Ignaz Goldziher’in ‘İslam Kültürü ve Araştırmaları I-II’ Eseri Bağlamında Hz. Peygamber ve Hadisler Hakkındaki Görüşlerine Yeniden Bakış

Yıl: 2020 Cilt: 7 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 339 - 364 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.33460/beuifd.787286 İndeks Tarihi: 29-07-2022

Ignaz Goldziher’in ‘İslam Kültürü ve Araştırmaları I-II’ Eseri Bağlamında Hz. Peygamber ve Hadisler Hakkındaki Görüşlerine Yeniden Bakış

Öz:
Oryantalizm genelde Batılıların Doğu halklarının kültürünü özelde de İslam kültürünü inceledikleri alanı ifade eden bir kavramdır. Oryantalistler, Batılı ilim adamlarının kendi dinî kaynaklarını incelemek için geliştirdikleri yöntemi, İslami kaynaklara da uygulama yolunu benimsemişlerdir. Bunların başında Yahudi asıllı Macar şarkiyatçı Ignaz Goldziher (1850-1921) gelmektedir. O, Batı’da hadisleri ilk defa sistemli bir şekilde tenkide tabi tutan kişidir. Goldziher “Muhammedanische Studien” isimli eserinin ikinci cildinde ağırlıklı olarak hadis konularına yer vermiş ve hadislerin tarihlendirilmesi hususunda metin eksenli bir yaklaşımı esas almıştır. O, bu eserinde, hadislerin isnadının varlığından söz etmekle beraber, hadislerin değerlendirilmesinde isnadı itibar edilir bir unsur olarak görmemiştir. İslam kültürü üzerine yaptığı çok sayıdaki çalışmalarıyla Batı dünyasında meşhur olan Goldziher, kendinden sonra gelen Batılı araştırmacıların da bu konuda yolunu açmıştır. Ülkemiz başta olmak üzere İslam dünyasında, onun tarihselci yaklaşımı ve “Eski Ahid” tenkid metodunu esas alan çalışmaları bu alanda çalışan ilim adamlarının gündeminde olmuştur. Goldziher’in hadisçiliği ve hadislere bakışı hakkında çok sayıda kitap ve makale çalışmasının yapıldığı malumdur. Özellikle Goldziher’in hadisler hakkındaki düşüncelerinin sağlıklı bir şekilde analiz edilebilmesi için onun Kur’ân ve Hz. Peygamber hakkındaki görüşleri dikkate alınarak hadisçiliğini konu edinen yeni bir makale çalışmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Sözü edilen amaca yönelik olarak, bu makale çalışmasında Goldziher’in “Muhammedanische Studien” isimli eseri bağlamında; Hz. Peygamber ve hadisler hakkındaki görüşlerinin kritiği yapılıp, daha sonraki dönemlerde elde ettiği eser ve veriler çerçevesinde, kaleme aldığı makaleleri doğrultusunda, yeni tespit ve görüşlerindeki birtakım değişiklerin neler olduğu gibi hususlar ele alınacaktır. Ayrıca onun hadis ve sünnet hakkındaki görüş değişikliklerinin mahiyetine vurgu yapılacaktır.
Anahtar Kelime: Hz. Peygamber Goldziher İslam Kültürü Kritik Hadis

Revisiting Ignaz Goldziher’s Views on the Prophet and Hadiths in the Context of ‘Islamic Culture and Studies I-II’

Öz:
Orientalism is a concept that refers to the area in which Westerners study the culture of Eastern people in general and Islamic culture in particular. Orientalists have adopted the method, which is developed by Western scholars to analyze their own religious sources, to analyze the Islamic sources, as well. As a Jewish-origin Hungarian Orientalist Ignaz Goldziher (1850-1921) is one of the leading names. He is the first to systematically criticize hadiths in the West. In the second volume of his work “Muhammedanische Studien”, Goldziher mainly focused on hadith subjects and took a text-based approach in dating hadiths. Although he mentions the existence of attribution/isnad of hadiths in this work, he does not see attribution as a credible element in the evaluation of hadiths. Goldziher who is famous in the Western world with his numerous studies on Islamic culture, paved the way for Western researchers who came after him. In the Islamic world, especially in our country, his historicist approach and his works based on the “Old Testament” criticism method have been on the agenda of scholars working in this field. It is known that many books and articles have been published about Goldziher’s Studies on Hadith and his view of Hadith. Especially in order to analyze Goldziher’s thoughts about hadiths in a healthy way, a new article on his approach to hadith is needed, taking into account his views on the Qur’an and the Holy Prophet. In this article, in line with the mentioned goal, in the context of Goldziher’s work named “Muhammedanische Studien”; His views on the Prophet and hadiths will be criticized, and within the framework of the works and data he obtained in later periods, in line with the articles he wrote, the new findings and changes in his views will be discussed. In addition, the nature of his changes of opinion on hadith and sunnah will be emphasized.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akgün, Hüseyin. “Hadislerin Otantikliği Hususunda Bazı Oryantalistlerin Görüşleri ve ‘Hadisin Özü’ (Kern, Core) Kavramı”. Hikmet Yurdu Düşünce-Yorum Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi 8/8 (2015): 75-97.
  • Akgün, Hüseyin. Goldziher ve Hadis. Ankara: Araştırma Yayınlar, 2019.
  • Akın, Nimetullah. “Hadislerin Yazılı Kaydı ve Literatür Esaslı Bir Disiplin Olma Süreci: A. Sprenger, I. Goldziher ve G. Schoeler’in Yaklaşımları”. Hadis Tetkikleri Dergisi 6/1 (2008): 47-70.
  • Bağcı, H. Musa. Hadis Usulü ve Tarihi. Ankara: Bilay Yayınları, 2018.
  • Bağdâdî, Hatîb. Kitâbu’l-Kifâye fî ilmi’r-rivaye. Haydarabâd: Dâiretu’l-Meârif Usmaniyye, 1357.
  • Bağdâdî, Hatîb. Takyîdu’l-İlm. Beyrut: Dâru ihya, 1974.
  • Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail el-. el-Câmiu’s-Sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
  • Canikli, İlyas. Hadislere Göre Yöneticilere İtaatin Sınırları. Ankara: İlahiyat Yayınları, 2004.
  • Cihan, Sadık. Uydurma Hadislerin Doğuşu Siyasi ve Sosyo-Politik Olaylarla İlgisi. Samsun: Kardeşler Ofset, 1996.
  • Doğanay, Süleyman. Oryantalistlerin Hadisleri Tarihlendirme Yaklaşımları. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2013.
  • Ebû Davud, Süleymân b. el-Eş’as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. es-Sunen. İstanbul: Çağrı, Yayınları, 1413/1992.
  • Goldzıher, Ignaz. Muhammedanische Studien. (İslam Kültürü Araştırmaları 1-2 çev. 1. cildi Cihad Tunç, 2. cildi ise Mehmed Said Hatiboğlu tarafından tercüme yapılmıştır. Ankara: Otto Yayınları, 2019.
  • Goldziher, Ignaz. Hadis Kültürü Araştırmaları. ed. Hüseyin Akgün, Ankara: Otto Yayınları, 2020.
  • Gül, Mutlu. vd., “Hadis İlmine Dair Kaleme Alınan Almanca Akademik Çalışmalar”. İhya Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi 6/1 (2020): 316-353.
  • Hatiboğlu, İbrahim. “Yakın Doğu Seyahati ve Eserler Bağlamında Ignaz Goldziher ve İslâm Dünyası ile Fikri Etkileşimi”. Marife 2/3 (2002): 107-121.
  • Hatiboğlu, İbrahim. Çağdaşlaşma ve Hadis Tartışmaları. İstanbul: İz Yayıncılık, 2012.
  • Hatiboğlu, Mehmed S. “Batı’daki Hadis Çalışmaları Üzerine”, İslami Araştırmalar 6/2 (1992): 105-113.
  • Hatiboğlu, Mehmed Said. Siyasi-İctimai Hadiselerle Hadis Münasebetleri. Ankara: Otto Yayınları, 2015.
  • Horovıtz, Josef. İslami Tarihçiliğin Doğuşu, çev. Ramazan Özmen vd., Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2019.
  • İlhan, Süleyman. “Akışkan Toplumda Kimlik İnşası: Geçişken, Eklektik, Ben Odaklı Kimlikler”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 23/2 (2013): 233-246.
  • Kanarya, Bayram. İhtilaflı Hadisler-İmam Şâfiî’nin Yaklaşımı-. İstanbul: İz Yayıncılık, 2017.
  • Kandemir, Mehmet Yaşar. Mevzû Hadisler Menşei Tanıma Yolları Tenkidi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1991.
  • Kırbaşoğlu, M. Hayri. Alternatif Hadis Metodolojisi. Ankara: Kitâbiyât, 2002.
  • Kızıl, Fatma. “Goldziher’ den Schacht’ a Oryantalist Literatürde Hadis ve Sünnet: Bir Okulun Yaşayan Geleneği”. Hadis Tetkikleri Dergisi 7/2 (2009): 45-62.
  • Koçyiğit, Talat. “I. Goldziher’in Hadisle İlgili Bazı Görüşlerinin Tahlil ve Tenkidi”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15 (1967): 43-55.
  • Koçyiğit, Talat. Hadis Tarihi. Anakara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1998.
  • Kuzudişli, Bekir. “Oryantalizm ve Hadisle İlgilenen Bazı Oryantalistler”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7 (2012): 141-172.
  • Müslim, Ebû’l-Hüseyn Müslim b. Haccâc. el-Câmıu’s-Sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları, y.y:. 1413/1992.
  • Nevevî, Şerhu Sahîhi Muslim. Beyrut: İhyâu’t-turâsi’l-Arabî, ts.
  • Özafşar, Mehmet Emin. Oryantalist Yaklaşıma İtirazlar. Ankara: Otto Yayınları, 2015.
  • Özcan, Hıdır. “Oryantalizme Karşı Oksidentalizm: Hadis Oksidentalizmi-M. Fuad Sezgin ve M. Mustafa A’zami Örneği-. Hadis Tetkikleri Dergisi, 5/1 (2007): 7-31.
  • Özdemir, İlker. “Kültürlerarası İletişimin Önemi”. Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi Folklar/ Edebiyat Dergisi 17/66 (2011): 29-38.
  • Sarıçam, İbrahim vd., İngiliz ve Alman Oryantalistlerin Hz. Muhammed Tasavvuru. Ankara: Nobel Yayınları, 2011.
  • Suiçmez,Yusuf. Sahabe ve Tabiin Sözlerinin Hz. Peygamber’e Nispeti. Ankara: Otto Yayınları, 2015.
  • Tekin, Dilek. “Batılı Araştırmacıların Hadislerin Yazılı-Şifahi’ Rivayeti Meselesine Bakışları”. Karadeniz Teknik Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/1 (2015): 41-62.
  • Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsa et-. es-Sunen. thk. İbrahim Adve Avz. b.y.: İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
  • Ünal, İsmail Hakkı. İmam Ebû Hanife’nin Hadis Anlayışı ve Hanefi Mezhebinin Hadis Metodu. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1994.
  • Yücel, Ahmet. Hadis Tarihi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2011.
APA Canikli İ (2020). Ignaz Goldziher’in ‘İslam Kültürü ve Araştırmaları I-II’ Eseri Bağlamında Hz. Peygamber ve Hadisler Hakkındaki Görüşlerine Yeniden Bakış. , 339 - 364. 10.33460/beuifd.787286
Chicago Canikli İlyas Ignaz Goldziher’in ‘İslam Kültürü ve Araştırmaları I-II’ Eseri Bağlamında Hz. Peygamber ve Hadisler Hakkındaki Görüşlerine Yeniden Bakış. (2020): 339 - 364. 10.33460/beuifd.787286
MLA Canikli İlyas Ignaz Goldziher’in ‘İslam Kültürü ve Araştırmaları I-II’ Eseri Bağlamında Hz. Peygamber ve Hadisler Hakkındaki Görüşlerine Yeniden Bakış. , 2020, ss.339 - 364. 10.33460/beuifd.787286
AMA Canikli İ Ignaz Goldziher’in ‘İslam Kültürü ve Araştırmaları I-II’ Eseri Bağlamında Hz. Peygamber ve Hadisler Hakkındaki Görüşlerine Yeniden Bakış. . 2020; 339 - 364. 10.33460/beuifd.787286
Vancouver Canikli İ Ignaz Goldziher’in ‘İslam Kültürü ve Araştırmaları I-II’ Eseri Bağlamında Hz. Peygamber ve Hadisler Hakkındaki Görüşlerine Yeniden Bakış. . 2020; 339 - 364. 10.33460/beuifd.787286
IEEE Canikli İ "Ignaz Goldziher’in ‘İslam Kültürü ve Araştırmaları I-II’ Eseri Bağlamında Hz. Peygamber ve Hadisler Hakkındaki Görüşlerine Yeniden Bakış." , ss.339 - 364, 2020. 10.33460/beuifd.787286
ISNAD Canikli, İlyas. "Ignaz Goldziher’in ‘İslam Kültürü ve Araştırmaları I-II’ Eseri Bağlamında Hz. Peygamber ve Hadisler Hakkındaki Görüşlerine Yeniden Bakış". (2020), 339-364. https://doi.org/10.33460/beuifd.787286
APA Canikli İ (2020). Ignaz Goldziher’in ‘İslam Kültürü ve Araştırmaları I-II’ Eseri Bağlamında Hz. Peygamber ve Hadisler Hakkındaki Görüşlerine Yeniden Bakış. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 7(2), 339 - 364. 10.33460/beuifd.787286
Chicago Canikli İlyas Ignaz Goldziher’in ‘İslam Kültürü ve Araştırmaları I-II’ Eseri Bağlamında Hz. Peygamber ve Hadisler Hakkındaki Görüşlerine Yeniden Bakış. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 7, no.2 (2020): 339 - 364. 10.33460/beuifd.787286
MLA Canikli İlyas Ignaz Goldziher’in ‘İslam Kültürü ve Araştırmaları I-II’ Eseri Bağlamında Hz. Peygamber ve Hadisler Hakkındaki Görüşlerine Yeniden Bakış. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, vol.7, no.2, 2020, ss.339 - 364. 10.33460/beuifd.787286
AMA Canikli İ Ignaz Goldziher’in ‘İslam Kültürü ve Araştırmaları I-II’ Eseri Bağlamında Hz. Peygamber ve Hadisler Hakkındaki Görüşlerine Yeniden Bakış. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2020; 7(2): 339 - 364. 10.33460/beuifd.787286
Vancouver Canikli İ Ignaz Goldziher’in ‘İslam Kültürü ve Araştırmaları I-II’ Eseri Bağlamında Hz. Peygamber ve Hadisler Hakkındaki Görüşlerine Yeniden Bakış. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2020; 7(2): 339 - 364. 10.33460/beuifd.787286
IEEE Canikli İ "Ignaz Goldziher’in ‘İslam Kültürü ve Araştırmaları I-II’ Eseri Bağlamında Hz. Peygamber ve Hadisler Hakkındaki Görüşlerine Yeniden Bakış." BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 7, ss.339 - 364, 2020. 10.33460/beuifd.787286
ISNAD Canikli, İlyas. "Ignaz Goldziher’in ‘İslam Kültürü ve Araştırmaları I-II’ Eseri Bağlamında Hz. Peygamber ve Hadisler Hakkındaki Görüşlerine Yeniden Bakış". BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 7/2 (2020), 339-364. https://doi.org/10.33460/beuifd.787286