SEHER ABDAL’IN MANZUM BİR VELAYETNAMESİ: VELÂYETNÂME-İ ALÎ KERREMA’LLÂHU VECHEHÛ PÜR-SÛHTEN-İ CEBRÂÎL ALEYHİ’S-SELÂM

Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 100 Sayfa Aralığı: 375 - 395 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.34189/hbv.100.017 İndeks Tarihi: 22-03-2022

SEHER ABDAL’IN MANZUM BİR VELAYETNAMESİ: VELÂYETNÂME-İ ALÎ KERREMA’LLÂHU VECHEHÛ PÜR-SÛHTEN-İ CEBRÂÎL ALEYHİ’S-SELÂM

Öz:
Cönk ve mecmualarda yer alan sınırlı sayıda şiirleri ile tanınan Seher Abdal, 15. yüzyılın ikinci yarısı ile 16. yüzyılın ilk yarısında yaşamış, telif ve tercüme eserleri olan bir şairdir. Bu çalışma Seher Abdal’ın hayatı ve eserlerine dair yeni bilgileri ve Velâyet-nâme-i Alî Kerrema’llâhu Vechehû Pür-Sûhten-i Cebrâîl Aleyhi’s-selâm isimli manzum velayetnamesini konu edinmekte, kaynaklarda birbirini tekrar eden bilgilere ilave olmak üzere yaşadığı yüzyıl, kullandığı mahlaslar ve dünya görüşü hakkında somut bilgiler içermektedir. Velâyet-nâme, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Bölümünde bulunan 47 beyitlik bir eserdir ve kaside nazım şekli ile yazılmıştır. Makalede neşredilen bu Velâyet-nâme Seher Abdal’ın meşrebini ve dünya görüşünü ortaya koyması açısından önem taşımaktadır. Dolaşımdaki şiirlerinde olduğu gibi bu manzumede de ehl-i beyt sevgisi ve 12 imam hürmetini konu edinmektedir. Velâyet-nâme, Hz. Ali’yi methetmek ve ona hürmette kusur etmemek gerektiği, kusur edenlerin nasıl bir cezaya uğrayacağını tahkiyeli bir şekilde anlatmaktadır. Şairin tasavvuf kültürüne, Arapça ve Farsçaya olan yatkınlığını göstermesi, Seher Abdal’ın eserlerinin içeriği ve üslubu hakkındaki tespitlerimizi somut olarak ortaya koyması açısından Velâyet-nâme önem arz etmektedir.
Anahtar Kelime:

A Poetic Velāyetnāme of Seher Abdal: Velâyet-Nâme-i Alî Kerrema’llâhu Vechehû Pür-Sûhten-i Cebrâîl Aleyhi’s-Selâm

Öz:
Known for his limited number of poems in cönk and magazines (mecmua), Seher Abdal is a poet who lived in the second half of the 15th century and the first half of the 16th century, and has works of writing and translation. This study focuses on the new information about Seher Abdal’s life and works, as well as his poem called Velâyet-nâme-i Ali Kerrema’llâhu Vechehû Pür-Sûhten-i Cebrâîl Aleyhi’s-salam. In addition to the repetitive information in the sources, it contains concrete information about the century in which he lived, his pseudonyms and his worldview. It is a work of 47 couplets located in the Turkish Manuscripts Department of the İstanbul University Nadir Eserler Library, and it is written in kaside (qaṣīde) form. This Velāyetnāme published in the article is important in terms of revealing the world of belief and worldview of Seher Abdal. Like his poems in circulation, this poem deals with the love of Ahl al-Bayt (the people of the Prophet’s house) and the respect of 12 Imams. It narrates that it is necessary to praise Hazrat Ali and show respect to him, and what kind of punishment those who make mistakes will be punished. It is important in terms of showing the poet’s predisposition to ṣūfī culture, Arabic and Persian, and concretely revealing our determinations about the content and style of Seher Abdal’s works.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • [Bayrı], Mehmet Halit. (1929). “Seher Aptal”. Hayat Mecmuası 114, 183-184.
  • Cebecioğlu, Ethem. (2004). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. İstanbul: Ağaç Yayınları.
  • Cunbur, Müjgân. (2011). Osmânlı Dönemi Türk Kadın Şâirleri. Ankara: TÜRKKAD Yayınları.
  • Çelik, Aysun. (2020). “Gülün Bülbül Olduğudur: Osmanlı’nın Kadın Şairleri Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi”. Journal of Humanities and Tourism Research 10 (1), 182-212.
  • Çınar, Sevilay. (2021). “Alevi-Bektaşi Kültür Ortamında Müziği Temsil Eden Kadınlar”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi 96, 185-199.
  • Derviş Seher. Saadetname. İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi Türkçe Yazmalar, NEKTY 03695.
  • Derviş Seher. Kitâb-ı Şerh-i Tercîʿ-i Evhadü’d-Din-i Kirmânî Kaddesallâhu Sırrahu. Yapı Kredi Araştırma Kütüphanesi Nadir ve Yazma Eserler Bölümü, Y 0168-1, 2b-55b.
  • Durbilmez, Bayram. (2002). “Türk Kültüründe Abdallar ve Abdal Mahlaslı Halk Şairleri”, Yol / Bilim, Kültür, Araştırma 18, 54-67.
  • Ergun, Sadeddin Nüzhet. (2017). Bektaşî Şairleri ve Nefesleri. Haz. A. Âsûde Soysal Doğan. İstanbul: Çolpan Yayınları.
  • Gölpınarlı, Abdülbâki. (1992). Alevî Bektaşî Nefesleri. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
  • Gölpınarlı, Abdülbâki. (1995). Vilâyet-nâme Manâkıb-ı Hünkâr Hacı Bektâş-ı Veli. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
  • İpekten, Halûk vd. (2017). Sehî Beg Heşt-Bihişt. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü. https://ekitap.ktb.gov. tr
  • Karamustafa, Ahmet T. (2008). Tanrının Kuraltanımaz Kulları: İslâm Dünyasında Derviş Toplulukları (1200-1550). Çev. Ruşen Sezer. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Kaya, Doğan. (2002). “Cönklerden Gün Işığına: Abdal Mahlaslı Halk Şairleri”. Halk Kültürümüzde Sivas’ın Yeri Sempozyumu, Ankara.
  • Kaya, Doğan. (2016). “Ali Rıza Öge’nin Bektaşî Şairleri Antolojisi’nde Yer Alan Şairler”. Alevilik Araştırmaları Dergisi 12, 211-297.
  • Keleş, Reyhan. (2020). “Alevi-Bektaşi Edebiyatının Kadın Şairleri ve Bazı Tartışmalar”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi 93, 111-142.
  • Kılavuz, A. Saim. (1989) “Ali er-Rızâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 2. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 436-438.
  • Koca, Turgut. (1990). Bektaşi Alevi Şairleri ve Nefesleri (13. Yüzyıldan 19. Yüzyıla Kadar). İstanbul: Maarif Kitaphanesi ve Matbaası.
  • Köprülü M. Fuad. (1989). “Abdal”. Edebiyat Araştırmaları II. İstanbul: Ötüken Yayınları, 395-398.
  • Köprülü M. Fuad. (2003). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Köprülü, Orhan F. (1988). “Abdal”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 1. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 61-62.
  • Kutlar, Fatma Sabiha. (2010) “Seher Abdal’ın Helvâ vü Nân’ı”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırmaları Dergisi 56, 261-293.
  • Ocak, Ahmet Yaşar. (1992). Osmanlı İmparatorluğu’nda Marjinal Sûfîlik: Kalenderîler (XIV-XVII. Yüzyıllar). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Ocak, Ahmet Yaşar. (1996). “Hacı Bektaş Vilâyetnâmesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 14. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 471-472.
  • Ocak, Ahmet Yaşar. (2010a). Osmanlı Sufiliğine Bakışlar. İstanbul: Timaş Yayınları.
  • Ocak, Ahmet Yaşar. (2010b). Kültür Tarihi Kaynağı Olarak Menâkıbnâmeler (Metodolojik Bir Yaklaşım). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Öge, Ali Rıza. (1946). Bektaşi Şairleri Antolojisi, İ.B.B Atatürk Kitaplığı. BEL. Yz. 0-0131.
  • Özağaç Mustafa. (2009). “Seher Abdal’ın “Saadet-nâme” İsimli Mesnevîsi (Metin-Muhteva-Tahlil)”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Özmen, İsmail. (1998). Alevi-Bektaşi Şiirleri Antolojisi. Cilt: II (16. Yüzyıl). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Pakalın, Mehmet Zeki. (1971). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. Cilt: III. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
  • Samancıgil, Kemal. (1946). Alevî Şairleri Antolojisi. İstanbul: Gün Basımevi.
  • Tosun, Necdet. (2009). “Sır”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 37. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 115-116.
  • Turan, Fatma Ahsen vd. (2014). Geçmişten Günümüze Sazda ve Sözde Usta Kadınlar. Ankara: Gazi Kitabevi.
APA Harmancı M (2021). SEHER ABDAL’IN MANZUM BİR VELAYETNAMESİ: VELÂYETNÂME-İ ALÎ KERREMA’LLÂHU VECHEHÛ PÜR-SÛHTEN-İ CEBRÂÎL ALEYHİ’S-SELÂM. , 375 - 395. 10.34189/hbv.100.017
Chicago Harmancı Meriç SEHER ABDAL’IN MANZUM BİR VELAYETNAMESİ: VELÂYETNÂME-İ ALÎ KERREMA’LLÂHU VECHEHÛ PÜR-SÛHTEN-İ CEBRÂÎL ALEYHİ’S-SELÂM. (2021): 375 - 395. 10.34189/hbv.100.017
MLA Harmancı Meriç SEHER ABDAL’IN MANZUM BİR VELAYETNAMESİ: VELÂYETNÂME-İ ALÎ KERREMA’LLÂHU VECHEHÛ PÜR-SÛHTEN-İ CEBRÂÎL ALEYHİ’S-SELÂM. , 2021, ss.375 - 395. 10.34189/hbv.100.017
AMA Harmancı M SEHER ABDAL’IN MANZUM BİR VELAYETNAMESİ: VELÂYETNÂME-İ ALÎ KERREMA’LLÂHU VECHEHÛ PÜR-SÛHTEN-İ CEBRÂÎL ALEYHİ’S-SELÂM. . 2021; 375 - 395. 10.34189/hbv.100.017
Vancouver Harmancı M SEHER ABDAL’IN MANZUM BİR VELAYETNAMESİ: VELÂYETNÂME-İ ALÎ KERREMA’LLÂHU VECHEHÛ PÜR-SÛHTEN-İ CEBRÂÎL ALEYHİ’S-SELÂM. . 2021; 375 - 395. 10.34189/hbv.100.017
IEEE Harmancı M "SEHER ABDAL’IN MANZUM BİR VELAYETNAMESİ: VELÂYETNÂME-İ ALÎ KERREMA’LLÂHU VECHEHÛ PÜR-SÛHTEN-İ CEBRÂÎL ALEYHİ’S-SELÂM." , ss.375 - 395, 2021. 10.34189/hbv.100.017
ISNAD Harmancı, Meriç. "SEHER ABDAL’IN MANZUM BİR VELAYETNAMESİ: VELÂYETNÂME-İ ALÎ KERREMA’LLÂHU VECHEHÛ PÜR-SÛHTEN-İ CEBRÂÎL ALEYHİ’S-SELÂM". (2021), 375-395. https://doi.org/10.34189/hbv.100.017
APA Harmancı M (2021). SEHER ABDAL’IN MANZUM BİR VELAYETNAMESİ: VELÂYETNÂME-İ ALÎ KERREMA’LLÂHU VECHEHÛ PÜR-SÛHTEN-İ CEBRÂÎL ALEYHİ’S-SELÂM. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 0(100), 375 - 395. 10.34189/hbv.100.017
Chicago Harmancı Meriç SEHER ABDAL’IN MANZUM BİR VELAYETNAMESİ: VELÂYETNÂME-İ ALÎ KERREMA’LLÂHU VECHEHÛ PÜR-SÛHTEN-İ CEBRÂÎL ALEYHİ’S-SELÂM. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 0, no.100 (2021): 375 - 395. 10.34189/hbv.100.017
MLA Harmancı Meriç SEHER ABDAL’IN MANZUM BİR VELAYETNAMESİ: VELÂYETNÂME-İ ALÎ KERREMA’LLÂHU VECHEHÛ PÜR-SÛHTEN-İ CEBRÂÎL ALEYHİ’S-SELÂM. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, vol.0, no.100, 2021, ss.375 - 395. 10.34189/hbv.100.017
AMA Harmancı M SEHER ABDAL’IN MANZUM BİR VELAYETNAMESİ: VELÂYETNÂME-İ ALÎ KERREMA’LLÂHU VECHEHÛ PÜR-SÛHTEN-İ CEBRÂÎL ALEYHİ’S-SELÂM. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi. 2021; 0(100): 375 - 395. 10.34189/hbv.100.017
Vancouver Harmancı M SEHER ABDAL’IN MANZUM BİR VELAYETNAMESİ: VELÂYETNÂME-İ ALÎ KERREMA’LLÂHU VECHEHÛ PÜR-SÛHTEN-İ CEBRÂÎL ALEYHİ’S-SELÂM. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi. 2021; 0(100): 375 - 395. 10.34189/hbv.100.017
IEEE Harmancı M "SEHER ABDAL’IN MANZUM BİR VELAYETNAMESİ: VELÂYETNÂME-İ ALÎ KERREMA’LLÂHU VECHEHÛ PÜR-SÛHTEN-İ CEBRÂÎL ALEYHİ’S-SELÂM." Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 0, ss.375 - 395, 2021. 10.34189/hbv.100.017
ISNAD Harmancı, Meriç. "SEHER ABDAL’IN MANZUM BİR VELAYETNAMESİ: VELÂYETNÂME-İ ALÎ KERREMA’LLÂHU VECHEHÛ PÜR-SÛHTEN-İ CEBRÂÎL ALEYHİ’S-SELÂM". Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 100 (2021), 375-395. https://doi.org/10.34189/hbv.100.017