II. DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİNDE MÜTTEFİK DEVLETLERE YAPILAN BİR BASIN GEZİSİNİN HALKLA İLİŞKİLER TARİHİ, MODELLERİ VE UYGULAMALARI KAPSAMINDA ANALİZİ

Yıl: 2020 Cilt: 8 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 961 - 983 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 06-12-2021

II. DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİNDE MÜTTEFİK DEVLETLERE YAPILAN BİR BASIN GEZİSİNİN HALKLA İLİŞKİLER TARİHİ, MODELLERİ VE UYGULAMALARI KAPSAMINDA ANALİZİ

Öz:
Bu çalışma, halkla ilişkiler tarihinde önemli bir evre kabul edilen İkinci Dünya Savaşı yıllarında, Müttefik devletlere yapılan bir basın gezisini ve bu geziye katılan gazetecilerden biri olan M. Zekeriya Sertel’in geziye bağlı olarak Tan gazetesinde kaleme aldığı yazı dizisini konu almaktadır. Çalışma bu konuyu, halkla ilişkiler tarihi, modelleri ve uygulamaları kapsamından değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Nicel ve nitel teknikleri aynı çerçeve içerisinde kullanma imkânı sunan karma yaklaşımın benimsendiği çalışmada, örnek olay araştırması ve içerik çözümlemesi kullanılarak analizler yapılmıştır. Bu bağlamda yapılan durum analizinde, mezkûr basın gezisinin hem mihver hem de müttefik devletlerin Türkiye üzerinde propaganda faaliyetlerini arttırdığı bir evrede gerçekleştiği görülmektedir. Aynı zamanda gezi planlı bir halkla ilişkiler faaliyetinin ürünü olarak değerlendirilebilir. Tan gazetesi ise Müttefiklerin gezi aracılığıyla sunmak isteyecekleri mesajları taşıyabilecek uygun bir mecra olarak belirginleşmektedir. Örnek yazı dizisine yönelik içerik analizinde de İngiltere ve Amerika intibaları başlıkları altındaki temalarda anlamlı yapılar bulunmuştur. Bu kapsamda, yazı dizisinde İngiltere’nin diplomatik yönü ön planda kamuoyuna sunulurken; Amerika’nın ekonomik yönü ön plana çıkartılmaktadır. Son olarak gezi ve yazı dizisi, kamuoyunu bilgilendirme ve iki yönlü simetrik model açısından değerlendirilebilecek hususlar barındırmaktadır. Çalışma özellikle halkla ilişkiler tarihinde Türkiye’deki alan yazında daha önce rastlanılmayan bir örneği ele alması bakımından benzerlerinden ayrılmaktadır.
Anahtar Kelime:

ANALYSIS OF A PRESS TRIP TO THE ALLIED STATES DURING THE WORLD WAR II PERIOD WITHIN THE SCOPE OF PUBLIC RELATIONS HISTORY, MODELS AND PRACTICES

Öz:
This study focuses on a press trip to the Allied states during the Second World War, which was accepted as an important phase in the history of public relations, and the series of articles related to trip which are written by M. Zekeriya Sertel, one of the journalists who participated in this trip, in Tan newspaper. The study aims to evaluate this issue within the scope of public relations history, models and practices. In the study, a mixed approach based on using quantitative and qualitative techniques within the same framework was adopted, and also analyzes were done using case study and content analysis. In the situation analysis made in this context, it’s seen that, this press trip is realized in a phase that both the Axis and Allied States increasing their propaganda activities towards Turkey. At the same time, the trip seems to be considered as the product of a planned public relations activity. On the other hand, the Tan newspaper becomes evident as a convenient platform that can carry the messages that the Allies would like to present through the trip. In the content analysis for the sample article series, meaningful structures were found in the themes under the headings of British and American impressions. In this context, while the diplomatic aspect of England is presented to the public in the foreground in the article series; The economic aspect of America is brought to the fore. Finally, the series of trips and articles contains issues that can be evaluated in terms of public information and a two-way symmetrical model. The study differs from the other similar studies in terms of handling an example which was not handled previously in public relations history literature of Turkey.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AKBULUT, Eyüp (2017a). Halkla İlişkiler Modelleri, (Editör ), F. Geçikli. . Halkla İlişkiler, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını. s. 49- 68.
  • AKBULUT, Eyüp (2017b). Halkla İlişkilerin Tarihsel Gelişimi, F. Geçikli. . Halkla ilişkiler, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını. s.30- 48.
  • BAKİ̇, Adnan, ve GÖKÇEK Tuba (2012). “Karma Yöntem Araştırmalarına Genel Bir Bakış”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 11(42):1-21.
  • BALCI, Ali (2011). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem, Teknik Ve İlkeleri. Ankara: Pagem Akademi.
  • BARİTCİ, Zuhal Fidan (2019). Halkla İlişkilerde Basınla İlişkiler, (Editörler), Zülfiye Acar Şentürk ve Özgür Selvi, Halkla İlişkiler ve Uygulama AlanlarıYeni Eğilimler, Konya: Eğitim Yayınevi, s. 87-106.
  • BAŞARIR, Mehtap (2018). Türk Basınında İkinci Dünya Savaşı (Tan, Ulus, Cumhuriyet, Akşam Gazeteleri Örneği), Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kayseri.
  • BECERİKLİ, Semra Yıldırım (2008). ... Ve Halkla İlişkiler Şeytanın Avukatlığından Arabuluculuğa; Bir Disiplinin Eleştirel Analizi, Ankara: Karınca Yayınları.
  • BOYRAZ, Burak ve Ali Cantürk (2014). “Amerika Birleşik Devletleri Örnekleminde İkinci Dünya Savaşı Dönemi Askeri Propaganda Posterleri”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 7(33): 496-503.
  • CANÖZ, Kadir ve CANÖZ Nilüfer (2020). Halkla ilişkiler, Konya: Palet Yayınları.
  • ÇINAR, Burak (2019). “İkinci Dünya Savaşı’nın Başladığı Gün Avrupa’daki Durum: Ülkelerin savaşa Hazırlık Durumları Ve Bunun Savaşa Yansıması”. Gazi Akademik Bakış 13(25):239-66.
  • ÇİTAK, Emre (2019). “Silahsız Savaş Sahası: Yeni Savaş Anlayışında İstihbaratın Yeri”. Güvenlik Bilimleri Dergisi 8(2):191-213.
  • DERİNGİL, Selim (2014). Denge Oyunu: İkinci Dünya Savaşında Türkiye’nin Dış Politikası, Tarih Vakfı Yurt Yayınları: İstanbul.
  • DOĞAN, İsmailcan (2020). “İkinci Dünya Savaşında Kullanılan Amerikan Propaganda Afişlerinin Değerlendirmesi”. Journal of International Social Research 13(69): 1134-1148.
  • DOMENACH, Jean-Marie (1995). Politika ve Propaganda, İstanbul: Varlık Yayınları.
  • GRUNIG, James E. ve GRUNIG, Larissa E. (2005). Halkla İlişkiler Ve İletişim Modelleri. (Editör) J. E. Grunig. Halkla İlişkiler Ve İletişim Yönetiminde Mükemmellik, İstanbul: Rota Yayınları. s. 307-348.
  • GÜVENİR, O. Murat (1991). 2. Dünya Savaşında Türk Basını: Siyasal İktidarın Basını Denetlemesi Ve Yönlendirmesi. İstanbul: Gazeteciler Cemiyeti.
  • GÜZ, Nurettin (2005). Haberde Yönlendirme Ve Kamuoyu Araştırmaları, Ankara: Nobel.
  • KALENDER, Ahmet (2018). Kavram Olarak Halkla İlişkiler, Dünyada ve Türkiye’de Halkla İlişkilerin Tarihsel Gelişimi, (Editör), A. Z. Özgür. Halkla İlişkiler, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, s. 2-31.
  • KASIM, Metin (2013). “Hitler Döneminde Propaganda Aracı Olarak Radyo”. Selçuk İletişim 6(4):64-75.
  • KOLOĞLU, Orhan (1992). Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Basın, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • LATTIMORE, Dan, ed. (2019). Public Relations: The Profession And The Practice. 4th ed. New York: McGraw-Hill.
  • MARDİN, Betül (1987). “Halkla ilişkilerin ABD’de gelişimi ve Avrupa’ya girişi”. Halkla İlişkiler Sempozyum- 87, Ankara: TODAİE Yayınları: 221, s.21-26.
  • MERRIAM, Sharan B. (2013). Nitel Araştırma: Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber (Çeviri Editörü: Selehattin Turan), Ankara: Nobel Yayınları.
  • OKAY, Ayla ve OKAY Aydemir (2005). Halkla İlişkiler: Kavram, Strateji ve Uygulamaları, İstanbul: Der Yayınevi.
  • ÖZTEKİN, Hülya (2016). Tan: Serteller Yönetiminde Muhalif Bir Gazete, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
  • PELTEKOĞLU, Filiz (2016). Halkla İlişkiler Nedir, İstanbul: Beta Yayınları.
  • SEITEL, Fraser P. (2016). Halkla İlişkiler Uygulaması, (Çeviri Editörü: Seda Mengü), Ankara: Nobel Yayınları.
  • SERTEL, Zekeriya (2001). Hatırladıklarım, İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • SÖNMEZ, Veysel ve ALACAPINAR Füsun G. (2018). Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Anı yayıncılık.
  • STEYN, Benita. 2019. Değişen iş ve Halkla İlişkiler Paradigmaları (Editör). Ç. Karakaya Şatır, Halkla İlişkilerden Stratejik Halkla İlişkilere Ankara: Nobel Yayınları, s. 1-59.
  • ŞENTÜRK, Zülfiye Acar ve SELVİ Özgür (2019). Halkla ilişkiler, (Editörler), Zülfiye Acar Şentürk ve Özgür Selvi, Halkla İlişkiler ve Uygulama AlanlarıYeni Eğilimler, Konya: Eğitim Yayınevi. s. 9-32.
  • TEMEL, Faruk (2019). İktidar Odağında Bir Medya Sorgulaması, (Editörler), Faruk Temel ve A. Tarık Türkmenoğlu. Medya ve Siyaset. Konya: Çizgi Kitabevi, s.11-38.
  • TOPUZ, Hıfzı (2015). Türk Basın Tarihi: II. Mahmut’tan Holdinglere. 6. Bs. Cağaloğlu, İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • TUNÇAY, Mete (1987). “Tek-Parti Döneminde Basın”. Tarih ve Toplum VIII (37): 48-49.
  • TURAM, Emir (1994). Medyanın Siyası̂ Hayata Etkileri, Cağaloğlu, İstanbul: İrfan Yayımcılık.
  • TÜRK, M. Sezai ve GÜVEN Ahmet (2007). Yeni Başlayanlar İçin Halkla İlişkiler Ankara: Gazi Kitabevi.
APA BAŞARIR M (2020). II. DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİNDE MÜTTEFİK DEVLETLERE YAPILAN BİR BASIN GEZİSİNİN HALKLA İLİŞKİLER TARİHİ, MODELLERİ VE UYGULAMALARI KAPSAMINDA ANALİZİ. , 961 - 983.
Chicago BAŞARIR Murat II. DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİNDE MÜTTEFİK DEVLETLERE YAPILAN BİR BASIN GEZİSİNİN HALKLA İLİŞKİLER TARİHİ, MODELLERİ VE UYGULAMALARI KAPSAMINDA ANALİZİ. (2020): 961 - 983.
MLA BAŞARIR Murat II. DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİNDE MÜTTEFİK DEVLETLERE YAPILAN BİR BASIN GEZİSİNİN HALKLA İLİŞKİLER TARİHİ, MODELLERİ VE UYGULAMALARI KAPSAMINDA ANALİZİ. , 2020, ss.961 - 983.
AMA BAŞARIR M II. DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİNDE MÜTTEFİK DEVLETLERE YAPILAN BİR BASIN GEZİSİNİN HALKLA İLİŞKİLER TARİHİ, MODELLERİ VE UYGULAMALARI KAPSAMINDA ANALİZİ. . 2020; 961 - 983.
Vancouver BAŞARIR M II. DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİNDE MÜTTEFİK DEVLETLERE YAPILAN BİR BASIN GEZİSİNİN HALKLA İLİŞKİLER TARİHİ, MODELLERİ VE UYGULAMALARI KAPSAMINDA ANALİZİ. . 2020; 961 - 983.
IEEE BAŞARIR M "II. DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİNDE MÜTTEFİK DEVLETLERE YAPILAN BİR BASIN GEZİSİNİN HALKLA İLİŞKİLER TARİHİ, MODELLERİ VE UYGULAMALARI KAPSAMINDA ANALİZİ." , ss.961 - 983, 2020.
ISNAD BAŞARIR, Murat. "II. DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİNDE MÜTTEFİK DEVLETLERE YAPILAN BİR BASIN GEZİSİNİN HALKLA İLİŞKİLER TARİHİ, MODELLERİ VE UYGULAMALARI KAPSAMINDA ANALİZİ". (2020), 961-983.
APA BAŞARIR M (2020). II. DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİNDE MÜTTEFİK DEVLETLERE YAPILAN BİR BASIN GEZİSİNİN HALKLA İLİŞKİLER TARİHİ, MODELLERİ VE UYGULAMALARI KAPSAMINDA ANALİZİ. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 8(2), 961 - 983.
Chicago BAŞARIR Murat II. DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİNDE MÜTTEFİK DEVLETLERE YAPILAN BİR BASIN GEZİSİNİN HALKLA İLİŞKİLER TARİHİ, MODELLERİ VE UYGULAMALARI KAPSAMINDA ANALİZİ. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi 8, no.2 (2020): 961 - 983.
MLA BAŞARIR Murat II. DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİNDE MÜTTEFİK DEVLETLERE YAPILAN BİR BASIN GEZİSİNİN HALKLA İLİŞKİLER TARİHİ, MODELLERİ VE UYGULAMALARI KAPSAMINDA ANALİZİ. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, vol.8, no.2, 2020, ss.961 - 983.
AMA BAŞARIR M II. DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİNDE MÜTTEFİK DEVLETLERE YAPILAN BİR BASIN GEZİSİNİN HALKLA İLİŞKİLER TARİHİ, MODELLERİ VE UYGULAMALARI KAPSAMINDA ANALİZİ. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi. 2020; 8(2): 961 - 983.
Vancouver BAŞARIR M II. DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİNDE MÜTTEFİK DEVLETLERE YAPILAN BİR BASIN GEZİSİNİN HALKLA İLİŞKİLER TARİHİ, MODELLERİ VE UYGULAMALARI KAPSAMINDA ANALİZİ. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi. 2020; 8(2): 961 - 983.
IEEE BAŞARIR M "II. DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİNDE MÜTTEFİK DEVLETLERE YAPILAN BİR BASIN GEZİSİNİN HALKLA İLİŞKİLER TARİHİ, MODELLERİ VE UYGULAMALARI KAPSAMINDA ANALİZİ." Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 8, ss.961 - 983, 2020.
ISNAD BAŞARIR, Murat. "II. DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİNDE MÜTTEFİK DEVLETLERE YAPILAN BİR BASIN GEZİSİNİN HALKLA İLİŞKİLER TARİHİ, MODELLERİ VE UYGULAMALARI KAPSAMINDA ANALİZİ". Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi 8/2 (2020), 961-983.