COVİD-19, HASTA BİNA SENDROMU ve STRES
Yıl: 2021 Cilt: 14 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 357 - 382 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.37093/ijsi.932805 İndeks Tarihi: 29-07-2022
COVİD-19, HASTA BİNA SENDROMU ve STRES
Öz: Bir binada yaşayanların ya da çalışanların beklenenden daha sık karşılaştığı, bina ile ilişkili olarak görülen solunum sistemi şikayetleri, halsizlik, baş ağrısı ve konsantrasyon bozukluğu, cilt hastalığı gibi kişide rahatsızlık veren bir dizi ortak belirti olarak ifade edilen hasta bina sendromu, günümüzde hemen her kapalı alanda kendini göstermektedir. Hasta bina sendromu semptomlarının ortaya çıkması, ergonomik risk faktörlerinin yanı sıra, anksiyete ve stres gibi psiko-sosyal risk faktörlerine de neden olmaktadır. Bu çalışmanın amacı, hasta bina sendromu semptomları ile stres ilişkisini ortaya koymak ve COVİD-19 pandemisi nedeniyle uzun süre kapalı alanlarda kalanlarda görülebilecek semptomlara dikkat çekmektir. Bu çalışmada, COVİD-19 pandemisi nedeniyle Dünya Sağlık Örgütünün “evde kal” sloganıyla başlattığı genel karantina ilanı ile kapalı alanlarda uzun süre yaşayanlarda ortaya çıkabilecek bu semptomların, tüm bireyleri etkileyen küresel korku ve endişenin yanı sıra stresi daha da arttıracağının önemi de vurgulanmaya çalışılmıştır. 259 AVM mağaza çalışanı ile gerçekleştirilen araştırma sonuçları; çalışanlarda boğaz kuruluğu, burun akıntısı, nefes darlığı ve genel kas-eklem ağrısı semptomlarının görüldüğü, bunun da Covid-19 belirtilerine benzer göstergeler olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca alışveriş merkezlerinde görülen hasta bina sendromu belirtilerinin çalışanların stres seviyelerini yükselttiği tespit edilmiştir (F: 55.769, p: 0.00).
Anahtar Kelime: COVID-19, SICK BUILDING SYNDROME and STRESS
Öz: Sick building syndrome, which expressed as a series of common symptoms that are seen more frequently than expected by the residents or employees of a building, which are associated with the building, such as skin, respiratory system complaints, headache, fatigue, and concentration impairment, which cause discomfort in the person. The emergence of sick building syndrome symptoms causes psycho-social risk factors such as anxiety and stress as well as ergonomic risk factors.The aim of this study is to reveal the relationship between sick building syndrome symptoms and stress and to draw attention to the symptoms that may be seen in those who stay in closed area for a long time due to the COVID-19 pandemic. In this study, with the general quarantine declaration initiated by the World Health Organization with the slogan of "stay at home" due to the COVID-19 pandemic, the importance of these symptoms, which may occur in those living in closed area for a long time, will increase the stress as well as the global fear and anxiety affecting all individuals. The results of the research conducted with 259 shopping mall employees; it is understood that employees have symptoms of dry throat, runny nose, shortness of breath, and general muscle-joint pain, which are indicators similar to Covid-19 symptoms. In addition, it has been found that the symptoms of sick building syndrome seen in shopping malls increase the stress levels of employees (F: 55.769, p: 0.00).
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Afshari, R. (2020). “Indoor Air Quality and Severity of COVID-19: Where Communicable and Non-Communicable Preventive Measures Meet”. Asia Pacific Journal of Medical Toxicology; 9(1), 1-2.
- Ağca, B. (2005). “İ ç Hava Kalitesi ve Hasta Bina Sendromu”. Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi, XVI, http://www.mfa.gov.tr/ic- hava-kalitesi-ve- hasta-bina-sendromu.tr.mfa.
- Awada, M.; Becerik-Gerber, B.; Hoque, S.; O'Neill, Z.; Pedrielli, G.; Wen, J.; Wu, T. (2021). “Ten Questions Concerning Occupant Health in Buildings during Normal Operations and Extreme Events Including the COVID-19
- Pandemic”. Building and Environment, 188, Article: 1 07480, https://doi.org /10.1016/j. buildenv.2020.107480.
- Aytaç, S.; Tüfekçi, U. (2018). “Hasta Bina Sendromunun Azaltılmasında Ergonomik Önlemlerin Önemi”. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, (ÖS: Ergonomi2017): 6, 137-142
- Azuma, K.; Ikeda, K.; Kagi, N.; Yanagi, U.; Osawa, H. (2015). “Prevalence and Risk Factors Associated with Nonspecific Building-Related Symptoms in Office Employees in Japan: Relationships between Work Environment, İndoor Air Quality, and Occupational Stress”. Indoor Air, 25, 499-511
- Barmark, M. (2015). “Social Determinants of the Sick Building Syndrome: Exploring the Interrelated Effects of Social Position and Psychosocial Situation”. International Journal of Environmental Health Research, 25(5), 490-507.
- Covid-19 & Ergonomics: Wait, What? (2020) https://www.assp.org/ docs/default-source/psj-articles/cpjunkin_1220.pdf?sfvrsn=412a8c47_2. (Erişim Tarihi: 10.04. 2021).
- Covid-19 Dünyasında Kapalı Alanlar, Türk Toraks Derneği, webinar, https://www.toraks.org.tr/site/community/downloads/H_sRatkQOxEu7Z ut (Erişim Tarihi: 12.04.2021).
- Demirarslan, K. O.; Baş ak, S. (2018). “Hasta Bina Sendromu Kavramı Literatü r Araştırması ve Çeşitli Mekânların I ̇ ç Hava Kalitelerinin Karşılaştırılması”. Journal of Engineering Sciences and Design, 6(2), 190-201.
- Dhungana, P.; Chalise, M. (2020). “Prevelence of Sick Building Syndrome Symptoms and its Associated Factors among Benk Employees in Pokhara Metropolitan, Nepal”. International Journal of Indoor Environment and Health, 30(2), https://doi.org/10.1111/ina.12635 Epub.
- EPA (1991). “Indoor Air Facts No. 4, Sick Building Syndrome”. U. S. Environmental Protection Agency, Research and Development (MD-56). https://ethw.org/Category:Environment?gclid=Cj0KCQjwweyFBhDvARIsA A67M73C9mwYyGM4j6ZC4NuLsqLXxweQqAuq3V6xIPID0VaO_gqk4gywK QUaAh1OEALw_wcB. (Erişim Tarihi: 28.04.2021).
- Ergonomics Tips for Working at Home (2020). School of Education. media/ergonomics-tips-working-home. https://www.education.pitt.edu/ news-and-media/ergonomics-tips-working-home ( Erişim Tarihi: 29.04.2021).
- Ersoy, A. (2010). “Hacettepe Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Binasında Çalışma Ortam Koşullarının ve Hasta Bina Sendromu Öğelerinin Değerlendirilmesi”, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Gomzi, M.; Bobic, J. (2009). “Sick Building Syndrome: Do We Live and Work in Unhealty Environment?”. Perıodicum Biologorum, 111(1), 79-84.
- Gomzi, M.; Bobic, J.; Radosevic-Vidacek, B.; Macan, J.; Varnai, V. M.; Milkovic-Kraus, S.; Kanceljak-Macan, B. (2007). “Sick Building Syndrome: Psychological, Somatic, and Environmental Determinants”. Archives of Environmental & Occupational Health, 62(3), 147-155
- Gou, Z.; Lau, S. S. Y. (2012). “A Survey of Sick Building Syndrome: Workplace Design Elements and Perceived Indoor Environmental Quality”. Journal of Facilities Management, 10(4), 256-265.
- Günaydın, M. (2013). “Hasta Hastaneler”, 28. Ankem Antibiyotik Ve Kemoterapi Kongresi, Antalya, 22-26 Mayıs, ANKEM Dergisi, 27(Ek 2), 64-68.
- Hocaoğlu, Ç.; Erdoğan, A. (2020). “COVID-19 ve İntihar”. Coşar, B. (Ed.)., Psikiyatri ve COVID-19, 35- 42, Ankara.
- Hosseini, M. R.; Fouladi-Fard, R. F.; Aali, R. (2020). “COVID-19 Pandemic and Sick Building Syndrome”. Indoor and Built Environment, 29(8), 1181-1183.
- Karataş, Z. (2020). “COVID-19 Pandemisinin Toplumsal Etkileri, Değişim ve Güçlenme”. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, COVID-19 Özel Sayısı, 3-17. https://dergipark.org.tr/en/pub/tushad/issue/54680/722406.
- Kubo, T.; Mızoue, T.; Ide, R.; Tokuı, N.;, Fujıno, Y.; Mınh, P. T.; Shırane, K.; Matsumoto, T.; Yoshımura, T. (2006). “Visual Display Terminal Work and Sick Building Syndrome - The Role of Psychosocial - Distress in the Relationship”. Journal of Occupational Health, 48, 107-112.
- Kiremit, Y. B. (2018). “Hasta Bina Sendromu Sağlık Çalışanları Üzerine Etkileri”. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 709-722.
- Kukec, A.; Dovjak, M. (2014). “Prevention and Control of Sick Building Syndrome (SBS)”. International Journal of Sanitary Engineering Research, 8(1), 16- 40.
- Lahtinen, M.; Huuhtanen; P.; Reijula, K. (1998). “Sick Building Syndrome and Psychosocial Factors - A Literature Review”. Indoor Air, 4, 71-80.
- Lu, H.; Stratton; C. W.; Tang, Y. W. (2020). “Outbreak of Pneumonia of Unknown Etiology in Wuhan China: The Mystery and the Miracle”. Journal of Medical Virology, 92, 401-402.
- McLellan, R. K.; McCunney, R. J. (1994). “Indoor Air Pollution”, McCunney, R. J.; (Ed.), A Practical Approach to Occupational and Environmental Medicine, Boston: Little Brown & Co.
- Mendelson, M. B.; Catano, V. M.; Kelloway, K. (2000). “The Role of Stress and Social Support in Sick Building Syndrome”. Work & Stress, 14(2), 137-155.
- Miskulin, M.; Matic, M.; Benes, M.; Vlahovic, J. (2014). “The Significance of Pyshosocial Factors of the Working Environment in the Development of Sick Building Syndrome”. Journal of Health Sciences, 4(3), 136-142.
- Morin, C. M.; Carrier, J.; Bastien, C.; Godbout, R. (2020). “Sleep and Circadian Rhythm in Response to the COVID-19 Pandemic”. Canadian Journal of Public Health, 111(5), 654–657.
- Mahabee-Gittens, E. M.; Merianos, A. L.; Matt, G. E.(2020). “Second Hand and Thirdhand Smoke as Potential Sources of COVID-19”. Environmental Science Technology, 54, 3730-3732.
- Nordström, K.; Norbäck, D.; Akselsson, R. (1995). “Influence of Indoor Air Quality and Personal Factors on the Sick Building Syndrome (SBS) in Swedish Geriatric Hospitals”. Occupational and Environmental Medicine, 52(3), 170-176. doi: 10.1136/oem.52.3.170.
- Oodith, D.; Parumasur, S. B. (2012). “The Impact of Sick Building Syndrome on Call Centre Agents Effectiveness”. Journal Economics and Behavioral Studies, 4(9), 532-547.
- Ooi, P. L.; Goh, K. T.; Phoon, M. H.; Foo, S. C.; Yap, H. M. (1998). “Epidemiology of Sick Building Syndrome and its Associated Risk Factors in Singapore”. Occupational and Environmental Medicine, 55, 188-193.
- Otlu, M. (2012). “Turgut Özal Tıp Merkezi Çalışanlarında Hasta Bina Sendromu Görülme Sıklığı ve Etkileyen Faktörler”, (Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi), İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi, Malatya.
- Özgürbüz, S. (2019). “Hasta Bina Sendromu, İş Stresi ve Yaşam Kalitesi İlişkisi: Bir Vakıf Hastanesi Örneği”, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Özyaral, O.; Keskin, Y.; Erkan, F.; Hayran, O. (2006). “Nedeni Bilinmeyen Semptomların Ardındaki Hasta Bina Sendromu Olguları”. Preventive Medicine Bulletin, 5(5), 352-363.
- Pauley, S. M. (2004). “Lighting for the Human Circadian Clock: Recent Research Indicates that Lighting Has Become a Public Health Issue”. Medical Hypotheses, 63, 588-596.
- Prompetchara, E.; Ketloy, C.; Palaga, T. (2020). “Immune Responses in COVID-19 and Potential Vaccines: Lessons Learned From SARS and MERS Epidemic”. Asian Pacific Journal of Allergy and Immunology, 38, 1-9.
- Rashid, M.; Zımrıng, C. (2008). “A Review of the Emprirical Literatüre on the Relationships between Indoor Enviroment and Stress in Health Care and Office Settings: Problems and Prospects of Sharing Evidence”. Enviroment and Behavior, 40, 151-162.
- Redman, T.; Hamilton, P.; Malloch, H.; Kleymann, B. (2011). “Working Here Makes Me Sick! The Consequences of Sick Building Syndrome”. Human Resource Management Journal, 21(1), 14-27.
- Ricks, D. T. (1982). “Sick Houses, Sick Offices”. Respiratory Therapy, 12(6), 59- 62.
- Runeson-Broberg, R.; Norback, D. (2013). “Sick Building Syndrome (SBS) and Sick House Syndrome (SHS) in Relation to Psychosocial Stress at Work in the Swedish Workforce”. International Archives of Occupational and Environmental Health, 86, 915-922.
- Runeson, B. R.; Wahlstedt, K.; Wieslander, G.; Norback, D. (2006). “Personal and Psychosocial Factors and Symptoms Compatible with Sick Building Syndrome in the Swedish Workforce”. IndoorAir, 16, 445-453.
- Ryan, C. M.; Morrow, L. A. (1992). “Dysfunctional Buildings or Dysfunctional People: An Examination of the Sick Building Syndrome and Allied Disorders”. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 60(2), 220-224
- Sipahioğlu, A.; Dik, B. (2020). “Çalışma Hayatında Yeni Düzen Evden Çalışma Modeline Yönelik Ergonomik Risk Analizi”. 2. Uluslararası Endüstriyel ve Çevresel Toksikoloji Kongresi, 18-25 Kasım 2020, Özet Bildiri Kitabı, http://www.etok.org/upload/Node/43351/files/IETOX_2020_Abstract_Boo k.pdf.
- Sarı, O.; Hoşbul, T.; Şahiner, F. (2020). “Basic Epidemiological Parameters at the End of the 5th Month of the COVID-19 Outbreak”. Journal of Molecular Virology and Immunology, 1(1), 67-80.
- Sayın, V.; Bozkurt, V. (2020). “Pandemide Küresel Kentte Yaşamak - İstanbul'un Covid-19 Deneyimi”, Demirbaş D., Bozkurt V., Yorgun S. (eds.). Covıd-19 Pandemisinin Ekonomik, Toplumsal ve Siyasal Etkileri, İstanbul Üniversitesi Yayınevi, E-ISBN: 978-605-07-0729-8 DOI: 10.26650/B/ SS46.2020.005.
- Smedbold, H.; Ahlen, C.; Unimed, S.; Nilsen, A. M.; Norback, D.; Hilt, B. (2002). “Relationships between Indoor Environments and Nasal Inflammation in Nursing Personnel”. Archives of Environmental Health, 57(2), 155-161. Tabachnick, B. G.; Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics. Boston: Pearson.
- Tarcan, E.; Varol, E.; Ateş , M. (2000). “Bina Kalitesi ve Sag ̆ lık I ̇ ş letmelerinin Performansları Üzerine Etkileri”. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 5(4), 95-121. Thakur, M.; Boudewijns, E. A.; Babu, G. R.; Van Schayck, O. C.(2020). “Biomass Use and COVID-19: A Novel Concern”. Environmental Research, 54, 5309-5310.
- Tuncay, E. F.; Koyuncu, E.; Özel, Ş. (2020). “Pandemilerde Sağlık Çalışanlarının Psikososyal Sağlığını Etkileyen Koruyucu ve Risk Faktörlerine İlişkin Bir Derleme”. Medical Journal, 2, 488-501.
- World Health Organization-WHO. (1982). Sick Building Syndrome by World Health Organization Regional Office for Europe, Textos Completos, Fulltext. WHO (2020). Global Surveillance for Human Infection With Coronavirus Disease (COVID-2019), www.who.int/publications-detail/global-surveillance -for-human-infection-with-novel-coronavirus-(2019-ncov) (Erişim Tarihi: 20.04.2021).
- WHO Timeline-COVID-19. (2020). https://www.who.int/news/item/27-04- 2020-who-timeline---covid-19. (Erişim Tarihi: 21.04.2021).
- Xu, C.; Luo, X.; Yu, C.; Cao, S. J. (2020). “The 2019-nCoV Epidemic Control Strategies and Future Challenges of Building Healthy Smart Cities”. Indoor Built Environment, 29, 639-644.
- Yabana Kiremit, B. (2018). “Hasta Bina Sendromu Sağlık Çalışanları Üzerine Etkileri”. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 709-722.
- Yücel, A.; Aycan, S.; Özkan, S.; Vaizoğlu, S. (2011). “Bir Kamu Binası Çalışanlarında Hasta Bina Sendromu”. Sağlık ve Toplum, 21(3), 19-27.
- Wathelet, M.; Duhem, S.; Vaiva, G.; Baubet, T.; Habran, E.; Veerapa, E.; Debien, C.; Molenda, S.; Horn, M.; Grandgenèvre, P.; Notredame, C. E.; D’Hondt, F. (2020). “Factors Associated with Mental Health Disorders among University Students in France Confined during the COVID-19 Pandemic”. JAMA Network Open, 3(10), 1-13.
- Zeybek, I. (2014). “Modern Yaşamın Göstergelerinden Yüksek Binalarda Renk - Işık Faktörü Bağlamında ‘Hasta Bina Sendromu’ ve İletişimsel Boyutta Etkileri”. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 4(4), 33- 38.
- Zeydan, Z. E.; Zeydan, Ö.; Yıldırım, Y. (2009). “Hasta Bina Sendromu”, IX. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, http://www.hkmo.org.tr /resimler/ ekler/224cd598e48c504_ek.pdf.
| APA | Akalp H, Başol O, Aytaç S (2021). COVİD-19, HASTA BİNA SENDROMU ve STRES. , 357 - 382. 10.37093/ijsi.932805 |
| Chicago | Akalp Hüsre Gizem,Başol Oğuz,Aytaç Serpil COVİD-19, HASTA BİNA SENDROMU ve STRES. (2021): 357 - 382. 10.37093/ijsi.932805 |
| MLA | Akalp Hüsre Gizem,Başol Oğuz,Aytaç Serpil COVİD-19, HASTA BİNA SENDROMU ve STRES. , 2021, ss.357 - 382. 10.37093/ijsi.932805 |
| AMA | Akalp H,Başol O,Aytaç S COVİD-19, HASTA BİNA SENDROMU ve STRES. . 2021; 357 - 382. 10.37093/ijsi.932805 |
| Vancouver | Akalp H,Başol O,Aytaç S COVİD-19, HASTA BİNA SENDROMU ve STRES. . 2021; 357 - 382. 10.37093/ijsi.932805 |
| IEEE | Akalp H,Başol O,Aytaç S "COVİD-19, HASTA BİNA SENDROMU ve STRES." , ss.357 - 382, 2021. 10.37093/ijsi.932805 |
| ISNAD | Akalp, Hüsre Gizem vd. "COVİD-19, HASTA BİNA SENDROMU ve STRES". (2021), 357-382. https://doi.org/10.37093/ijsi.932805 |
| APA | Akalp H, Başol O, Aytaç S (2021). COVİD-19, HASTA BİNA SENDROMU ve STRES. International Journal of Social Inquiry, 14(2), 357 - 382. 10.37093/ijsi.932805 |
| Chicago | Akalp Hüsre Gizem,Başol Oğuz,Aytaç Serpil COVİD-19, HASTA BİNA SENDROMU ve STRES. International Journal of Social Inquiry 14, no.2 (2021): 357 - 382. 10.37093/ijsi.932805 |
| MLA | Akalp Hüsre Gizem,Başol Oğuz,Aytaç Serpil COVİD-19, HASTA BİNA SENDROMU ve STRES. International Journal of Social Inquiry, vol.14, no.2, 2021, ss.357 - 382. 10.37093/ijsi.932805 |
| AMA | Akalp H,Başol O,Aytaç S COVİD-19, HASTA BİNA SENDROMU ve STRES. International Journal of Social Inquiry. 2021; 14(2): 357 - 382. 10.37093/ijsi.932805 |
| Vancouver | Akalp H,Başol O,Aytaç S COVİD-19, HASTA BİNA SENDROMU ve STRES. International Journal of Social Inquiry. 2021; 14(2): 357 - 382. 10.37093/ijsi.932805 |
| IEEE | Akalp H,Başol O,Aytaç S "COVİD-19, HASTA BİNA SENDROMU ve STRES." International Journal of Social Inquiry, 14, ss.357 - 382, 2021. 10.37093/ijsi.932805 |
| ISNAD | Akalp, Hüsre Gizem vd. "COVİD-19, HASTA BİNA SENDROMU ve STRES". International Journal of Social Inquiry 14/2 (2021), 357-382. https://doi.org/10.37093/ijsi.932805 |
