Maârif Salnâmelerine Göre İdlib Kazasında Müslüman Okullarında Eğitim ve Öğretim Faaliyetleri (H.1316-1321/M.1898-1904)
Yıl: 2020 Cilt: 9 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 407 - 424 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17497/tuhed.701560 İndeks Tarihi: 06-12-2021
Maârif Salnâmelerine Göre İdlib Kazasında Müslüman Okullarında Eğitim ve Öğretim Faaliyetleri (H.1316-1321/M.1898-1904)
Öz: Türk eğitim sistemi kapsamında geçmişe yönelik yapılan eğitim araştırmalarında Maârif Salnâmeleri, devletin eğitim yapısını sistemli olarak göstermesi açısından önem taşımaktadır. İdlib kazasındaki eğitim kurumlarının araştırılma nedeni; dönemin üç büyük vilâyetinden biri olan Halep vilâyetine bağlı olması, bugün Suriye sınırları içerisinde yer alması ve gündemde olan bir bölge olmasıdır. Bu çalışmada Maârif Salnâmeleri’nde yer alan veriler ışığında İdlib kazasındaki Müslüman okullarında gerçekleştirilen eğitim-öğretim faaliyetleri incelenmiştir. Nitel araştırma desenine göre tasarlanan bu çalışmada tarihsel araştırma modeli kullanılmıştır. Belge incelemesi yolu ile ulaşılan veriler Osmanlıcadan günümüz Türkçesine çevrilerek ilgili olduğu konuya göre sınıflandırılmıştır. Elde edilen verilen betimsel analizi yöntemi ile değerlendirilmiştir. Bu kapsamda H.1316-1321/M.1898- 1904 tarihli salnâmeler incelenip kazadaki rüşdiye düzeyindeki Müslüman okulları, bu okullardaki idareciler, öğretmenler, okutulan dersler, öğrenci ve hademe sayıları incelenmiştir. Bunun yanı sıra rüşdiyelerde gerçekleştirilen eğitim ile günümüz sosyal bilgiler programında yer alan disiplinler arasında karşılaştırma yapılmıştır. Ayrıca kazada bulunan Osmanlı klasik dönem eğitim kurumlarından olan medreseler hakkında bilgi verilmiştir. Bunlara ek olarak kazadaki kütüphaneler incelenerek kurucuları ve kaç adet kitaba sahip oldukları tespit edilmiştir. Bu doğrultuda, kazada 1 adet rüşdiye, 9 kütüphane, 6 medrese bulunmaktadır. Kütüphane içerisinde toplam 4.450 kitap mevcuttur. Rüşdiye okulunda yıllara göre öğrenci sayısında dalgalanma görülse de medreselerde toplam 90 öğrenci eğitim görmüştür.
Anahtar Kelime: Education and Training Activities in Muslim Schools in Idlib District According to Education Yearbooks (A.D.1316-1321/C.E.1898-1904)
Öz: In educational researches conducted for the past within the scope of the Turkish education system, Education yearbooks are important in terms of systematically showing the education structure of the state. The reason for the investigation of the educational institutions of Idlib district was that Idlib is associated with Aleppo, which is one of the three major provinces of the period, it is located in Syria borders today, and it is on the front burner. In this study, educational and training activities carried out in Muslim schools in Idlib district were discussed in the light of the data in Education Yearbooks. In this study designed according to the qualitative research pattern, a historical research model was used. The data obtained by document analysis were translated from Ottoman Turkish to today's Turkish and classified according to the subject. The obtained descriptive analysis method was evaluated. Within this scope, yearbooks dated A.D.1316-1321 / C.E.1898-1904 were examined and the number of Muslim schools at the level of rushdiye, administrators in these schools, teachers, the lesson taught, students, and janitors in these schools were discussed. In addition, a comparison was made between the education held in rushdiye and the disciplines in today's social studies program. Also, information was given about madrasas, which were located in the district and one of the educational institutions of the Ottoman classical period. In addition, libraries in the district were examined and their founders and how many books they had were determined. In this direction, there are 1 rushdiye, 9 libraries, and 6 madrasas in the accident. There are a total of 4450 books in the library. Although the number of students fluctuated in the rushdiye school, 90 students were educated in madrasas
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akyüz, Y. (2019). Türk eğitim tarihi (M.Ö. 1000- M.S. 2018) (30.Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
- Baltacı, C. (2002). Osmanlı devletinde eğitim ve öğretim, Türkler. Ankara: Yeni Türkiye.
- Bayraktar, H. (2004). XIX. yüzyılda Halep eyaletinin iktisadi vaziyeti. Elâzığ Fırat Üniversitesi, Orta Doğu Araştırmaları Merkezi No.8, Tarih Şubesi, No.7.
- Bayram, R. (2019). Suriyeli ailelerin eğitim hakkı algıları: Fatih-Karagümrük örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Bassem. M. (2012). Syrian forces capture rebel stronghold near Turkey. The Salt Lake Tribune: Associated Press.
- Bolat, G. (2006). MF.MGM-7/39-40 numaralı defterlerin transkrispsiyonu ve Suriye'de faaliyet gösteren yabancı okullar (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elâzığ.
- Bozkurt, N. (2018). Kütahya (1842-1843) Müslüman nüfus ve sosyal yapı. Ankara: MRK.
- Büyüköztürk, Ş. Çakmak, E. K. Akgün, Ö. E. Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
- Cevad, M. (1338). Maârif-i umumiye nezaret-i tarihçe-i teşkilat ve icraatı. İstanbul.
- Paşa, C. (1991). Tezâkir 21-39 (III) (C. Baysun Çev.). (3.Baskı). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
- Cıafardonı, P. (1987). Tell Afıs: un Insedıamento del ferro nella regıone dı Idlıb. Egitto e Vicino Oriente, Vol. 10, No. 2, pp. 5-23. Pisa University: Press S.R.L. https://www.jstor.org/stable/24232642.
- Chabkoun, M. (2015). Avoiding chaos post-liberation of Idlib city. Al Jazeera Center for Studies, El Cezire Araştırma Merkezi, s.2-10.
- Çakar, E. (2003). XVI. yüzyıl da Haleb sancağı (1516/1566). Elâzığ Fırat Üniversitesi, Ortadoğu Araştırmaları Merkezi.
- Çakar, E. (2006). XVII. yüzyılda Halep eyaleti ve Türkmenleri. Elâzığ Fırat Üniversitesi, Orta Doğu Araştırmaları Merkezi, No.13, Tarih Şubesi, No.11.
- Danişmend, İ. (1982). Eski Türk seciye ve ahlakı. İstanbul: İstanbul Kitabevi.
- Demirel, M. (2002). Türk eğitiminin modernleşmesinde rüşdiye mektepleri, Türkler Ansiklopedisi, C.15. Ankara: Yeni Türkiye.
- Ekiz, D. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri (yaklaşım, yöntem ve teknikler) (3. Baskı). Ankara: Anı.
- Ergin, O. (1994). Türkiye Maârif Tarihi (II. Basım) C.1-2. İstanbul: Eser.
- Göyünç, N. (1975). XVI. yüzyılda güneydoğu Anadolu’nun ekonomik durumu (Kanuni ve II. Selim devirleri). Türkiye İktisat Tarihi Semineri, Metinler Tartışmalar, Ankara: 8-10 Haziran 1973.
- Gündüz, M. (2020). Kronolojik ve tematik Türk eğitim tarihi (3 Baskı). İstanbul: İdeal Kültür.
- Güven, İ. (2013). Türk eğitim tarihi. Edirne: Akademi.
- Hayta, S. (1995). 1869 Maârif-i Umumiye Nizamnamesi ve Türk eğitimine katkıları (Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Heyd W. (2000). Yakın-doğu ticaret tarihi (E. Z. Karal Çev). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
- Heller, S. (2016). Keeping the lights in Idlib. The Century Foundation. https://tcf.org/content/report/keeping-lights-rebel-idlib/. (29.11.2016).
- İdlib nerede? İdlib nüfusu ve harita üzerindeki konumu. (2018). Erişim (28.03.2020): https://www.hurriyet.com.tr/gundem/idlib-nerede-idlib-nufusu-ve-harita-uzerindekikonumu-40948028.
- İpşirli, M. (2003). TDV İslam ansiklopedisi “Medrese” C. 28. İstanbul: TDV.
- Joseph, M. (2014). The development of governance in rebel-controlled Syria. The Institute for Middle East Study. George Washington University, pp:5-50.
- Kılıç, R. (2016). XIX. Yüzyılda Halep vilâyeti idaresi. Erciyes Aylık Fikir ve Sanat Dergisi, C.39, 14- 19.
- Kodaman, B. (1980). Abdülhamit devri eğitim sistemi. İstanbul: Ötüken.
- Krenkow, F. (1993). "Kütüphâne". C. 6, İstanbul: Milli Eğitim.
- Laroya, A. V. (2018). Efficient functioning of the local administrative councils in the liberated areas in the province of İdlib (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
- Merriam, S.B. (2009). Nitel araştırma: desen ve uygulama için bir rehber (S. TURAN, 2015 Çev.). İstanbul: Nobel Akademik, No: 20779.
- Miç, P. (2019). Çok amaçlı modelleme ile çatışma alanlarında sağlık tesisi yeri seçimi: Suriye İdlib uygulaması (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
- MUN (1286). Maârif-i Umumiye Nizamnamesi. İstanbul: Matbaa-i Amire. Pakalın, M. (1983). Osmanlı tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü "Kütüphane". C. II. İstanbul: Milli Eğitim.
- Pakalın, M.Z. (1983). Osmanlı tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü "Rüşdiye”. C. III. İstanbul: Milli Eğitim.
- Philips, T. (1984). The fahri family and the changing position of the Jews in Syria (1750–1860). Middle Eastern Studies, 20 (4), 37–52. Salnâme-i Nezâret-i Maârif-i Umûmiyye H.1316 (M.1898), Sene 1316, Def'a 1, İstanbul Matbaa-i Âmire.
- Salnâme-i Nezâret-i Maârif-i Umûmiyye H.1317 (M.1899), Sene 1317, Def'a 2, İstanbul Matbaa-i Âmire.
- Salnâme-i Nezâret-i Maârif-i Umûmiyye H.1318 (M.1900), Sene 1318, Def'a 3, İstanbul Matbaa-i Âmire.
- Salnâme-i Nezâret-i Maârif-i Umûmiyye H.1319 (M.1901), Sene 1319, Def'a 4, İstanbul Matbaa-i Âmire.
- Salnâme-i Nezâret-i Maârif-i Umûmiyye H.1321 (M.1904), Sene 1321, Def'a 6, İstanbul Asır Matbaası.
- Sami, Ş. (1306). Kâmûsu’l-âlâm. İstanbul.
- Sami, Ş., (1998). Kamus-u Türk-i, “Medrese”. İstanbul: Alfa.
- Sêdillot, R. (2005). Dünya ticaret tarihi (E. N. Erendor Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
- Sherlock, R. (2015). Thousands flee Syrian city Idlib after rebel capture. Telegraph.https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/syria/1150289 9/Thousands-flee-Syrian-city-Idlib-after-rebel-capture.html. (18.06.2017).
- Şanlı, B. (2019). Türkiye'deki Suriyeli çocukların eğitime ve sosyal bilgiler dersine entegrasyonları hakkında sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
- Şimşek, A. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (6. Baskı). Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi No: 2653, Açıköğretim Fakültesi No: 1619.
- Şişman, M. (2015). Eğitim tarihi. Eskişehir: T.C. Anadolu üniversitesi No: 3087, Açıköğretim Fakültesi No: 2011.
- Tonguç, İ. H. (2004). İlköğretim kavramı. Ankara: Piramit.
- Turan, R. ve Ulusoy, K. (2010). Sosyal bilgilerin temelleri. Ankara: Maya Akademi.
- Olam/Gezer, Z. (2019). Suriyeli sığınmacı sekizinci sınıf öğrencilerin demokrasiye yönelik bazı temel kavramlara ilişkin algılarının incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adıyaman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adıyaman.
- Özsoy, Y. (2009). Türk eğitim tarihi. Ankara: Pegem Akademi.
- Öztürk, C. (2005). Sosyal bilgiler öğretiminde edebi ürünler ve yazılı materyaller. Ankara: Pegem A.
- Öztürk, C. (2008). TDV İslam ansiklopedisi. “Rüşdiye”. C.35. İstanbul: TDV.
- Utaş, İ. (2019). Suriyeli sığınmacı 7. sınıf öğrencilerinin göç konusuna ilişkin görüşlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
- Uzunçarşılı, İ.H. (2014). Osmanlı Devleti’nin ilmiye teşkilatı. Ankara: TTK.
- Suliman, N. M. (2016). Two challenges facing the local councils in Idlib. Homepage:https://www.rozana.fm/en/home/investigations/21/advancecontents/17 949/two-challenges-facing-the-local-councils-in-idlib. (21.02.2016).
- Suriye’yi kana bulayan sürecin başlangıç noktası: Hafız Esad. (2018). Erişim (28.03.2020):https://www.fikriyat.com/galeri/dunya/suriyeyi-kana-bulayan-surecinbaslangic-noktasi-hafiz-esad/16.
- Washburn, G. (1909). Fifty yerars in constantinople and recollections of Robert college. Boston and New York: The Riberside Press Cambridge.
| APA | ELÇİÇEĞİ B, YILMAZ A (2020). Maârif Salnâmelerine Göre İdlib Kazasında Müslüman Okullarında Eğitim ve Öğretim Faaliyetleri (H.1316-1321/M.1898-1904). , 407 - 424. 10.17497/tuhed.701560 |
| Chicago | ELÇİÇEĞİ Büşra,YILMAZ ALİ Maârif Salnâmelerine Göre İdlib Kazasında Müslüman Okullarında Eğitim ve Öğretim Faaliyetleri (H.1316-1321/M.1898-1904). (2020): 407 - 424. 10.17497/tuhed.701560 |
| MLA | ELÇİÇEĞİ Büşra,YILMAZ ALİ Maârif Salnâmelerine Göre İdlib Kazasında Müslüman Okullarında Eğitim ve Öğretim Faaliyetleri (H.1316-1321/M.1898-1904). , 2020, ss.407 - 424. 10.17497/tuhed.701560 |
| AMA | ELÇİÇEĞİ B,YILMAZ A Maârif Salnâmelerine Göre İdlib Kazasında Müslüman Okullarında Eğitim ve Öğretim Faaliyetleri (H.1316-1321/M.1898-1904). . 2020; 407 - 424. 10.17497/tuhed.701560 |
| Vancouver | ELÇİÇEĞİ B,YILMAZ A Maârif Salnâmelerine Göre İdlib Kazasında Müslüman Okullarında Eğitim ve Öğretim Faaliyetleri (H.1316-1321/M.1898-1904). . 2020; 407 - 424. 10.17497/tuhed.701560 |
| IEEE | ELÇİÇEĞİ B,YILMAZ A "Maârif Salnâmelerine Göre İdlib Kazasında Müslüman Okullarında Eğitim ve Öğretim Faaliyetleri (H.1316-1321/M.1898-1904)." , ss.407 - 424, 2020. 10.17497/tuhed.701560 |
| ISNAD | ELÇİÇEĞİ, Büşra - YILMAZ, ALİ. "Maârif Salnâmelerine Göre İdlib Kazasında Müslüman Okullarında Eğitim ve Öğretim Faaliyetleri (H.1316-1321/M.1898-1904)". (2020), 407-424. https://doi.org/10.17497/tuhed.701560 |
| APA | ELÇİÇEĞİ B, YILMAZ A (2020). Maârif Salnâmelerine Göre İdlib Kazasında Müslüman Okullarında Eğitim ve Öğretim Faaliyetleri (H.1316-1321/M.1898-1904). Turkish History Education Journal, 9(2), 407 - 424. 10.17497/tuhed.701560 |
| Chicago | ELÇİÇEĞİ Büşra,YILMAZ ALİ Maârif Salnâmelerine Göre İdlib Kazasında Müslüman Okullarında Eğitim ve Öğretim Faaliyetleri (H.1316-1321/M.1898-1904). Turkish History Education Journal 9, no.2 (2020): 407 - 424. 10.17497/tuhed.701560 |
| MLA | ELÇİÇEĞİ Büşra,YILMAZ ALİ Maârif Salnâmelerine Göre İdlib Kazasında Müslüman Okullarında Eğitim ve Öğretim Faaliyetleri (H.1316-1321/M.1898-1904). Turkish History Education Journal, vol.9, no.2, 2020, ss.407 - 424. 10.17497/tuhed.701560 |
| AMA | ELÇİÇEĞİ B,YILMAZ A Maârif Salnâmelerine Göre İdlib Kazasında Müslüman Okullarında Eğitim ve Öğretim Faaliyetleri (H.1316-1321/M.1898-1904). Turkish History Education Journal. 2020; 9(2): 407 - 424. 10.17497/tuhed.701560 |
| Vancouver | ELÇİÇEĞİ B,YILMAZ A Maârif Salnâmelerine Göre İdlib Kazasında Müslüman Okullarında Eğitim ve Öğretim Faaliyetleri (H.1316-1321/M.1898-1904). Turkish History Education Journal. 2020; 9(2): 407 - 424. 10.17497/tuhed.701560 |
| IEEE | ELÇİÇEĞİ B,YILMAZ A "Maârif Salnâmelerine Göre İdlib Kazasında Müslüman Okullarında Eğitim ve Öğretim Faaliyetleri (H.1316-1321/M.1898-1904)." Turkish History Education Journal, 9, ss.407 - 424, 2020. 10.17497/tuhed.701560 |
| ISNAD | ELÇİÇEĞİ, Büşra - YILMAZ, ALİ. "Maârif Salnâmelerine Göre İdlib Kazasında Müslüman Okullarında Eğitim ve Öğretim Faaliyetleri (H.1316-1321/M.1898-1904)". Turkish History Education Journal 9/2 (2020), 407-424. https://doi.org/10.17497/tuhed.701560 |
