AR-GE GİDERLERİ İLE KÂRLILIK VE BÜYÜME ARASINDA NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: BIST ÜZERİNE BİR İNCELEME

Dikici, Mehmet; GÜRDAL, KADIR

AR-GE GİDERLERİ İLE KÂRLILIK VE BÜYÜME ARASINDA NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: BIST ÜZERİNE BİR İNCELEME

Mehmet DİKİCİ, (Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, Ankara, Türkiye)

Kadir GÜRDAL (Ankara Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi, Ankara, Türkiye)

Muhasebe ve Vergi Uygulamaları

1 1

Yıl: 2021 Cilt: 14 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1193 - 1229 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 16-12-2021

AR-GE GİDERLERİ İLE KÂRLILIK VE BÜYÜME ARASINDA NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: BIST ÜZERİNE BİR İNCELEME

Öz:

Bu çalışmada işletmelerin Ar-Ge giderleri ile kârlılık ve büyüme performansları arasındaki iki yönlü ilişkiler ve karşılıklı etkiler incelenmiştir. Bu amaçla, hisse senetleri Borsa İstanbul’da işlem gören, 2005-2019 yılları arasında aralıksız Ar-Ge giderleri bulunan, mali olmayan işletmelerin muhasebe temelli panel verileri kullanılmıştır. Panel vektör otoregresif (PVAR) modeller ile Dumitrescu ve Hurlin Heterojen Nedensellik Testi gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucunda, Ar-Ge yoğunluğundan aktiflerde büyümeye doğru bir Granger nedensellik ilişkisi bulunduğu ve işletme bazlı incelemede beklentiye yakın şekilde çoğunlukla pozitif ilişkinin öne çıktığı görülmüştür. Buna ilaveten, Ar-Ge yoğunluğundan aktif kârlılık oranına doğru Granger nedensellik ilişkisi bulunduğu, ancak işletme bazlı incelemeye göre beklentinin aksine ağırlıklı olarak negatif ilişkinin öne çıktığı tespit edilmiştir. Ayrıca Ar-Ge yoğunluğundan özsermaye kârlılık oranına doğru, satışların kârlılık oranına doğru ve özsermayede büyümeye doğru Granger nedensellik ilişkisi bulunmuştur. Diğer yandan, özsermayede büyümeden ve satışların kârlılık oranından Ar- Ge yoğunluğuna doğru Granger nedensellik ilişkisinin bulunduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelime:

CAUSALITY BETWEEN R&D EXPENSES AND PROFITABILITY AND GROWTH: AN EXAMINATION ON BIST

Öz:

In this study, two-way relationships between the R&D expenses of firms and their performance in terms of profitability and growth and reciprocal effects are examined. For this purpose, accounting-based panel data of non-financial firms quoted on Borsa Istanbul and having incessant R&D expenses between 2005 and 2019 are used. The Dumitrescu and Hurlin heterogeneous non-causality test is performed for panel vector autoregressive (PVAR) models. According to the results of the study, Granger causality from R&D intensity to assets growth is detected, and similar to the expectations, the positive relationship usually stands out in the firm-based analysis. Moreover, Granger causality from R&D intensity to return on assets is identified, but contrary to the expectations, the relationship is predominantly negative according to the firm-based examination. In addition, Granger causality from R&D intensity to return on equity, return on sales, and equity growth are ascertained. Moreover, Granger causality from equity growth and return on sales to R&D intensity are identified.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Aggelopoulos, E., Eriotis, N., Georgopoulos, A. ve Tsamis, A. (2016). R&D activity and operating performance of small and medium-sized enterprises (SMEs): The case of a small open economy. Journal of Accounting and Taxation, 8(4), 40–50. doi:10.5897/jat2016.0233
Alper, D. ve Aydoğan, E. (2016). Relationships between R&D and corporate performance: An empirical analysis in Istanbul Stock Exchange. Paradoks Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, 11(2), 96–114.
Anagnostopoulou, S. C. ve Levis, M. (2008). R&D and performance persistence: Evidence from the United Kingdom. International Journal of Accounting, 43(3), 293–320. doi:10.1016/j.intacc.2008.06.004
Ayaydın, H. ve Karaaslan, İ. (2014). The effect of research and development investment and desorptive capacity on firm performance. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, IX(II), 43–59.
Baltacı, N., Ayaydın, H. ve Karakaya, A. (2017). Research, development, and firm growth: Evidence from Turkey. IV. International Balkan and Near Eastern Social Sciences Congress Series içinde (ss. 287–297).
Bogliacino, F. ve Pianta, M. (2013). Profits, R&D, and innovation-a model and a test. Industrial and Corporate Change, 22(3), 649–678. doi:10.1093/icc/dts028
Borsa İstanbul. (2020). Mali Tablolar Arşiv (2009 ve öncesi). https://www.borsaistanbul.com/tr/sayfa/476/mali-tablolar-arsiv-2009-veoncesi adresinden erişildi.
Branch, B. (1974). Research and development activity and profitability: A distributed lag analysis. Journal of Political Economy, 82(5), 999–1011.
Chen, T. chun, Guo, D. Q., Chen, H. M. ve Wei, T. ti. (2019). Effects of R&D intensity on firm performance in Taiwan’s semiconductor industry. Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 32(1), 2377–2392. doi:10.1080/1331677X.2019.1642776
Coad, A. ve Grassano, N. (2018). Firm growth and R & D investment: SVAR evidence from the world’s top R&D investors. Industry and Innovation, 26(5), 508–533. doi:10.1080/13662716.2018.1459295
Coad, A. ve Rao, R. (2010). Firm growth and R&D expenditure. Economics of Innovation and New Technology, 19(2), 127–145.
Coad, A., Segarra, A. ve Teruel, M. (2016). Innovation and firm growth: Does firm age play a role? Research Policy, 45(2), 387–400. doi:10.1016/j.respol.2015.10.015
Del Monte, A. ve Papagni, E. (2003). R&D and the growth of firms: Empirical analysis of a panel of Italian firms. Research Policy, 32(6), 1003– 1014. doi:10.1016/S0048-7333(02)00107-5
Demirgüneş, K. ve Üçler, G. (2016). Ar-Ge yatırımları ve büyüme: İmalat sektörü üzerine ampirik bir çalışma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 45(1), 53–64.
Deschryvere, M. (2014). R&D, firm growth and the role of innovation persistence: An analysis of Finnish SMEs and large firms. Small Business Economics, 43(4), 767–785. doi:10.1007/s11187-014-9559-3
Dumitrescu, E. I. ve Hurlin, C. (2012). Testing for Granger non-causality in heterogeneous panels. Economic Modelling, 29(4), 1450–1460. doi:10.1016/j.econmod.2012.02.014
Eberhardt, M. (2011). xtmg -- Estimating panel time series models with heterogeneous slopes. Boston College. https://fmwww.bc.edu/RePEc/bocode/x/xtmg.html adresinden erişildi.
Elmas, B. ve Polat, M. (2016). BIST kurumsal yönetim endeksine kayıtlı imalat firmaları özelinde Ar-Ge yatırımlarının firma performanına etkisinin araştırılması. Pressacademia Procedia, Global Business Research Congress (GBRC - 2016) içinde (C. 2, ss. 648–663). doi:10.17261/pressacademia.2016118687
Falk, M. (2012). Quantile estimates of the impact of R&D intensity on firm performance. Small Business Economics, 39(1), 19–37. doi:10.1007/s11187- 010-9290-7
Feulefack, J. ve Sergi, C. (2015). R&D implementation in a department of laboratory medicine and pathology: a systematic review based on pharmaceutical companies. Global journal of health science, 7(4), 70–82. doi:10.5539/gjhs.v7n4p70
García-Manjón, J. V. ve Romero-Merino, M. E. (2012). Research, development, and firm growth. Empirical evidence from European top R&D spending firms. Research Policy, 41(6), 1084–1092. doi:10.1016/j.respol.2012.03.017
Grabowski, H. ve Vernon, J. (2000). The determinants of pharmaceutical research and development investments. Journal of Evolutionary Economics, (10), 201–215. doi:10.1515/1538-0645.1511
Güriş, B. (2015). Panel Vektör Otoregresif Modeller ve Panel Nedensellik. S. Güriş (Ed.), Stata ile Panel Veri Modelleri içinde (1. bs., ss. 291–304). İstanbul: Der Yayınları.
Güzen, H. D. ve Başar, B. (2019). Ar-Ge harcamalarının raporlanması ve kârlılığa etkı̇ sı̇ : BİST sınaı̇ endeksi işletmelerı̇ üzerine bir araştırma. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 1– 24.
Han, I. ve Chuang, C.-M. (2011). The impacts of R&D investment on company performance: US vs. Taiwanese technology-intensive industry. Review of Pacific Basin Financial Markets and Policies, 14(1), 171–194. doi:10.1142/S0219091511002184
Işık, N., Engeloğlu, Ö. ve Kılınç, E. C. (2016). Araştırma ve geliştirme harcamalarının, kârlılık ve satışlar üzerindeki etkisi: Borsa İstanbul firmaları üzerine bir uygulama. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (47), 27–46.
Jaisinghani, D. (2016). Impact of R&D on profitability in the pharma sector: an empirical study from India. Journal of Asia Business Studies, 10(2), 194– 210. doi:10.1108/JABS-03-2015-0031
Kamuyu Aydınlatma Platformu. (2020). Finansal Tablolar. www.kap.org.tr adresinden erişildi.
Lee, M. ve Choi, M. (2015). Analysis on time-lag effect of research and development investment in the pharmaceutical industry in Korea. Osong Public Health and Research Perspectives, 6(4), 241–248. doi:10.1016/j.phrp.2015.07.001
Lee, M. H. ve Hwang, I. J. (2003). Determinants of corporate R&D investment: An empirical study comparing Korea’s IT industry with its non- IT industry. ETRI Journal, 25(4), 258–265. doi:10.4218/etrij.03.0101.0401
Lin, Z., Ge, C. ve Goh, K. Y. (2011). R&D investment and firm performance in IT companies: An empirical investigation across IT industry sectors. PACIS 2011 - 15th Pacific Asia Conference on Information Systems: Quality Research in Pacific içinde (ss. 1–15).
Lopez, L. ve Weber, S. (2017). Testing for Granger causality in panel data. The Stata Journal, 17(4), 972–984. Morbey, G. K. (1988). R&D: Its relationship to company performance. Journal of Product Innovation Management, (5), 191–200.
Morbey, G. K. ve Reithner, R. M. (1990). How R&D affects sales growth, productivity and profitability. Research-Technology Management, 33(3), 11–14. doi:10.1080/08956308.1990.11670656
Nunes, P. M., Serrasqueiro, Z. ve Leitão, J. (2012). Is there a linear relationship between R&D intensity and growth? Empirical evidence of non-high-tech vs. high-tech SMEs. Research Policy, 41(1), 36–53. doi:10.1016/j.respol.2011.08.011
OECD. (2015). Frascati Manual 2015: Guidelines for Collecting and Reporting Data on Research and Experimental Development (7. bs.). Paris: OECD Publishing. doi:http://dx.doi.org/10.1787/9789264239012-en
OECD. (2020). Main Science and Technology Indicators (MSTI) database. 15 Eylül 2020 tarihinde https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=MSTI_PUB adresinden erişildi.
Oliveira, B. ve Fortunato, A. (2017). Firm growth and R&D: Evidence from the Portuguese manufacturing industry. Journal of Evolutionary Economics, 27(3), 613–627. doi:10.1007/s00191-016-0487-z
Othman, R. ve Ameer, R. (2009). Determinants and persistence of research and development investments: Evidence from Malaysia. International Journal of Emerging Markets, 4(3), 275–292. doi:10.1108/17468800910968427
Pantagakis, E., Terzakis, D. ve Arvanitis, S. (2012). R&D investments and firm performance: An empirical investigation of the high technology sector (software and hardware) in the E.U. SSRN Electronic Journal. doi:10.2139/ssrn.2178919
Seçilmiş, N. (2012). Yeni ekonomi çerçevesinde yapılan Ar-Ge faaliyetlerinin büyümeye katkısı: Gaziantep örneği. Gaziantep Üniversitesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi.
Simanjuntak, D. G. ve Tjandrawinata, R. R. (2011). Impact of profitability, R&D intensity, and cash flow on R&D expenditure in pharmaceutical companies. SSRN Electronic Journal, (April 2011). doi:10.2139/ssrn.1824267
Sougiannis, T. (1994). The accounting based valuation of corporate R&D. The Accounting Review, 69(1), 44–68.
Tatoğlu, F. Y. (2013). İleri Panel Veri Analizi: Stata Uygulamalı (2. bs.). İstanbul: Beta Yayıncılık.
Tatoğlu, F. Y. (2017). Panel Zaman Serileri Analizi: Stata Uygulamalı (1. bs.). İstanbul: Beta Yayıncılık.
UNESCO. (2020). Global Investments in R&D. http://uis.unesco.org/sites/default/files/documents/fs59-global-investmentsrd- 2020-en.pdf adresinden erişildi.
Wang, C. H. (2011). Clarifying the effects of R&D on performance: Evidence from the high technology industries. Asia Pacific Management Review, 16(1), 51–64. doi:10.6126/APMR.2011.16.1.04
Yang, K. P., Chiao, Y. C. ve Kuo, C. C. (2010). The relationship between R&D investment and firm profitability under a three-stage sigmoid curve model: Evidence from an emerging economy. IEEE Transactions on Engineering Management, 57(1), 103–117. doi:10.1109/TEM.2009.2023452

APA	Dikici M, GÜRDAL K (2021). AR-GE GİDERLERİ İLE KÂRLILIK VE BÜYÜME ARASINDA NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: BIST ÜZERİNE BİR İNCELEME. , 1193 - 1229.
Chicago	Dikici Mehmet,GÜRDAL KADIR AR-GE GİDERLERİ İLE KÂRLILIK VE BÜYÜME ARASINDA NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: BIST ÜZERİNE BİR İNCELEME. (2021): 1193 - 1229.
MLA	Dikici Mehmet,GÜRDAL KADIR AR-GE GİDERLERİ İLE KÂRLILIK VE BÜYÜME ARASINDA NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: BIST ÜZERİNE BİR İNCELEME. , 2021, ss.1193 - 1229.
AMA	Dikici M,GÜRDAL K AR-GE GİDERLERİ İLE KÂRLILIK VE BÜYÜME ARASINDA NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: BIST ÜZERİNE BİR İNCELEME. . 2021; 1193 - 1229.
Vancouver	Dikici M,GÜRDAL K AR-GE GİDERLERİ İLE KÂRLILIK VE BÜYÜME ARASINDA NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: BIST ÜZERİNE BİR İNCELEME. . 2021; 1193 - 1229.
IEEE	Dikici M,GÜRDAL K "AR-GE GİDERLERİ İLE KÂRLILIK VE BÜYÜME ARASINDA NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: BIST ÜZERİNE BİR İNCELEME." , ss.1193 - 1229, 2021.
ISNAD	Dikici, Mehmet - GÜRDAL, KADIR. "AR-GE GİDERLERİ İLE KÂRLILIK VE BÜYÜME ARASINDA NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: BIST ÜZERİNE BİR İNCELEME". (2021), 1193-1229.

APA	Dikici M, GÜRDAL K (2021). AR-GE GİDERLERİ İLE KÂRLILIK VE BÜYÜME ARASINDA NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: BIST ÜZERİNE BİR İNCELEME. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları, 14(3), 1193 - 1229.
Chicago	Dikici Mehmet,GÜRDAL KADIR AR-GE GİDERLERİ İLE KÂRLILIK VE BÜYÜME ARASINDA NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: BIST ÜZERİNE BİR İNCELEME. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları 14, no.3 (2021): 1193 - 1229.
MLA	Dikici Mehmet,GÜRDAL KADIR AR-GE GİDERLERİ İLE KÂRLILIK VE BÜYÜME ARASINDA NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: BIST ÜZERİNE BİR İNCELEME. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları, vol.14, no.3, 2021, ss.1193 - 1229.
AMA	Dikici M,GÜRDAL K AR-GE GİDERLERİ İLE KÂRLILIK VE BÜYÜME ARASINDA NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: BIST ÜZERİNE BİR İNCELEME. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları. 2021; 14(3): 1193 - 1229.
Vancouver	Dikici M,GÜRDAL K AR-GE GİDERLERİ İLE KÂRLILIK VE BÜYÜME ARASINDA NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: BIST ÜZERİNE BİR İNCELEME. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları. 2021; 14(3): 1193 - 1229.
IEEE	Dikici M,GÜRDAL K "AR-GE GİDERLERİ İLE KÂRLILIK VE BÜYÜME ARASINDA NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: BIST ÜZERİNE BİR İNCELEME." Muhasebe ve Vergi Uygulamaları, 14, ss.1193 - 1229, 2021.
ISNAD	Dikici, Mehmet - GÜRDAL, KADIR. "AR-GE GİDERLERİ İLE KÂRLILIK VE BÜYÜME ARASINDA NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: BIST ÜZERİNE BİR İNCELEME". Muhasebe ve Vergi Uygulamaları 14/3 (2021), 1193-1229.