Tek Parti Devrinde Cami ve Mescitlerin Satılması
Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 56 Sayfa Aralığı: 163 - 182 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.16971/vakiflar.958727 İndeks Tarihi: 29-07-2022
Tek Parti Devrinde Cami ve Mescitlerin Satılması
Öz: Erken Cumhuriyet Dönemi’nde çıkartılan kanun ve talimatnameler ile camiler kadro dâhili ve kadro harici olarak tasnif edilmiş; tasnif sonunda kadro haricine çıkarılanlar kapatılmış veya satılmıştır. Özellikle yeni düzenin/Cumhuriyetin inşa yılları olan 1930’larla birlikte hazırlanan tasnif talimatnameleri ile çok sayıda cami kadro haricine çıkarılıp kapatılmıştır. Kapatılan camilerin satışları 1927 senesinde sıklaşmış olmasına rağmen, hukuki açıdan satışların hangi kurallar çerçevesinde yapılacağı 1935 tarihinde çıkartılan kanunlar ile belirlenmiştir. Bu kanunların yürürlüğe girmesiyle birlikte Tek Parti iktidarı cami kapatma-satma uygulamalarının hukuki altyapısını tamamlamıştır.Bu çalışmanın konusu, tek parti döneminde gerçekleştirilen cami kapatma-satma uygulamaları, gerekçeleri, kimlere ve ne amaçla satıldığıdır. Temel problematik ise bu uygulamaların hangi amaca binaen yapıldığı ve iktidarın cami algısı çerçevesinde sergiledikleri siyasetlerin değerlendirilmesidir.
Anahtar Kelime: Sales of Mosques in the Single Party Period
Öz: With the laws and regulations issued in the Early Republican Period, mosques were classified as staffed and unstaffed. At the end of the classification process, those that were unstaffed were closed down and sold. Especially with the new regulations prepared in the 1930s for the establishment of the new order/Republic, more mosques were left unstaffed and closed down. Mosque sales became frequent in 1927, and the legal rules under which the sales would be made were determined by the laws enacted in 1935. With the enactment of these laws, the Single Party government completed the legal infrastructure of mosque closing-selling practices.The subject of this study is the practices of closing down and selling mosques during the single-party period, their reasons, to whom and for what purpose. The main problematic is the evaluation of the purpose of these practices and the politics of the government within the framework of perception ofmosques.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA) BCA, CHP K. BCA, DİB K. BCA, KDB K. BCA, MEB K. BCA, MGM K. BCA, TİGM K. BCA, BÖKM K. Başvekâlet İstatistik Genel Direktörlüğü, 1935 20 İlkteşrin Genel Nüfus Sayımı Türkiye Nüfusu, Ulus Basımevi, Ankara 1935.
- Düstur.
- Resmi Gazete. TBMM Zabıt Ceridesi/Tutanak Dergisi.
- Cumhuriyet Halk Partisi 15. Yıl Kitabı, Ankara 1938.
- Cumhuriyet Halk Partisi Yedinci Büyük Kurultay Tutanakları, Ankara 1948.
- Akgün, Mehmet (2005). Materyalizmin Türkiye’ye Girişi. Ankara: Elis Yayınları.
- Atay, Rıfat (2018). “Türkçe Ezan Uygulamasının Toplumsal Hafızada Yol Açtığı Travmalar Üzerine”. Mukaddime, (9/2), 49-65.
- Bozkurt, Nebi (2006). “Namazgâh”. TDV İslam Ansiklopedisi, (32), 357-360.
- Bulut, Mehmet (2019). “Camiler ve Cami Hizmetlilerinin Evkaf Umum Müdürlüğünce İdaresi (1931-1950)”. Diyanet İlmî Dergisi (C.55, S. 2), 435-466.
- Çelebi, Ahmed Zahid (2021). “Ayasofya Büyük Levhalarının Fotoğraf ve Gravürler Üzerinden Geçmişten Günümüze Durumu”. İslam Tetkikleri Dergisi, (11/1), 209-242.
- Gümüşoğlu, Firdevs (2005). Ülkü Dergisi ve Kemalist Toplum. İstanbul: Toplumsal D. Yay.
- Fatsa, Mehmet (2021). Kurumları ve Yapılarıyla Giresun Şehri. İstanbul: Arı Sanat Yay.
- İnönü, İsmet (2001). Defterler (1919-1973). C. I, haz. Ahmet Demirel. İstanbul: Yapı Kredi Yay.
- İşler, Ahmet (2018). “Demokrat Parti Döneminde Dinde Reform Tartışmaları: Müslüman Sesi Dergisi Örneği”. İçtimaiyat Sosyal Bilimler Dergisi, (2/2), 50-70.
- Kara, İsmail (2005). “İslamcı Söylemin Kaynakları ve Gerçeklik Değeri”. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce İslamcılık. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Karpat, Kemal (2010). Türk Demokrasi Tarihi. İstanbul: Timaş Yayınları.
- Koçak, Cemil (2011). Tek Parti Döneminde Muhalif Sesler. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Lewis, Bernard (1993). Modern Türkiye’nin Doğuşu. çev. Metin Kıratlı. Ankara: TTK. Yay.
- Özcan, Abdülkadir (1993). “Cami Dini ve Sosyo-Kültürel Tarihi”. TDV İslam Ansiklopedisi, (7), 46-56.
- Özteke, Fahri (2018). “II. Meşrutiyet’ten Demokrat Parti İktidarına Atıl Halde Bırakılmış Hayrat Kurumları Meselesi”. Akademik Araştırmalar Dergisi, (13/26), 245-264.
- Öztürk, Nazif (1995). Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Parlak, Deniz (2019). Türkiye’de Laikliğin Oluşum Sürecinde Camiler (1923-46). Doktora tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
- Sakal, Fahri (1999). Ağaoğlu Ahmed Bey. Ankara: TTK. Basımevi.
- Sakal, Fahri (2003). “Milli Mücadele ve Cumhuriyetin İlk Döneminde Propaganda ve Tanıtım Çalışmaları”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi (C. XIX, S. 55), 83-103.
- Sakal, Fahri (2007). “Şapka İnkılâbının Sosyal Ve Ekonomik Yönü Destekler ve Köstekler”. Turkish Studies International Periodical For the Languages and History of Turkish or Turkic Volume, (2/4), 1-11.
- Sakal, Fahri (2008). Çok Partili Döneme Geçişte Tek Parti’nin Muhalefet Anlayışı. Samsun: Etüt Yayınları. Tiryaki, Yavuz (2006). “Namazgâh”. TDV İslam Ansiklopedisi (32), 359-360.
- https://www.sabah.com.tr/gundem/2020/06/17/iste-tek-parti-donemi-chpsinin-camilerimize-verdigi-statu-ahir-ickili-restoran-depo?paging=3 (Erişim Tarihi: 01/08/2020).
- https://www.yeniakit.com.tr/haber/chp-camileri-misona-satmis-10501.html (Erişim Tarihi: 01/08/2020).
- https://www.trthaber.com/haber/turkiye/selimiye-camiinin-cinileri-rusyadan-getirilecek-531784.html (Erişim Tarihi: 27/06/2021).
- https://web.archive.org/web/20210602223314/https://kutuphane.tuik.gov.tr/pdf/0015557.pdf (Erişim Tarihi: 27/06/2021).
| APA | Ersin Y, Sakal F (2021). Tek Parti Devrinde Cami ve Mescitlerin Satılması. , 163 - 182. 10.16971/vakiflar.958727 |
| Chicago | Ersin Yasin,Sakal Fahri Tek Parti Devrinde Cami ve Mescitlerin Satılması. (2021): 163 - 182. 10.16971/vakiflar.958727 |
| MLA | Ersin Yasin,Sakal Fahri Tek Parti Devrinde Cami ve Mescitlerin Satılması. , 2021, ss.163 - 182. 10.16971/vakiflar.958727 |
| AMA | Ersin Y,Sakal F Tek Parti Devrinde Cami ve Mescitlerin Satılması. . 2021; 163 - 182. 10.16971/vakiflar.958727 |
| Vancouver | Ersin Y,Sakal F Tek Parti Devrinde Cami ve Mescitlerin Satılması. . 2021; 163 - 182. 10.16971/vakiflar.958727 |
| IEEE | Ersin Y,Sakal F "Tek Parti Devrinde Cami ve Mescitlerin Satılması." , ss.163 - 182, 2021. 10.16971/vakiflar.958727 |
| ISNAD | Ersin, Yasin - Sakal, Fahri. "Tek Parti Devrinde Cami ve Mescitlerin Satılması". (2021), 163-182. https://doi.org/10.16971/vakiflar.958727 |
| APA | Ersin Y, Sakal F (2021). Tek Parti Devrinde Cami ve Mescitlerin Satılması. Vakıflar Dergisi, 0(56), 163 - 182. 10.16971/vakiflar.958727 |
| Chicago | Ersin Yasin,Sakal Fahri Tek Parti Devrinde Cami ve Mescitlerin Satılması. Vakıflar Dergisi 0, no.56 (2021): 163 - 182. 10.16971/vakiflar.958727 |
| MLA | Ersin Yasin,Sakal Fahri Tek Parti Devrinde Cami ve Mescitlerin Satılması. Vakıflar Dergisi, vol.0, no.56, 2021, ss.163 - 182. 10.16971/vakiflar.958727 |
| AMA | Ersin Y,Sakal F Tek Parti Devrinde Cami ve Mescitlerin Satılması. Vakıflar Dergisi. 2021; 0(56): 163 - 182. 10.16971/vakiflar.958727 |
| Vancouver | Ersin Y,Sakal F Tek Parti Devrinde Cami ve Mescitlerin Satılması. Vakıflar Dergisi. 2021; 0(56): 163 - 182. 10.16971/vakiflar.958727 |
| IEEE | Ersin Y,Sakal F "Tek Parti Devrinde Cami ve Mescitlerin Satılması." Vakıflar Dergisi, 0, ss.163 - 182, 2021. 10.16971/vakiflar.958727 |
| ISNAD | Ersin, Yasin - Sakal, Fahri. "Tek Parti Devrinde Cami ve Mescitlerin Satılması". Vakıflar Dergisi 56 (2021), 163-182. https://doi.org/10.16971/vakiflar.958727 |
