EDEBİ ANLATILARDA KAFKAS-ÇERKES NÜFUS HAREKETİNİ ANLAMA VE ADLANDIRMA
Yıl: 2020 Cilt: 20 Sayı: 65 Sayfa Aralığı: 63 - 76 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-11-2021
EDEBİ ANLATILARDA KAFKAS-ÇERKES NÜFUS HAREKETİNİ ANLAMA VE ADLANDIRMA
Öz: Tarihin en önemi nüfus hareketlerinden biri de 19. yüzyılın Kafkasya bölgesinden özellikle Anadolu olmak üzere dünyanın dört bir yanına giden Kafkas halklarının-Çerkeslerin gerçekleştirdiği nüfus hareketidir. Bu nüfus hareketi yaklaşık 300 yıl kadar süren Çarlık Rusya’sının Kafkasya’yı ele geçirme emellerinin 1864 yılında nihayete ermesiyle gerçekleşmiştir. O günlerde gerçekleşen olayların etkileri günümüze kadar sürmekte ve yapılan tartışmalardan da anlaşılıyor ki daha uzun süre daha sürecek gibi gözükmektedir. Özellikle bu nüfus hareketinin niteliği ve onun tanımlanması üzerinde çok fazla sayıda tartışma devam etmektedir. Kimilerince olay kısaca “göç” olarak tanımlanırken bazıları “sürgün” bazıları da “soykırım” olarak tanımlanmaktadır. Bütün bu tartışmaların gerçeklik payı olmasına rağmen spekülatif oldukları da söylenebilir. İşte bu makalenin sözlü tarih çözümlemesi vargısına göre 19. yüzyılda Kafkasya’dan dış dünyaya doğru yapılan nüfus hareketi zorunlu göç içerikli bir “sürgün”dür. Bu nüfus hareketine sadece “göç” demek olayı hafife almaktır, soykırım demek ise gerisi getirilemeyecek ideolojik bir girişimdir.
Anahtar Kelime: Understanding and Naming Caucasian-Circassian Population Mobility in Literary Narratives
Öz: One of the most important population mobility in history is the mobility of Caucasian peoples-Circassians, who traveled all over the world, especially Anatolia, from the 19th century Caucasus region. This population mobility took place with the end of the ambitions of Tsarist Russia, which lasted about 300 years, to take over the Caucasus in 1864. The effects of the events that took place in those days continue until today and it is understood from the discussions that it seems that it will last longer. There is a lot of controversy, especially on the nature of this population mobility and its definition. For some, the event is briefly described as "immigration", while some are described as "exile" and others as "genocide." Although all these discussions have a share of reality, it can be said that they are speculative. According to the oral history analysis of this article, the population mobility that was carried out from the Caucasus to the outside world in the 19th century is a “exile” with forced migration. Just saying “migration” to this population mobility is to underestimate the event, while genocide is an ideological attempt that cannot be brought back.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Abrec, A. (1990). Size bir ay süre tanıyorum, Çev.: Cevdet Hapi, Kafdağı Dergisi, Sayı: 43-46 Ağustos1990-Ocak 1991.
- Aksoy, E. (2018). Benim adım 1864: Çerkes hikâyeleri, İstanbul: İletişim Yayınları.
- Aksoy, Z. (2018). Çerkes sürgünü hikayelerinde kimliğin inşası, Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi (31) , 62-76 . DOI: 10.17829/turcom.459552
- Argun, Y. G. (1990). Abhazya’da yaşam ve kültür, Çev.: H. Ersoy-Y. Karadaş, İstanbul: Nart Yay.
- Aslan, C. (2019). ‘Benim Adım 1864: Çerkes Hikâyeleri” Eserinde Çerkes Sürgünü Üzerine Sosyolojik Notlar, Sosyoloji Notları, 3 (1), 39-60 .
- Aslan, C. (2006). “Bir Soykırımın Adı: 1864 Büyük Çerkes Sürgünü”. Uluslar Arası Suçlar ve Tarih Dergisi, Cilt(1), 103-154.
- Aydemir, İ. (1988). Göç: kuzey kafkasyalıların göç tarihi, Ankara: Gelişim Matbaacılık.
- Berje, A. (2010). Kafkasya dağlı halkların göçü ve kısa tarihi, Çev.: M. Papşu, İstanbul: Çivi Yayınları.
- Berkok, İ. (1958). Tarihte kafkasya, İstanbul: İstanbul Matbaası.
- Berzeg, N. (1996). Çerkes sürgünü: gerçek, tarihi ve politik nedenleri. Ankara: Takav Matbaacılık.
- Bice, H. (1991). Kafkasya’dan anadolu’ya göçler, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları No-65.
- Colarusso, J. (1991). Circassian Repatriation: When Culture is Stronger than Politics. The World & I, Issue. Washington D.C.: The Washington Times Publishing Corpuration. 656-669.
- Çelik, O. (1992). İngiliz belgelerinde türkiye ve kafkasya, Ankara: Gelişim Matbaası.
- Danişmend, İ. H.(1972). İzahlı osmanlı tarihi kronolojisi, Cilt-4. İstanbul: Türkiye Yayınevi.
- Durhan, Ö. S. (2014). Tevfik Esenç and The Ubykh Language, TDD/JofEL Summer/Winter Volume III, Issue 4-5.
- Erkan, S. (2005). Sürgün olgusuna analitik yaklaşım ve çerkes sürgünü örneği, Nart Dergisi, Sayı (43), 9.
- Erkan, S. (1996). Kırım ve kafkasya göçleri (1876-1908), Trabzon: Karadeniz Teknik Ün., Kafkasya ve Orta Asya Ülkeleri Uygulama ve Merkezi.
- Habiçoğlu, B.(1993). Kafkasya’dan Anadolu’ya Göçler, İstanbul: Nart Yayıcılık.
- Kafdağı Dergisi, Sayı: 43-46 (Ağustos1990-Ocak 1991) s.17.
- Kalmık, B. (1980). Adığe devrim hareketi kabartay-balkar’da devrim mücadelesi, Çev.: Cevdet Hapi. İstanbul: Nıbceğu Yayınları.
- Karpat, K. (2004a). 21 Mayıs Sürgünü. Nart Dergisi. Sayı-21. Mayıs-Haziran.
- Karpat, K., (2004b). The Status of the Muslim Under European Rule: The Eviction and Settlement of the Cerkes. Journal of Institute Minority Affairs, Cilt.1, No.2.
- Karpat, K.(1980). The Eviction of the Circassian from Caucasus and the Balkans, and Their Stetlement in Syria. ‘The Third International Conferance on the History of Bilad Al Sham’. Amman: The University of Jordan.
- Kasumov, A. ve Kasumov, H. (1995). Çerkes soykırımı. Çev.: Orhan Uravelli. Ankara: Kaf-Der Yayınları
- Kekevi, S . (2018). “1948 Soykırım Suçunun Önlenmesine ve Cezalandırılmasına Dair Sözleşme ve Ermeni “Soykırımı” İddialarının Analizi. Ermeni Araştırmaları , (61) , 233-270.
- Kumıkov, T. (1992). Çerkeslerin Türkiye’ye Sürgünü, Nalçik: Adıgi, Kültür ve Tarih Dergisi, S.3.
- Kuşhabiyev, A. (2004). 21 Mayıs Sürgünü. Nart Dergisi, Sayı-21. Mayıs-Haziran.
- McCarthy, J. (1998). Ölüm ve sürgün. Çev.: Bige Umar. İstanbul: İnkılap Yayınları. Oxford Dictionary of English. (1998). Oxford: Oxford University Press.
- Papşu, M. (2013). Kafkasya: Çerkes Sürgünü. Atlas (Eylül Sayı: 246), 12-25.
- Papşu, M. (2004). Vatanından uzaklara. (der.) İstanbul: Çiviyazıları Yayınları
- Peneşu, A. (1993). Müridizmin Kuzeybatı Kafkasya’da Yayılması. Sbornik Statey Molodıh Uçyonıh, Aspirantov (Genç bilim adamları ve Araştırma Görevlilerinin Makaleleri Seçkesi) Çev.: Murat Papşu Maykop: Meotı Yayınevi.
- Pinson, M. (1972). Ottoman Colonization of the Circassians in Rumili After the Crimean. Etudes Balkaniques. No:3.
- Pokshishevskiy, V. V. (1984). Geography of Prerevolutionary Colonization and Migration Processes in the North Caucasus. Soviet Geography, Cilt.xxv.
- PRSCET (1864). Papers Respecting the Settlement of Circassian Emigrants in Turkey. Londan: Printed by Harrison and Sons. 6 Haziran 1864.
- Saydam, A. (1997). Kırım ve kafkas göçleri: 1856-1876. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 16. Dizi, Sayı. 75.
- Saydam, A. (1995). Freedom Movements in Northern Caucasia. Eurasia Studies, Cilt.2, No.1 . Spring.
- Shaw, S. J. ve E. Kural Shaw. (1983). Osmanlı imparatorluğu ve modern türkiye. Çev.: M. Harmancı, 2. C., İstanbul: E Yayınları.
- Sinha, V.N.P. and Ataullah M.D. (1987). Migration- an ınterdisciplinary approach, (First Edition), Delhi: Seema Publications.
- Şimşek, E. (2011). Milletlerarası Adalet Divanı'nın Soykırım Suçunun Önlenmesi Ve Cezalandırılmasına Dair Dava İle İlgili 8 Nisan 1993 Tarihli Kararı.
- Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Cilt 12, Sayı 1-2, Ocak 1992, 81-92.
- Tuganov, R. (2004). Rusya ve Avrupa Basınında Çerkes Sürgünü. Çev. Murat Papşu (der.), Vatanından Uzaklara Çerkesler, içinde,İstanbul: Çivi Yazıları.
- Tutum, C. (1990). 1864 Göçü İle İlgili Bazı Belgeler. Kafdağı, Sayı 33-36, Ekim 1989- Ocak 1990.
| APA | ASLAN C (2020). EDEBİ ANLATILARDA KAFKAS-ÇERKES NÜFUS HAREKETİNİ ANLAMA VE ADLANDIRMA. , 63 - 76. |
| Chicago | ASLAN CAHIT EDEBİ ANLATILARDA KAFKAS-ÇERKES NÜFUS HAREKETİNİ ANLAMA VE ADLANDIRMA. (2020): 63 - 76. |
| MLA | ASLAN CAHIT EDEBİ ANLATILARDA KAFKAS-ÇERKES NÜFUS HAREKETİNİ ANLAMA VE ADLANDIRMA. , 2020, ss.63 - 76. |
| AMA | ASLAN C EDEBİ ANLATILARDA KAFKAS-ÇERKES NÜFUS HAREKETİNİ ANLAMA VE ADLANDIRMA. . 2020; 63 - 76. |
| Vancouver | ASLAN C EDEBİ ANLATILARDA KAFKAS-ÇERKES NÜFUS HAREKETİNİ ANLAMA VE ADLANDIRMA. . 2020; 63 - 76. |
| IEEE | ASLAN C "EDEBİ ANLATILARDA KAFKAS-ÇERKES NÜFUS HAREKETİNİ ANLAMA VE ADLANDIRMA." , ss.63 - 76, 2020. |
| ISNAD | ASLAN, CAHIT. "EDEBİ ANLATILARDA KAFKAS-ÇERKES NÜFUS HAREKETİNİ ANLAMA VE ADLANDIRMA". (2020), 63-76. |
| APA | ASLAN C (2020). EDEBİ ANLATILARDA KAFKAS-ÇERKES NÜFUS HAREKETİNİ ANLAMA VE ADLANDIRMA. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 20(65), 63 - 76. |
| Chicago | ASLAN CAHIT EDEBİ ANLATILARDA KAFKAS-ÇERKES NÜFUS HAREKETİNİ ANLAMA VE ADLANDIRMA. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 20, no.65 (2020): 63 - 76. |
| MLA | ASLAN CAHIT EDEBİ ANLATILARDA KAFKAS-ÇERKES NÜFUS HAREKETİNİ ANLAMA VE ADLANDIRMA. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, vol.20, no.65, 2020, ss.63 - 76. |
| AMA | ASLAN C EDEBİ ANLATILARDA KAFKAS-ÇERKES NÜFUS HAREKETİNİ ANLAMA VE ADLANDIRMA. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 2020; 20(65): 63 - 76. |
| Vancouver | ASLAN C EDEBİ ANLATILARDA KAFKAS-ÇERKES NÜFUS HAREKETİNİ ANLAMA VE ADLANDIRMA. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 2020; 20(65): 63 - 76. |
| IEEE | ASLAN C "EDEBİ ANLATILARDA KAFKAS-ÇERKES NÜFUS HAREKETİNİ ANLAMA VE ADLANDIRMA." Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 20, ss.63 - 76, 2020. |
| ISNAD | ASLAN, CAHIT. "EDEBİ ANLATILARDA KAFKAS-ÇERKES NÜFUS HAREKETİNİ ANLAMA VE ADLANDIRMA". Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 20/65 (2020), 63-76. |
