DEVLETİN İDEOLOJİK AYGITLARI BAĞLAMINDA MASALLARA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA
Yıl: 2021 Cilt: 6 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 298 - 311 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.47107/inifedergi.885383 İndeks Tarihi: 29-07-2022
DEVLETİN İDEOLOJİK AYGITLARI BAĞLAMINDA MASALLARA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA
Öz: İlk çağlardan günümüze kadar masallar bazı temel işlevler üstlenmiştir. Masalların temel öğelerinden biri yaşanan durumlardan yola çıkarak kahramanlar ve olaylar aracılığıyla kültürün aktarılmasıdır. Bu aşamada, toplumun beklentileri doğrultusunda masalın öngördüğü mesajlar kişiye iletilmektedir. Çocukların masallardaki ilişkileri sorgulayacak yaşta olmamaları, dinleyici olarak kalmalarına ve böylece arzu edilen sosyo-kültürel toplumun oluşmasına zemin hazırlanmaktadır. Toplumların organize olmasının ve bir arada bulunmasının en önemli unsuru, kuşkusuz toplumda var olan ideolojiyle gerçekleşmektedir. Çalışmada, masalların ideolojiyi yeniden ürettiği iddiasından hareketle devletin/toplumun ideolojik aygıtı olarak nasıl ele alındığı araştırılmaya çalışılacaktır. Çocuklarla kurulan iletişimde, onların toplumla uyumlu birer birey olmaları hedeflenmektedir. Böylece hem kurulu düzen bozulmayacak hem de çocuk kendisinden beklenen davranışları sergileyecektir. Bu yüzden gerek aileler gerekse de eğitim kurumları toplumda var olan iletişim ve ilişki biçimlerinin yeniden üretmektedir. Söz konusu devletin bu ideolojik aygıtları geleceklerini de böylece garanti altına almaktadır. Düşünceye egemen olan kişiler bunu farklı araçlarla yapmaktadır. Bunların başında dini kurumlar, eğitim kurumları, kitle iletişim araçları ve edebi eserler yer almaktadır. Bu ilişkinin gelişmesini sağlayan metinlerden biri de masallardır. Özellikle masalların içine yerleştirilen ideolojik unsurlar var olan egemen düşüncenin yeniden üretimine büyük katkılar sağlamaktadır. Çalışma kapsamında incelenen masallar Louis Althusser’in devletin ideolojik aygıtları kuramı bağlamında incelenmiştir. Betimsel araştırma yöntemine başvurulan çalışmada; örneklem olarak seçilen “Kırmızı Başlıklı Kız” ve “Pinokyo” masalı, birer ideolojik aygıt olmaları varsayımından hareketle incelenmiştir. Her iki masalda var olan kalıp betimlemelerin, toplumda baskın olan ideolojik yapıyı destekler biçimde kurgulandığı ve Althusser’in belirttiği baskı ve güç aygıtlarının masallarda yoğun şekilde yer aldığı tespit edilmiştir
Anahtar Kelime: A RESEARCH FOR TALES IN THE CONTEXT OF IDEOLOGICAL STATE APPARATUSES
Öz: From ancient times until today, tales have undertaken some basic functions. One of the basic elements of tales is the transfer of culture through heroes and events based on the situations experienced. At this stage, the messages predicted by the tale in line with the expectations of the society are conveyed to the person. The fact that children are not old enough to question the relationships in tales causes to be preferred as listeners and thus the desired socio / cultural society is aimed to occur. Undoubtedly, the most important element of the organization and coexistence of societies takes place with the existing ideology. In order for children to adapt to society, some codes are adopted for them in the established communication. Thus, both the established order will not be broken and the child will exhibit the behaviours expected of her or him. Therefore, both families and educational institutions reproduce the forms of communication and relationships that exist in society. Sovereign institutions as have a say in management does it with different tools. While these tools are sometimes the army and the law, sometimes they are family, culture, education and mass media. The ideological elements presented in literary texts that form a part of culture contribute to the reproduction of the existing dominant thought. One of the texts that help develop this relationship is tales. In the study, since tales reproduce ideology, tales are seen as the ideological apparatus of the state / society. Tales, which are the carriers of ideologies, have been studied in the context of Louis Althusser's theory of the ideological state apparatuses. In this study, descriptive research method was used. Little Red Riding Hood and Pinocchio selected as samples tales in the study were analyzed based on the assumption that they were ideological apparatuses. In the study, it has been determined that the ideologies for the creation of the human form predicted by society in tales for children are reproduced.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Althusser, L. (2002). İdeoloji ve devletin ideolojik aygıtları. (Çev. Y. Alp ve M. Ozışık). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Althusser, L. (1987). John Lewis’e cevap. (Çev. M. Ökmen). Ankara: V Yayınları.
- Althusser, L. (1989). Lenin ve felsefe. (Çev. B. Aksoy, M. Belge ve E. Tulpar). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Althusser, L. (1998). Gelecek uzun sürer. İstanbul: Can Yayınları.
- Althusser, L. (1999). Materyalist bir tiyatro üzerine notlar. (Çev. T. Belge). Mimesis (6).
- Arıcı, A. F. (2016). Estetik değer oluşturmada masalların rolü: Türk masalları örneği. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18-2, 1017-1035.
- Arıcı, A. F. (2012). Masalın sesi. Ankara: Pegem Akademi.
- Benli, T. (2015). Çocuk edebiyatı kaynaklarından masal için bir model denemesi ve örneklem olarak bir keloğlan masalı. II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu, 27. Bildiri Kitabı, 179-188.
- Black, C. E. (1989). Çağdaşlaşmanın itici güçleri. (Çev. M. F. Gümüş), Ankara: Verso Yayınları.
- Chomsky, N. ve Foucault, M. (2005). İnsan doğası: İktidara karşı adalet. (Çev. T. Birkan). İstanbul: BGST Yayınları.
- Çetin, H. (2001). Devlet, ideoloji ve eğitim. CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 25(2), 201-211.
- Çıblak, N. (2014). Teknoloji çağında kültürel miras olan masalların korunması. Türklük Bilimi Araştırmaları, (23), 39-50.
- Çiçek, T. (2018). Postmodern bir anlatı olan bin hüzünlü haz’da masal unsurları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (41), 117-132.
- Çoban, B. (2011). Hegemonya aracı ve ideolojik aygıt olarak medya. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
- Çoban, B. (2003). Söylem ve ideoloji. söylem, ideoloji ve eylem: İktidar ve muhalefet arasındaki mücadeleyi çözümleme denemesi. Ankara: Su Yayınları
- Çobanoğlu, Ö. (2000). Aşık tarzı kültür geleneği ve destan türü. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Dağtaş, B. (1999). İngiliz kültürel çalışmalarında ideoloji. Kurgu Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 16, 335-357.
- Dilidüzgün, S. (2003). Çağdaş çocuk yazını. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
- Dökmen, Ü. (1994). İletişim çatışmaları ve empati. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
- Ergil, D. (1983). İdeoloji ve milliyetçilik. Ankara: Turhan Kitabevi.
- Fiske, J. (1996). İletişim çalışmalarına giriş. (Çev. S. İrvan). Ankara: Ark Yayınları. grimmstories (2021). https://www.grimmstories.com/tr/grimm_masallari/kirmizi_baslikli _kiz, Erişim Tarihi: 01.12.2021.
- Gramsci, A. (2007). Hapishane defterleri: Felsefe ve politika sorunları–seçmeler. (Çev. A. Cemgil). İstanbul: Belge Yayınları.
- Güngör, S. (2001). Althusser'de ideoloji kavramı. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 221-231
- Hall, S., Lumley, B. ve McLennan, G. (1985). Siyaset ve ideoloji: Gramsci. (Çev. S. Emraalp). Ankara: Birey ve Toplum Yayınları.
- Kazancı, M. (2002). Althusser, ideoloji ve iletişimin dayanılmaz ağırlığı. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 57(1), 55-87.
- Kotan, S. (2020). Korku filmlerinde “ben” ve “ben’in içindeki öteki’nin” varlık çatışmasının içerdiği ideoloji. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum.
- Laclau, E. (1998). İdeoloji ve politika. (Çev. H. Sarıca). İstanbul: Belge Yayınları.
- Lazar, J. (2009). İletişim bilimi. (Çev. C. Anık). (2. Baskı). Ankara: Vadi Yayınları.
- Lefevbre, H. (1964). Sociologie de Marx. Paris: Puf Collection Sup.
- Levi, A. W. (2002). Modern felsefe, felsefe tarihine giriş. (Çev. A. Cevizci). İstanbul: Paradigma Yayınları.
- Mardin, Ş. (1995). İdeoloji. İstanbul: İletişim Yayınları.
- masaloku (2021). https://masaloku.com.tr/pinokyo/, Erişim Tarihi: 01.12.2021.
- masaloku (2021). https://masaloku.com.tr/kirmizi-baslikli-kiz-masali/, Erişim Tarihi: 01.12.2021.
- milliyet (2021). https://www.milliyet.com.tr/cocuk/masal/pinokyo-masali-ve-hikayesi-okuyalani-sevmeyen-pinokyo-6197725, Erişim Tarih: 01.12.2021.
- Oskay, Ü. (1993). Kitle iletişiminin kültürel işlevleri. İstanbul: Der Yayınları.
- Öğüt, H. (2015). Skolastik fantazya. H. Köse (Ed.), Uyuyan güzel ya da uyutulan kadınlar üzerine. (s.112-132). Ankara: Ayrıntı Yayınları.
- Öztekin, A. ve Öztekin, H. (2020). İktidarın meşruiyeti ve rıza üretimi: Masallardan ve mitlerden kitle iletişimine toplumsal bilincin inşası. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 2911 - 2940
- Platon, (1996). Diyaloglar. (Çev. T. Aktürel vd.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Poulantzas, N. (1992). Siyasal iktidar ve toplumsal sınıflar. (Çev. Ş. Süer ve F. Topaçoğlu). İstanbul: Belge Yayınları.
- Sezer, M. Ö. (2012). Masallar ve toplumsal cinsiyet. (3. Baskı). İstanbul: Evrensel Basım Yayınları.
- Şenol, D., Sezgin, E., Zafer, U. ve Erdem, E. (2016). Toplumsal cinsiyetin bir aktarım aracı olarak çizgi filmler: Sindirella ve Pamuk Prenses. KADEM: Kadın Araştırmaları Dergisi, 2(2), 62-88.
- Taslaman, C. (2016). Türkiye'de İslam ve küreselleşme. İstanbul: Destek Yayınları.
- Tolun, E. O. (2005). İktidar masal reklam. Cankaya University Journal of Arts and Sciences, 1(3), 107-118.
- Ülgener, F. (1983). Zihniyet aydınlar ve izm'ler. Ankara: Mayaş Yayınları.
- Van Dijk, T. A. (2003). Söylem ve ideoloji: Çok alanlı bir yaklaşım. Söylem ve ideoloji: Mitoloji, din, ideoloji. (s. 13-112). B. Çoban ve Z. Özarslan (Der.), İstanbul: Su Yayınları.
- Yavuz, M. H. (2002). Masallar ve eğitimsel işlevleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Yetkiner, B. (2015). Skolastik fantazya. H. Köse (Ed.). “Arkası yarın” türsel yapılaşmanın ilk(s)el bir örneği olarak binbir gece masalları. (s. 454-469). Ankara: Ayrıntı Yayınları.
- Yıldız, F. U. ve Günay, V. D. (2011). Yazınsal söylemin ideolojik boyutu. Synergies Turquie, (4), 153-167.
- Zengin, E. (2018). Althusser’in düşüncesinde ideoloji, özne ve bilinç ilişkisi. Anasay, (5), 51-70.
| APA | Yetkiner B (2021). DEVLETİN İDEOLOJİK AYGITLARI BAĞLAMINDA MASALLARA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA. , 298 - 311. 10.47107/inifedergi.885383 |
| Chicago | Yetkiner Beyler DEVLETİN İDEOLOJİK AYGITLARI BAĞLAMINDA MASALLARA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA. (2021): 298 - 311. 10.47107/inifedergi.885383 |
| MLA | Yetkiner Beyler DEVLETİN İDEOLOJİK AYGITLARI BAĞLAMINDA MASALLARA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA. , 2021, ss.298 - 311. 10.47107/inifedergi.885383 |
| AMA | Yetkiner B DEVLETİN İDEOLOJİK AYGITLARI BAĞLAMINDA MASALLARA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA. . 2021; 298 - 311. 10.47107/inifedergi.885383 |
| Vancouver | Yetkiner B DEVLETİN İDEOLOJİK AYGITLARI BAĞLAMINDA MASALLARA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA. . 2021; 298 - 311. 10.47107/inifedergi.885383 |
| IEEE | Yetkiner B "DEVLETİN İDEOLOJİK AYGITLARI BAĞLAMINDA MASALLARA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA." , ss.298 - 311, 2021. 10.47107/inifedergi.885383 |
| ISNAD | Yetkiner, Beyler. "DEVLETİN İDEOLOJİK AYGITLARI BAĞLAMINDA MASALLARA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA". (2021), 298-311. https://doi.org/10.47107/inifedergi.885383 |
| APA | Yetkiner B (2021). DEVLETİN İDEOLOJİK AYGITLARI BAĞLAMINDA MASALLARA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(1), 298 - 311. 10.47107/inifedergi.885383 |
| Chicago | Yetkiner Beyler DEVLETİN İDEOLOJİK AYGITLARI BAĞLAMINDA MASALLARA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi 6, no.1 (2021): 298 - 311. 10.47107/inifedergi.885383 |
| MLA | Yetkiner Beyler DEVLETİN İDEOLOJİK AYGITLARI BAĞLAMINDA MASALLARA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, vol.6, no.1, 2021, ss.298 - 311. 10.47107/inifedergi.885383 |
| AMA | Yetkiner B DEVLETİN İDEOLOJİK AYGITLARI BAĞLAMINDA MASALLARA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi. 2021; 6(1): 298 - 311. 10.47107/inifedergi.885383 |
| Vancouver | Yetkiner B DEVLETİN İDEOLOJİK AYGITLARI BAĞLAMINDA MASALLARA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi. 2021; 6(1): 298 - 311. 10.47107/inifedergi.885383 |
| IEEE | Yetkiner B "DEVLETİN İDEOLOJİK AYGITLARI BAĞLAMINDA MASALLARA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA." İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 6, ss.298 - 311, 2021. 10.47107/inifedergi.885383 |
| ISNAD | Yetkiner, Beyler. "DEVLETİN İDEOLOJİK AYGITLARI BAĞLAMINDA MASALLARA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA". İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi 6/1 (2021), 298-311. https://doi.org/10.47107/inifedergi.885383 |
