Kaybolmuş Bir Divriği Kedisine Ağıt: Şihâbî’nin Pisi Mersiyesi
Yıl: 2021 Cilt: 5 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 2084 - 2103 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.34083/akaded.1016845 İndeks Tarihi: 29-07-2022
Kaybolmuş Bir Divriği Kedisine Ağıt: Şihâbî’nin Pisi Mersiyesi
Öz: Edebiyat terimi olarak “ölen birinin ardından duyulan üzüntüyü dile getirmek, o kişinin iyi taraflarını anlatmak üzere yazılmış lirik şiirler” manasına gelen mersiyeler her ne kadar gerçek şahıslara yazılmış ise de şehir ve hayvanlara yazılan mersiyeler de bulunmaktadır. Arap edebiyatında Ebu Nüvas'ın öldürülen av köpeğine ve İbnü'l-Allâf'ın komşuları tarafından öldürülen kedisine yazdığı mersiyeler ilk hayvan mersiyesi örnekleridir. Bu yazının konusu olan Şihâbî’nin Pisi Mersiyesi Me’âlî’nin yazdığı “Mersiye-i Gürbe” ve Nâmık Kemâl’in Sadrazam Mahmud Nedim Paşa’yı hicven yazdığı “Hırre-nâme”si ile birlikte Türk edebiyatında bilinen üçüncü kedi mersiyesidir. Hayatı hakkında biyografik kaynaklarda bilgi bulunmayan ancak 16. yüzyılda yaşamış olduğu düşünülen Şihâbî -Evliya Çelebi’nin Seyahatnâme’sinde tüm kedilerden üstün tuttuğu- Divriği cinsi kedisinin kaybolması veya çalınmasının ardından bu mersiyeyi kaleme almıştır. Makalenin giriş bölümünde kedilerle alakalı genel bilgiler verildikten sonra Türk edebiyatındaki hayvan mersiyelerine değinilmiş, ardından Şihâbî’nin hayatı ve eserlerine dair bilgiler değerlendirilmiştir. Son olarak şairin Mersiye-i Pisi’si incelenip çeviri yazılı metni sunulmuştur.
Anahtar Kelime: Lament for a Lost Divrigi Cat: Shihabi's Kitty Elegy
Öz: As a literary term, elegies, which mean "lyric poems written to express the sadness felt after someone who died and to tell the good sides of that person", although they are written to real people, there are elegies written to cities and animals. In Arabic literature, Abu Nuwas's elegy to a hound dog killed and Ibn al-Allaf's cat killed by his neighbors are the first examples of animal elegies. Pisi Mersiyesi (Elegy of Kitty) of Şihâbî is the third cat elegy known in Turkish literature, together with Me'âlî's "Mersiye-i Gurbe" and Nâmık Kemâl's "Hırre-nâme" which satirized Grand Vizier Mahmud Nedim Pasha. Şihâbî, whose life is not known in biographical sources, but is considered to have lived in the sixteenth century, wrote this elegy after the loss or theft of his Divrigi cat, which Evliya Chalabi held superior to all cats in his Travelogue. In the introduction part of the article, after giving general information about cats, animal elegies in Turkish literature are mentioned, then information about Şihâbî's life and works is evaluated. Finally, the poet's Kitty Elegy was examined and the its transcripted text was presented.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Aksoy, S. (1954). “Değişik milletler tarihlerinde kedi Osmanlı ve Fransız edebiyatında kedi, Türkler'de kedi hakkında mevcut inanışlar, hürafeler, hikâyeler, kedi dostları, kedi düşmanları, kedi ve ahlâk”, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 1 (03.04) ss. 40-66.
- Aksoyak, İ. H. (2018). Gelibolulu Mustafa Âlî Dîvânı. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
- Ambros, E. (1982). Candid penstrokes the lyrics of Meâlî, an Ottoman poet of the 16 th. century. K. Schwarz.
- Anadol, A. (2004). Kedinin insanla ilişkisinin kısa tarihi. Toplumsal Tarih, 90-93.
- Busbecq [Ogier Ghislain de] (1939). Türk mektupları. (Hüseyin Cahit, Yalçın Çev.). Remzi Kitabevi.
- Dağlı, Y. & Kahraman, Seyit Ali (2006). Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi, 3. cilt, 1. kitap. Yapı Kredi Yayınları.
- Dağlı, Y. (2004). Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde kedi. Toplumsal Tarih, 123, 78-81.
- Gıynaş, K. A. (2014). Pervâne Bey Mecmuası. Akademik Kitaplar.
- Gürbüz, M. (2018). Kâbilî sulṭân-ı ḫūbâna münasib eş’âr. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
- İsen, M. (1994). Acıyı bal eylemek. Akçağ Yayınları.
- Kandemir, M. Y. (1994). Ebû Hüreyre. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10, 160-167.
- Kaplan, Y. (2020, 3 Aralık). Şihâbî. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sihabi.
- Kılıç, F. (2010). Âşık Çelebi Meşâ’irü’ş-Şu’arâ. İstanbul Araştırmaları Enstitüsü.
- Koç, M. (2019). Mersiye türünün mizahî eleştirisi: Meâlî’nin Mersiye-i Gürbesi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi ,66, 127-139.
- Lockwood, R. (2005). Cruelty toward cats: changing perspectives, In D.J. Salem & A.N. Rowan (Eds.), The state of the animals III: 2005 (pp. 15-26). Washington, DC: Humane Society Press.
- Menekşe, M. (2019). Batılı seyyahlar gözünde Osmanlı kültüründe “kediler”. Kedi edebiyatı, Türk edebiyatının kedileri ve kedicileri. Haz: Şerife Çağın. Dergâh Yayınları.
- Öztürk, U. (2013). Tezkire niteliğinde bir şiir mecmuası. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(1), 411-428.
- Pattison, R. (1979). Gray’s “Ode on the death of a favourite cat”: a rationalist’s aesthetic. University of Toronto Quarterly, 49 (2), 156-165.
- Schimmel, A. (2020). Şark kedisi. (Firuzan Gürbüz, Gerhold Çev.). Alfa Yayınları.
- Şahin, Ö. (2017). Meâ’lî’den Nâmık Kemâl’e Kedi Mersiyesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 12/1, 217-238.
- Tarlan, A. N. (1963). Necatî Beg Divanı. MEB Yayınları.
- Taştan, E. (2018). Enderunlu Râsih Divanı’nda klasik dönem sonrası Osmanlı Şiirindeki değişimin yansımaları. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, Özel Sayı 4, 231-243.
- Toprak, M. F. (2004). Mersiye. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 29, 215-217.
- Vigne, Jean-Denis & Guilaine, J & Debue, K. & Haye, L & Gérard, Patrice (2004). Early taming of the cat in Cyprus. Science (New York, N.Y.). 304. 259. 10.1126/science.1095335.
- Yakıt, İ. (2017). Türk-İslâm Kültüründe Ebced Hesabı ve Tarih Düşürme. Ötüken Neşriyat.
- Yıldız, H. (1999). Şihâbî Dîvânı ve grameri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Yılmaz, H. (1982). Azîz Mahmûd Hüdâyî ve Celvetiyye tarîkatı. Erkam Yayınları.
- Yücebaş, H. (1976). Hiciv ve mizah edebiyatı antolojisi. Milliyet Dağıtım.
| APA | Çelik B (2021). Kaybolmuş Bir Divriği Kedisine Ağıt: Şihâbî’nin Pisi Mersiyesi. , 2084 - 2103. 10.34083/akaded.1016845 |
| Chicago | Çelik Büşra Kaybolmuş Bir Divriği Kedisine Ağıt: Şihâbî’nin Pisi Mersiyesi. (2021): 2084 - 2103. 10.34083/akaded.1016845 |
| MLA | Çelik Büşra Kaybolmuş Bir Divriği Kedisine Ağıt: Şihâbî’nin Pisi Mersiyesi. , 2021, ss.2084 - 2103. 10.34083/akaded.1016845 |
| AMA | Çelik B Kaybolmuş Bir Divriği Kedisine Ağıt: Şihâbî’nin Pisi Mersiyesi. . 2021; 2084 - 2103. 10.34083/akaded.1016845 |
| Vancouver | Çelik B Kaybolmuş Bir Divriği Kedisine Ağıt: Şihâbî’nin Pisi Mersiyesi. . 2021; 2084 - 2103. 10.34083/akaded.1016845 |
| IEEE | Çelik B "Kaybolmuş Bir Divriği Kedisine Ağıt: Şihâbî’nin Pisi Mersiyesi." , ss.2084 - 2103, 2021. 10.34083/akaded.1016845 |
| ISNAD | Çelik, Büşra. "Kaybolmuş Bir Divriği Kedisine Ağıt: Şihâbî’nin Pisi Mersiyesi". (2021), 2084-2103. https://doi.org/10.34083/akaded.1016845 |
| APA | Çelik B (2021). Kaybolmuş Bir Divriği Kedisine Ağıt: Şihâbî’nin Pisi Mersiyesi. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi , 5(4), 2084 - 2103. 10.34083/akaded.1016845 |
| Chicago | Çelik Büşra Kaybolmuş Bir Divriği Kedisine Ağıt: Şihâbî’nin Pisi Mersiyesi. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi 5, no.4 (2021): 2084 - 2103. 10.34083/akaded.1016845 |
| MLA | Çelik Büşra Kaybolmuş Bir Divriği Kedisine Ağıt: Şihâbî’nin Pisi Mersiyesi. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi , vol.5, no.4, 2021, ss.2084 - 2103. 10.34083/akaded.1016845 |
| AMA | Çelik B Kaybolmuş Bir Divriği Kedisine Ağıt: Şihâbî’nin Pisi Mersiyesi. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi . 2021; 5(4): 2084 - 2103. 10.34083/akaded.1016845 |
| Vancouver | Çelik B Kaybolmuş Bir Divriği Kedisine Ağıt: Şihâbî’nin Pisi Mersiyesi. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi . 2021; 5(4): 2084 - 2103. 10.34083/akaded.1016845 |
| IEEE | Çelik B "Kaybolmuş Bir Divriği Kedisine Ağıt: Şihâbî’nin Pisi Mersiyesi." Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi , 5, ss.2084 - 2103, 2021. 10.34083/akaded.1016845 |
| ISNAD | Çelik, Büşra. "Kaybolmuş Bir Divriği Kedisine Ağıt: Şihâbî’nin Pisi Mersiyesi". Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi 5/4 (2021), 2084-2103. https://doi.org/10.34083/akaded.1016845 |
