Yıl: 2020 Cilt: 8 Sayı: 25 Sayfa Aralığı: 232 - 246 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 08-12-2021

RUS VE TÜRK KÜLTÜRÜNDE RAKAMLI DEYİMLER ÜZERİNE KÜLTÜRDİLBİLİMSEL BİR İNCELEME

Öz:
Deyimler toplumların dil hazinelerini oluşturan, kültürünü ve milli bilincini yansıtan kalıplaşmış söz gruplarıdır. Halkların dil ve kültür etkileşiminin göstergeleri olan deyimleri incelemek ve milli dünya görüşünün dile yansıma biçimlerini ortaya çıkarmak ise kültürdilbilimin araştırma konusudur. Disiplinlerarası bir bilim dalı olarak XX. yüzyılın sonunda ortaya çıksa de temelleri daha öncesine dayanan kültürdilbilim, dil ve kültür ilişkilerini araştıran, halkların dile yansıyan kültürel değerlerini inceleyen bir bilim dalıdır. Kültürdilbilim aracılığıyla bir toplumun yaşam biçimi, kültürel değerleri, dini inanışları, kısacası düşünme biçimi açığa çıkarılır. Deyimler ise kültürdilbilim araştırmalarında kültürün dile yansıtılmış halinin öncül kaynakları olarak görülmektedir. Bu disiplin anlayışından yola çıkarak bu çalışmada öncelikle bir bilim dalı olarak kültürdilbilim, kültürdilbilimin tarihsel gelişim süreci ve kültürdilbilimin gelişimine katkıda bulunan kuramcılar ele alınmıştır. Kültürel bilginin taşıyıcısı olan deyimlerin incelenmesinde başvurulan kültürdilbilimsel araştırma yöntemlerine değinilerek, konu Rus ve Türk deyimlerden örneklerle pekiştirilmiştir. Bu süreçte deyimlerin anlamı, gerçek ya da mecaz anlamdaki kullanımı, konuşulan dilin tarihindeki yeri, içeriği, kökeni gibi birçok bilgiye yer verilmiştir. Ayrıca çalışmanın ana temasını oluşturan Rus ve Türk kültüründeki rakamlı deyimler tespit edilmiş, karşılaştırmalı olarak kültürdilbilimsel bağlamda incelenmiştir. İki farklı toplumun kültür kodlarını oluşturan deyimlerde kullanılan rakamlar, sayılara yüklenen anlamlar, kullanım sıklıkları fazla olan rakamların anlamsal içeriğinin her iki dilde ne oranda benzerlik ya da farklılık gösterdiği kültürdilbilimsel bakış açısıyla aktarılmaya çalışılmıştır. Çalışmada elde edilen bilgiler doğrultusunda farklı dillerin dünyayı algılayış biçimi, olayları adlandırma şekli, geçmiş ve günümüzdeki düşünce yapısı gösterilmiştir.
Anahtar Kelime:

A CULTURAL-LINGUISTIC INVESTIGATION ON THE NUMBERED IDIOMS IN RUSSIAN AND TURKISH CULTURE

Öz:
Idioms are stereotyped phrases that form the language treasure of societies and reflect their culture and national consciousness. It is the research subject of cultural linguistics to examine the idioms that are the indicators of language and culture interaction of the peoples and to reveal the reflection forms of the national worldview on the language. Although cultural linguistics emerged at the end of the 20th century as an interdisciplinary branch of science, it dates back to earlier and it is a science that studies language and culture relations, and examines the cultural values of the peoples reflected in the language. Through cultural linguistics, a society’s way of life, cultural values, religious beliefs, in short, the way of its thinking are exposed. Idioms, on the other hand, are seen as the primary sources of culture reflected in the language in cultural linguistics research. Based on this understanding of discipline, in this study, first of all, cultural linguistics as a branch of science, the historical development process of cultural linguistics, and the theoreticians contributed to the development of cultural linguistics are discussed. The subject is reinforced with examples from Russian and Turkish idioms, with reference to the cultural linguistic research methods used in the study of idioms that are the bearers of cultural knowledge. In this process, many information such as the meaning od idioms, their use in real or figurative meaning, their place in the history of the spoken language, its content and its origin are included. In addition, the numbered idioms in the Russian and Turkish culture, which constitute the main theme of the study, were determined and examined comparatively in a cultural linguistic context. The number used in the idioms that form the cultural codes of two different societies, the meanings attributed to the numbers, and at what rate the similarities or differences of the semantic content of numbers with high frequency of occurrence ocur, are tries to be narrated from a cultural linguistic perspective. In line with the information obtained in the study, the way how different languages perceive the world, the way of naming the events, the thought structure of the past and present are shown.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • ALEFİRENKO, N. F. (2010), Lingvokulturologiya: tsennostno-smıslovoye prostranstvo yazıka: uçeb. posobiye. Moskva: Nauka.
  • AVAKOVA, R. A. (2015), “Semantik ve Pragmatik Benzerlikleri ve Özellikleri ile Türkçe Deyimler”, Türk Tarihi ve Kültür Araştırmaları, Cilt: 19, s. 88-95.
  • EL-İLYA, M. A. F. (2018), “Lingvokulturologiçeskiy analiz frazeologizmov s çislovım komponentom v russkom i arabskom yazıkah”, Yazık. Politika. Kultura. s. 167-175.
  • EROL ÇALIŞKAN, Ş. S. (2019), “Alpamış Destanında Sayıların Anlamları ve Değerlendirilmesi Üzerine Bir İnceleme”, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (14), s. 183-197.
  • HİRİK, E. (2017), “Türk Dünyası Atasözlerinde Sayılar ve Anlam Alanları”, International Journal of Languages’ Education and Teaching, Volume 5, Issue 1, s. 223-241.
  • KENZHALİN, K. (2017), “Türk Dünyasında Deyim Bilimi Çalışmaları”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, (43), s. 107-124.
  • KRASNIH, V. V. (2002), Etnopsiholingvistika i lingvokulturologiya. Moskva: Gnozis.
  • KUÇAYEV, A. (2003), “Neznakomıye gribı”, Oktyabr.
  • MASLOVA, V. A. (2001), Lingvokulturologiya. Moskva: Akademiya.
  • ÖNAL KILIÇ, S. (2018), “Yedi Sayısının Kültürel Arka Planı Çerçevesinde Garibname Mesnevi’sinin Yedinci Bölümü Üzerine Bir İnceleme”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaşi Veli Araştırma Dergisi, Sayı 86, s. 111-132.
  • PŞİBAYEVA, M. A. (2016), “Çislitelnoye ‘dva’ vo frazeologiçeskih yedinitsah raznostrukturnıh yazıkov”, Filologiçeskiye nauki. s. 104-108.
  • SEPİR, E. (2003), Status “Lingvistiki kak nauki”. İzbrannıye trudı po yazıkoznaniyu i kulturologii. s. 259-265.
  • SERGEYEV, V. İ. (2015), “Numerologiya i simvolika çisel v jizni lyudey i sudbe çeloveçestva (etnolingvistiçeskiy etyud)”, Filologiçeskiye nauki. Yazıkoznaniye. Vestnik Çuvaşskogo Universiteta. (4), s. 275-280.
  • TELEGİNA, E. V. (2013), “Frazeologizmı s çislovım komponentom: Lingvokulturologiçeskiy aspekt (na materiale russkogo i angliyiskogo yazıkov)”, URFU. s. 128-133.
  • TELEGİNA, E. V. (2017), Otsenoçno-kulturologiçeskiy aspekt russkih i angliyskih frazeologizmov s poryadkovımi i koliçestvennımi çislitelnımi. Yekaterinburg: Dissertatsiya na soiskaniye uçyonoy stepeni kandidata filologiçeskih nauk.
  • TELİYA, V. N. (1996), Russkaya frazeologiya. Moskva: Şkola.
  • TELİYA, V. N. (2006), Russkiy frazeologiçeskiy slovar. Moskva: Nauka.
  • TSİNJUN, M. (2008), “Lingvodidaktiçeskiye opisaniye tsifr ‘sem’ i ‘devyat’ v russkom i kitayskom yazıkah”, Vestnik RUDN, s. 11-15.
  • TÜRK DİL KURUMU. (2009), Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü. TDK.
  • VEJBİTSKAYA, A. (1996), Yazık. Kultura. Poznaniye. Otv. Red. M. A. Krongauz. Moskva: Russkiye slovari.
  • VEREŞÇAGİN, E. M., KOSTOMAROV, V. G. (2005), Yazık i kultura. Moskva: İndrik.
  • YARDIMCI, M. (1998), “Geleneksel Kültürümüzde ve Âşıkların Dilinde Sayılar”, Çukurova Halk Edebiyatı Sempozyumu, Çukurova Üniversitesi, s. 636- 648.
APA Aktay S (2020). RUS VE TÜRK KÜLTÜRÜNDE RAKAMLI DEYİMLER ÜZERİNE KÜLTÜRDİLBİLİMSEL BİR İNCELEME. , 232 - 246.
Chicago Aktay Sonnur RUS VE TÜRK KÜLTÜRÜNDE RAKAMLI DEYİMLER ÜZERİNE KÜLTÜRDİLBİLİMSEL BİR İNCELEME. (2020): 232 - 246.
MLA Aktay Sonnur RUS VE TÜRK KÜLTÜRÜNDE RAKAMLI DEYİMLER ÜZERİNE KÜLTÜRDİLBİLİMSEL BİR İNCELEME. , 2020, ss.232 - 246.
AMA Aktay S RUS VE TÜRK KÜLTÜRÜNDE RAKAMLI DEYİMLER ÜZERİNE KÜLTÜRDİLBİLİMSEL BİR İNCELEME. . 2020; 232 - 246.
Vancouver Aktay S RUS VE TÜRK KÜLTÜRÜNDE RAKAMLI DEYİMLER ÜZERİNE KÜLTÜRDİLBİLİMSEL BİR İNCELEME. . 2020; 232 - 246.
IEEE Aktay S "RUS VE TÜRK KÜLTÜRÜNDE RAKAMLI DEYİMLER ÜZERİNE KÜLTÜRDİLBİLİMSEL BİR İNCELEME." , ss.232 - 246, 2020.
ISNAD Aktay, Sonnur. "RUS VE TÜRK KÜLTÜRÜNDE RAKAMLI DEYİMLER ÜZERİNE KÜLTÜRDİLBİLİMSEL BİR İNCELEME". (2020), 232-246.
APA Aktay S (2020). RUS VE TÜRK KÜLTÜRÜNDE RAKAMLI DEYİMLER ÜZERİNE KÜLTÜRDİLBİLİMSEL BİR İNCELEME. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8(25), 232 - 246.
Chicago Aktay Sonnur RUS VE TÜRK KÜLTÜRÜNDE RAKAMLI DEYİMLER ÜZERİNE KÜLTÜRDİLBİLİMSEL BİR İNCELEME. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 8, no.25 (2020): 232 - 246.
MLA Aktay Sonnur RUS VE TÜRK KÜLTÜRÜNDE RAKAMLI DEYİMLER ÜZERİNE KÜLTÜRDİLBİLİMSEL BİR İNCELEME. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, vol.8, no.25, 2020, ss.232 - 246.
AMA Aktay S RUS VE TÜRK KÜLTÜRÜNDE RAKAMLI DEYİMLER ÜZERİNE KÜLTÜRDİLBİLİMSEL BİR İNCELEME. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi. 2020; 8(25): 232 - 246.
Vancouver Aktay S RUS VE TÜRK KÜLTÜRÜNDE RAKAMLI DEYİMLER ÜZERİNE KÜLTÜRDİLBİLİMSEL BİR İNCELEME. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi. 2020; 8(25): 232 - 246.
IEEE Aktay S "RUS VE TÜRK KÜLTÜRÜNDE RAKAMLI DEYİMLER ÜZERİNE KÜLTÜRDİLBİLİMSEL BİR İNCELEME." Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8, ss.232 - 246, 2020.
ISNAD Aktay, Sonnur. "RUS VE TÜRK KÜLTÜRÜNDE RAKAMLI DEYİMLER ÜZERİNE KÜLTÜRDİLBİLİMSEL BİR İNCELEME". Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 8/25 (2020), 232-246.