Yıl: 2005 Cilt: 48 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 27 - 39 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Acıgöl-Isparta Yöresi (GB Türkiye) tersiyer istifinin kil mineralojisi,köken ve kaynak bölge açısından yorumlanması

Öz:
Çalışma alanı, Türkiye'nin güneybatısında Acıgöl - Isparta arasında yer almaktadır. İnceleme alanının temel kayaçlarını Triyas-Jura yaşlı beyaz renkli kristalize kireçtaşları ve Kretase yaşlı tabakalı kireçtaşları oluştururken, temelin üzerine Alt Tersiyer yaşlı türbiditik kumtaşları marn ve kiltaşı yer almıştır. Bu Tersiyer serilerinin üzerinde Miyosen yaşlı konglomera, kumlu marn ve kiltaşı ile Pliyosen yaşlı marn, konglomera ve tüflerden oluşan göl çökelleri yer almaktadır. En üstde ise Geç Pliyosen-Kuvaterner yaşlı karasal kırmızı seriler bulunur. Üst Kretase-Tersiyer yaşlı kayaçlardan ölçülü stratigrafîk kesitler boyunca örneklemeler yapılmıştır. Derlenen numunelerin tüm kayaç ve kil fraksiyonunun mineralojisinin belirlenmesi yanında kimyasal analizler de yapılarak bölgedeki kil minerallerinin kökenini tespit etmek ve kaynak bölgeyi saptamak bu çalışmanın amacıdır. Tüm kayaç analizlerinde kalsit, kil, kuvars, feldispat ve dolomit mineralleri belirlenirken kil fraksiyonunda simektit ana kil minerali, illit minerali ise ikinci derecede önemli mineraldir. Gölün doğu kısmında Paleosen-Erken Eosen yaşlı birimler ile, Orta, ve Geç Eosen yaşlı birimlerde simektit hakim mineral olarak saptanırken, illit ve klorit ikinci derecede önemli minerallerdir. Az miktarda kaolinit ve talk da bulunan diğer minerallerdendir. Gölün batı kısmında ise, Paleosen-Eosen-Miyosen serilerde illit hakim mineral olarak görülmektedir. Pliyosen birimlerde simektit minerali hakimdir. Kil fraksiyonun kimyasal analiz sonuçlarına göre, kırıntılı birimlere bağlı örneklere ait kil fraksiyonu Al2O3 bakımından, kimyasal çökelim birimlerindeki kil fraksiyonları ise MgO bakımından zengindir. Aynca bazı örneklerde serpantin mineralinin de bulunması depolanma havzasının iki farklı kaynakdan beslendiğini göstermektedir. Çalışma alanı içinde illit ve kloritler çevredeki metamorfik kayaçlardan taşınan detritik minerallerdir, serpantin minerallerinin, ultrabazik kayaçlardan kaynaklandığı, kil fraksiyonunda kırıntılı birimlere bağlı simektitlerin ise farklı kaynaklardan türeyen detritik malzemenin transformasyonu ile oluştuğu düşünülmektedir.
Anahtar Kelime:

Konular: Mühendislik, Jeoloji Jeoloji

Clay mineralogy of the lower teriary sequence in the Acıgöl-Isparta region (SW Turkey) origin and provenance

Öz:
The study area covers the Acıgöl - Isparta towns located at southwest of Turkey. In the study area, basement rocks consist of Triassic-Jurassic white crystalline limestone and Cretaceous aged layered limestones. Above the basement, Lower Tertiary aged series, composed of turbidity sandstone, marl and claystone were existed. Above this Tertiary series, Miocene aged conglomerate, sandy marl and claystone with Pliocene lacustrine sediments (marl, conglomerate and tuffs) take place, and at the top, there are Upper Pliocene-Quaternary aged continental red units. Stratigraphic sections were taken from Upper Cretaceous-Tertiary rocks and samples were collected. The purpose of this study is to determine whole rock analysis and clay fraction mineralogy and chemical analysis were made for origin of the clay minerals and to find the source rocks and provenance. Based on whole rock analysis, calcite, clay, quartz, mica, feldspar and dolomite are determined. Smectite was dominant clay mineral, illite is the second important mineral in clay fraction. At the east part of the Burdur lake, in Paleosen-Lower Eocene aged units and Middle and Upper Eocene aged units smectite is the dominant mineral, illite and chlorite are the second important minerals. Kaolinite and talc minerals were the other minerals found as minor amounts. At the west part of the lake illite is the important mineral in Pelocene-Eocene and Miocene series. Smectite is the dominant mineral in Pliocene series. Based on the chemical analysis results of clay fractions Al2O3 is an important oxide in the samples which were taken from clastic units, however, MgO is important in some clay fractions belonging to the chemical units. However, serpantine mineral was found also in some samples and this mineralogic composition indicates that sedimentation basin were fed by two different source area. In the study area illite and chlorites are the detritic minerals which were transported from the metamorphic rocks located around the study area. Serpantine minerals transported from the ultramafic rocks. Smectites, which belongs to the clastic units, can occur as a result of the transformation product of the clastic materials which were derived from different sources.
Anahtar Kelime:

Konular: Mühendislik, Jeoloji Jeoloji
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Asar, K., 1954. Burdur-Keçiborlu-Donbay ovası hidrojeoloji etüt raporu. MTA Derleme No: 2720, Ankara, (yayınlanmamış).
  • A.S.T.M. 1972. Inorganic index to the powder diffraction file, Joint Committee on Powder Diffraction Standarts. Pennsylvania, 1432 s.
  • Balcı, V., 2005. Burdur-Isparta yörelerindeki Tersiyer yaşlı çökellerin petrolojik incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 91 s.
  • Bayhan, E., 1988. Burdur civarı Alt Tersiyer kırıntılı istifinin petrolojik incelenmesi. MTA Derg., Ankara, 109,107-119.
  • Bayhan, E., 1992. Burdur civarı Üst Kretase-Tersiyer yaşlı simektitlerin dağılımı ve özellikleri. MTA Derg.,Ankara, 114,111-118.
  • Bayhan, E., ve Yalçın H., 1990. Burdur gölü çevresindeki Üst Kretase-Tersiyer yaşlı sedimanter istifin tüm kayaç ve kil mineralojisi. MTA Derg., Ankara, 111,73-87.
  • Blumenthal, M., 1963.1/500 000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası, Konya paftası ve izahnamesi, MTA yayını, Ankara.
  • Brown G. 1961. The x-ray identification and crystal structures of clay minerals. Jarrold and Sons Ltd., Norwich, 544 s.
  • Chamley H. 1989. Clay sedimentology. Springer-Verlag, Berlin, 623 s.
  • Erol, O.; Şenel, S. Ve Kış, M., 1986. Burdur Pleyistosen fluviyal gölü kıyı depolarının C-14 yaş sulandırılmasının ilk sonuçları. TÜBİTAK Arkeometri Ünitesi Bilimsel Toplantısı, İstanbul, 81-88.
  • Gündoğdu, N., 1982. Neojen yaşlı sedimanter basenin jeolojik-mineralojik ve jeokimyasal incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü., Ankara, Doktora tezi, 386 s.
  • Kazancı, N.; Özkan, H.; Alkan, A. Ve Erol, O., 1986. Burdur havzası Pleyistosen deltayik kuvars kumlarının yüzey özellikleri, elektron mikroskop uygulaması. Doğa, 10/3,255-266.
  • Kazancı, N. ve Erol, O., 1987. Sedimentary characteristics of a Pleistocene fan delta complex from Burdur basin. Turkey, Z. Geomorph.,N.F., 31/3,261-275.
  • Millot G. 1970. Geology Of Clays. Springer-Verlag,Paris, 429 s.
  • Moore, D. M., and Reynolds Jr, R. C., 1997. X-Ray r Diffraction and the Identification and Analysis of Clay Minerals. Oxford University Press, New York, 378 s.
  • Özgüner, A.M., 1980. Burdur gölü civarı yeni kükürt zuhurları prospeksiyon ve etütleri ön raporu. MTA Derleme No: 6776, Ankara, (yayınlanmamış).
  • Pamir, A. R., 1964. 1/500 000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası, Denizli paftası ve izahnamesi, MTA yayını, Ankara.
  • Parejas, E., 1942. Sandıklı, Burdur, Dinar, Isparta ve Eğridir bölgesinde yapılan jeolojik löveler hakkında rapor. MTA Derleme No: 7131, Ankara, (yayınlanmamış).
  • Poisson, A., 1977. Recherches geologiques dans les Taurides occidentales (Turquie). These d'Etat, Univ. Paris-Sud, Orsay.
  • Tucker, M.E., 1992. Sedimentary Petrology. Blackwell,Oxford, 260 s.
  • Tunoğlu, C., and Bayhan, E., 1996. Burdur Havzası Pliyosen istifinin mikropaleontolojik (Ostracoda) incelenmesi ve ortamsal yorumu. MTA Derg.,Ankara, 118,9-16.
  • Weaver.C.E., and Pollard L. D., 1973. The chemistry of clay minerals. Elsevier Scientific Publishing Company, New York, 213s.
  • Wilson M.J. 1987. A Handbook of determinative Methods in Clay Mineralogy. Blackie, London, 308 s.
  • Yalçınkaya, S.; Ergin, A.; Afşar, Ö.P.; Dalkılıç, H.; Taner, K.; Aksoy, Ö.; Dağer, Z. ve Serdaroğlu, M., 1986. Batı Toroslar'ın jeolojisi. MTA Derleme No:7898, Ankara, (yayınlanmamış).
APA BAYHAN E, HASDİGEN S (2005). Acıgöl-Isparta Yöresi (GB Türkiye) tersiyer istifinin kil mineralojisi,köken ve kaynak bölge açısından yorumlanması. , 27 - 39.
Chicago BAYHAN Emel,HASDİGEN Sezgin Acıgöl-Isparta Yöresi (GB Türkiye) tersiyer istifinin kil mineralojisi,köken ve kaynak bölge açısından yorumlanması. (2005): 27 - 39.
MLA BAYHAN Emel,HASDİGEN Sezgin Acıgöl-Isparta Yöresi (GB Türkiye) tersiyer istifinin kil mineralojisi,köken ve kaynak bölge açısından yorumlanması. , 2005, ss.27 - 39.
AMA BAYHAN E,HASDİGEN S Acıgöl-Isparta Yöresi (GB Türkiye) tersiyer istifinin kil mineralojisi,köken ve kaynak bölge açısından yorumlanması. . 2005; 27 - 39.
Vancouver BAYHAN E,HASDİGEN S Acıgöl-Isparta Yöresi (GB Türkiye) tersiyer istifinin kil mineralojisi,köken ve kaynak bölge açısından yorumlanması. . 2005; 27 - 39.
IEEE BAYHAN E,HASDİGEN S "Acıgöl-Isparta Yöresi (GB Türkiye) tersiyer istifinin kil mineralojisi,köken ve kaynak bölge açısından yorumlanması." , ss.27 - 39, 2005.
ISNAD BAYHAN, Emel - HASDİGEN, Sezgin. "Acıgöl-Isparta Yöresi (GB Türkiye) tersiyer istifinin kil mineralojisi,köken ve kaynak bölge açısından yorumlanması". (2005), 27-39.
APA BAYHAN E, HASDİGEN S (2005). Acıgöl-Isparta Yöresi (GB Türkiye) tersiyer istifinin kil mineralojisi,köken ve kaynak bölge açısından yorumlanması. Türkiye Jeoloji Bülteni, 48(1), 27 - 39.
Chicago BAYHAN Emel,HASDİGEN Sezgin Acıgöl-Isparta Yöresi (GB Türkiye) tersiyer istifinin kil mineralojisi,köken ve kaynak bölge açısından yorumlanması. Türkiye Jeoloji Bülteni 48, no.1 (2005): 27 - 39.
MLA BAYHAN Emel,HASDİGEN Sezgin Acıgöl-Isparta Yöresi (GB Türkiye) tersiyer istifinin kil mineralojisi,köken ve kaynak bölge açısından yorumlanması. Türkiye Jeoloji Bülteni, vol.48, no.1, 2005, ss.27 - 39.
AMA BAYHAN E,HASDİGEN S Acıgöl-Isparta Yöresi (GB Türkiye) tersiyer istifinin kil mineralojisi,köken ve kaynak bölge açısından yorumlanması. Türkiye Jeoloji Bülteni. 2005; 48(1): 27 - 39.
Vancouver BAYHAN E,HASDİGEN S Acıgöl-Isparta Yöresi (GB Türkiye) tersiyer istifinin kil mineralojisi,köken ve kaynak bölge açısından yorumlanması. Türkiye Jeoloji Bülteni. 2005; 48(1): 27 - 39.
IEEE BAYHAN E,HASDİGEN S "Acıgöl-Isparta Yöresi (GB Türkiye) tersiyer istifinin kil mineralojisi,köken ve kaynak bölge açısından yorumlanması." Türkiye Jeoloji Bülteni, 48, ss.27 - 39, 2005.
ISNAD BAYHAN, Emel - HASDİGEN, Sezgin. "Acıgöl-Isparta Yöresi (GB Türkiye) tersiyer istifinin kil mineralojisi,köken ve kaynak bölge açısından yorumlanması". Türkiye Jeoloji Bülteni 48/1 (2005), 27-39.