Üçüncü El Sigara Dumanına Yönelik İnançlar Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

KİTİŞ, YETER; Odacı, Nurbanu

doi:10.31125/hunhemsire.1050335

Üçüncü El Sigara Dumanına Yönelik İnançlar Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Nurbanu ODACI, (Gazi Üniversitesi, Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi, Covid-19 Yoğun Bakım Ünitesi, Ankara, Türkiye)

Yeter KİTİŞ (Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi

12 2

Yıl: 2021 Cilt: 8 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 269 - 276 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.31125/hunhemsire.1050335 İndeks Tarihi: 22-02-2022

Üçüncü El Sigara Dumanına Yönelik İnançlar Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Öz:

Amaç: Bu çalışmada, Üçüncü El Sigara Dumanına Yönelik İnançlar (Beliefs About ThirdHand Smoke (BATHS)© scale) ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması amaçlanmıştır.Gereç ve Yöntem: Çalışma metodolojik tipte yürütülmüştür. Orijinali İngilizce olan ölçeğin Türkçe formu; grup çevirisi, geri çevirisinin yapılması, uzman görüşlerinin alınması ve pilot uygulama adımlarıyla oluşturulmuştur. Form ölçek geçerlik ve güvenirliğini sınamak üzere Mayıs-Haziran 2019 tarihlerinde 514 gönüllü yetişkine uygulanmıştır. Verilerin faktör analizi için yeterliğini test etmek için Kaiser-Meyer-Olkin testi yapılmış, ölçeğin yapı geçerliği açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi yöntemleri ile değerlendirilmiştir. Ölçeğin güvenirliğini değerlendirmek için madde toplam korelasyonları, Cronbach Alpha iç tutarlık katsayısı, test tekrar test korelasyon katsayısı kullanılmıştır.Bulgular: Araştırmaya katılanların yaş ortalaması 35.6±11.3 yıl ve çoğunun kadındır (63.8%). Kaiser-Meyer-Olkin sonucu, örnek hacminin faktör analizi için yeterli bulunmuştur (0.80; p<0.01). Ölçek maddeleri iki alt boyutta toplanmıştır. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda faktör yüklerinin 0.52 ile 0.87 arasında değiştiği görülmüştür. Doğrulayıcı faktör analizinde faktör yüklerinin 0.60 ile 0.93 arasında değiştiği belirlenmiştir. Ölçeğin Cronbach alfa değeri0.83 bulunmuştur. Test-tekrar test korelasyon katsayısı önemli saptanmıştır (r=0.82; p<0.001). Madde toplam korelasyon katsayıları 0.46-0.61 aralığındadır.Sonuç: Yapılan analizler sonucunda Üçüncü El Sigara Dumanına Yönelik İnançlar Ölçeği’nin Türk toplumunda 18 yaş üstü bireylerde kullanım için geçerli ve güvenilir bir araç olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. World Health Organization. Tobacco [Internet]. 2019 [Erişim Tarihi 12.03.2020]. Erişim Adresi: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/tobacco
2. American Cancer Society and Vital Strategies. The Tobacco Atlas [Internet]. 2015 [Erişim Tarihi 24.02.2020]. Erişim Adresi: https://tobaccoatlas.org/topic/prevalence/
3. American Cancer Society. Health Risks of Secondhand Smoke [Internet]. 2015 [Erişim Tarihi 12.03.2020]. Erişim Adresi: https://www.cancer.org/cancer/cancer-causes/tobacco-and-cancer/secondhand-smoke.html
4. National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion (US) Office on Smoking and Health. The Health Consequences of Smoking—50 Years of Progress: A Report of the Surgeon General. Atlanta (GA): Centers for Disease Control and Prevention (US); 2014. PMID: 24455788.
5. Drehmer JE, Walters BH, Nabi-Burza E, Winickoff JP. Guidance for the clinical management of thirdhand smoke exposure in the child health care setting. JCOM. 2017;24(12):551-59.
6. Winickoff JP, Friebely J, Tanski SE, Sherroda C, Matt GE, Hovell, MF, et al. Beliefs about the health effects of “thirdhand” smoke and home smoking bans. Pediatrics. 2009;123(1):74-9.
7. Becquemin MH, Bertholon JF, Bentaveb M, Attouj M, Ledur D, Roy F, et al. Third-hand smoking: Indoor measurements of concentration and sizes of cigarette smoke particles after resuspension. Tob Control. 2010;19(4):347-48.
8. Matt GE, Quintana PJE, Zakarian JM, Fortmann AL, Chatfield DA, Hoh E, et al. When smokers move out and non-smokers move in: Residential thirdhand smoke pollution and exposure. Tob Control. 2011;20(1):1-8.
9. Sleiman M, Gundela L, Pankowb F, Jacob P, Singera BC, Destaillatsa H. Formation of carcinogens indoors by surface-mediated reactions of nicotine with nitrous acid, leading to potential thirdhand smoke hazards. Proc Natl Acad of Sci U S A. 2010;107(15):6576-81.
10. Karim ZA, Alshbool FZ, Vemana HP, Adhami N, Dhall, S, Espinosa EVP, et al. Third-hand smoke: Impact on hemostasis and thrombogenesis. J Cardiovasc Pharmacol. 2015;66(2):177-82.
11. Yu M, Mukai K, Tsai M, Galli SJ. Thirdhand smoke component can exacerbate a mouse asthma model through mast cells. J Allergy Clin İmmunol Pract. 2018;142(5):1618-27.
12. Hang B, Wang Y, Huang Y, Wang P, Langley SA, Bi L, et al. Short-term early exposure to thirdhand cigarette smoke increases lung cancer incidence in mice. Clin Sci. 2018;132(4):475-88.
13. Hang B, Sarker AH, Havel C, Saha S, Hazra TK, Schick S, et al. Thirdhand smoke causes DNA damage in human cells. Mutagenesis. 2013;28(4):381-91.
14. MacCallum RC, Widaman KF, Preacher KJ, Hong S. Sample size in factor analysis: The role of model error. Multivariate Behav Res. 2001;36(4):611-37.
15. Osborne J, Costello AB. Best practises in exploratory factor analysis: four recommendations for getting the most from your analysis. Practical Assessment, Research & Evaluation. 2005;10(7):1-9.
16. Haardörfer R, Berg CJ, Escoffery C, Bundy LT, Hovell M, Kegler MC. Development of a scale assessing Beliefs About ThirdHand Smoke (BATHS). Tob Induc Dis. 2017;15(4):1-8.
17. Drehmer JE, Ossip DJ, Nabi-Burza E, Rigotti NA, Hipple B, Woo H, et al. Thirdhand smoke beliefs of parents. Pediatrics. 2014;133(4):850-56.
18. Yong AG, Pearce S. A beginner’s guide to factor analysis: Focusing on exploratory factor analysis. Tutor Quant Methods Psychol. 2013;9(2):79-94.
19. Izquierdo Alfaro I, Olea Díaz J, Abad García FJ. Exploratory factor analysis in validation studies: Uses and recommendations. Psicothema. 2014;26(3):395-400.
20. Yeşilyurt S, Çapraz C. Ölçek geliştirme çalışmalarında kullanılan kapsam geçerliği için bir yol haritası. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2018;20(1):251-64.
21. Worthington RL, Whittaker TA. Scale development research: A content analysis and recommendations for best practices. The Counseling Psychologist. 2006;34(6):806-38.
22. Büyüköztürk Ş. Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi. 2002;32(32):470-83.
23. Henson RK, Reborts JK. Use of exploratory factor analysis in published research: Common errors and some comment on improved practice. Educ Psychol Meas. 2006;66(3):393-416.
24. Yaşlıoğlu MM. Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi
Dergisi. 2017;46(0):74-85.
25. Raubenheimer J. An item selection procedure to maximize scale reliability and validity. SA Journal of Industrial Psychology. 2004;30(4):59-64.
26. Ercan İ, Kan İ. Ölçeklerde güvenirlik ve geçerlik. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2004;30(3):211-216.
27. Sümer N. Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları. 2000;3(6):49-74.
28. Cole DA. Utility of confirmatory factor analysis in test validation research. J Consult Clin Psychol. 1987;55(4):584-94.
29. Maiyaki AA. Statistics for social science: Structural equation modeling approach. Elixir Soc Sci. 2012;49(2012):9930-34.
30. Schumacker RE, Lomax RG. A beginner's guide to structural equation modeling. Third Edition. Newyork: Routledge; 2010. 31. Şimşek ÖF. Yapısal eşitlik modellemesine giriş, temel ilkeler ve lisrel uygulamaları. Ankara: Ekinoks Yayınları; 2007.
32. Taber KS. The use of Cronbach’s Alpha when developing and reporting research instruments in science education. Research in Science Education. 2018;48(6):1273-96.
33. Panayides P. Coefficient alpha: Interpret with caution. Eur J Psychol. 2013;9(4):687-96.

APA	Odacı N, KİTİŞ Y (2021). Üçüncü El Sigara Dumanına Yönelik İnançlar Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. , 269 - 276. 10.31125/hunhemsire.1050335
Chicago	Odacı Nurbanu,KİTİŞ YETER Üçüncü El Sigara Dumanına Yönelik İnançlar Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. (2021): 269 - 276. 10.31125/hunhemsire.1050335
MLA	Odacı Nurbanu,KİTİŞ YETER Üçüncü El Sigara Dumanına Yönelik İnançlar Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. , 2021, ss.269 - 276. 10.31125/hunhemsire.1050335
AMA	Odacı N,KİTİŞ Y Üçüncü El Sigara Dumanına Yönelik İnançlar Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. . 2021; 269 - 276. 10.31125/hunhemsire.1050335
Vancouver	Odacı N,KİTİŞ Y Üçüncü El Sigara Dumanına Yönelik İnançlar Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. . 2021; 269 - 276. 10.31125/hunhemsire.1050335
IEEE	Odacı N,KİTİŞ Y "Üçüncü El Sigara Dumanına Yönelik İnançlar Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması." , ss.269 - 276, 2021. 10.31125/hunhemsire.1050335
ISNAD	Odacı, Nurbanu - KİTİŞ, YETER. "Üçüncü El Sigara Dumanına Yönelik İnançlar Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması". (2021), 269-276. https://doi.org/10.31125/hunhemsire.1050335

APA	Odacı N, KİTİŞ Y (2021). Üçüncü El Sigara Dumanına Yönelik İnançlar Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 8(3), 269 - 276. 10.31125/hunhemsire.1050335
Chicago	Odacı Nurbanu,KİTİŞ YETER Üçüncü El Sigara Dumanına Yönelik İnançlar Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 8, no.3 (2021): 269 - 276. 10.31125/hunhemsire.1050335
MLA	Odacı Nurbanu,KİTİŞ YETER Üçüncü El Sigara Dumanına Yönelik İnançlar Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, vol.8, no.3, 2021, ss.269 - 276. 10.31125/hunhemsire.1050335
AMA	Odacı N,KİTİŞ Y Üçüncü El Sigara Dumanına Yönelik İnançlar Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2021; 8(3): 269 - 276. 10.31125/hunhemsire.1050335
Vancouver	Odacı N,KİTİŞ Y Üçüncü El Sigara Dumanına Yönelik İnançlar Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2021; 8(3): 269 - 276. 10.31125/hunhemsire.1050335
IEEE	Odacı N,KİTİŞ Y "Üçüncü El Sigara Dumanına Yönelik İnançlar Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması." Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 8, ss.269 - 276, 2021. 10.31125/hunhemsire.1050335
ISNAD	Odacı, Nurbanu - KİTİŞ, YETER. "Üçüncü El Sigara Dumanına Yönelik İnançlar Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması". Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 8/3 (2021), 269-276. https://doi.org/10.31125/hunhemsire.1050335