Yıl: 2021 Cilt: 5 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 146 - 157 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.25048/tudod.895040 İndeks Tarihi: 04-01-2022

Tip 2 Diyabetli Bireylerin Beslenme Durumlarının Saptanması ve Diyabete Yönelik Davranışlarının Belirlenmesi

Öz:
Amaç: Bu araştırmanın amacı, İzmir ilinde bir üniversite hastanesinin Endokrin Polikliniği’ne başvuran tip 2 diyabetli bireylerin beslenme durumlarının saptanması ve diyabete yönelik davranışlarının belirlenmesidir. Gereç ve Yöntemler: Araştırmaya, tip 2 diyabetli 135 birey [erkek (n:40), kadın (n:95)] dâhil edilmiştir. Anket formu kullanılarak bireylerin beslenme durumu ve diyabete yönelik davranışları değerlendirilmiştir. Veriler sayı, yüzde, ortalama, standart sapma, ortanca değerleriyle özetlenmiş, nitel verilerin karşılaştırılmasında ki-kare testi uygulanmıştır. Normal dağılan değişkenler için bağımsız örneklemlerde t testi, normal dağılmayan değişkenler için Mann Whitney U testi uygulanmıştır. Bulgular: Bireylerin ortalama 10,2±7,8 yıldır diyabetli olduğu ve %53,3’ünün hipoglisemi yaşadığı belirlenmiştir. Bireylerin yarıya yakını (%48,1) ana öğünlerini düzenli tüketmektedir. Öğün atlayan bireyler en çok öğle öğününü (%75,7) atlamakta olup, en temel öğün atlama sebebi açlık hissetmemek olarak bildirilmiştir (%44,3). Bireylerin posa (E: 21,0 (7,8-47,8) g/gün, K: 18,3 (2,6-75,6) g/gün), folat (E: 248,7 (79,4-738,9) mcg/gün, K: 229,8 (37,8-894,2) mcg/gün), kalsiyum (E: 706,9 (261,7-1990,5) mg/gün, K: 584,6 (76,4-1524,1) mg/ gün) alımları gereksinimlerinin altında olup, sodyum (E: 2887,9 (999,2-7332,2) mg/gün, K: 2421,1 (637,7-7736,6) mg/gün) alımları her iki cinsiyette de yüksek bulunmuştur. Kadınların büyük çoğunluğu (%81,1) şişmandır (p=0,003). Bel çevresine göre kadınların neredeyse tamamı (%91,3) abdominal obezite açısından yüksek risk altındadır (p=0,002). Bel/kalça ve bel/boy oranlarına göre hem kadın ve hem erkeklerin çoğunluğu yüksek risk altındadır. Bireylerin %54,8’i düzenli olarak egzersiz yapmamaktadır. Sonuç: İzmir ilindeki bir üniversite hastanesinde yapılmış olan bu çalışma sonucunda, diyabetli bireylerin tıbbi beslenme tedavisine ilişkin yanlış uygulamalarının olduğu düşünülmektedir. Diyabete bağlı gelişecek mikro ve makrovasküler komplikasyonların önlenmesi ve vücut ağırlığının denetimi için diyabetlilere sürekli beslenme eğitiminin sağlanması ve izleminin yapılması gerekmektedir.
Anahtar Kelime:

Determination of Nutritional Status of Individuals with Type 2 Diabetes and Their Behaviors towards Diabetes

Öz:
Aim: The aim of this study is to determine the nutritional status of individuals with type 2 diabetes and their behaviors towards diabetes who applied to the endocrine polyclinic of a university hospital in İzmir. Material and Methods: A total of 135 individuals with type 2 diabetes [men (n:40), women (n:95)] were included in the study. Nutritional status and behaviors towards diabetes of the individuals were evaluated using the questionnaire. The data were summarized as number, percentage, mean, standard deviation, and median values, and the chi-square test was used to compare qualitative data. Independent Samples t test was used for normally distributed variables, and Mann Whitney U test was used for non-normally distributed variables. Results: It was determined that individuals had diabetes for a mean age of 10.2±7.8 years and 53.3% of them experienced hypoglycemia. Nearly half (48.1%) of individuals consume their main meals regularly. Individuals who skipped meals were most likely to skip lunch (75.7%) and the most basic reason for skipping meals was reported as not feeling hunger (44.3%). Individuals’ fiber (M: 21.0 (7.8-47.8) g/day, W: 18.3 (2.6-75.6) g/day), folate (M: 248.7 (79.4-738.9) mcg/day, W: 229.8 (37.8-894.2) mcg/day), and calcium (M: 706.9 (261.7- 1990.5) mg/day, W: 584,6 (76.4-1524.1) mg/day) intake are below their requirements, and sodium intake (M: 2887.9 (999.2-7332.2) mg/day, W: 2421.1 (637.7-7736.6) mg/day) was high in both genders. The majority of women (81.1%) are obese (p=0.003). Almost all women (91.3%) are at high risk in terms of abdominal obesity (p=0.002). According to waist/hip and waist/height ratios, the majority of both men and women are abdominal obese. 54.8% of individuals do not exercise regularly. Conclusion: As a result of this study carried out in a university hospital in İzmir, it is thought that individuals have wrong practices regarding medical nutrition therapy. In order to prevent micro and macrovascular complications resulting from diabetes and to control body weight, it is necessary to provide continuous nutrition education and follow-up the individuals with diabetes.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • 1. International Diabetes Federation. IDF Diabetes Atlas, 9th edition. Brussels, Belgium: International Diabetes Federation, 2019.
  • 2. Satman I, Yilmaz T, Sengül A, Salman S, Salman F, Uygur S, Bastar I, Tütüncü Y, Sargin M, Dinççag N, Karsidag K, Kalaça S, Ozcan C, King H. Population-based study of diabetes and risk characteristics in Turkey: Results of the turkish diabetes epidemiology study (TURDEP). Diabetes Care. 2002;25(9):1551-1556.
  • 3. Satman I, Omer B, Tutuncu Y, Kalaca S, Gedik S, Dinccag N, Karsidag K, Genc S, Telci A, Canbaz B, Turker F, Yilmaz T, Cakir B, Tuomilehto J; TURDEP-II Study Group. Twelve-year trends in the prevalence and risk factors of diabetes and prediabetes in Turkish adults. Eur J Epidemiol. 2013;28(2):169-180.
  • 4. American Diabetes Association. Standards of medical care in diabetes-2019. Diabetes Care. 2019;42(1):13-28.
  • 5. Zheng Y, Ley SH, Hu FB. Global aetiology and epidemiology of type 2 diabetes mellitus and its complications. Nat Rev Endocrinol. 2018;14(2):88-98.
  • 6. Knowler WC, Barrett-Connor E, Fowler SE, Hamman RF, Lachin JM, Walker EA, Nathan DM; Diabetes Prevention Program Research Group. Reduction in the incidence of type 2 diabetes with lifestyle intervention or metformin. N Engl J Med. 2002;346(6):393-403.
  • 7. Li G, Zhang P, Wang J, An Y, Gong Q, Gregg EW, Yang W, Zhang B, Shuai Y, Hong J, Engelgau MM, Li H, Roglic G, Hu Y, Bennett PH. Cardiovascular mortality, all-cause mortality, and diabetes incidence after lifestyle intervention for people with impaired glucose tolerance in the Da Qing Diabetes Prevention Study: A 23-year follow-up study. Lancet Diabetes Endocrinol. 2014;2(6):474-480.
  • 8. Lindström J, Ilanne-Parikka P, Peltonen M, Aunola S, Eriksson JG, Hemiö K, Hämäläinen H, Härkönen P, KeinänenKiukaanniemi S, Laakso M, Louheranta A, Mannelin M, Paturi M, Sundvall J, Valle TT, Uusitupa M, Tuomilehto J; Finnish Diabetes Prevention Study Group. Sustained reduction in the incidence of type 2 diabetes by lifestyle intervention: Follow-up of the Finnish Diabetes Prevention Study. Lancet. 2006;368(9548):1673-1679.
  • 9. American Diabetes Association. 3. Prevention or delay of type 2 diabetes: Standards of Medical Care in Diabetes-2020. Diabetes Care. 2020;43(1):S32-S36.
  • 10. American Diabetes Association. Standards of medical care in diabetes-2020. Diabetes Care. 2020;43(1):S33-S50.
  • 11. Kutluay Merdol T. Standart Yemek Tarifeleri: Toplu Beslenme Yapılan Kurumlar İçin. 4. Baskı, Ankara, Hatipoğlu Yayınevi, 2004.
  • 12. Rakıcıoğlu N, Tek Acar N, Ayaz A, Pekcan G. Yemek ve Besin Fotoğraf Kataloğu Ölçü ve Miktarlar. 4. Baskı, Ankara, Ata Ofset Yayınevi, 2014.
  • 13. Beslenme Bilgi Sistemi (BEBİS) Versiyon 8. Ebispro for Windows, Stuttgart, Germany; Turkish version BeBiS, Versiyon 8; Data bases 2010. Bundeslebenmittelschlüssel (BLS), 11.3 and other sources. Available from: http://www. bebis.com.tr
  • 14. IBM Corp. Released 2017. IBM SPSS Statistics for Windows, Version 25.0. Armonk, NY: IBM Corp.
  • 15. Cornelis MC, Chiuve SE, Glymour MM, Chang SC, Tchetgen Tchetgen EJ, Liang L, Koenen KC, Rimm EB, Kawachi I, Kubzansky LD. Bachelors, divorcees, and widowers: Does marriage protect men from type 2 diabetes? PloS one. 2014;9(9):e106720.
  • 16. Rahmanian K, Shojaei M, Sotoodeh Jahromi A. Relation of type 2 diabetes mellitus with gender, education, and marital status in an Iranian urban population. Rep Biochem Mol Biol. 2013;1(2):64-68.
  • 17. Yılmaz A, Kılınç F, Usman M, Sucakli M, Tanrıverdi H, Aslanhan H, Bucaktepe G, Kars V. The prevalence of diabetes mellitus, dysglycaemia and factors that affect them in public employees of Kahramanmaras. TJFMPC. 2015;9(3):99-103.
  • 18. Valdez R, Yoon PW, Liu T, Khoury MJ. Family history and prevalence of diabetes in the U.S. population. The 6-year results from the National Health and Nutrition Examination Survey (1999-2004). Diabetes Care. 2007;30(10):2517-2522.
  • 19. InterAct Consortium, Scott RA, Langenberg C, Sharp SJ, Franks PW, Rolandsson O, Drogan D, van der Schouw YT, Ekelund U, Kerrison ND, Ardanaz E, Arriola L, Balkau B, Barricarte A, Barroso I, Bendinelli B, Beulens JW, Boeing H, de LauzonGuillain B, Deloukas P, Fagherazzi G, Gonzalez C, Griffin SJ, Groop LC, Halkjaer J, Huerta JM, Kaaks R, Khaw KT, Krogh V, Nilsson PM, Norat T, Overvad K, Panico S, RodriguezSuarez L, Romaguera D, Romieu I, Sacerdote C, Sánchez MJ, Spijkerman AM, Teucher B, Tjonneland A, Tumino R, van der A DL, Wark PA, McCarthy MI, Riboli E, Wareham NJ. The link between family history and risk of type 2 diabetes is not explained by anthropometric, lifestyle or genetic risk factors: The EPIC-InterAct study. Diabetologia. 2013;56(1):60-69.
  • 20. Selvin E, Parrinello CM, Daya N, Bergenstal RM. Trends in insulin use and diabetes control in the U.S.: 1988-1994 and 1999-2012. Diabetes Care. 2016;39(3):e33-e35.
  • 21. Edridge CL, Dunkley AJ, Bodicoat DH, Rose TC, Gray LJ, Davies MJ, Khunti K. Prevalence and incidence of hypoglycaemia in 532,542 people with type 2 diabetes on oral therapies and insulin: A systematic review and meta-analysis of population based studies. PloS one. 2015;10(6):e0126427.
  • 22. Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği. Diabetes mellitus ve komplikasyonlarının tanı, tedavi ve izlem kılavuzu-2019. Ankara:Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği.
  • 23. de Boer IH, Bangalore S, Benetos A, Davis AM, Michos ED, Muntner P, Rossing P, Zoungas S, Bakris G. Diabetes and hypertension: A position statement by the American Diabetes Association. Diabetes Care. 2017;40(9):1273-1284.
  • 24. Lastra G, Syed S, Kurukulasuriya LR, Manrique C, Sowers JR. Type 2 diabetes mellitus and hypertension: An update. Endocrinol Metab Clin North Am. 2014;43(1):103-122.
  • 25. Fawwad A, Mustafa N, Zafar AB, Khalid M. Incidence of microvascular complications of type 2 diabetes: A 12 year longitudinal study from Karachi-Pakistan. Pak J Med Sci. 2018;34(5):1058-1063.
  • 26. Maghbooli Z, Pasalar P, Keshtkar A, Farshad F, Bagher L. Predictive factors of diabetic complications: A possible link between family history of diabetes and diabetic retinopathy. J Diabetes Metab Disord. 2014;13:55.
  • 27. Franz MJ, MacLeod J, Evert A, Brown C, Gradwell E, Handu D, Reppert A, Robinson M. Academy of nutrition and dietetics nutrition practice guideline for type 1 and type 2 diabetes in adults: Systematic review of evidence for medical nutrition therapy effectiveness and recommendations for integration into the nutrition care process. J Acad Nutr Diet. 2017;117(10):1659-1679.
  • 28. Türkiye Diyabet Vakfı. Diyabet tanı ve tedavi rehberi. 2018. İstanbul: Türkiye Diyabet Vakfı.
  • 29. Bi H, Gan Y, Yang C, Chen Y, Tong X, Lu Z. Breakfast skipping and the risk of type 2 diabetes: A meta-analysis of observational studies. Public Health Nutr. 2015;18(16):3013- 3019.
  • 30. Reutrakul S, Hood MM, Crowley SJ, Morgan MK, Teodori M, Knutson KL.The relationship between breakfast skipping, chronotype, and glycemic control in type 2 diabetes. Chronobiol Int. 2014;31(1):64-71.
  • 31. Vitale M, Masulli M, Cocozza S, Anichini R, Babini AC, Boemi M, Bonora E, Buzzetti R, Carpinteri R, Caselli C, Ceccarelli E, Cignarelli M, Citro G, Clemente G, Consoli A, Corsi L, De Gregorio A, Di Bartolo P, Di Cianni G, Fontana L, Garofolo M, Giorda CB, Giordano C, Grioni S, Iovine C, Longhitano S, Mancastroppa G, Mazzucchelli C, Montani V, Mori M, Perriello G, Rinaldi ME, Ruffo MC, Salvi L, Sartore G, Scaranna C, Tonutti L, Zamboni C, Zogheri A, Krogh V, Cappellini F, Signorini S, Riccardi G, Vaccaro O; TOSCA.IT Study Group. Sex differences in food choices, adherence to dietary recommendations and plasma lipid profile in type 2 diabetes-The TOSCA. IT study. Nutr Metab Cardiovasc Dis. 2016;26(10):879-885.
  • 32. Gauthier-Chelle K, Mennen L, Arnault N, Rigalleau V, Herchberg S, Gin H. Comparison of the diet of self-declared diabetics with non-diabetic patients in the SU.VI.MAX study: Did the diabetics modify their nutritional behavior? Diabetes Metab. 2004;30(6):535-542.
  • 33. Castetbon K, Bonaldi C, Deschamps V, Vernay M, Malon A, Salanave B, Druet C. Diet in 45- to 74-year-old individuals with diagnosed diabetes: Comparison to counterparts without diabetes in a nationally representative survey (Etude Nationale Nutrition Santé 2006-2007). J Acad Nutr Diet. 2014;114(6):918- 925.
  • 34. Valdes-Ramos R, Guadarrama-Lopez AL, Martinez-Carrillo BE, Benítez-Arciniega AD. Vitamins and type 2 diabetes mellitus. Endocr Metab Immune Disord Drug Targets. 2015;15(1):54-63.
  • 35. Sağlık Bakanlığı. Türkiye Beslenme Rehberi (TÜBER). 2015. Ankara: Sağlık Bakanlığı.
  • 36. Setola E, Monti LD, Galluccio E, Palloshi A, Fragasso G, Paroni R, Magni F, Sandoli EP, Lucotti P, Costa S, Fermo I, GalliKienle M, Origgi A, Margonato A, Piatti P. Insulin resistance and endothelial function are improved after folate and vitamin B12 therapy in patients with metabolic syndrome: Relationship between homocysteine levels and hyperinsulinemia. Eur J Endocrinol. 2004;151(4):483-489.
  • 37. Kovesdy CP, Appel LJ, Grams ME, Gutekunst L, McCullough PA, Palmer BF, Pitt B, Sica DA, Townsend RR. Potassium homeostasis in health and disease: A scientific workshop cosponsored by the National Kidney Foundation and the American Society of Hypertension. J Am Soc Hypertens. 2017;11(12):783-800.
  • 38. Barbagallo M, Dominguez LJ. Magnesium metabolism in type 2 diabetes mellitus, metabolic syndrome and insulin resistance. Arch Biochem Biophys. 2007;458(1):40-47.
  • 39. Fang X, Han H, Li M, Liang C, Fan Z, Aaseth J, He J, Montgomery S, Cao Y. Dose-response relationship between dietary magnesium intake and risk of type 2 diabetes mellitus: A systematic review and meta-regression analysis of prospective cohort studies. Nutrients. 2016;8(11):739.
  • 40. Pittas AG, Lau J, Hu FB, Dawson-Hughes B. The role of vitamin D and calcium in type 2 diabetes. A systematic review and meta-analysis. J Clin Endocrinol Metab. 2007;92(6):2017- 2029.
  • 41. World Health Organization. Global report on diabetes, 2016.
  • 42. Hankó B, Kázmér M, Kumli P, Hrágyel Z, Samu A, Vincze Z, Zelkó R. Self-reported medication and lifestyle adherence in Hungarian patients with type 2 diabetes. Pharm World Sci. 2007;29(2):58-66.
  • 43. Arulmozhi S, Mahalakshmy T. Self care and medication adherence among type 2 diabetics in Puducherry, Southern India: A hospital based study. J Clin Diagn Res. 2014;8(4):Uc01- Uc03.
  • 44. Laitinen JH, Alahuhta MA, Korkiakangas EE. Barriers to regular exercise among adults at high risk or diagnosed with type 2 diabetes: A systematic review. Health Promot Int. 2009;24(4):416-427.
APA Kaner G, Pamuk B, pamuk g, Ongan D, bellikci koyu e, Çalık G, öksüz s (2021). Tip 2 Diyabetli Bireylerin Beslenme Durumlarının Saptanması ve Diyabete Yönelik Davranışlarının Belirlenmesi. , 146 - 157. 10.25048/tudod.895040
Chicago Kaner Gülşah,Pamuk Baris Onder,pamuk gulseren,Ongan Dilek,bellikci koyu ezgi,Çalık Gamze,öksüz serap Tip 2 Diyabetli Bireylerin Beslenme Durumlarının Saptanması ve Diyabete Yönelik Davranışlarının Belirlenmesi. (2021): 146 - 157. 10.25048/tudod.895040
MLA Kaner Gülşah,Pamuk Baris Onder,pamuk gulseren,Ongan Dilek,bellikci koyu ezgi,Çalık Gamze,öksüz serap Tip 2 Diyabetli Bireylerin Beslenme Durumlarının Saptanması ve Diyabete Yönelik Davranışlarının Belirlenmesi. , 2021, ss.146 - 157. 10.25048/tudod.895040
AMA Kaner G,Pamuk B,pamuk g,Ongan D,bellikci koyu e,Çalık G,öksüz s Tip 2 Diyabetli Bireylerin Beslenme Durumlarının Saptanması ve Diyabete Yönelik Davranışlarının Belirlenmesi. . 2021; 146 - 157. 10.25048/tudod.895040
Vancouver Kaner G,Pamuk B,pamuk g,Ongan D,bellikci koyu e,Çalık G,öksüz s Tip 2 Diyabetli Bireylerin Beslenme Durumlarının Saptanması ve Diyabete Yönelik Davranışlarının Belirlenmesi. . 2021; 146 - 157. 10.25048/tudod.895040
IEEE Kaner G,Pamuk B,pamuk g,Ongan D,bellikci koyu e,Çalık G,öksüz s "Tip 2 Diyabetli Bireylerin Beslenme Durumlarının Saptanması ve Diyabete Yönelik Davranışlarının Belirlenmesi." , ss.146 - 157, 2021. 10.25048/tudod.895040
ISNAD Kaner, Gülşah vd. "Tip 2 Diyabetli Bireylerin Beslenme Durumlarının Saptanması ve Diyabete Yönelik Davranışlarının Belirlenmesi". (2021), 146-157. https://doi.org/10.25048/tudod.895040
APA Kaner G, Pamuk B, pamuk g, Ongan D, bellikci koyu e, Çalık G, öksüz s (2021). Tip 2 Diyabetli Bireylerin Beslenme Durumlarının Saptanması ve Diyabete Yönelik Davranışlarının Belirlenmesi. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi , 5(2), 146 - 157. 10.25048/tudod.895040
Chicago Kaner Gülşah,Pamuk Baris Onder,pamuk gulseren,Ongan Dilek,bellikci koyu ezgi,Çalık Gamze,öksüz serap Tip 2 Diyabetli Bireylerin Beslenme Durumlarının Saptanması ve Diyabete Yönelik Davranışlarının Belirlenmesi. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi 5, no.2 (2021): 146 - 157. 10.25048/tudod.895040
MLA Kaner Gülşah,Pamuk Baris Onder,pamuk gulseren,Ongan Dilek,bellikci koyu ezgi,Çalık Gamze,öksüz serap Tip 2 Diyabetli Bireylerin Beslenme Durumlarının Saptanması ve Diyabete Yönelik Davranışlarının Belirlenmesi. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi , vol.5, no.2, 2021, ss.146 - 157. 10.25048/tudod.895040
AMA Kaner G,Pamuk B,pamuk g,Ongan D,bellikci koyu e,Çalık G,öksüz s Tip 2 Diyabetli Bireylerin Beslenme Durumlarının Saptanması ve Diyabete Yönelik Davranışlarının Belirlenmesi. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi . 2021; 5(2): 146 - 157. 10.25048/tudod.895040
Vancouver Kaner G,Pamuk B,pamuk g,Ongan D,bellikci koyu e,Çalık G,öksüz s Tip 2 Diyabetli Bireylerin Beslenme Durumlarının Saptanması ve Diyabete Yönelik Davranışlarının Belirlenmesi. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi . 2021; 5(2): 146 - 157. 10.25048/tudod.895040
IEEE Kaner G,Pamuk B,pamuk g,Ongan D,bellikci koyu e,Çalık G,öksüz s "Tip 2 Diyabetli Bireylerin Beslenme Durumlarının Saptanması ve Diyabete Yönelik Davranışlarının Belirlenmesi." Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi , 5, ss.146 - 157, 2021. 10.25048/tudod.895040
ISNAD Kaner, Gülşah vd. "Tip 2 Diyabetli Bireylerin Beslenme Durumlarının Saptanması ve Diyabete Yönelik Davranışlarının Belirlenmesi". Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi 5/2 (2021), 146-157. https://doi.org/10.25048/tudod.895040