Özbekistan ve Kırgızistan'daki Anklav/Eksklav Alanlarının Çözüm Süreci
Yıl: 2020 Cilt: 9 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 2653 - 2667 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.33206/mjss.731246 İndeks Tarihi: 30-11-2021
Özbekistan ve Kırgızistan'daki Anklav/Eksklav Alanlarının Çözüm Süreci
Öz: Devletin ülkesi, genellikle kara sınırı, nehir veya deniz kıyısı ile sınırlandığı halde birçok ülkenin diğer ülke sınırları dahilinde toprakları bulunmaktadır. Tarihi veya etnik kökenleri bulunabilen bu tür bölgeler, eski Sovyet cumhuriyetlerinde oldukça fazladır. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra bu tür bölgeler kapsamında, kendi ülkesi içindeki diğer ülkeye ait alanlar ile bu alanlarda yaşayıp diğer ülkenin vatandaşları konumundaki kişilerle ilgili, egemenlik ve kamu hizmetleri bağlamında ciddi sorunlar bulunmaktadır. Refah toplumun önemli bir aracı olarak gelişmiş ülkeler arasındaki entegrasyon yani sınırların anlamsızlaşması uygulamalarına karşın genellikle sömürgecilik döneminden kalan sınır, vatandaşlık gibi konular, komşular ile ilişkileri olumsuz etkilemektedir. 2020 şartlarında Özbekistan ve Kırgızistan'daki anklav/eksklav alanları ile başta Tacikistan'dakiler olmak üzere benzer düzenlemelerin barışçıl yollarla huzur, güven, refah ve işbirliğini güçlendirecek şekilde çözülmesi gerekmektedir. Bu tür uygulamaların günümüzde ciddi bir sorun oluşturmaması, gerek dış güçlerin provokasyonları gerekse diğer beklenmedik gelişmeler sonucu, ilişkilerin bozulmayacağını, hatta çatışmalara yol açmayacağını garanti edemez. Bu makalede Özbekistan ve Kırgızistan'daki anklav/eksklav alanları kapsamındaki uygulamalara ve bunlardan kaynaklanan sorunlara son vermek üzere iki ülke arasındaki mutabakat süreci ele alınmaktadır. Bu kapsamda gerek her iki ülkede gerekse diğer bölge ülkelerinde, refah ve huzurun tesisi ile karşılıklı güven ve işbirliği ilişkileri çerçevesinde Uluslararası Hukuk zemininde çözüm önerileri tartışılmaktadır.
Anahtar Kelime: Solution Process of Enclave/Exclave Areas in Uzbekistan and Kyrgyzstan
Öz: Although the country of state is usually limited by land border, many countries have lands within the borders of other countries. Such regions, which may have historical or ethnic origins, are abundant in the former Soviet republics. After the dissolutions of the Soviet Union, there are serious problems in the context of sovereignty and public services regarding the areas belonging to other countries within their own country and the people who live in these areas and became citizens of the other country. Integration process, the meaningless of the borders has become an important means of welfare society. However border and citizenship-like problems, which remain from the colonial period, affect the relations with neighbours negatively. In 2020 conditions, the enclave/exclave areas in Uzbekisan and Kyrgyzstan and similar regions, especially those in Tajickistan, need to be resolved peacefully, in a way that will strengthen peace, trust, prosperity and cooperation. Such areas may not be serious problem for today. However, as a result of provocations of foreign Powers and other unexpected developments, it can not to be guaranteed that areas will cause conflicts. This article first discusses the reconciliation process between the two countries to end current and potential problems. In this context, solutions are discussed on the basis of International Law within the framework of mutual trust.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
- Akıncı, A. (2012). Modern ulus devletlerin doğuşu. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34, 61-70.
- Alamanov, S. (2018). Orta Asya Anklav Sorununun Tarihi ve Güncel Sorunları, Bishkek. Саламат Аламанов, Анклавы в Центральной Азии История Вопроса и Современные Проблемы, Бишкек. https://cyberleninka.ru/article/n/anklavy-v-tsentralnoy-azii-istoriya-voprosa-i-sovremennye-problemy/viewer.
- Ay, H. ve Uçar, Ö. (2015). Devletin gelişim süreci. Dokuz Eylül Üniversitesi, İşletme Fakültesi Dergisi, 16(2), 195-206.
- Barthold, W. (1902). Turkistan. Entsiklopediçeskiy Slovar, 174-204. Petersburg.
- Bilsel, C. (1940). Devletler hukuku (2. Baskı). İstanbul Üniversitesi Yayınları.
- Canbolat, İ.S. (2004). Gelişmekte olan ülkeler: Küresel, politik ve ekonomik çıkar ilişkilerindeki konumları. İstanbul: Aktüel.
- Çalışkan, B. (2019). Özbekistan ve Kırgızistan Arasındaki Problemleri Çözmek Mümkün mü? https://insamer.com/tr/ozbekistan-ve-kirgizistan-arasindaki-sinir-problemlerini-cozmek-mumkun- mu_1918.html
- Demir, T. (2013). Afrika sömürge mücadelelerinin sıradışı coğrafi fragmanların oluşumundaki etkisi. İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi, 26, 76-93.
- Demir, T. (2019). Kolonyal dönemden günümüze jeopolitik bağlamda anklav/eksklav ülke toprakları-güvenlik ilişkisi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Devlet, N. (1989). Çağdaş Türk dünyası. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları. Doğan, İ. (2016). Devletler hukuku (3. Baskı). Ankara: Astana Yayınları.
- Dupuy, R.J. (1990). Uluslararası hukuk (Çev: S. Bağdatlı). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Eşov, B. (2012). Türkistan Özerk Sovyet Cumhuriyeti. Боҳодир Эшов, Туркистон Автоном Совет Республикаси (Туркистон Республикаси). http://shosh.uz/turkiston-avtonom-sovet-respublikasi-turkiston-respublikasi/. Evans, G. ve
- Newnham, J. (2007). Sınır. Uluslararası İlişkiler Sözlüğü (Çev: Utku, H.A.). İstanbul: Gökkubbe Yayınları. Göze, A. (1959). Devletin ülke unsuru: Sınırları ve devletle olan münasaebetleri (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, Hukuk Fakültesi.
- Gözler, K. (2007). Devletin genel teorisi (10. Baskı). Bursa: Ekin Yayınları.
- Gündüz, A. (2003). Milletlerarası hukuk: Temel belgeler, örnek kararlar (5. Baskı). İstanbul: Beta. Hayit, B. (1988). Türkistan terimi üzerine. Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 53, 23-34.
- İmamova, N. (2014). Farg'ona Vodiysidagi Anklav-Eksklavlarda Vaziyat Qanday? Amerika Ovozı VOL, https://www.amerikaovozi.com/a/enclaves-central-asia-fergana-valley-/2546448.html.
- İmankulov, M. (2014). Kırgızistan Tarihi (XX-XXI yy.). Bişkek. Муратбек Иманкулов, История Кыргызстана (XX- XXI вв.), Бишкек.
- Kırgızistan ve Özbekistan Devletleri Sınır Anlaşması İmzaladı (2017). Международный Научно-Общественный Журнал ''Мир Перемен'', http://mirperemen.net/2017/09/kirgiziya-i-uzbekistan-zaklyuchili-dogovor-o- gosudarstvennoj-granice/.
- Kırgızistan ve Özbekistan İlişkileri (2015). Взаимоотношения между Кыргызстаном и Узбекистаном, https://stanradar.com/news/full/18347-vzaimootnoshenija-mezhdu-kyrgyzstanom-i- uzbekistanom.html
- Kırgızistan ve Özbekistan Sınır Topraklarını Değiştirmeyi Kabul Etti (2018). Interfax-Azerbaijan, Киргизия и Узбекистан договорились обменяться приграничными земельными участками, http://interfax.az/view/741241.
- Kırgızistan, Barak Bölgesini Özbekistan'a Verecek (2018). https://www.fergananews.com/news/31999.
- Kotan, C. (2016). Modern Dünya Sistemi Teorisi Bağlamında Modern Devletin Özellikleri. Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi, 2 (1), 11-25.
- Krivoşeev, K. ve Karabekov, K. (2018). Kırgızistan ve Özbekistan Bölgeleri Değiştirilebilir. Кирилл Кривошеев и Кабай Карабеков, АО «Коммерсантъ», Киргизия и Узбекистан могут поменяться территориями, Бишкек, https://www.kommersant.ru/doc/3714329
- Mirow, M.C. (2010). The Social-Obligation Norm of Property: Duguit, Hayem, and Others. Florida International University College of Law.
- Orta Asya Jeopolitiği ve Bölgenin Ekonomisi (2010). Stratejik Değerlendirme ve Analiz Enstitüsü. Moskova. Центральная Азия. Геополитика и Экономика Региона. Институт Стратегических Оценок и Анализа (ИСОА), Москва, 2010, http://www.isoa.ru/docs/central_asia-book.pdf.
- Özbekistan Cumhuriyeti Başbakanı, Kırgızistan Başkanı Sooronbay Jeenbekov ile Görüşecek (2019). Новостное агентство Спутник, ''Премьер-министр РУз проведет переговоры с президентом Кыргызстана Сооронбаем Жээнбековым, https://uz.sputniknews.ru/politics/20190801/12137957/Abdulla-Aripov- poseschaet-s-rabochim-vizitom-Kyrgyzstan.html
- Özdemir, H. ve Bakan, S. (2016). Ulus Devletin Oluşumu ve Sorunları Açısından Almanya ile Fransa'nın Karşılaştırılması. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (Ek Sayı), 19-58.
- Rajabov, Q. ve Zamonov, A. (2017). O'zbekiston Tarixi. Taşkent: G'afur G'ulom Nashriyot.
- Strong, J.W. (1975). The Ignat'ev Mission to Khiva and Bukhara in 1858. Canadian Slavonic Papers, 17 (2-3), 236-260.
- Usmonov, Q., Sodıqow, M., ve Burxonova, S. (2006). O'zbekiston tarixi. Taşkent: İktsod-Moliya
- Usmonov, Q., Sodiqow, M. (2010). O'zbekiston tarixi (1917-1991 yillar). Taşkent: Bosh Neşriyatı.
- Waltz, Kenneth N. (2015). Uluslararası politika teorisi (Çev: O. S. Binatlı Edt: Ç. Özen). Ankara: Phoenix.
- Yalçınkaya, A. (1997). The Frontiers of Turkestan. Central Asian Survey, 16 (3), 431-438.
- Yalçınkaya, A. (2004). Yetmiş yıllık kriz: Sovyetler Birliği'nde Moskova-Türkler ilişkileri (3. Baskı). İstanbul: Beta.
- Yalçınkaya, A. (2006). Sömürgecilik Pan-İslamizm Işığında Türkistan (2. Baskı). Ankara: Lalezar Kitabevi.
| APA | YALÇINKAYA A, ABIDZHANOV K (2020). Özbekistan ve Kırgızistan'daki Anklav/Eksklav Alanlarının Çözüm Süreci. , 2653 - 2667. 10.33206/mjss.731246 |
| Chicago | YALÇINKAYA ALAEDDIN,ABIDZHANOV Khusan Özbekistan ve Kırgızistan'daki Anklav/Eksklav Alanlarının Çözüm Süreci. (2020): 2653 - 2667. 10.33206/mjss.731246 |
| MLA | YALÇINKAYA ALAEDDIN,ABIDZHANOV Khusan Özbekistan ve Kırgızistan'daki Anklav/Eksklav Alanlarının Çözüm Süreci. , 2020, ss.2653 - 2667. 10.33206/mjss.731246 |
| AMA | YALÇINKAYA A,ABIDZHANOV K Özbekistan ve Kırgızistan'daki Anklav/Eksklav Alanlarının Çözüm Süreci. . 2020; 2653 - 2667. 10.33206/mjss.731246 |
| Vancouver | YALÇINKAYA A,ABIDZHANOV K Özbekistan ve Kırgızistan'daki Anklav/Eksklav Alanlarının Çözüm Süreci. . 2020; 2653 - 2667. 10.33206/mjss.731246 |
| IEEE | YALÇINKAYA A,ABIDZHANOV K "Özbekistan ve Kırgızistan'daki Anklav/Eksklav Alanlarının Çözüm Süreci." , ss.2653 - 2667, 2020. 10.33206/mjss.731246 |
| ISNAD | YALÇINKAYA, ALAEDDIN - ABIDZHANOV, Khusan. "Özbekistan ve Kırgızistan'daki Anklav/Eksklav Alanlarının Çözüm Süreci". (2020), 2653-2667. https://doi.org/10.33206/mjss.731246 |
| APA | YALÇINKAYA A, ABIDZHANOV K (2020). Özbekistan ve Kırgızistan'daki Anklav/Eksklav Alanlarının Çözüm Süreci. Manas Journal of Social Studies, 9(4), 2653 - 2667. 10.33206/mjss.731246 |
| Chicago | YALÇINKAYA ALAEDDIN,ABIDZHANOV Khusan Özbekistan ve Kırgızistan'daki Anklav/Eksklav Alanlarının Çözüm Süreci. Manas Journal of Social Studies 9, no.4 (2020): 2653 - 2667. 10.33206/mjss.731246 |
| MLA | YALÇINKAYA ALAEDDIN,ABIDZHANOV Khusan Özbekistan ve Kırgızistan'daki Anklav/Eksklav Alanlarının Çözüm Süreci. Manas Journal of Social Studies, vol.9, no.4, 2020, ss.2653 - 2667. 10.33206/mjss.731246 |
| AMA | YALÇINKAYA A,ABIDZHANOV K Özbekistan ve Kırgızistan'daki Anklav/Eksklav Alanlarının Çözüm Süreci. Manas Journal of Social Studies. 2020; 9(4): 2653 - 2667. 10.33206/mjss.731246 |
| Vancouver | YALÇINKAYA A,ABIDZHANOV K Özbekistan ve Kırgızistan'daki Anklav/Eksklav Alanlarının Çözüm Süreci. Manas Journal of Social Studies. 2020; 9(4): 2653 - 2667. 10.33206/mjss.731246 |
| IEEE | YALÇINKAYA A,ABIDZHANOV K "Özbekistan ve Kırgızistan'daki Anklav/Eksklav Alanlarının Çözüm Süreci." Manas Journal of Social Studies, 9, ss.2653 - 2667, 2020. 10.33206/mjss.731246 |
| ISNAD | YALÇINKAYA, ALAEDDIN - ABIDZHANOV, Khusan. "Özbekistan ve Kırgızistan'daki Anklav/Eksklav Alanlarının Çözüm Süreci". Manas Journal of Social Studies 9/4 (2020), 2653-2667. https://doi.org/10.33206/mjss.731246 |
