Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 44 Sayfa Aralığı: 93 - 112 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 12-01-2022

WITTGENSTEIN’DA ‘RENK’ FENOMENİ

Öz:
Bu makaleyle yapılmak istenen, Ludwig Wittgenstein’ın erken dönem görüşlerini terk ederek “dil oyunları” öğretisi bağlamında tüm felsefesini yeniden yapılandırdığı ikinci dönemi nezdinde, analitik renk öğretisinin izlerini sürmektir. Wittgenstein’ın renk fenomeni hakkındaki görüşleri, büyük ölçüde erken dönem düşüncelerinden vazgeçerek felsefeye geri döndüğü 1929 senesi sonrasında olgunlaşmıştır. Özellikle Tractatus Logico-Philosophicus adlı erken dönem eserinde renk önermeleriyle ilgili ileri sürdüğü görüşlerin çelişkili olmasından ötürü bu görüşlerden büyük ölçüde uzaklaşmak durumunda kalan filozof, ikinci dönem felsefesinde renk önermelerini, mantıksal bir zorunluluk bildiren anlamsız tümceler statüsünde görmüş ve renklerin neliğinden ziyade renk sözcüklerinin dildeki kullanım zincirine odaklanmıştır. Wittgenstein’ın yapmaya çalıştığı şey, renk sözcüklerinin dildeki kullanım şeklini öğrenmenin önemine işaret ederek renklerin kendinde ne olduklarının asla bilinemez olmasına karşın bize nasıl göründüklerinin betimlenebilir olduğunun ortaya konulması ve dildeki ortak uzlaşı zemininin, dil oyunları üzerinden açıklanmasıdır. Böylece Wittgenstein’ın analitik renk öğretisi, Goethe’nin psikolojik renk kuramından da Newton’un fizyolojik renk öğretisinden de farklı biçimde dildeki renk sözcüklerinin mantıksal analizini ortaya koyan felsefî bir kuram olarak özgünlüğünü korumaktadır. Dolayısıyla bu makaleyle Wittgenstein felsefesinde “renk” fenomeninin ele alınma şekli değerlendirilecek ve renk sözcüklerinin (her birimiz kendi içimizde onları hangi tonla ilişkilendirmiş olursak olalım) her defasında aynı tutarlılıkla aynı tonu aynı adla etiketlememizden ötürü, dilde ortak bir uzlaşı zemini yakalayabilmemize imkân tanıması tartışılacaktır.
Anahtar Kelime:

‘COLOUR’ PHENOMENON IN WITTGENSTEIN

Öz:
What is wanted to be done with this article is to follow the traces of the analytical colour teaching before his the second period, in which Ludwig Wittgenstein abandoned his early views and restructured his whole philosophy in the context of “language games”. Wittgenstein’s views on the phenomenon of colour matured after 1929, when he returned to philosophy, largely abandoning his early ideas. The philosopher who had to deviate from these views to a great extent due to the contradictory views he put forward regarding the colour propositions, especially in his early work called Tractatus Logico-Philosophicus, in his second period of philosophy, he saw colour propositions as meaningless sentences declaring a logical necessity, and focused on the use of the chain of colour words in language rather than what colours are. What Wittgenstein is trying to do is to point out the importance of learning the way of using color words in language, to demonstrate that although colors are essentially unknown, how they appear to us can be described, and the common ground of consensus in language is explained through language games. Thus, Wittgenstein’s analytical color teaching preserves its originality as a philosophical theory that reveals the logical analysis of color words in the language unlike Goethe’s psychological color theory and Newton’s physiological color theory. Thus, with this article, the way in which the phenomenon of “colour” is handled in Wittgenstein’s philosophy will be evaluated and how the words of colour (no matter what tone we all associate them within ourselves) allow us to achieve a common ground of consensus in the language because we label the same tone, with the same name, with the same consistency each time, will be discussed.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • Heinrich, Richard; “Bedeutungslose Offenbarung. Philosophiegeschichtliche Anmerkungen zu Wittgensteins Gödel-Notizen”, şurada: Ramharter, Esther, Prosa oder Beweis? Wittgensteins ‘berüchtigte’ Bemerkungen zu Gödel, Berlin, 2008, s.117-151.
  • Ramharter, Esther; (Keine) Farben in Formeln, (Erişim: 01.04.2021) https://homepage.univie.ac.at/esther.ramharter/(keine)%20farben%20in%20formeln.pdf
  • Ramsey, Frank, P.; “Critical Notices”, Mind, Volume: XXXII, Issue 128, 1923, s.465–478.
  • Tarhan, Diler Ezgi; “Goethe’de Renk Fenomeni”, FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi), Sayı:29, Mayıs 2020, s.219-246.
  • Vossenkuhl, Wilhelm; Ludwig Wittgenstein, München: Verlag C.H. Beck, 2003.
  • Wittgenstein, Ludwig; Felsefi Soruşturmalar-I, Çev. Haluk Barışcan, V.Baskı, İstanbul: Metis Yay., 2020.
  • Wittgenstein, Ludwig; Kesinlik Üstüne + Kültür ve Değer, Çev. Doğan Şahiner, İstanbul: Metis Yay., 2020.
  • Wittgenstein, Ludwig; Mavi Kitap – Kahverengi Kitap, Çev. Doğan Şahiner, Ankara: FOL Yay. 2019.
  • Wittgenstein, Ludwig; Renkler Üzerine Notlar, Çev. Ahmet Sarı, I.Baskı, Ankara: Salkımsöğüt Yay., 2007.
  • Wittgenstein, Ludwig; Tractatus Logico-Philsophicus, Çev. Oruç Aruoba, VI. Baskı, İstanbul: Metis Yay., 2011.
  • Wittgenstein, Ludwig; Zettel, Çev. Doğan Şahiner, I.Baskı, Ankara: FOL Yay., 2019.
APA Tarhan D (2021). WITTGENSTEIN’DA ‘RENK’ FENOMENİ. , 93 - 112.
Chicago Tarhan Diler Ezgi WITTGENSTEIN’DA ‘RENK’ FENOMENİ. (2021): 93 - 112.
MLA Tarhan Diler Ezgi WITTGENSTEIN’DA ‘RENK’ FENOMENİ. , 2021, ss.93 - 112.
AMA Tarhan D WITTGENSTEIN’DA ‘RENK’ FENOMENİ. . 2021; 93 - 112.
Vancouver Tarhan D WITTGENSTEIN’DA ‘RENK’ FENOMENİ. . 2021; 93 - 112.
IEEE Tarhan D "WITTGENSTEIN’DA ‘RENK’ FENOMENİ." , ss.93 - 112, 2021.
ISNAD Tarhan, Diler Ezgi. "WITTGENSTEIN’DA ‘RENK’ FENOMENİ". (2021), 93-112.
APA Tarhan D (2021). WITTGENSTEIN’DA ‘RENK’ FENOMENİ. Kutadgubilig: Felsefe Bilim Araştırmaları, 0(44), 93 - 112.
Chicago Tarhan Diler Ezgi WITTGENSTEIN’DA ‘RENK’ FENOMENİ. Kutadgubilig: Felsefe Bilim Araştırmaları 0, no.44 (2021): 93 - 112.
MLA Tarhan Diler Ezgi WITTGENSTEIN’DA ‘RENK’ FENOMENİ. Kutadgubilig: Felsefe Bilim Araştırmaları, vol.0, no.44, 2021, ss.93 - 112.
AMA Tarhan D WITTGENSTEIN’DA ‘RENK’ FENOMENİ. Kutadgubilig: Felsefe Bilim Araştırmaları. 2021; 0(44): 93 - 112.
Vancouver Tarhan D WITTGENSTEIN’DA ‘RENK’ FENOMENİ. Kutadgubilig: Felsefe Bilim Araştırmaları. 2021; 0(44): 93 - 112.
IEEE Tarhan D "WITTGENSTEIN’DA ‘RENK’ FENOMENİ." Kutadgubilig: Felsefe Bilim Araştırmaları, 0, ss.93 - 112, 2021.
ISNAD Tarhan, Diler Ezgi. "WITTGENSTEIN’DA ‘RENK’ FENOMENİ". Kutadgubilig: Felsefe Bilim Araştırmaları 44 (2021), 93-112.