Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 45 Sayfa Aralığı: 585 - 604 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 24-01-2022

ÇOCUKLUK KAVRAMI ODAĞINDA SANATTA ÖZNEL YAKLAŞIMLAR

Öz:
“Plastik Sanatlarda Anısal Belleğin İnşasında Konu Olarak Çocukluk” adlı bu çalışmada, genel olarak kişisel bellek ve çocukluk ilişkisinin sanat eylemine yansımaları seçilen örnekler üzerinden yaratımın öznel tavrı ile incelenmeye çalışılmıştır. Öznel bir süreç olan sanat eylemine, kişisel bellek izlerinin an ve anılardan beslenen ifadeleri üzerinden bakmak mümkündür. Bu inceleme, ilk bölümde kişisel bellek yansımaları olarak bir an ve anı üzerine görüşlere ve ilgili kavramlara değinmektedir. Anlar ve anıların kişisel belleği inşasına dair psikoloji, felsefe ve sanat alanlarından çeşitli bakış açılarına rastlanırken, sanatta bu inşanın dinamik ve devamlı, bilinçli ya da örtük mevcudiyetine ilişkin veriler bu yazının odağını destekler niteliktedir. Bu konuyu takip eden; sanatta yaratıcı edim olarak çocukluk kavramının incelendiği ikinci bölümde, kişisel belleğin odağındaki çocukluk dönemine ait görüşler değerlendirilmiştir. Oyun ve oyuncağın bu dönemi biçimlendirişindeki rolüne ve niteliğine yönelik sorgulamalar, çocukluk dönemi ötesi bir biçimleniş ve iç düzenlenişi görünür kılmakta ve sanatsal yaratıcılıkta ortaya çıkmaktadır. Sanatçı okumalarının ele alındığı son bölüm, çocukluğun temel biçimleniş ve düzenleniş izlerini seçilen eserler üzerinden çözümlemekte, anısal belleğin inşasına dair örneklere yer vermektedir. Çocukluk kavramı odağındaki öznel yaklaşımlar değerlendirildiğinde, eserin iletisinin izleyiciye kendi geçmişini anımsama olasılıkları sunduğunu görmekteyiz. Yaşanmış özel, biricik, ya da benzer anlar ile karşılaşma potansiyellerinin sanatçı ve izleyici arasında plastik eserlerle yeniden kurulduğu süreçlerin var olduğu sonucuna varılmaktadır.
Anahtar Kelime:

SUBJECTIVE APPROACHES IN ART IN THE FOCUS OF THE CONCEPT OF CHILDHOOD

Öz:
In this study called “Childhood As The Subject In The Construction Of Episodic Memory In The Plastic Arts”, the reflections of the relation between personal memory and childhood on art action tried to be analyzed with the subjective attitude of creation through selected examples. It is possible to view the action of art which is a subjective process, through the expressions of traces of personal memory nourished by moments and memories. In the first section of this review, opinions and related concepts about a moment and memory as personal memory reflections are mentioned. While there are various perspectives from the fields psychology, philosophy and art about the construction of personal memory of moments and memories, the data related to the dynamic and continuous, conscious or implicit existence of this construction in art is such as to support the focus of this article. In the second section following this topic that the concept of childhood as a creative act in art is examined, the views about childhood period in the focus of personal memory are evaluated. The questions about the role and quality of the play and toy in shaping this period, make a formation and internal adjustment visible beyond childhood and emerge in artistic creativity. The last section which deals with the artist’s reading, analyzes the traces of the basic formation and arrangement of childhood through selected works of art, and includes examples about the construction of episodic memory. When the subjective approaches in the focus of the concept of childhood are evaluated, we see that the message of work of art offers to the viewer the possibilities of remembering their own past. It is concluded that the potentials of encountering special, unique or similar lived moments exist in processes which re-established with plastic works between the artist and the viewer.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akay, Ali. (2001). Sanatın ve Sosyolojinin Ruh Hali. İstanbul: Bağlam Yayınları..
  • Altuğ, Taylan. (2018). Son Bakışta Sanat. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Arnheim, Rudolf. (2012). Görsel Düşünme. (Rahmi Öğdül, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
  • Baker, Ulus. (2015). Sanat ve Arzu. (Tansu Açık, Ed.). İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Berger, John. (2019). Picasso’nun Başarısı ve Başarısızlığı. (Y. Salman, M. Gürsoy Sökmen, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
  • Bergson, Henri. (2020). Madde ve Bellek, Beden-Tin İlişkisi Üzerine Deneme. (Işık Ergüden, Çev.). Ankara: Folkitap.
  • Bourriaud, Nicolas. (2005). İlişkisel Estetik. (Saadet Özen, Çev.). İstanbul: Bağlam Yayınları.
  • Boyer, Pascal., Wertsch, James V. (2015). Zihinde ve Kültürde Bellek. (Yonca Aşçı Dalar, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Conkelton, S., Eliel, C.S. (1995). Annette Messager. New York: The Museum of Modern Art: Distributed by H.N. Abrams.
  • Çelik, E. Murat. (2021). Bir Anlatı Olarak Kimlik, Bir Edebiyat Yapıtı Olarak Hayat: Nietzsche ve Çağdaş Kimlik Tartışmaları. Toros Güneş Esgün, Gülben Salman (Ed.). Tanıdık ve Yeni, Nietzsche’de Aşırılık, Yaşam, Kendilik. S.83-96. İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
  • Darendeliler, Serdar. (Ocak 2018). Hatıralardan Beslenen Zamansız, Mekansız Fotoğraflar. İstanbul Art News, s.34.
  • Demirkalp, Mümtaz. (2010). Füsun Onur ve Heykel Sanatı. Sanat Dergisi, 0 (15), 31-35.
  • Draaisma, Douwe. (2018). Bellek Metaforları, Zihinle İlgili Fikirlerin Tarihi. (Güral Koca, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
  • Dutton, Denis. (2017). Sanat İçgüdüsü, Güzellik, Zevk ve İnsan Evrimi. (Murat Turan, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Eco, Umberto. (2019). Günlük Yaşamdan Sanata. (Kemal Atakay, Çev.). İstanbul: Can Sanat Yayınları.
  • Esgün, T. G., Salman, G. (2021). Nietzsche ile Çağı Aşmak: Yeni Bir Yaşama Doğru. Toros Güneş Esgün, Gülben Salman (Ed.). Tanıdık ve Yeni, Nietzsche’de Aşırılık, Yaşam, Kendilik. S.7-14. İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
  • Fischer, Ernst. (2017). Sanatın Gerekliliği. (Cevat Çapan, Çev.). İstanbul: Sözcükler Yayınları.
  • Gerçek, Ayça. (Eylül-Ekim 2018). Antik Çağda Pişmiş Toprak Oyuncaklar. Aktüel Arkeoloji. Yaşamın Vazgeçilmez Parçası Çağlar Boyu Oyun ve Oyuncak. 65, s.75-80.
  • Gompertz, Will. (2020). Sanatçı Gibi Düşün, … ve Daha Yaratıcı, Daha Verimli Bir Hayata Kavuş. (Süreyyya Evren, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Hagman, George. (2010). The Artist’s Mind, A Psychoanalytic Perspective on Creativitiy, Modern Art and Modern Artists. New York: published by Routledge.
  • Halbwachs, Maurice. (2019). Kolektif Bellek (Zuhal Karagöz, Çev.). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
  • Heidegger, Martin. (2011). Sanat Eserinin Kökeni. (Fatih Tepebaşılı, Çev.). Ankara: De Ki Basım Yayım.
  • Hopkins, David. (2018). Modern Sanattan Sonra, 1945-2017. (F. Candil Erdoğan, Çev.). İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
  • Huizinga, Johan (2006). Homo Ludens, Oyunun Toplumsal İşlevi Üzerine Bir Deneme. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Kierkegaard, Søren. (2021). Felsefe Parçaları ya da Bir Parça Felsefe. (Nur Beier, Çev.). İstanbul: Alfa.
  • Kuspit, Donald. (2010). Sanatın Sonu. (Yasemin Tezgiden, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
  • Ranciére, Jacques. (2020). Dissensus, Politika ve Estetik Üzerine. (Mustafa Yalçınkaya, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Simmel, Georg. (2019). Modern Kültürde Çatışma. (T. Bora, U. Özmakas, N. Kalaycı, E. Gen, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Sönmez, Necmi. (2015). Şimdiki Zamanın Yanında ya da Karşısında, Sanat Üzerine Yorumlar (1987-2014). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Sözer, Önay. (2019). Sanat: Görünendeki Görünmeyen. Mukadder Özgeç (Der.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Şan Aslan, Perihan. (2019). Seramikte Alternatif Bir Yöntem: Döküm Çamuruna Nesne Daldırma ile Şekillendirme. idil, 2019, cilt / volume 8, sayı / issue 54, s.277.
  • Traverso, Enzo. (2020). Geçmişi Kullanma Kılavuzu, Tarih, Bellek, Politika. (Işık Ergüden, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Türkçe Sözlük (1974). Türk Dil Kurumu Yayınları, Sayı: 403, Ankara: Bilgi Basımevi.
  • Tüfekci Ardıç, Işıl. (2019). Sanatta Kendilik ve Kişisel Tarihin Anlatımı Kapsamında Öznel Uygulamalar. (Sanatta Yeterlik Sanat Çalışması Raporu) Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
  • Ünlü, Aslıhan. (2015). Biyografi ve Biyografik Dram. Ankara: NotaBene Yayınları.
  • Winnicott, D.W. (2019). Oyun ve Gerçeklik. (Tuncay Birkan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
  • Azeri, Nazan. Erişim: 14.09.2021. http://www.nazanazeri.com.tr/tum-calismalar. aspx?t=m&id=17&lang=0
  • Azeri, Nazan. (1993). Asamblajlar. http://www.nazanazeri.com.tr/tum-calismalar.aspx?t=- g&id=34&lang=0 Erişim: 01.08.2021.
  • Buren, Daniel. (2014). Çocuk Oyunu Gibi / Like Child’s Play. https://nararoesler.art/en/ radar/540/ Erişim: 16.07.2021.
  • Kelley, Mike. (1987). Bugüne Kadar Alınmış En Uzun Sevgi Saatleri / More Love Hours Than Can Ever Be Repaid and The Wages of Sin. Erişim: 22.04.2021, https://nararoesler.art/en/ radar/540/
  • Leof,Natasha(1995).https://www.mariangoodman.com/usr/documents/press/download_ url/100/journal-of-contemporary-arts-1995-.pdf Erişim: 22.04.2021
  • Leppälä, Anni. (2014). Küçük Orman / Small Forest. https://www.annileppala.fi/# Erişim: 17.05.2021.
  • Picasso, Pablo. (1969), Ressam ve Çocuk / Le Peintre et l’Enfant. https://www.bbc.com/ culture/article/20160315-how-childhood-came-to-fascinate-artists Erişim: 28.06.2021.
  • Picasso, Pablo. (1950-1954). İp Atlayan Küçük Kız / Little Girl Jumping Rope. https://www. moma.org/audio/playlist/18/401 Erişim: 28.06.2021.
  • Picasso, Pablo (1937). Oyuncak Kayıkla Kızlar / On the Beach. https://calsfieldnotes.wordpress.com/2017/12/02/on-the-beach-pablo-picasso/ Erişim: 28.06.2021.
  • Umland, Anne. (2015). Picasso Sculpture. https://www.moma.org/audio/playlist/18/401 Erişim: 12.07.2021.
APA ÖZDEN S, ÇAKIR ÖZGÜNDOĞDU A (2021). ÇOCUKLUK KAVRAMI ODAĞINDA SANATTA ÖZNEL YAKLAŞIMLAR. , 585 - 604.
Chicago ÖZDEN Seda Özcan,ÇAKIR ÖZGÜNDOĞDU ADİLE FEYZA ÇOCUKLUK KAVRAMI ODAĞINDA SANATTA ÖZNEL YAKLAŞIMLAR. (2021): 585 - 604.
MLA ÖZDEN Seda Özcan,ÇAKIR ÖZGÜNDOĞDU ADİLE FEYZA ÇOCUKLUK KAVRAMI ODAĞINDA SANATTA ÖZNEL YAKLAŞIMLAR. , 2021, ss.585 - 604.
AMA ÖZDEN S,ÇAKIR ÖZGÜNDOĞDU A ÇOCUKLUK KAVRAMI ODAĞINDA SANATTA ÖZNEL YAKLAŞIMLAR. . 2021; 585 - 604.
Vancouver ÖZDEN S,ÇAKIR ÖZGÜNDOĞDU A ÇOCUKLUK KAVRAMI ODAĞINDA SANATTA ÖZNEL YAKLAŞIMLAR. . 2021; 585 - 604.
IEEE ÖZDEN S,ÇAKIR ÖZGÜNDOĞDU A "ÇOCUKLUK KAVRAMI ODAĞINDA SANATTA ÖZNEL YAKLAŞIMLAR." , ss.585 - 604, 2021.
ISNAD ÖZDEN, Seda Özcan - ÇAKIR ÖZGÜNDOĞDU, ADİLE FEYZA. "ÇOCUKLUK KAVRAMI ODAĞINDA SANATTA ÖZNEL YAKLAŞIMLAR". (2021), 585-604.
APA ÖZDEN S, ÇAKIR ÖZGÜNDOĞDU A (2021). ÇOCUKLUK KAVRAMI ODAĞINDA SANATTA ÖZNEL YAKLAŞIMLAR. Sanat Yazıları, 0(45), 585 - 604.
Chicago ÖZDEN Seda Özcan,ÇAKIR ÖZGÜNDOĞDU ADİLE FEYZA ÇOCUKLUK KAVRAMI ODAĞINDA SANATTA ÖZNEL YAKLAŞIMLAR. Sanat Yazıları 0, no.45 (2021): 585 - 604.
MLA ÖZDEN Seda Özcan,ÇAKIR ÖZGÜNDOĞDU ADİLE FEYZA ÇOCUKLUK KAVRAMI ODAĞINDA SANATTA ÖZNEL YAKLAŞIMLAR. Sanat Yazıları, vol.0, no.45, 2021, ss.585 - 604.
AMA ÖZDEN S,ÇAKIR ÖZGÜNDOĞDU A ÇOCUKLUK KAVRAMI ODAĞINDA SANATTA ÖZNEL YAKLAŞIMLAR. Sanat Yazıları. 2021; 0(45): 585 - 604.
Vancouver ÖZDEN S,ÇAKIR ÖZGÜNDOĞDU A ÇOCUKLUK KAVRAMI ODAĞINDA SANATTA ÖZNEL YAKLAŞIMLAR. Sanat Yazıları. 2021; 0(45): 585 - 604.
IEEE ÖZDEN S,ÇAKIR ÖZGÜNDOĞDU A "ÇOCUKLUK KAVRAMI ODAĞINDA SANATTA ÖZNEL YAKLAŞIMLAR." Sanat Yazıları, 0, ss.585 - 604, 2021.
ISNAD ÖZDEN, Seda Özcan - ÇAKIR ÖZGÜNDOĞDU, ADİLE FEYZA. "ÇOCUKLUK KAVRAMI ODAĞINDA SANATTA ÖZNEL YAKLAŞIMLAR". Sanat Yazıları 45 (2021), 585-604.