Yıl: 2005 Cilt: 26 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 63 - 77 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Belemnitlerin ontojenezinde iz element dağılımları

Öz:
Bu çalışmada, Kretase yaşlı belemnitlerin kafeslerini oluşturan mevsimsel tabakalardan alınan karbonat bileşikli örnekler araştırılmıştır. Belemnitlerin ontojenez gelişimi boyunca oluşan bu tabakalarda Mg, Mn, Fe, Cu ve Sr elementlerinin dağılımı Neohibolites ve Belemnitella cinslerine ait bireylerin kafeslerinde incelenmiştir. Belemnitlerin aynı ve farklı cinslerine ait olan türler, çeşitli cinsler ve filojenetik kollar arasındaki taksonomik ilişkiler bu elementlerin konsantrasyonları kapsamında araştırılmış olup, değişik taksonların farklı element içeriklerine sahip oldukları ortaya çıkmıştır. Taksonlar arasındaki süre arttıkça, bu farklılıkların da arttığı saptanmıştır. Başka bir ifadeyle,bireylerden cinslere ve ailelere doğru gittikçe morfolojik farklılıklarla beraber, kimyasal bileşimine yönelik olarak farklılıklar da artmaktadır. Dolayısıyla, incelemeler sonucunda elementlerin belemnitler için dağılım özelliklerinin taksonomik açıdan gösterge özellikleri taşıdıkları belirlenmiştir. Belemnitlerin kavkılarını oluşturan tabakalar değişik renk fonları ile belirgindirler. Değişik koyu ve açık renklerde olan bu tabakalar, ardalanma özelliği taşımaktadırlar. Bu özellik ise, yaşamsal ortamın paleocoğrafik durumunun çeşitliliğine, sürekliliğine ve şiddetine bağlıdır. Değişik renk fonlarının oluşumu ortamın organik madde ve kil miktarıyla ilişkilidir. Tabakaların değişik renklerde olması,aynı zamanda belemnitlerin yaşının belirlenmesinde de kullanılabilir.
Anahtar Kelime:

Konular: Biyoloji

Trace element distributions in Belemnite ontogenesis

Öz:
In this study, carbonate compounds within samples taken from seasonal layers, which constitute the skeleton of belemnites from the Cretaceous age, were examined. The distribution of Mg, Mn, Fe, Cu, and Sr in these layers which formed during the ontogenetical formation of belemnites were examined through the skeletons of Neohibolites and Belemnitella species. The taxonomical relationships between individuals belonging to the same and different species and phyllogenetical branches were examined within the context of the concentration of these elements, and it was found that the different taxons have different element contents. It was found that these differences become greater as the duration between the taxons increases. In other words, as the taxonomy changes from individuals to species and from species to families, the morphological differences as well as the chemical differences become greater. Thus, it can be stated that the distribution of elements within belemnites skeletons has certain implications with respect to taxonomical considerations. The layers forming the shells of belemnites are distinguished by different color scales. These layers, with different tonnes of dark and light colors, are of alternating character which depend upon the physical variability, temporal continuity and the intensity of the paleogeographical habitat. The occurrence of different tones is related to the amount of organic matter and clay content. The different colors of the layers could also be used for determining the ages of belemnites.
Anahtar Kelime:

Konular: Biyoloji
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ali-Zade, A.A, Aliyev, S.A. ve Sarı, A., 2002. Belemnit kafeslerinin mineralojik bileşiminin ayrıntılı öğrenilmesi. Yerbilimleri, 1, 48-60.
  • Aliyev, S.A., 1982. Belemnitlerin filojenez gelişimine yönelik kimyasal element bileşiminin değişimi. Azerbaycan Devlet Üniversitesi, Paleobiyojeokimyanın Sorunları Dergisi, 1, 13-20.
  • Aliyev, S.A., 1984. Azerbaycanın Kretase belemnitlerinin ontojenezinde Sr/Mg oranı. Azerbaycan Bilimler Akademisi, Yerbilimleri, Jeoloji serisi, 5, 205-212. Aliyev, S.A., 1994. Kretase belemnitlerinin bireysel olarak kafeslerindeki Sr/Mg oranının değişimi. Azerbaycan İlmi-Tekniki İnformasyon Enstitüsü Dergisi, 2, 90-102.
  • Aliyev, S.A. ve Büyükutku, A., 1999. Doğu Azerbaycan'ın Ponsiyen havzalarının fasiyes özelliklerinin biyojeokimyasal kriterleri. MTA Dergisi, 121, 175-183.
  • Aliyev, S.A. ve Sarı, A., 2002. Holosen mollusklarında iz element birikimi (GB Marmara). Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1, 153-162.
  • Berlin, T.S. ve Habakov, A.V., 1970. Jura ve Erken Tebaşir belemnit kafeslerinin mineralojik bileşimi. Geokhimiya Dergisi, 12, 1511-1519.
  • Fabriçius, F., Friedrichsen, H., und Jacobshagen, V., 1970. Palaotemperaturen und palaoklima in Ober Trias und Lias der Alpen. Geologie Rundschau, 59, 805-826.
  • Kabanov, G.K., 1967. Belemnit kafesleri. SSRİ, Paleontologiya Dergisi, 114, 114-123 (Rusça).
  • Kolesnikov, Ç.M., 1974. Paleontolojide paleobiyokimyasal ve mikroyapısal incelemeler. Nauka Yayınevi, Moskova, 158 s (Rusça).
  • Kozlova, L.Y., Kiprikova, Y.L., Naydin, D.P. ve Saks, V.N., 1973. Belemnit kafeslerinde halka-şeklindeki tabakaların tabiati hakkında. Geologiya ve Geofizika Dergisi, 9, 38-49 (Rusça).
  • Maklin, V.Z., 1971 .Belemnitidlerin incelenme yöntemleri. Geologiya ve Geofizika, 6, 292-303 (Rusça).
  • Naydin, D.P., 1969. Geç Kretase Belemnitlerinin Morfolojisi ve Paleobiyolojisi. Moskova Devlet Üniversitesi Yayınevi, Moskova (Rusça).
  • Saks, V.N. ve Nalnyayeva, T.İ., 1964. Kuzey SSRİ Geç Jura ve Erken Kretase belemnitleri. Nauka Yayınevi, Moskova (Rusça). Saks, V.N., Anikina, G.A., Kiprikova, E.L. ve Polyakova, İ. D., 1972. Belemnit rosrumlannda Mg ve Sr eski deniz havzaları sularını sıcaklık göstergesidir. Geologiya ve Geofizika Dergisi, 12, 103-110 (Rusça).
  • Stevens, G.R., and Clayton, R.N., 1971. Oxygen isotope studies on Jurassic and their biogeographic significance. Journal of Geology and Geophysics, 4, 151-169.
  • Teys, R.V. ve Naydin, D.P., 1973. Organojen Karbonatlarda Oksijenin İzotopik Bileşimi ve Paleotermometriya. Nauka Yayınevi, Moskova (Rusça).
  • Zolotaryov, V.N., 1975. Mollusk kavkılarının yapısı ve paleosıcaklık analizi. Deniz Biyolojisi Enstitüsü Dergisi, 4, 114-140 (Rusça).
APA ALİYEV S, sari a (2005). Belemnitlerin ontojenezinde iz element dağılımları. , 63 - 77.
Chicago ALİYEV Saday Azadoğlu,sari ali Belemnitlerin ontojenezinde iz element dağılımları. (2005): 63 - 77.
MLA ALİYEV Saday Azadoğlu,sari ali Belemnitlerin ontojenezinde iz element dağılımları. , 2005, ss.63 - 77.
AMA ALİYEV S,sari a Belemnitlerin ontojenezinde iz element dağılımları. . 2005; 63 - 77.
Vancouver ALİYEV S,sari a Belemnitlerin ontojenezinde iz element dağılımları. . 2005; 63 - 77.
IEEE ALİYEV S,sari a "Belemnitlerin ontojenezinde iz element dağılımları." , ss.63 - 77, 2005.
ISNAD ALİYEV, Saday Azadoğlu - sari, ali. "Belemnitlerin ontojenezinde iz element dağılımları". (2005), 63-77.
APA ALİYEV S, sari a (2005). Belemnitlerin ontojenezinde iz element dağılımları. Yerbilimleri, 26(2), 63 - 77.
Chicago ALİYEV Saday Azadoğlu,sari ali Belemnitlerin ontojenezinde iz element dağılımları. Yerbilimleri 26, no.2 (2005): 63 - 77.
MLA ALİYEV Saday Azadoğlu,sari ali Belemnitlerin ontojenezinde iz element dağılımları. Yerbilimleri, vol.26, no.2, 2005, ss.63 - 77.
AMA ALİYEV S,sari a Belemnitlerin ontojenezinde iz element dağılımları. Yerbilimleri. 2005; 26(2): 63 - 77.
Vancouver ALİYEV S,sari a Belemnitlerin ontojenezinde iz element dağılımları. Yerbilimleri. 2005; 26(2): 63 - 77.
IEEE ALİYEV S,sari a "Belemnitlerin ontojenezinde iz element dağılımları." Yerbilimleri, 26, ss.63 - 77, 2005.
ISNAD ALİYEV, Saday Azadoğlu - sari, ali. "Belemnitlerin ontojenezinde iz element dağılımları". Yerbilimleri 26/2 (2005), 63-77.