İz Sürme Testi, Artırılmış İpuçlu Hatırlama Testi ve Saat Çizme Testi’nin 6-18 Yaş Türk Örneklemi için Norm Belirleme Çalışması

KAYA, Hilal; GÜLVEREN, HÜNKAR; Baykuzu Gündüz, Gökçe; GÜNDÜZ, Hasan; İNAL, ÖZGÜ; CANGOZ TAVAT, BANU

doi:10.29399/npa.27601

İz Sürme Testi, Artırılmış İpuçlu Hatırlama Testi ve Saat Çizme Testi’nin 6-18 Yaş Türk Örneklemi için Norm Belirleme Çalışması

Hasan GÜNDÜZ, (Hacettepe Üniversitesi, Psikoloji Bölümü, Ankara, Türkiye)

Gökçe BAYKUZU GÜNDÜZ, (Ankara Üniversitesi, Disiplinlerarası Adli Bilimler Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Hilal KAYA, (Ankara Üniversitesi, Disiplinlerarası Adli Bilimler Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Özgü İNAL, (Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Gülhane Sağlık Bilimleri Fakültesi, Ergoterapi Bölümü, Ankara, Türkiye)

Hünkar GÜLVEREN, (Girilmemişş)

Banu CANGÖZ TAVAT (Hacettepe Üniversitesi, Psikoloji Bölümü, Ankara, Türkiye)

Nöropsikiyatri Arşivi

116 23

Yıl: 2021 Cilt: 58 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 314 - 320 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.29399/npa.27601 İndeks Tarihi: 30-12-2021

İz Sürme Testi, Artırılmış İpuçlu Hatırlama Testi ve Saat Çizme Testi’nin 6-18 Yaş Türk Örneklemi için Norm Belirleme Çalışması

Öz:

Amaç: Bu araştırmanın amacı, psikiyatrik ve nörolojik hastalıklar ile gelişimsel bozukluklardan etkilenen bilişsel işlevlerin değerlendirilmesi amacıyla yetişkinlerde yaygın olarak kullanılan İz Sürme Testi (İST), Artırılmış İpuçlu Hatırlama Testi (AİH) ve Saat Çizme Testi’nin (SÇT) 6–18 yaş aralığındaki sağlıklı Türk örneklemi için gelişimsel dönemlere özgü normlarını belirlemektir. Yöntem: Araştırmaya Ankara ilinde yaşayan, devlet ve/veya özel okullarda eğitim gören 6–18 yaş aralığındaki toplam 249 ilköğretim ve ortaöğretim öğrencisi katılmıştır. Veriler temel olarak 2 (Gelişimsel Dönem: Orta-Geç Çocukluk (6–11 yaş) ve Ergenlik (12–18 yaş) × 2 (Cinsiyet: Kadın ve Erkek) faktöriyel desene uygun ANOVA ve/veya MANOVA tekniği ile analiz edilmiştir. Buna ek olarak, erken (12–13 yaş), orta (14–15 yaş) ve geç (16+ yaş) olmak üzere alt ergenlik dönemleri için ayrıca 3 (Ergenlik Alt Dönemleri) × 2 (Cinsiyet), ANOVA ve/veya MANOVA analizi yapılmıştır. Bulgular: Hem iki farklı gelişimsel dönem, hem de ergenlik alt dönemleri için normatif değerler belirlenmiştir. Cinsiyet temel etkisi ile etkileşim etkilerinin her üç testte anlamlı olmadığı gözlenmiştir. Buna karşın, gelişimsel dönem ve ergenlik alt dönemlerinin birçok test puanı üzerindeki temel etkileri ise anlamlı bulunmuştur. Sonuç: Çalışma sonucunda, ülkemizde çocuk ve gençlerin bilişsel değerlendirmesinde kullanılabilecek üç adet nöropsikolojik test ve norm değerleri ilgililerin kullanımına sunulmuştur.

Anahtar Kelime:

Norm Determination Study of Trail Making Test, Enhanced Cued Recall Test and Clock Drawing Test for Turkish Sample Between 6-18 Years of Age

Öz:

Introduction: The aim of this study was to determine the developmental stages-specific normative values of Trial Making Test (TMT), Enhanced Cued Recall Test (ECRT) and Clock Drawing Test (CDT) which are commonly used in adults for the evaluation of cognitive functions affected by psychiatric and neurological diseases and developmental disorders for a healthy Turkish sample between 6-18 years of age. Method: A total of 249 primary and secondary school students between 6-18 years of age and living in Ankara and educated in public and/or private schools participated in the study. Primary analysis was conducted by appropriate ANOVA and/or MANOVA for 2 (Developmental Stage: Middle-Late Childhood (6-11 years) and Adolescence (12-18 years) x 2 (Gender: Female and Male) factorial design. In addition, another group of ANOVA and/or MANOVA analyses for 3 (Adolescence SubStages) x 2 (Gender) was also performed for the adolescence stage that was sub-grouped as early (12-13 years), middle (14-15 years) and late (16+ years). Results: Normative values were determined both for two different developmental stages and for the adolescence sub-stages. Comparisons indicated that main effect of gender and interactions were nonsignificant for all tests. On the other hand, the main effects of the developmental stage and adolescence sub-stages were significant for many of the test scores. Conclusion: As a result of the study, three neuropsychological tests and their normative values for children and adolescents were presented as available for use in future research.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Cangöz B. Nörobilişsel Değerlendirme. İçinde: Beyazova M, Gökçe Kutsal Y, editörler. Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Cilt I, 2. baskı. Ankara: Güneş Kitabevi; 2011. ss.769–779.
2. Cangöz B. Sağlıklı Bilişsel Yaşlanma ve Demansların Bilişsel Süreçler Üzerindeki Etkileri. İçinde: Okyayuz ÜH, editör. Sağlık Psikolojisi. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları; 2013. ss.136–155.
3. Dağlı ET, İnanıcı MA. Hastane temelli çocuk koruma merkezleri için başvuru kitabı: İhmal ve istismara uğrayan çocuğa bütüncül yaklaşım. Ankara: Fersa Ofset Matbaacılık; 2011.
4. Melton GB, Petrila J, Poythrees NG, Slobogin C, Lyons PM, Otto RK. Psychological evaluation for the courts. New York: Guilford Publication; 2007.
5. Santrock JW. Yaşam Boyu Gelişim Gelişim Psikolojisi (Yüksel G, Çev. Ed.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık; 2012.
6. Schoenberg BS, Mellinger JF, Schoenberg DG. Cerebrovascular disease in infants and children A study of incidence, clinical features, and survival. Neurology 1978;28:763.
7. Broderick J, Talbot GT, Prenger E, Leach A, Brott T. Stroke in children within a major metropolitan area: The surprising importance of intracerebral hemorrhage. J Child Neurol 1993;8:250–255.
8. Schneier AJ, Shields BJ, Hostetler SG, Xiang H, Smith GA. Incidence of pediatric traumatic brain injury and associated hospital resource utilization in the United States. Pediatrics 2006;118:483–492.
9. Beauchamp M, Catroppa C, Godfrey C, Morse S, Rosenfeld JV, Anderson V. Selective changes in executive functioning ten years after severe childhood traumatic brain injury. Dev Neuropsychol 2011;36:578–595.
10. Yeates KO, Armstrong K, Janusz J, Taylor HG, Wade S, Stancin T, Drotar D. Long-term attention problems in children with traumatic brain injury. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 2005;44:574–584.
11. Clark CAC, Nelson JM, Garza J, Sheffield TD, Wiebe SA, Espy KA. Gaining control: changing relations between executive control and processing speed and their relevance for mathematics achievement over course of the preschool period. Front Psychol 2014;5:107.
12. Gündüz H, Baran Z, Kır Y, Sedes Baskak N, Baskak B. Investigation of the cortical activity during episodic future thinking in schizophrenia: A functional near-infrared spectroscopy study. Behav Neurosci 2020;134:344– 357.
13. Reitan RM, Wolfson D. The Trail Making Test as an initial screening procedure for neuropsychological impairment in older children. Arch Clin Neuropsychol 2004;19:281–288.
14. Moradi AR, Herlihy J, Yasseri G, Shahraray M, Turner S, Dalgleish T. Specificity of episodic and semantic aspects of autobiographical memory in relation to symptoms of posttraumatic stress disorder (PTSD). Acta Psychol 2008;127:645–653.
15. Berk L. Development Through the Lifespan, 5th ed. Boston: Pearson; 2010. pp.363–400.
16. Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği. T. C. Resmi Gazete 29072; 26 Temmuz 2014.
17. Reitan RM. Validity of the Trail Making Test as an indicator of organic brain damage. Percept Mot Skills 1958;8:271–276.
18. Türkeş N, Can H, Kurt M, Elmastaş Dikeç B. İz Sürme Testi’nin 20–49 yaş aralığında Türkiye için norm belirleme çalışması. Turk Psikiyatri Derg 2015;26:189–196.
19. Cangöz B, Karakoç E, Selekler K. Trail Making Test: Normative data for Turkish Elderlys by Age, Sex and Education. J Neurol Sci 2009;283:73–78.
20. Cangöz B, Demirci S, Uluç S. İz Sürme Testi: Türk Alzheimer Tipi Demans Hastaları İçin Yordayıcı Geçerlik Çalışması. Turk J Geriatrics 2013;16:69–76.
21. Grober E, Buschke H, Crystal H, Bang S, Dresner R. Screening for dementia by memory testing. Neurology 1988;38:900.
22. Saka E, Mihci E, Topcuoglu MA, Balkan S. Enhanced cued recall has a high utility as a screening test in the diagnosis of Alzheimer’s disease and mild cognitive impairment in Turkish people. Arch Clin Neuropsychol 2006;21:745–751.
23. Goodglas H, Kaplan E, Baressi B. The Assessment of Aphasia and Related Disorders, 3th ed. New York: Lippincott Wlliams & Wilkins; 2001.
24. Cangöz B, Karakoç E, Selekler K. Saat Çizme Testi’nin Türk yetişkin ve yaşlı örneklemi üzerindeki norm belirleme, geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Turk J Geriatrics 2006;9:136–142.
25. Ekıncı Soylu A, Cangöz B. Adaptation and norm determination study of the Boston Naming Test for Healthy Turkish elderly. Noro Psikiyatr Ars 2018;55:341–348.
26. Kubo M, Shoshi C, Kitawaki T, Takemoto R, Kinugasa K, Yoshida H, Honda C, Okamoto M. Increase in prefrontal cortex blood flow during the computer version trail making test. Neuropsychobiology 2008;58:200–210.
27. Huizinga M, van der Molen MW. Age-group differences in set-switching and set-maintenance on the Wisconsin Card Sorting Task. Dev Neuropsychol 2007;31:193–215.
28. Kalkut EL, Han SD, Lansing AE, Holdnack JA, Delis DC. Development of set-shifting ability from late childhood through early adulthood. Arch Clin Neuropsychol 2009;24:565–574.
29. Klenberg L, Korkman M, Lahti-Nuuttila P. Differential development of attention and executive functions in 3-to 12-year-old Finnish children. Dev Neuropsychol 2001;20:407–428.
30. Gasser T, Rousson V, Caflisch J, Jenni OG. Development of motor speed and associated movements from 5 to 18 years. Dev Med Child Neurol 2010;52:256–263.
31. Welsh MC, Pennington BF, Groisser DB. A normative-developmental study of executive function: A window on prefrontal function in children. Dev Neuropsychol 1991;7:131–149.
32. Best JR, Miller PH, Jones LL. Executive functions after age 5: Changes and correlates. Dev Rev 2009;29:180–200.
33. Guo X, Chen C, Chen K, Jin Z, Peng D, Yao L. Brain development in Chinese children and adolescents: a structural MRI study. Neuroreport 2007;18:875– 880.
34. Maril A, Avital R, Reggev N, Zuckerman M, Sadeh T, Sira LB, Livneh N. Event congruency and episodic encoding: a developmental fMRI study. Neuropsychologia 2011;49:3036–3045.
35. Ofen N, Shing YL. From perception to memory: Changes in memory systems across the lifespan. Neurosci Biobehav Rev 2013;37:2258–2267.

APA	GÜNDÜZ H, Baykuzu Gündüz G, KAYA H, İNAL Ö, GÜLVEREN H, CANGOZ TAVAT B (2021). İz Sürme Testi, Artırılmış İpuçlu Hatırlama Testi ve Saat Çizme Testi’nin 6-18 Yaş Türk Örneklemi için Norm Belirleme Çalışması. , 314 - 320. 10.29399/npa.27601
Chicago	GÜNDÜZ Hasan,Baykuzu Gündüz Gökçe,KAYA Hilal,İNAL ÖZGÜ,GÜLVEREN HÜNKAR,CANGOZ TAVAT BANU İz Sürme Testi, Artırılmış İpuçlu Hatırlama Testi ve Saat Çizme Testi’nin 6-18 Yaş Türk Örneklemi için Norm Belirleme Çalışması. (2021): 314 - 320. 10.29399/npa.27601
MLA	GÜNDÜZ Hasan,Baykuzu Gündüz Gökçe,KAYA Hilal,İNAL ÖZGÜ,GÜLVEREN HÜNKAR,CANGOZ TAVAT BANU İz Sürme Testi, Artırılmış İpuçlu Hatırlama Testi ve Saat Çizme Testi’nin 6-18 Yaş Türk Örneklemi için Norm Belirleme Çalışması. , 2021, ss.314 - 320. 10.29399/npa.27601
AMA	GÜNDÜZ H,Baykuzu Gündüz G,KAYA H,İNAL Ö,GÜLVEREN H,CANGOZ TAVAT B İz Sürme Testi, Artırılmış İpuçlu Hatırlama Testi ve Saat Çizme Testi’nin 6-18 Yaş Türk Örneklemi için Norm Belirleme Çalışması. . 2021; 314 - 320. 10.29399/npa.27601
Vancouver	GÜNDÜZ H,Baykuzu Gündüz G,KAYA H,İNAL Ö,GÜLVEREN H,CANGOZ TAVAT B İz Sürme Testi, Artırılmış İpuçlu Hatırlama Testi ve Saat Çizme Testi’nin 6-18 Yaş Türk Örneklemi için Norm Belirleme Çalışması. . 2021; 314 - 320. 10.29399/npa.27601
IEEE	GÜNDÜZ H,Baykuzu Gündüz G,KAYA H,İNAL Ö,GÜLVEREN H,CANGOZ TAVAT B "İz Sürme Testi, Artırılmış İpuçlu Hatırlama Testi ve Saat Çizme Testi’nin 6-18 Yaş Türk Örneklemi için Norm Belirleme Çalışması." , ss.314 - 320, 2021. 10.29399/npa.27601
ISNAD	GÜNDÜZ, Hasan vd. "İz Sürme Testi, Artırılmış İpuçlu Hatırlama Testi ve Saat Çizme Testi’nin 6-18 Yaş Türk Örneklemi için Norm Belirleme Çalışması". (2021), 314-320. https://doi.org/10.29399/npa.27601

APA	GÜNDÜZ H, Baykuzu Gündüz G, KAYA H, İNAL Ö, GÜLVEREN H, CANGOZ TAVAT B (2021). İz Sürme Testi, Artırılmış İpuçlu Hatırlama Testi ve Saat Çizme Testi’nin 6-18 Yaş Türk Örneklemi için Norm Belirleme Çalışması. Nöropsikiyatri Arşivi, 58(4), 314 - 320. 10.29399/npa.27601
Chicago	GÜNDÜZ Hasan,Baykuzu Gündüz Gökçe,KAYA Hilal,İNAL ÖZGÜ,GÜLVEREN HÜNKAR,CANGOZ TAVAT BANU İz Sürme Testi, Artırılmış İpuçlu Hatırlama Testi ve Saat Çizme Testi’nin 6-18 Yaş Türk Örneklemi için Norm Belirleme Çalışması. Nöropsikiyatri Arşivi 58, no.4 (2021): 314 - 320. 10.29399/npa.27601
MLA	GÜNDÜZ Hasan,Baykuzu Gündüz Gökçe,KAYA Hilal,İNAL ÖZGÜ,GÜLVEREN HÜNKAR,CANGOZ TAVAT BANU İz Sürme Testi, Artırılmış İpuçlu Hatırlama Testi ve Saat Çizme Testi’nin 6-18 Yaş Türk Örneklemi için Norm Belirleme Çalışması. Nöropsikiyatri Arşivi, vol.58, no.4, 2021, ss.314 - 320. 10.29399/npa.27601
AMA	GÜNDÜZ H,Baykuzu Gündüz G,KAYA H,İNAL Ö,GÜLVEREN H,CANGOZ TAVAT B İz Sürme Testi, Artırılmış İpuçlu Hatırlama Testi ve Saat Çizme Testi’nin 6-18 Yaş Türk Örneklemi için Norm Belirleme Çalışması. Nöropsikiyatri Arşivi. 2021; 58(4): 314 - 320. 10.29399/npa.27601
Vancouver	GÜNDÜZ H,Baykuzu Gündüz G,KAYA H,İNAL Ö,GÜLVEREN H,CANGOZ TAVAT B İz Sürme Testi, Artırılmış İpuçlu Hatırlama Testi ve Saat Çizme Testi’nin 6-18 Yaş Türk Örneklemi için Norm Belirleme Çalışması. Nöropsikiyatri Arşivi. 2021; 58(4): 314 - 320. 10.29399/npa.27601
IEEE	GÜNDÜZ H,Baykuzu Gündüz G,KAYA H,İNAL Ö,GÜLVEREN H,CANGOZ TAVAT B "İz Sürme Testi, Artırılmış İpuçlu Hatırlama Testi ve Saat Çizme Testi’nin 6-18 Yaş Türk Örneklemi için Norm Belirleme Çalışması." Nöropsikiyatri Arşivi, 58, ss.314 - 320, 2021. 10.29399/npa.27601
ISNAD	GÜNDÜZ, Hasan vd. "İz Sürme Testi, Artırılmış İpuçlu Hatırlama Testi ve Saat Çizme Testi’nin 6-18 Yaş Türk Örneklemi için Norm Belirleme Çalışması". Nöropsikiyatri Arşivi 58/4 (2021), 314-320. https://doi.org/10.29399/npa.27601