İstanbul’daki 16-18. Yüzyıllara Ait Medreselerin Mevcut İşlevlerinin Koruma Amaçlı Değerlendirilmesi
Yıl: 2019 Cilt: 12 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 561 - 574 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
İstanbul’daki 16-18. Yüzyıllara Ait Medreselerin Mevcut İşlevlerinin Koruma Amaçlı Değerlendirilmesi
Öz: İstanbul’un Osmanlı Devleti’nin başkenti olarak bilim, eğitim ve kültür alanında önemli bir merkez olmasının doğal bir sonucu olarak başkentte pek çok eğitim yapısının inşa edilmiştir. İstanbul’un Osmanlı dönemi eğitim yapıları içinde medreseler önemli yer tutar. Bu araştırmada, başkent İstanbul’da Osmanlı klasik üslubunun yerleştiği 16. yy. ile köklü bir değişimin başladığı 18. yy sonuna kadar inşa edilen orta ve yüksek dereceli eğitim yapıları olan medreseler tespit edilerek, koruma sorunlarının belirlenmesine çalışılmıştır. Yöntem: Arşiv belgeleri ve eski fotoğraflar yardımı ile medreselerin geçmişteki ve günümüzdeki durumları karşılaştırılarak, yapılan onarımlar irdelenmiştir. Bir alan çalışması ile tüm medreselerin mevcut durumları yerinde incelenmiştir. Ayrıca yönetici ve kullanıcılarla anket çalışması yapılarak kültürel mirasın ve kültürel değerlerin tanıtılması ve korunması konusundaki düşünceleri tespit edilmiştir. Bulgular: Çalışmada incelenen 61 medresenin 8 tanesinin 2017 yılında onarımda olduğu, 41 tanesinin vakıf/dernek, 12 tanesinin kamu hizmetinde (idari, iktisadi, sosyal ve bilimsel-teknik-kültürel hizmetlerde) kullanıldığı tespit edilmiştir. Ayrıca oldukça geç tescillendikleri belirlenmiştir. Sonuç: Medrese yapıları, aynı zamanda birer kültür varlığı oldukları için kullanıcılarından faaliyet gösterdikleri alan dışında, kültürel miras ve koruma konusunda bilinçlenmeleri ve kültürel değerleri korumaya yönelik çalışmalarda bulunmaları beklenmekte; medreselerin daha ziyade kamu yapısı olarak sosyal kamu hizmetleri ile bilimsel-teknik-kültürel kamu hizmetlerinde kullanılması tavsiye edilmektedir.
Anahtar Kelime: An Evaluation on The Current Functions of Madrasas in Istanbul Dating to 16th-18th Centuries Regarding Their State of Conservation
Öz: The madrasas, which occupy an important place in the historical urban fabric of Istanbul, were established as institutions of higher and secondary education. In this paper, madrasas built between the 16th-18th centuries, starting with the Ottoman classical style and ending with the Ottoman baroque style until the beginning of the radical changes in the 19th century, were handled. With the help of the archival documents and photographs, a comparison of the past and present states of preservation was accomplishable and in addition, the previous repairs of the structures were examined. Moreover, interviews which were conducted with the managers-in-charge helped to evaluate the approach of the current users towards the cultural heritage. In the study, the locations of madrasas, their plan types, known repairs, registration status and dates as cultural assets, relevant decrees of the board of conservation, known and current functions were identified. Considering that madrasas are also cultural assets, their users are expected to be aware of cultural heritage and its values. The needs and demands regarding a new function to a madrasa should be determined within the scope of the conservation projects by experts in terms of prioritizing the preservation of cultural heritage.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Ahunbay, Z. (1988). Mimar Sinan’ın Eğitim Yapıları. Mimarbaşı Koca Sinan, Yaşadığı Çağ ve Eserleri, İstanbul, Türkiye: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
- Ahunbay, Z. (1993). “Medrese”, DBİA, Cilt: 5, s.321-325, Kültür Bakanlığı-Tarih Vakfı ortak yayını, İstanbul, s.321-325.
- Araz, Y. (2013). 16. yüzyıldan 19. yüzyıl başlarına Osmanlı Toplumunda Çocuk Olmak, Kitap Yayınevi, İstanbul.
- Balcan, C., Binan, D., U. (2019). “Mimar Sinan’ın Sıbyan Mekteplerinin Mimarî Özellikleri ve Modüler Tasarımı Üzerine Bir Araştırma”, Uluslararası Hakemli Tasarım Mimarlık Dergisi, sayı:16, s.229-268.
- Benli, G., Özer, D., G. (2018). “Kent Kimliğinin Tanımlanmasında Kültür Envanterinin Rolü: Bitlis Sivil Mimarisi”, Uluslararası Hakemli Tasarım Mimarlık Dergisi, sayı:13, s.92-124.
- Beydilli, K., (1995). Türk Bilim ve Matbaacılık Tarihinde Mühendishane, Mühendishane Matbaası ve Kütüphanesi (1776-1826), Eren Yayıncılık, İstanbul, s.9.
- Ekimci, B., 2013, “Vakıf Eserlerin Restorasyonu ve Üsküdar Selimiye Camisi”, Mimarlık Dergisi, sayı:372, s.75- 81.
- Ekimci, B., Ahunbay, Z. (2016). “Üsküdar’ın Vakıf Eser Kültür Mirası ve Korunması için Öneriler”, Vakıf Restorasyon Yıllığı, Sayı:12, s. 6-16.
- Eyice, S. (1979). “Osmanlı Medreselerinin Mimarisi”, MEB İslam Ansiklopedisi, cilt:8, s.116-118, Milli Eğtim Basımevi, İstanbul, s.116-118.
- Kasmo, R. (2008), Restoration Project of al-Ahmadiyya School in Aleppo. master thesis, lstanbul Technical University, lnstitute of Science and Technology.
- Kodaman, B. (1980). Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, VIII. Dizi, Sayı:94, İstanbul.
- Kurşun, Z. (2008). Yaşayan İstanbul Medreseleri, İ.B.B. Yayınları, İstanbul, s.36.
- Kütükoğlu, M. S. (2000). XX. Asra Erişen İstanbul Medreseleri, XXVII. Dizi, Sayı:4, Türk Tarih Kurumu, İstanbul.
- Necipoğlu, G. (2005). The Age of Sinan, Architectural Culture in the Ottoman Empire, Reaktion Books, London..
- Polat, S., Yıldız, Ö., T. (2018). Kültürel Miras Alanlarında Kentsel Tasarım ve Toplumsal Katılım: Bursa Hanlar Bölgesi Örneği, Uluslararası Hakemli Tasarım Mimarlık Dergisi, sayı:15, s.1-44.
- http://orcp.hustoj.com/2016/04/02/icomos-charter-principles-fora-the-analysis-conservation-andstructural-restoration-of-architectural-heritage-2003/ (E.T. 14.05.2019).
| APA | öztürk e, ESMER M (2019). İstanbul’daki 16-18. Yüzyıllara Ait Medreselerin Mevcut İşlevlerinin Koruma Amaçlı Değerlendirilmesi. , 561 - 574. |
| Chicago | öztürk engin,ESMER Mine İstanbul’daki 16-18. Yüzyıllara Ait Medreselerin Mevcut İşlevlerinin Koruma Amaçlı Değerlendirilmesi. (2019): 561 - 574. |
| MLA | öztürk engin,ESMER Mine İstanbul’daki 16-18. Yüzyıllara Ait Medreselerin Mevcut İşlevlerinin Koruma Amaçlı Değerlendirilmesi. , 2019, ss.561 - 574. |
| AMA | öztürk e,ESMER M İstanbul’daki 16-18. Yüzyıllara Ait Medreselerin Mevcut İşlevlerinin Koruma Amaçlı Değerlendirilmesi. . 2019; 561 - 574. |
| Vancouver | öztürk e,ESMER M İstanbul’daki 16-18. Yüzyıllara Ait Medreselerin Mevcut İşlevlerinin Koruma Amaçlı Değerlendirilmesi. . 2019; 561 - 574. |
| IEEE | öztürk e,ESMER M "İstanbul’daki 16-18. Yüzyıllara Ait Medreselerin Mevcut İşlevlerinin Koruma Amaçlı Değerlendirilmesi." , ss.561 - 574, 2019. |
| ISNAD | öztürk, engin - ESMER, Mine. "İstanbul’daki 16-18. Yüzyıllara Ait Medreselerin Mevcut İşlevlerinin Koruma Amaçlı Değerlendirilmesi". (2019), 561-574. |
| APA | öztürk e, ESMER M (2019). İstanbul’daki 16-18. Yüzyıllara Ait Medreselerin Mevcut İşlevlerinin Koruma Amaçlı Değerlendirilmesi. Kent Akademisi (Online), 12(3), 561 - 574. |
| Chicago | öztürk engin,ESMER Mine İstanbul’daki 16-18. Yüzyıllara Ait Medreselerin Mevcut İşlevlerinin Koruma Amaçlı Değerlendirilmesi. Kent Akademisi (Online) 12, no.3 (2019): 561 - 574. |
| MLA | öztürk engin,ESMER Mine İstanbul’daki 16-18. Yüzyıllara Ait Medreselerin Mevcut İşlevlerinin Koruma Amaçlı Değerlendirilmesi. Kent Akademisi (Online), vol.12, no.3, 2019, ss.561 - 574. |
| AMA | öztürk e,ESMER M İstanbul’daki 16-18. Yüzyıllara Ait Medreselerin Mevcut İşlevlerinin Koruma Amaçlı Değerlendirilmesi. Kent Akademisi (Online). 2019; 12(3): 561 - 574. |
| Vancouver | öztürk e,ESMER M İstanbul’daki 16-18. Yüzyıllara Ait Medreselerin Mevcut İşlevlerinin Koruma Amaçlı Değerlendirilmesi. Kent Akademisi (Online). 2019; 12(3): 561 - 574. |
| IEEE | öztürk e,ESMER M "İstanbul’daki 16-18. Yüzyıllara Ait Medreselerin Mevcut İşlevlerinin Koruma Amaçlı Değerlendirilmesi." Kent Akademisi (Online), 12, ss.561 - 574, 2019. |
| ISNAD | öztürk, engin - ESMER, Mine. "İstanbul’daki 16-18. Yüzyıllara Ait Medreselerin Mevcut İşlevlerinin Koruma Amaçlı Değerlendirilmesi". Kent Akademisi (Online) 12/3 (2019), 561-574. |
