Rize Taşlıdere Havzasında Heyelan Kontrolü:Örnek Olay İncelemesi, Kireçhane ve Kırklartepe Yöreleri
Yıl: 2021 Cilt: 6 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 526 - 531 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.35229/jaes.994874 İndeks Tarihi: 29-07-2022
Rize Taşlıdere Havzasında Heyelan Kontrolü:Örnek Olay İncelemesi, Kireçhane ve Kırklartepe Yöreleri
Öz: : Rize ilindeki orman tahribatı ve arazinin koruma-kullanma tekniği dikkate alınmadan kullanılması il genelindeki heyelan riskini artırmaktadır. Bu çalışmanın amacı Rize Taşlıdere Havzası, Kireçhane ve Kırklartepe yöreleri heyelan kontrolü amaçlı örnek olay incelemesidir. Bu amaçla araştırma alanı yükselti kademelerine ayrılmış, her bir katmanda toprak penetrasyon direnci ve nem içeri ile 2. yükselti katmanında birikimli infiltrasyon ölçümleri yapılmıştır. Ayrıca katmanlarda 0-10 ve 10-30 cm derinliklerinden toprak örnekleri alınarak laboratuvara gönderilmiştir. Laboratuvarda tekstür ve suya dayanıklı (SDA) analizleri yapılmıştır. Ortalama değerlere göre araştırma sahasındaki zemin biriminin %60’ı yüksek plastisiteli kil, %40’ı ise düşük plastisiteli kil türündedir. Ortalama değerlere göre en yüksek su doygunluk değerine en yüksek kilin (%44,44), olduğu IV. yükselti kademesinde rastlanmıştır. Araştırma alanı III. yükselti kademesinde ölçülen birikimli infiltrasyon kapasitesindeki değişimin zamana göre R2 = 0,988 ile y= -0,0098x2+2,5x+18,03 şeklinde ilişkiye sahip olduğu tespit edilmiştir. Yükselti kademelerine göre en düşük penetrasyon direncine (0.03 mPa) I. yükselti kademesinde ve 8 cm toprak derinliğinde, en yüksek penetrasyon direncine (0.112 mPa) IV. yükselti kademesinde ve 30 cm toprak derinliğinde rastlanmıştır. Suya dayanıklı agregat (SDA) değerlerine bakıldığında en yüksek değere I. yükselti kademesinin alt topraklarında, en düşük değere ise II. yükselti kademesinin üst topraklarında rastlanılmıştır. Koruma-kullanma dengesine uygun toprak yönetim modelinin oluşturulması araştırma alanı topraklarının heyelan oluşturma riskini azaltabilir.
Anahtar Kelime: Landslide control in Rize Taşlıdere basin:Case Studies from Kireçhane and Kırklartepe Areas
Öz: The deforestation in Rize province and the use of the land without considering the protection-use technique increase the risk of landslides throughout the province. The aim of this study is a case study for landslide control in Rize Taşlıdere Basin, Kireçhane and Kırklartepe regions. For this purpose, the research area was divided into elevation levels, soil penetration resistance and moisture content in each elevation steps, while cumulative infiltration measurements were made in the 2 nd elevation. In addition, soil samples were taken at 0-10 cm and 10-30 cm depths. Texture and water resistance (SDA) analyzes were performed in the laboratory. According to the average values, 60% of the soil in the study area is clay with high plasticity and 40% is clay with low plasticity. The highest water saturation value was found at the IV altitude steps where the clay content was the highest (%44,44). The cumulative infiltration capacity measured at the altitude III has a relationship with R 2=0.988 and y=-0.0098x2+2.5x+18.03 according to time. According to the elevation, the lowest penetration resistance (SPR) (0.03 mPa) was found at elevation-I and at 8 cm soil depth, while the highest penetration resistance (0.112 mPa) at the elevation- IV and at 30 cm soil depth. The highest water-resistant aggregate (WSA) content was measured at 10-30 cm soil depth in the elevation-I, while the lowest WSA measured at 0-10 cm soil depth in the elevation-II. Establishing a soil management model suitable for the protection-use balance can reduce the risk of landslide formation in the research area.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Bouyoucos, G.J. (1962). Hydrometer method improved for making particle size analyses of soils. Agronomy Journal, 54, 464-465.
- Çepel, N. (1998). Orman Ekolojisi. İstanbul Üniversitesi. Yayın No. 3518, Orman Fakültesi Yayın No. 399, İstanbul İstanbul.
- Karsli, F., Atasoy, M., Yalçın, A., Reis, S., Demir, O. & Gökçeoğlu, C. (2009). Effects of land-use changes on landslides in a landslide-prone area (Ardesen, Rize, NE Turkey). Environmental Monitoring Assessment, 156, 241-255.
- Gattinger, T. (1962). Explanatory text of the geological map of Turkey, Trabzon. Ankara: MTA Publications.
- Görcelioğlu, E. (2003). Sel ve Çığ Kontrolü. İ.Ü Yayın No:4415, O.F Yayın No:473, İstanbul.
- Gülçür, F. (1974). Toprağın fiziksel ve kimyasal analiz metodları. Kutulmuş Matbaası, İstanbul Üniversitesi. Yayın No. 1970, Orman Fakültesi Yayın No. 201, İstanbul.
- Maeda, H., Sasaki, T., Furuta, K., Takashima, K., Umemura, A. & Kohno, M. (2012). Relationship between landslides, geologic structures, and hydrothermal alteration zones in the OhekisawaShikerebembetsugawa landslide area, Hokkaido, Japan. J. Earth Sci. Eng., 2, 317-327.
- Özçelik, A.E., Yüksek, T., Yüksek, F. & Verep, B. (2021). Havza ve arazi karakteristiklerinin coğrafi bilgi sitemleri (CBS) yardımıyla değerlendirilmesi: Pazar Hemşin deresi havzası örneği. Anadolu Çevre ve Hayvancılık Dergisi, 6(2), 252-260.
- Kemper WD, Rosenau RC (1986). Aggregate stability and size distribution. In: Klute A. (Editor), Methods of Soil Analysis. Part I, Physical and Mineralogical Methods. ASA and SSSA Agronomy Monograph no 9 (2nd ed)., 425-442. Soil Sci. Soc. Ame. Madison, USA.
- Regmi, A.D., Yoshida, K., Dhital, M.R. & Devkota, K. (2013). Effect of rock weathering, clay mineralogy, and geological structures in the formation of large landslide , a case study from Dumre Besei landslide, Lesser Himalaya Nepal. Landslide, 10, 1-13.
- Üyeturk, C.E., Huvaj, N., Bayraktaroğlu, H. & Hüseyinpaşaoğlu, M. (2020). Geotechnical characteristics of residual soils in rainfalltriggered landslidesin Rize, Turkey. Engineering Geology, 264, 1053182, 1-12.
- Yüksek, T., (2011). Rize yöresinde yanlış arazi kullanımı ve neden olduğu çevresel sorunlar. Doğu Karadeniz Bölgesi Heyelan ve Taşkın Sempozyumu, 10-11 Şubat, 2011, Trabzon. http://www.dsi.gov.tr/docs/sempozyumlar/1-4- rize-y%C3%B6resinde-yanl%C4%B1%C5%9Farazi-kullan%C4%B1m%C4%B1-ve-nedenoldu%C4%9Fu-%C3%A7evresel-sorunlar---yrddo%C3%A7-dr-turany%C3%BCksek.pdf?sfvrsn=2. (20 Ekim 2017).
- Yüksek, T., Kalay, H.Z. & Yüksek, F. (2004). Pazar Deresi Havzasında Arazi Kullanım Problemleri. SDU Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(3), 121- 127.
- Yüksek, T. & Kalay, H.Z. (2002). Kızılağaç baltalık büklerinin çay tarımına dönüştürülmesi sonucu toprakların bazı özelliklerinde meydana gelen değişimlerin karşılaştırılması. II. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, 15-18 Mayıs, 2002, Artvin, Türkiye, Cilt II, 780-789.
- Yüksek, T., Kalay, H.Z., & Yüksek, F. (2004). Comparison of some soil properties between maize cultivation areas and adjacent Alder [(Alnus glutinosa (L.) Gaertner subsp. barbata (C.A.Meyer) yalt) ] stands in Kesikköprü Village, Pazar in Turkey. International Soil Congress on Natural Resource Management for Sustainable Development, June 7-10, 2004, Erzurum-Turkey, C1, 1-8 pp.
- Yüksek, T. & Yüksek, F. (2009). Clear-cutting effects of Alder (Alnus glutinosa L. subsp. barbata) coppice on surface soil properties and aboveground herbaceous plant biomass. Communications in Soil Science and Plant Analysis, 40(15), 2562- 2578.
- Yüksek, T., Göl, C., Yüksek, F. & Yüksel, E.E. (2009). The effects of land-use changes on soil properties: the conversion of alder coppice to tea plantations in the humid northern Blacksea region. African Journal of Agricultural Research, 4(7), 665-674.
- Yüksek, T. (2009). Effects of land use management on surface soil properties, erosion ındices and green tea yield in humid Blacksea region. Fresenius Environmental Bulletin (FEB), 18(5b), 848-857.
- Yüksek, T., Yüksek, F., (2014). Rize yöresinde arazi kullanımı ve bazı iklim elemanlarında meydana gelen zamansal değişimler ile sel-heyelan olayları arasındaki ilişkiler. I. Ulusal Havza Yönetimi Sempozyumu 10-12 Eylül, 2014, Çankırı, Türkiye, 564-572.
- Yüksek, T. (2017). Rize ili arazi kullanım durumu, bazı ormancılık çalışmaları ve yağışların zamansal dağılımının genel bir değerlendirilmesi. Anadolu Çevre ve Hayvancılık Bilimleri Dergisi, 2(3), 59- 66.
- Yüksek, T., Özçelik, A.E. & Verep, B. (2019). Çağlayan havzasının (Fındıklı-Rize) bazı havza karakteristiklerinin coğrafi bilgi sistemleri ile değerlendirilmesi. Anadolu Çevre ve Hayvancılık Dergisi, 4(3), 532-538.
- Yüksek, T., Özçelik, A.E. & Verep, B. (2020). Fırtına havzasının bazı havza karakteristikleri ile arazilerin fizyografik özelliklere göre dağılımlarının coğrafi bilgi sistemleri ile belirlenmesi. Anadolu Çevre ve Hayvancılık Dergisi, 5(3), 439-449.
- Yüksek, T. & Yüksek, F. (2021). Effects of altitude, aspect, and soil depth on carbon stocks and properties of soils in a tea plantation in the humid Black Sea region. Land Degradation & Development, 32(15), 4267-4276.
| APA | Sume V, Yuksek T, Kaya A (2021). Rize Taşlıdere Havzasında Heyelan Kontrolü:Örnek Olay İncelemesi, Kireçhane ve Kırklartepe Yöreleri. , 526 - 531. 10.35229/jaes.994874 |
| Chicago | Sume Veli,Yuksek Turan,Kaya Ayberk Rize Taşlıdere Havzasında Heyelan Kontrolü:Örnek Olay İncelemesi, Kireçhane ve Kırklartepe Yöreleri. (2021): 526 - 531. 10.35229/jaes.994874 |
| MLA | Sume Veli,Yuksek Turan,Kaya Ayberk Rize Taşlıdere Havzasında Heyelan Kontrolü:Örnek Olay İncelemesi, Kireçhane ve Kırklartepe Yöreleri. , 2021, ss.526 - 531. 10.35229/jaes.994874 |
| AMA | Sume V,Yuksek T,Kaya A Rize Taşlıdere Havzasında Heyelan Kontrolü:Örnek Olay İncelemesi, Kireçhane ve Kırklartepe Yöreleri. . 2021; 526 - 531. 10.35229/jaes.994874 |
| Vancouver | Sume V,Yuksek T,Kaya A Rize Taşlıdere Havzasında Heyelan Kontrolü:Örnek Olay İncelemesi, Kireçhane ve Kırklartepe Yöreleri. . 2021; 526 - 531. 10.35229/jaes.994874 |
| IEEE | Sume V,Yuksek T,Kaya A "Rize Taşlıdere Havzasında Heyelan Kontrolü:Örnek Olay İncelemesi, Kireçhane ve Kırklartepe Yöreleri." , ss.526 - 531, 2021. 10.35229/jaes.994874 |
| ISNAD | Sume, Veli vd. "Rize Taşlıdere Havzasında Heyelan Kontrolü:Örnek Olay İncelemesi, Kireçhane ve Kırklartepe Yöreleri". (2021), 526-531. https://doi.org/10.35229/jaes.994874 |
| APA | Sume V, Yuksek T, Kaya A (2021). Rize Taşlıdere Havzasında Heyelan Kontrolü:Örnek Olay İncelemesi, Kireçhane ve Kırklartepe Yöreleri. JOURNAL OF ANATOLIAN ENVIRONMENTAL AND ANIMAL SCIENCES, 6(4), 526 - 531. 10.35229/jaes.994874 |
| Chicago | Sume Veli,Yuksek Turan,Kaya Ayberk Rize Taşlıdere Havzasında Heyelan Kontrolü:Örnek Olay İncelemesi, Kireçhane ve Kırklartepe Yöreleri. JOURNAL OF ANATOLIAN ENVIRONMENTAL AND ANIMAL SCIENCES 6, no.4 (2021): 526 - 531. 10.35229/jaes.994874 |
| MLA | Sume Veli,Yuksek Turan,Kaya Ayberk Rize Taşlıdere Havzasında Heyelan Kontrolü:Örnek Olay İncelemesi, Kireçhane ve Kırklartepe Yöreleri. JOURNAL OF ANATOLIAN ENVIRONMENTAL AND ANIMAL SCIENCES, vol.6, no.4, 2021, ss.526 - 531. 10.35229/jaes.994874 |
| AMA | Sume V,Yuksek T,Kaya A Rize Taşlıdere Havzasında Heyelan Kontrolü:Örnek Olay İncelemesi, Kireçhane ve Kırklartepe Yöreleri. JOURNAL OF ANATOLIAN ENVIRONMENTAL AND ANIMAL SCIENCES. 2021; 6(4): 526 - 531. 10.35229/jaes.994874 |
| Vancouver | Sume V,Yuksek T,Kaya A Rize Taşlıdere Havzasında Heyelan Kontrolü:Örnek Olay İncelemesi, Kireçhane ve Kırklartepe Yöreleri. JOURNAL OF ANATOLIAN ENVIRONMENTAL AND ANIMAL SCIENCES. 2021; 6(4): 526 - 531. 10.35229/jaes.994874 |
| IEEE | Sume V,Yuksek T,Kaya A "Rize Taşlıdere Havzasında Heyelan Kontrolü:Örnek Olay İncelemesi, Kireçhane ve Kırklartepe Yöreleri." JOURNAL OF ANATOLIAN ENVIRONMENTAL AND ANIMAL SCIENCES, 6, ss.526 - 531, 2021. 10.35229/jaes.994874 |
| ISNAD | Sume, Veli vd. "Rize Taşlıdere Havzasında Heyelan Kontrolü:Örnek Olay İncelemesi, Kireçhane ve Kırklartepe Yöreleri". JOURNAL OF ANATOLIAN ENVIRONMENTAL AND ANIMAL SCIENCES 6/4 (2021), 526-531. https://doi.org/10.35229/jaes.994874 |
