SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ 2018 ÖĞRETİM PROGRAMINDAKİ DEĞERLERE İLİŞKİN HİYERARŞİLERİ, GEREKÇELERİ VE ÖNERİLERİ
Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 43 Sayfa Aralığı: 476 - 505 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.33418/ataunikkefd.907315 İndeks Tarihi: 29-07-2022
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ 2018 ÖĞRETİM PROGRAMINDAKİ DEĞERLERE İLİŞKİN HİYERARŞİLERİ, GEREKÇELERİ VE ÖNERİLERİ
Öz: Bu çalışmanın amacı, sosyal bilgiler öğretmen adaylarının 2018 yılında yayımlanan Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda yer alan değerlere ilişkin görüşlerini inceleyerek değer hiyerarşilerini gerekçeleriyle birlikte ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada eğitim alanında yaygın biçimde kullanılan temel nitel araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2019-2020 eğitim- öğretim döneminde Karadeniz Bölgesi’nde yer alan bir devlet üniversitesinin eğitim fakültesinde öğrenim görmekte olan sosyal bilgiler öğretmen adayları oluşturmaktadır. Araştırmanının çalışma grubunun belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme kullanılmıştır. Araştırmada belirlenen ölçüt ise “Sosyal Bilgiler Öğretim Programları” dersini almak ve başarıyla geçmiş olmaktır. Bu ölçüte göre araştırmaya 12’si kadın, 5’i erkek olmak üzere toplam 17 sosyal bilgiler öğretmen adayı katılmıştır. Araştırmada veri toplama yöntemi olarak mülakat kılavuzu yaklaşımı kullanılmıştır. Mülakatlardan elde edilen verilerin analizinde ise kuramsal (tümdengelimsel) tematik analiz yaklaşımı benimsenmiştir. Araştırma sonucunda öğretmen adaylarının çoğunluğu tarafından en önemli görülen değerlerin sırasıyla saygı, adalet, vatanseverlik, sorumluluk, dürüstlük ve aile birliğine önem verme değerleri olduğu; en az önemli görülen değerlerin ise estetik, yardımseverlik, tasarruf, dayanışma ve bilimsellik değerleri olduğu bulunmuştur. Öğretmen adayları, 2018 öğretim programında eşitlik ve tasarruf değerlerine ilk kez yer verilmesini olumlu bir gelişme olarak değerlendirmişlerdir. Katılımcılar öğretim programı için 23 değer önerisinde bulunmuşlardır. Buna göre katılımcıların öğretim programında en çok görmeyi istedikleri değerlerin temizlik, merhamet, nezaket, alçak gönüllülük, vefa ve sabır değerleri olduğu belirlenmiştir.
Anahtar Kelime: HIERARCHIES, JUSTIFICATIONS AND RECOMMENDATIONS OF PRE- SERVICE SOCIAL STUDIES TEACHERS REGARDING THE VALUES IN THE 2018 CURRICULUM
Öz: This study aimed to examine the opinions of pre-service social studies teachers on the values in the Social Studies Curricula published in 2018 and reveal their value hierarchies with their justifications. For this purpose, basic qualitative research design, which is widely used in education, was used in the study. The participant group consisted of pre-service social studies teachers who were studying at a state university’s faculty of education in the Black Sea Region in the 2019-2020 academic year. We used criterion sampling, a purposeful sampling method, to determine the participant group. The criterion determined was to have taken the course of "Social Studies Curricula" and passed it successfully. According to this criterion, a total of 17 pre-service social studies teachers, 12 female and 5 males, participated in the study. The data were collected through interview guide approach. The theoretical (deductive) thematic analysis approach was adopted in the analysis of the data obtained from the interviews. The results revealed that the values deemed most important by the majority of the pre-service teachers were respect, justice, patriotism, responsibility, honesty and giving importance to family unity, respectively; while the least important values were aesthetics, benevolence, savings, solidarity and scientificity. The pre-service teachers evaluated the inclusion of equity and savings values in the 2018 curriculum for the first time as a positive development. Participants suggested 23 values for the curriculum. According to this, the values that participants mostly wished added to the curriculum were cleanliness, compassion, kindness, humility, loyalty and patience.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akbaş, O. (2011). Sosyal bilgilerde değerler ve öğretimi. B. Tay & A. Öcal (Ed.), Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi içinde (ss. 343-370). Pegem Akademi.
- Ayres, L. (2008). Thematic Coding and Analysis. In Given, L. M. (Eds.), The SAGE Encyclopedia of Qualitative Research Methods (pp. 867-868). Thousand Oaks, SAGE Publications.
- Balcı, A. F., & Yanpar-Yelken, T. (2013). İlköğretim sosyal bilgiler programında yer alan değerler ve değer eğitimi uygulamaları konusunda öğretmen görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 14(1), 195-213. Erişim adresi: https://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423907514.pdf
- Barr, R., Barth, J. L., & Shermis, S. S. (1978). The nature of social studies. ETC Publications.
- Berkant, H. G., Efendioğlu, A., & Sürmeli, Z. (2014). Değerler eğitimine yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Turkish Studies, International Periodical For the Languages, 9(5), 427-440.
- Buzelli, C.A. (1992) Young children’s moral understanding: learning about right and wrong. Young Children, 47(6), 47-53.
- Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri (19. Baskı). Pegem Akademi.
- Braun, V., & Clarke, V. (2006) Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101.
- Coombs-Richardson, R., & Homer T. (2005). A comparison of values rankings for selected American and Australian teachers. Journal of Research in International Education, 4(3), 263- 277. https://doi.org/10.1177/1475240905057805
- Çam, İ., Yılar, M. B., & Ünal, O. (2020). Son dönem Osmanlı ve güncel ders kitaplarında tasarruf değeri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 350- 374. https://doi.org/10.7822/omuefd.808799
- Çelikkaya, T., & Filoğlu, S. (2014). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin değere ve değer eğitimine ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(4), 1541- 1556.
- Çelikkaya, T., & Kürümlüoğlu, M. (2017). Veliler, öğrenciler ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin programdaki değerlere ilişkin değer hiyerarşileri, gerekçeleri ve önerileri. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(8), 243-264.
- Çelikkaya, T., & Seyhan, O. (2016). Değerlerin kazanılmasındaki etkili faktörler öğrenci görüşleri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(36), 167- 192.
- Çı̇ydem, E., & Kaymakcı, S. (2021). Türkiye’de sosyal bilgiler dersinin yönelimi üzerine bir değerlendirme. İnsan ve İnsan, 8(27), 179-207. https://doi.org/10.29224/insanveinsan.818742
- Dere, İ., & Yavuzay, M. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerine göre okulda değerler eğitimi: Bir olgubilim çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 56, 61-91. https://doi.org/10.21764/ maeuefd.607187
- Doğanay, A. (2006). Değerler eğitimi. C. Öztürk (Ed.), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi içinde (s. 255-286). Pegem Akademi Yayıncılık.
- Erden, M. (2004). Öğretmenlik mesleğine giriş. İstanbul: Alkım Yayınları.
- Ersoy, F., & Şahin, T. (2012). Sosyal bilgiler ders kitaplarının değerler eğitimi yaklaşımları açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(2), 1535-1558.
- Ezer, F., & Kınacı, M. K. (2020). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının değerler eğitimine ve sosyal bilgiler öğretim programında yer alan değerlere yönelik görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 346-365. https://doi.org/10.17679/inuefd.547138
- Halstead, J. M., & Taylor, M. J. (2000). Learning and teaching about values: A review of recent research. Cambridge journal of education, 30(2), 169-202. https://doi.org/10.1080/713657146
- Kabapınar, Y. (2012). Kuramdan uygulamaya hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi. Pegem Akademi.
- Karatekin, K, Gençtürk, E., & Kılıçoğlu, G. (2013). Öğrenci, sosyal bilgiler öğretmen adayı ve öğretmenlerinin değer hiyerarşisi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 411-459.
- Katılmış, A. (2010). Sosyal bilgiler derslerindeki bazı değerlerin kazandırılmasına yönelik bir karakter eğitimi programının geliştirilmesi (Tez No. 261973) [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
- Lewis, S. V., Robinson, E. H., & Hays, B. G. (2011). Implementing an authentic character education curriculum. Childhood Education, 87(4), 227–231. https://doi.org/10.1080/00094056.2011.10523183
- Lickona, T. (1993). The return of character education. Educational leadership, 51(3), 6- 11.
- Marušić, M., & Oikonomou, A. (2013). Value hierarchy of future subject teachers in Serbia in the context of Schwartz theory. Zbornik Instituta za Pedagoška İstraživanja, 45(2), 241-259.
- Merriam, S. B., & Tisdell, E. J. (2016). Qualitative research: A guide to design and implementation (4th Edition). San Francisco: Jossey-Bass.
- Millî Eğitim Bakanlığı [MEB], (2006). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 6.sınıflar öğretim programı ve kılavuzu. MEB Yayınları.
- Millî Eğitim Bakanlığı [MEB], (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). MEB Yayınları.
- NCSS (1994). Curriculum standards for social studies: Expectations of excellence. Washington DC: National Council for the Social Studies.
- Öztürk-Demirbaş, Ç., & Çelikkaya, T. (2012). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının programdaki değerlere ilişkin algısal farkındalıkları. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(9), 415-427. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS_345
- Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün ve S.B. Demir, Çev. Ed.). Pegem Akademi.
- Rokeach, M. (1973). The nature of human values. The Free Press.
- Sarı, M. (2007). Demokratik değerlerin kazanımı sürecinde örtük program: Düşük ve yüksek okul yaşam kalitesine sahip iki ilköğretim okulunda nitel bir araştırma (Tez No. 206423) [Doktora tezi, Çukurova Üniversitesi-Adana]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
- Savage, T. V., & Armstrong, D. G. (2007). Effective teaching in elementary social studies. (6th ed.). New Jersey, Pearson & Merrill Prentice Hall.
- Schwartz, S. H. (1992). Universals in the content and structure of values: Theoretical advances and empirical tests in 20 countries. Advances in experimental social psychology, 25(1), 1-65.
- Taşdelen, A. (1998). Üniversite öğrencilerinde ereksel ve araçsal değerler hiyerarşisi. (Tez No. 72907) [Yükseklisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi-İzmir]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
- Tay, B. (2009). Prospective teachers’ views concerning the values to teach in the course of social sciences. Social and Behavioral Sciences, 1, 1187-1191. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2009.01.214
- Tay, B. (2013). The views of prospective social studies and classroom teachers about values and values education. Educational Research and Reviews, 8(9), 560-567. https://doi.org/10.5897/ERR2012.1098
- Tay, B., Durmaz, F. Z., & Şanal, M. (2013). Sosyal bilgiler dersi kapsamında öğrencilerin değer ve değerler eğitimine ilişkin görüşleri. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 67-93.
- Tay, B., & Yıldırım, K. (2009). Sosyal bilgiler dersinde kazandırılması amaçlanan değerlere ilişkin veli görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(3), 1499-1542.
- Topkaya, Y. (2016). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin değer aktarım yaklaşımları hakkındaki görüşlerine ait nitel bir çalışma. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 637-652.
- Ulu-Kalın, Ö. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin değer hiyerarşisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(38), 29-44.
- Ünlü, İ., & Kaşkaya, A. (2018). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin değer eğitimine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2656-2679.
- Veugelers, W., & Vedder, P. (2003). Values in teaching. Teachers and Teaching: Theory and Practice, 9(4), 377-389. https://doi.org/10.1080/1354060032000097262
- Wilson, D. T., & Jantrania, S. (1994). Understanding the value of a relationship. Asia- Australia Marketing Journal, 2(1), 55-66. https://doi.org/10.1016/S1320- 1646(94)70278-1
- Whitney, I. B. (1986). The status of values education in the middle and junior high schools of Tennessee (Doctoral dissertation). Tennessee State University, Tennessee.
- Yeşil, R., & Aydın, D. (2007). Demokratik değerlerin eğitiminde yöntem ve zamanlama. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 65-84.
- Yılar, M. B., & Tomal, N. (2018). Sosyal bilgiler dersi ve yenilenen ders öğretim programı. A. Uzunöz ve V. Aktepe (Ed.), Özel Öğretim Yöntemleri-Cilt 2 içinde (s. 1-42). Pegem Akademi.
- Yıldırım, S. G., Becerikli, S., & Demirel, M. (2017). Farklı bakış açılarına göre sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimi. İlköğretim Online, 16(4),1575-1588.
- Yıldırım, T. (2018). Tarih öğretmen adaylarının programdaki değerlere ilişkin değer hiyerarşileri, gerekçeleri ve önerileri. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(14), 296-320.
- Yılmaz, K. (2008). Eğitim yönetiminde değerler. Pegem Akademi.
- Yılmaz, S. (2013). Sosyal bilgiler dersinde kazandırılması amaçlanan değerlere ilişkin öğretmen adayı görüşleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(14), 645-680. https://doi.org/10.14520/adyusbd.611
| APA | Yılar M, Karadağ Y (2021). SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ 2018 ÖĞRETİM PROGRAMINDAKİ DEĞERLERE İLİŞKİN HİYERARŞİLERİ, GEREKÇELERİ VE ÖNERİLERİ. , 476 - 505. 10.33418/ataunikkefd.907315 |
| Chicago | Yılar Murat Bayram,Karadağ Yıldıray SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ 2018 ÖĞRETİM PROGRAMINDAKİ DEĞERLERE İLİŞKİN HİYERARŞİLERİ, GEREKÇELERİ VE ÖNERİLERİ. (2021): 476 - 505. 10.33418/ataunikkefd.907315 |
| MLA | Yılar Murat Bayram,Karadağ Yıldıray SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ 2018 ÖĞRETİM PROGRAMINDAKİ DEĞERLERE İLİŞKİN HİYERARŞİLERİ, GEREKÇELERİ VE ÖNERİLERİ. , 2021, ss.476 - 505. 10.33418/ataunikkefd.907315 |
| AMA | Yılar M,Karadağ Y SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ 2018 ÖĞRETİM PROGRAMINDAKİ DEĞERLERE İLİŞKİN HİYERARŞİLERİ, GEREKÇELERİ VE ÖNERİLERİ. . 2021; 476 - 505. 10.33418/ataunikkefd.907315 |
| Vancouver | Yılar M,Karadağ Y SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ 2018 ÖĞRETİM PROGRAMINDAKİ DEĞERLERE İLİŞKİN HİYERARŞİLERİ, GEREKÇELERİ VE ÖNERİLERİ. . 2021; 476 - 505. 10.33418/ataunikkefd.907315 |
| IEEE | Yılar M,Karadağ Y "SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ 2018 ÖĞRETİM PROGRAMINDAKİ DEĞERLERE İLİŞKİN HİYERARŞİLERİ, GEREKÇELERİ VE ÖNERİLERİ." , ss.476 - 505, 2021. 10.33418/ataunikkefd.907315 |
| ISNAD | Yılar, Murat Bayram - Karadağ, Yıldıray. "SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ 2018 ÖĞRETİM PROGRAMINDAKİ DEĞERLERE İLİŞKİN HİYERARŞİLERİ, GEREKÇELERİ VE ÖNERİLERİ". (2021), 476-505. https://doi.org/10.33418/ataunikkefd.907315 |
| APA | Yılar M, Karadağ Y (2021). SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ 2018 ÖĞRETİM PROGRAMINDAKİ DEĞERLERE İLİŞKİN HİYERARŞİLERİ, GEREKÇELERİ VE ÖNERİLERİ. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(43), 476 - 505. 10.33418/ataunikkefd.907315 |
| Chicago | Yılar Murat Bayram,Karadağ Yıldıray SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ 2018 ÖĞRETİM PROGRAMINDAKİ DEĞERLERE İLİŞKİN HİYERARŞİLERİ, GEREKÇELERİ VE ÖNERİLERİ. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi 0, no.43 (2021): 476 - 505. 10.33418/ataunikkefd.907315 |
| MLA | Yılar Murat Bayram,Karadağ Yıldıray SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ 2018 ÖĞRETİM PROGRAMINDAKİ DEĞERLERE İLİŞKİN HİYERARŞİLERİ, GEREKÇELERİ VE ÖNERİLERİ. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.0, no.43, 2021, ss.476 - 505. 10.33418/ataunikkefd.907315 |
| AMA | Yılar M,Karadağ Y SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ 2018 ÖĞRETİM PROGRAMINDAKİ DEĞERLERE İLİŞKİN HİYERARŞİLERİ, GEREKÇELERİ VE ÖNERİLERİ. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi. 2021; 0(43): 476 - 505. 10.33418/ataunikkefd.907315 |
| Vancouver | Yılar M,Karadağ Y SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ 2018 ÖĞRETİM PROGRAMINDAKİ DEĞERLERE İLİŞKİN HİYERARŞİLERİ, GEREKÇELERİ VE ÖNERİLERİ. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi. 2021; 0(43): 476 - 505. 10.33418/ataunikkefd.907315 |
| IEEE | Yılar M,Karadağ Y "SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ 2018 ÖĞRETİM PROGRAMINDAKİ DEĞERLERE İLİŞKİN HİYERARŞİLERİ, GEREKÇELERİ VE ÖNERİLERİ." Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 0, ss.476 - 505, 2021. 10.33418/ataunikkefd.907315 |
| ISNAD | Yılar, Murat Bayram - Karadağ, Yıldıray. "SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ 2018 ÖĞRETİM PROGRAMINDAKİ DEĞERLERE İLİŞKİN HİYERARŞİLERİ, GEREKÇELERİ VE ÖNERİLERİ". Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi 43 (2021), 476-505. https://doi.org/10.33418/ataunikkefd.907315 |
