Bitlis Masifi' nde (Yolcular Metamorfiti) Na-feldispat bakımından zengin lökogranitik kayaçlar: Feldispat kaynağı olarak bir potansiyel

OYAN, VURAL; Tolluoğlu, A. Ümit

Bitlis Masifi' nde (Yolcular Metamorfiti) Na-feldispat bakımından zengin lökogranitik kayaçlar: Feldispat kaynağı olarak bir potansiyel

Vural OYAN, (Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Van, Türkiye)

A. Ümit TOLLUOĞLU (Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Van, Türkiye)

Yerbilimleri

24 0

Yıl: 2005 Cilt: 26 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1 - 11 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Bitlis Masifi' nde (Yolcular Metamorfiti) Na-feldispat bakımından zengin lökogranitik kayaçlar: Feldispat kaynağı olarak bir potansiyel

Öz:

Bölükyazı-Hizan (Bitlis) arasında Yolcular Metamorfiti içinde gözlenen ve anateksi süreçlerinin etkisiyle gelişmiş granitik bileşimli lökokratik kayaçlar Na-feldispatça zenginleşme göstermektedirler. Bu çalışmada, Yolcular Metamorfiti içindeki lökogranitik kayaçların feldispat kaynağı olarak kullanılabilirliği araştırılmıştır. Yolcular Metamorfiti (Alt Birlik) almandin-amfibolit fasiyesindeki metamorfizma koşullarına sahip ve Bitlis Masifi'nin çekirdeğinde yüzeyleyen amfibolitler, mika minerallerince zengin paragnays/şistler, migmatit seviyeleri ve bunları kesen granitik kayaçlar içerirken, Masifin Üst Birliği metapelitler ve metakarbonatlarla karakterize edilirler. Lökokratik kayaçlar Yolcular Metamorfitinin içinde geniş bir alanda gözlenmektedir. Özellikle amfibolit ve biyotit-gnayslarla düzensiz sınır ilişkilerine sahip olan bu kayaçlar, çoğunlukla alterasyona uğramışlardır. Bu kayaç birimleri, mineralojik bileşim olarak kuvars ve feldispat minerallerince zengin olup, özellikle feldispat minerallerinin albit-oligoklaz bileşiminde plajiyoklaz serisi minerallerinden oluştuğu saptanmıştır. Çok ender oranda epidot, sfen ve mika gibi koyu renkli mineralleri içeren bu kayaçların, $Na_2O$ içerikleri %7-8, $Fe_2O_3$ içerikleri % 0.60-0.70 ve $TiO_2$ içerikleri % 0.2-0.3 arasında değişmektedir. Bu veriler, lökogranitik kayaçların Na-feldispatça zengin olduklarını göstermektedir. Örnekler yaş manyetik ayırma ve flotasyon deneylerine tabi tutulmuştur. Deneysel çalışmalar flotasyonla endüstrinin talebine uygun konsantre üretilebileceğini ortaya koymuştur. Granitik bileşimli lökokratik kayaçlarda $Na_2O$ içeriği % 11.30, $Al_2O_3$ içeriği % 21.60 ve ağırlık verimi %96.60 olan konsantre üretilmiş ve konsantrenin istenmeyen $TiO_2$ ve $Fe_2O_3$ içerikleri sırasıyla % 0.05 ve % 0.12'ye kadar düşürülmüştür.

Anahtar Kelime:

Konular: Mühendislik, Jeoloji Jeokimya ve Jeofizik Jeoloji

Na-Feldspar-rich leucogranitic rocks in the Bitlis Massif (Yolcular Metamorphic): A potential source for feldspar

Öz:

The granitic leucocratic rocks of the Yolcular Metamorphics which lie between Bölükyazı and Hizan (Bitlis) arose under anatexi conditions, and show Na-feldspar enrichment. In this study, the feldspar potential of these leucogranitic rocks was investigated. The- Yolcular Metamorphics, which comprise the Lower Unit of the Bitlis Massif, have metamorphism conditions of almandine-amphibolite fades and include amphibolites, mica rich parag-neesis/schist, migmatitic levels and granitic rocks which cross cut these rocks. However, the Upper Unit of the Bitlis Massif is characterized by metapelites and meta carbonates. Leucogranitic rocks are exposed in a wide area in the Yolcular Metamorphics. It is mainly these rocks which have irregular contact relations with amphibolite and biotite gnesis that are altered. These rock units are rich in quartz and feldspar minerals, and mainly consist of plagioclase series as in the albite - oligoclase composition of the feldspar minerals. The$Na_2O$, $Fe_2O_3$ and $TiO_2$ contents of these rocks which have minor amounts of epidote, sphene and mica as dark colored minerals range from 7-8%, 0.6-0.7%, 0.2-0.3% respectively. These data indicate that granitic leucocratic rocks are rich in Na Feldspar. Rock samples were tested through magnetic separation and flotation. Experimental studies indicate that a concentrate acceptable for the demands of industry can be obtained from these rocks. In the flotation tests, the leucocratic rocks yielded a weigth recovery of 96.60%, a $Na_2O$ content of 11.30% and an $Al_2O_3$ content of 21.60% were obtained, and unwanted concentrations of $TiO_2$ and $Fe_2O_3$ were reduced to 0.05% and 0.12%, respectively.

Anahtar Kelime:

Konular: Mühendislik, Jeoloji Jeokimya ve Jeofizik Jeoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Bayraktar,İ. ve Anceshi, G., 2004. Çok kaliteli porselen yer karoları için ultrabeyaz sodyum feldispat üretimi. 5. Endüstriyel Hammaddeler Sempozyumu Bildiriler Kitabı, A. Akar ve A. Seyrenkaya (editörler), 1-5.
Cicelekoğlu, S. ve Erdem, A., 1987. Karabük Yenice yöresi feldispatlarının zenginleştirme çalışmaları. MTA Rapor No. 2293 (yayımlanmamış).
Çağlayan, M. A. ve Şengün, M., 2003. Bitlis Masifi Tatvan-Şirvan çevresinin jeolojisi. Doğu Anadolu Endüstriyel Hammadde Çalıştayı Bildiri Özleri Kitabı, E. Atabey (ed.), 74-94.
Donald, D. D., 1994. Industrial Minerals and Rocks. Litteleton, Colorado.
DPT, 2001. Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı seramik killeri, kaolen, feldispat, pirofillit, wollastonit, talk çalışma grubu raporu. Devlet Planlama Teşkilatı, 2418, Ankara, Cilt I (yayımlanmamış).
Göncüoğlu, M. C., 1983. Mus-Kızılağac metagranitinin başkalaşımı ve yaşı. MTA Dergisi, 99-100 (1), 19-34.
Göncüoğlu, M. C. ve Turhan, N., 1985. Bitlis Metamorfik kusağı orta bölümünün temel jeolojisi. MTA Rapor No. 7707 (yayımlanmamış).
Helvacı, C., 1983. Bitlis Masifi Avnik ( Bingöl) bölgesi metamorfik kayaçlarının petrojenezi. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 26 (2), 117-132.
Helvacı, C., and Griffin, W. L., 1983. Metamorphic feldispathization of metavolcanics and granitoids, Avnik area, Turkey. Contributions to Mineralogy and Petrology, 83, 309-319.
Oyan, V., 2004. Bölükyazı-Hizan (Bitlis Masifi) çevresindeki Na-feldispat olusumlarının jeolojik özellikleri ve ekonomik önemi. Yüksek Mühendislik Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van (yayımlanmamış).
Oyan, V. ve Tolluoğlu, A. Ü., 2005. Bölükyazı-Hizan (Bitlis Masifi) çevresindeki feldispatça zengin lökogranit ve aplit dayklarının mineralojik ve endüstriyel özellikleri. 58. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bildiri Özleri Kitabı, Ankara, 285-287.
Saklar, S. ve Oktay, C., 2003. Yozgat bölgesi granitlerinin feldispat yönünden zenginleştirilmesi. MTA Dergisi, 127 (1), 103-108.
Şengün, M., 1984. Bitlis Masifi Tatvan güneyinin jeolojik/ petrografik incelenmesi. Doktora Tezi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Hacettepe Üniversitesi, Ankara (yayımlanmamış).
Şengün, M., 1993. Bitlis Masifi’nin metamorfizması ve örtü çekirdek ilişkisi. MTA Dergisi, 115 (1), 1-13.
Tolluoğlu, A. Ü., 1981. Mutki (Bitlis) yöresi metamorfiklerinin petrografisi/petrolojisi. Yüksek Mühendislik Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara (yayımlanmamış).
Tolluoğlu, A.Ü., 1990. A geochemical approach to the origin of quartzo-feldspathic-gneiss in the Mutki area, Bitlis Massif SE Turkey. METU Journal of Pure and Applied Sciences, 21 (1), 447-460.
TSE, 1987. Feldispat, seramik sanayinde kullanılan. Türk Standartları Enstitüsü, TS 11325, Ankara (yayımlanmamıs).
TSE, 1994. Feldispat, cam sanayinde kullanılan. Türk Standartları Enstitüsü, TS 5121, Ankara (yayımlanmamış).
Yılmaz, O., 1975. Cacas bölgesi (Bitlis Masifi) kayaçlarının petrografik ve stratigrafik incelenmesi.Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 18 (1), 33-41.

APA	OYAN V, Tolluoğlu A (2005). Bitlis Masifi' nde (Yolcular Metamorfiti) Na-feldispat bakımından zengin lökogranitik kayaçlar: Feldispat kaynağı olarak bir potansiyel. , 1 - 11.
Chicago	OYAN VURAL,Tolluoğlu A. Ümit Bitlis Masifi' nde (Yolcular Metamorfiti) Na-feldispat bakımından zengin lökogranitik kayaçlar: Feldispat kaynağı olarak bir potansiyel. (2005): 1 - 11.
MLA	OYAN VURAL,Tolluoğlu A. Ümit Bitlis Masifi' nde (Yolcular Metamorfiti) Na-feldispat bakımından zengin lökogranitik kayaçlar: Feldispat kaynağı olarak bir potansiyel. , 2005, ss.1 - 11.
AMA	OYAN V,Tolluoğlu A Bitlis Masifi' nde (Yolcular Metamorfiti) Na-feldispat bakımından zengin lökogranitik kayaçlar: Feldispat kaynağı olarak bir potansiyel. . 2005; 1 - 11.
Vancouver	OYAN V,Tolluoğlu A Bitlis Masifi' nde (Yolcular Metamorfiti) Na-feldispat bakımından zengin lökogranitik kayaçlar: Feldispat kaynağı olarak bir potansiyel. . 2005; 1 - 11.
IEEE	OYAN V,Tolluoğlu A "Bitlis Masifi' nde (Yolcular Metamorfiti) Na-feldispat bakımından zengin lökogranitik kayaçlar: Feldispat kaynağı olarak bir potansiyel." , ss.1 - 11, 2005.
ISNAD	OYAN, VURAL - Tolluoğlu, A. Ümit. "Bitlis Masifi' nde (Yolcular Metamorfiti) Na-feldispat bakımından zengin lökogranitik kayaçlar: Feldispat kaynağı olarak bir potansiyel". (2005), 1-11.

APA	OYAN V, Tolluoğlu A (2005). Bitlis Masifi' nde (Yolcular Metamorfiti) Na-feldispat bakımından zengin lökogranitik kayaçlar: Feldispat kaynağı olarak bir potansiyel. Yerbilimleri, 26(3), 1 - 11.
Chicago	OYAN VURAL,Tolluoğlu A. Ümit Bitlis Masifi' nde (Yolcular Metamorfiti) Na-feldispat bakımından zengin lökogranitik kayaçlar: Feldispat kaynağı olarak bir potansiyel. Yerbilimleri 26, no.3 (2005): 1 - 11.
MLA	OYAN VURAL,Tolluoğlu A. Ümit Bitlis Masifi' nde (Yolcular Metamorfiti) Na-feldispat bakımından zengin lökogranitik kayaçlar: Feldispat kaynağı olarak bir potansiyel. Yerbilimleri, vol.26, no.3, 2005, ss.1 - 11.
AMA	OYAN V,Tolluoğlu A Bitlis Masifi' nde (Yolcular Metamorfiti) Na-feldispat bakımından zengin lökogranitik kayaçlar: Feldispat kaynağı olarak bir potansiyel. Yerbilimleri. 2005; 26(3): 1 - 11.
Vancouver	OYAN V,Tolluoğlu A Bitlis Masifi' nde (Yolcular Metamorfiti) Na-feldispat bakımından zengin lökogranitik kayaçlar: Feldispat kaynağı olarak bir potansiyel. Yerbilimleri. 2005; 26(3): 1 - 11.
IEEE	OYAN V,Tolluoğlu A "Bitlis Masifi' nde (Yolcular Metamorfiti) Na-feldispat bakımından zengin lökogranitik kayaçlar: Feldispat kaynağı olarak bir potansiyel." Yerbilimleri, 26, ss.1 - 11, 2005.
ISNAD	OYAN, VURAL - Tolluoğlu, A. Ümit. "Bitlis Masifi' nde (Yolcular Metamorfiti) Na-feldispat bakımından zengin lökogranitik kayaçlar: Feldispat kaynağı olarak bir potansiyel". Yerbilimleri 26/3 (2005), 1-11.