Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 60 Sayfa Aralığı: 103 - 117 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.18070/erciyesiibd.758594 İndeks Tarihi: 29-07-2022

DEMİRYOLU HİZMETLERİNİN ÖZELLEŞTİRİLMESİNE DAİR TEORİK BİR İNCELEME

Öz:
Çalışma, demiryolu hizmetlerinin maliye teorisi açısından hangi kamusal mal özelliği taşıdığını araştırmakta ve söz konusu hizmetlerin nasıl özelleştirilebileceğinin yollarını aramaktadır. Devletin doğal tekel nedeniyle iktisadi regülasyonla yasal tekele dönüştürdüğü endüstrilerin rekabete açılması iktisadi kuramlara göre mümkündür. Bu durum, demiryolu hizmetleri için de geçerlidir. Buna bağlı olarak, demiryolu endüstrisi dikey ayrıştırmayla alt segmentlerine ayrılarak; doğal tekel niteliği taşıyan ray döşeme ve sinyalizasyon kurulum kısmı kamu tekelinde kalarak; diğer bölümlerin (yolcu ve yük taşımacılığı ile bakım-onarım işleri) serbestleştirilmesi mümkündür. Dikey ayrıştırmada, altyapı hizmetini kuran kuruluş kamu mülkiyeti devam ettirilerek, taşımacılık hizmeti sunan kısmı rekabete açılabilir. Yatay ayrıştırma yolu ise, demiryolu işletmeciliğinde iki nokta arasındaki birden fazla hatta rekabet yapılmasıdır ve genellikle yük taşımacılığında kullanılır. Yatay ayrıştırmanın bir türü olan varış noktası rekabetine göre, demiryolu işletmeciliğinde ülkeyi birden çok coğrafi yöreye bölerek, oluşan segmentlerin işletilmesinin özel firmalara bırakılması sağlanabilir.
Anahtar Kelime: Doğal Tekel Özelleştirme Demiryolları

A THEORETICAL INVESTIGATION ON PRIVATIZATION OF RAILWAY SERVICES

Öz:
The study explores the public goods characteristics of railway services in terms of public finance theory and looks for ways to privatize these services. It is possible, according to economic theories, to open up the industries to competition that the state has transformed into legal monopoly by economic regulation due to natural monopoly. This also applies to railway services. Accordingly, the railway industry is subdivided by vertical separation; rail flooring and signaling installation part, which has the nature of natural monopoly, remain in the public monopoly; it is possible to liberalize other parts (passenger and freight transport and maintenance-repair works). In vertical separation, the establishment establishing the infrastructure service may continue public ownership and the part providing transportation services may be opened to competition. The need for regulation is eliminated or the regulation can be reduced in the markets where the units opening up to competition by vertical division operate. The way of horizontal separation is to compete on more than one line between two points in railway operations and is generally used in freight transportation. According to the destination competition, which is a type of horizontal separation, it can be divided into multiple geographical regions in railway operation, and the operation of the segments formed can be left to private companies.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akalın, G. (2003). KİT’ler ve özelleştirmeleri. Ankara: Gazi kitabevi.
  • Akça, H. (2007). Regülasyon ekonomisi. Ankara: Nobel kitabevi.
  • Aktan, C. C. (1998). Değişim ve devlet. Ankara: TİSK Yayınları, Yayın No: 176.
  • Aktan, C. C. ve Dileyici, D. (2005a). “Genel olarak altyapı hizmetleri”, Altyapı ekonomisi altyapı hizmetlerinde serbestleşme ve özelleştirme. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Aktan, C. C. ve Dileyici, D. (2005b). “Altyapı hizmetleri, doğal tekeller ve regülasyon”, Altyapı ekonomisi altyapı hizmetlerinde serbestleşme ve özelleştirme. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Aktan, C. C. ve Dileyici, D. (2005c). “Altyapı reformu: altyapı hizmetlerinin sunumu ve finansmanında yeni trendler-alternatif yöntemler”, Altyapı ekonomisi altyapı hizmetlerinde serbestleşme ve özelleştirme. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Ardıyok, Ş. (2005). “Altyapı hizmetlerinde devletin düzenleyici rolü”, Altyapı ekonomisi altyapı hizmetlerinde serbestleşme ve özelleştirme. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Ardıyok, Ş. (2002). Doğal tekeller ve düzenleyici kurumlar. Türkiye için düzenleyici kurum modeli. Ankara: Rekabet Kurumu Tez Serisi No:9.
  • Asmild, M., Holvad, T., Hougaard, J.L. ve Kronborg, D. (2008). “Railway reforms: do they ınfluence operating efficiency?”, Discussion papers 08-05, University of Copenhagen
  • Çakal, R. (1996). Doğal tekellerde özelleştirme ve regülasyon. Ankara: DPT Uzmanlık Tezi Yayın No: 2455.
  • Drew J. (2006), Rail freight: the benefits and costs of vertical separation and open access, http://www.euromedtransport.org/fileadmin/download/InfrastructureEvents/ 18_Rail_Freight_The_Benefits_and_Costs_of_Vertical_Seperation_and_Op en_ Access.pdf
  • Driessen, G., Lijesen, M. ve Mulder, M. (2006). “The ımpact of competition on productive efficiency in european railways”, Cbp Discussion Paper, N:71.
  • Emek, U. (2003). Posta hizmetlerinin serbestleştirilmesi. Ankara: DPT Yayın No: 2672.
  • Gomez-Ibanez J. A. ve Rus G. D. (2006). Competition in the railway ındustry: an international comparative analysis, Edward Elgar Publishing, Inc, UK.
  • Kessides, N. I. (2004). Reforming infrastructure privatization, regulation and competition. The World Bank, Oxford University Press.
  • Karamanoğlu, C. (2012). Demiryolu sektöründe yapısal reformlar ve rekabet: Serbestleşme öncesi Türkiye için öneriler, Ankara: Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi.
  • Kirmanoğlu, H. (2007). Kamu ekonomisi analizi. İstanbul: Beta Yayınları.
  • Kurosaki F. (2008). An analysis of vertical separation of railways, Institute for Transport Studies, The University of Leeds
  • Kwoka. J.E. (1996). “Privatization, deregulation and competition”. World Bank PSD Occasional Paper. No: 27.
  • Rivera, C. (2004). Measuring the productivity and efficiency of railways (an international comparison). Unpublished PhD Thesis, University of Leeds.
  • Stiglitz, J. E. (1999). “Promoting competition and regulatory policy: with examples from network industries”. The World Bank Speech, Beijing, China.
  • Stiglitz, J. E. (1994). Kamu kesimi ekonomisi. (çev. Batırel Ö. F.). İstanbul: Marmara Üniversitesi İİBF Yayınları.
  • OECD, Policy Roundtables (2005), Structural reform in the rail industry, No. DAF/COMP(2005)46
  • OECD (2001). Restructing public utilities for competition. Paris: Competition And Regulatory Reform Publish.
  • OECD (1997). The OECD report on regulatory reform Vol.2: Thematic Studies. Paris.
  • Paşaoğlu, M. Ö. (2003). Doğal tekellerde regülasyon ve rekabet – bir örnek: ingiliz elektrik sektörünün yeniden yapılandırılması. Ankara: Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezleri Serisi No: 14.
  • Pittman R. (2005), Structural separation to create competition? the case of freight railways, Review of Network Economics, vol 4, Issue 3 Sep. 2005.
  • Tangül, Ö. (2014). Avrupa birliği demiryolu reformu deneyimleri ve Türk demiryolu sektöründe serbestleşme çalışmaları. Ulaştırma Ve Haberleşme Uzmanlığı Tezi. Ankara.
  • Türkiye Cumhuriyeti 8. beş yıllık kalkınma planı ulaştırma özel ihtisas komisyonu (2001). Demiryolu Ulaştırması Alt Komisyonu Raporu, Ankara.
  • Vickers J. ve Yarrow G. (1988). Privatization: an economic analysis. MIT Press.
APA KARAGOZ B (2021). DEMİRYOLU HİZMETLERİNİN ÖZELLEŞTİRİLMESİNE DAİR TEORİK BİR İNCELEME. , 103 - 117. 10.18070/erciyesiibd.758594
Chicago KARAGOZ BERKAN DEMİRYOLU HİZMETLERİNİN ÖZELLEŞTİRİLMESİNE DAİR TEORİK BİR İNCELEME. (2021): 103 - 117. 10.18070/erciyesiibd.758594
MLA KARAGOZ BERKAN DEMİRYOLU HİZMETLERİNİN ÖZELLEŞTİRİLMESİNE DAİR TEORİK BİR İNCELEME. , 2021, ss.103 - 117. 10.18070/erciyesiibd.758594
AMA KARAGOZ B DEMİRYOLU HİZMETLERİNİN ÖZELLEŞTİRİLMESİNE DAİR TEORİK BİR İNCELEME. . 2021; 103 - 117. 10.18070/erciyesiibd.758594
Vancouver KARAGOZ B DEMİRYOLU HİZMETLERİNİN ÖZELLEŞTİRİLMESİNE DAİR TEORİK BİR İNCELEME. . 2021; 103 - 117. 10.18070/erciyesiibd.758594
IEEE KARAGOZ B "DEMİRYOLU HİZMETLERİNİN ÖZELLEŞTİRİLMESİNE DAİR TEORİK BİR İNCELEME." , ss.103 - 117, 2021. 10.18070/erciyesiibd.758594
ISNAD KARAGOZ, BERKAN. "DEMİRYOLU HİZMETLERİNİN ÖZELLEŞTİRİLMESİNE DAİR TEORİK BİR İNCELEME". (2021), 103-117. https://doi.org/10.18070/erciyesiibd.758594
APA KARAGOZ B (2021). DEMİRYOLU HİZMETLERİNİN ÖZELLEŞTİRİLMESİNE DAİR TEORİK BİR İNCELEME. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 0(60), 103 - 117. 10.18070/erciyesiibd.758594
Chicago KARAGOZ BERKAN DEMİRYOLU HİZMETLERİNİN ÖZELLEŞTİRİLMESİNE DAİR TEORİK BİR İNCELEME. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 0, no.60 (2021): 103 - 117. 10.18070/erciyesiibd.758594
MLA KARAGOZ BERKAN DEMİRYOLU HİZMETLERİNİN ÖZELLEŞTİRİLMESİNE DAİR TEORİK BİR İNCELEME. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, vol.0, no.60, 2021, ss.103 - 117. 10.18070/erciyesiibd.758594
AMA KARAGOZ B DEMİRYOLU HİZMETLERİNİN ÖZELLEŞTİRİLMESİNE DAİR TEORİK BİR İNCELEME. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2021; 0(60): 103 - 117. 10.18070/erciyesiibd.758594
Vancouver KARAGOZ B DEMİRYOLU HİZMETLERİNİN ÖZELLEŞTİRİLMESİNE DAİR TEORİK BİR İNCELEME. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2021; 0(60): 103 - 117. 10.18070/erciyesiibd.758594
IEEE KARAGOZ B "DEMİRYOLU HİZMETLERİNİN ÖZELLEŞTİRİLMESİNE DAİR TEORİK BİR İNCELEME." Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 0, ss.103 - 117, 2021. 10.18070/erciyesiibd.758594
ISNAD KARAGOZ, BERKAN. "DEMİRYOLU HİZMETLERİNİN ÖZELLEŞTİRİLMESİNE DAİR TEORİK BİR İNCELEME". Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 60 (2021), 103-117. https://doi.org/10.18070/erciyesiibd.758594