TY  - JOUR
TI  - Kayaçların direkt çekme dayanımlarının indirekt çekme dayanımlarından elde edilmesi için alternatif bir yaklaşım
AB  - Son yıllarda yapılan çalışmalar, kayaçların çekme dayanımlarının,üretim yöntemi ve kazı ekipmanı seçimi, patlatma geometrisinintasarımı, şev stabilitesi ve yeraltı açıklıklarının boyutlandırılması gibikonularda tasarım parametresi olarak etkin bir şekildekullanılabileceğini göstermiştir. Kaya malzemelerinin çekmedayanımının belirlenmesine yönelik farklı deney yöntemlerikullanılmaktadır. Bu yöntemler, doğrudan ve dolaylı yöntemler olmaküzere iki farklı şekilde uygulanmaktadır. Farklı araştırmacılartarafından raporlanan deney sonuçları doğrudan ve dolaylı çekmedayanımı değerleri arasında ve hatta dolaylı yöntemlerle elde edilençekme dayanımı değerlerinin kendi aralarında oldukça farklılıkolduğunu göstermektedir. Bu çalışmada doğrudan ve yaygın kullanılandolaylı yöntemlerden Brezilya testi, 3 ve 4 nokta eğilme deneyleriyapılarak, dolaylı yöntemlerden direkt çekme dayanımını tahminedecek deneysel katsayılar elde edilmiştir. Ayrıca bu farklılığın nedeniniaçıklamak için geometrik bir yaklaşım da önerilmiştir. Bu yaklaşımagöre; çekme hasarının oluşması için, numunenin belli bir bölgede aldığımaksimum değerin değil, numunenin çekme gerilmesine maruz kalanhacmindeki ortalama gerilme değerinin etkili olduğu benimsenmiştir.Farklı deney yöntemlerinde farklı boyutlarda numunelerkullanıldığından numunedeki ortalama gerilme, birim hacim başınadüşen gerilme şeklinde ifade edilmiş ve her bir dolaylı yöntemdekiortalama gerilmeyi kolayca hesaplayabilmek için; numunedeki gerilmedağılımını temsil eden ve “karakteristik birim hacim” diye adlandırılangeometrik şekil belirlenmiştir. Bu geometrik şeklin hacmi o deneyyöntemi için teorik katsayı olarak önerilmiştir. Karbonat ve mağmatikkökenli kayaçlar için sırasıyla deneysel katsayılar; Brezilya testi için0.47/0.55, 3 nokta eğilme deneyi (3NED) için 0.29/0.37, 4 nokta eğilme(4NED) deneyi için 0.37/0.43, teorik katsayılar ise; Brezilya testi için0.5, 3NED deneyi için 0.33, 4NED deneyi için 0.39-0.42 olarakbulunmuştur. Elde edilen deneysel ve teorik katsayıların birbirleri ileuyumlu olduğu görülmüştür.
AU  - TÜFEKCİ, Kenan
AU  - Demirdag, Servet
AU  - EFE, Tamer
AU  - ALTINDAĞ, Raşit
AU  - ŞENGÜN, Nazmi
DO  - 10.5505/pajes.2021.98479
PY  - 2021
JO  - Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi
VL  - 27
IS  - 6
SN  - 2147-5881
SP  - 756
EP  - 765
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/488696
ER  -