TY  - JOUR
TI  - Necip Fazıl Kısakürek’in “Zamanın Mimarîsi” Öyküsünde Arkitektonik Zaman Tasarımının Hermenötiği: Öykünün Gilbert Durand’ın Simgesel İmgelem Kuramıyla İncelenmesi ve Simgesel İmgelem Kuramı Hakkında Bazı Tespitler
AB  - Necip Fazıl Kısakürek’in “Zamanın Mimarîsi” öyküsünde soyut bir kavram olan ‘zaman’, ontolojik sorgulama aracı olarak simgeler, imgeler ve arketipler üzerinden görünürlük kazanmaktadır. Öykünün merkezine, bir arkitektonik zaman tasarımı imgesi yerleştirilmiştir. Yazarın zaman kavramına verdiği önemi, öyküye yerleştirilen arkitektonik zaman tasarımının işlevlerini ve özelliklerini belirlemek, zamanın farklı görünümlerini ve türlerini tespit ederek yorumlamak, temel amaçtır. Öyküde zamanla ilgili imgeler, simgeler ve arketipler belirlendikten sonra Gilbert Durand’ın Simgesel İmgelem Kuramından yararlanılarak tasnif edilip yorumlanmaktadır. Durand, simgesel imgeleri, reflekslere dayalı bedensel eylemlerden hareketle gündüz ve gece rejimi olmak üzere iki temel kategoride sınıflandırmaktadır. Gece rejiminin, sentetik ve mistik olmak üzere iki ayrı türü bulunmaktadır. Yapılan inceleme sonucunda öyküde hâkim olan rejimin sentetik gece rejimi olduğu tespit edilmiştir. Sentetik gece rejiminin öyküde ortaya çıkmasını sağlayan, öykünün merkezine yerleştirilen, döngüsel zamanla ilişkili, arkitektonik zaman tasarımı imgesidir. İmgesel örüntü ağındaki aşırı yığılımla öykü, bir noktadan sonra, parçalanarak ikiye bölünmekte ve öyküde iki ayrı son ortaya çıkmaktadır. Ruh ve beden, zaman ve mekân arasındaki kopuşu başlatan bu parçalanma, öykünün iki farklı güzergâhta akmasına sebep olmaktadır. Öyküde aşkınla ilişkili kişisel zamanın ve ruhun hareketinin, öykünün genel rejiminin aksine gece rejiminden gündüz rejimine doğru, yükselişi temsil edecek şekilde, olduğu tespit edilmiştir. Eser merkezli olarak gerçekleştirilen okumadan elde edilen verilere dayalı yorumlar, sanatçının biyografisi ve şiirleriyle birlikte yeniden değerlendirilmektedir. Öykü incelemesi neticesinde kuramla ilgili yapılan bazı tespitler ayrı bir başlık halinde sunulmaktadır. Sonuç olarak “Zamanın Mimarîsi” öyküsünde zamanın önemli yeri ve merkezi konumu, Simgesel İmgelem Kuramı kullanılarak ortaya konulmakta, öykünün istisnai özellikleri ve Türk öykücülüğündeki müstesna yeri tespit edilmektedir.
AU  - Nakıboğlu, Gülsün
PY  - 2021
JO  - Turkish Studies - Language and Literature
VL  - 16
IS  - 2
SN  - 2667-5641
SP  - 1269
EP  - 1306
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/483526
ER  -