevcut Durumu. . 2020; 146 - 162. 10.35674/kent.673650 |
| IEEE | Gunduz M "Suriçi’ndeki Yapılaşmanın Tarihi İstanbul Çeşmeleri Üzerindeki Etkisi Ve Çeşmelerin Mevcut Durumu." , ss.146 - 162, 2020. 10.35674/kent.673650 |
| ISNAD | Gunduz, Mehmet. "Suriçi’ndeki Yapılaşmanın Tarihi İstanbul Çeşmeleri Üzerindeki Etkisi Ve Çeşmelerin Mevcut Durumu". (2020), 146-162. https://doi.org/10.35674/kent.673650 |
| APA | Gunduz M (2020). Suriçi’ndeki Yapılaşmanın Tarihi İstanbul Çeşmeleri Üzerindeki Etkisi Ve Çeşmelerin Mevcut Durumu. Kent Akademisi (Online), 13(1), 146 - 162. 10.35674/kent.673650 |
| Chicago | Gunduz Mehmet Suriçi’ndeki Yapılaşmanın Tarihi İstanbul Çeşmeleri Üzerindeki Etkisi Ve Çeşmelerin Mevcut Durumu. Kent Akademisi (Online) 13, no.1 (2020): 146 - 162. 10.35674/kent.673650 |
| MLA | Gunduz Mehmet Suriçi’ndeki Yapılaşmanın Tarihi İstanbul Çeşmeleri Üzerindeki Etkisi Ve Çeşmelerin Mevcut Durumu. Kent Akademisi (Online), vol.13, no.1, 2020, ss.146 - 162. 10.35674/kent.673650 |
| AMA | Gunduz M Suriçi’ndeki Yapılaşmanın Tarihi İstanbul Çeşmeleri Üzerindeki Etkisi Ve Çeşmelerin Mevcut Durumu. Kent Akademisi (Online). 2020; 13(1): 146 - 162. 10.35674/kent.673650 |
| Vancouver | Gunduz M Suriçi’ndeki Yapılaşmanın Tarihi İstanbul Çeşmeleri Üzerindeki Etkisi Ve Çeşmelerin Mevcut Durumu. Kent Akademisi (Online). 2020; 13(1): 146 - 162. 10.35674/kent.673650 |
| IEEE | Gunduz M "Suriçi’ndeki Yapılaşmanın Tarihi İstanbul Çeşmeleri Üzerindeki Etkisi Ve Çeşmelerin Mevcut Durumu." Kent Akademisi (Online), 13, ss.146 - 162, 2020. 10.35674/kent.673650 |
| ISNAD | Gunduz, Mehmet. "Suriçi’ndeki Yapılaşmanın Tarihi İstanbul Çeşmeleri Üzerindeki Etkisi Ve Çeşmelerin Mevcut Durumu". Kent Akademisi (Online) 13/1 (2020), 146-162. https://doi.org/10.35674/kent.673650 |
