MATRAH ARTIRIMININ ANAYASAL VERGİLENDİRME İLKELERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 265 Sayfa Aralığı: 11 - 33 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 13-05-2022
MATRAH ARTIRIMININ ANAYASAL VERGİLENDİRME İLKELERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
Öz: Türkiye’de matrah artırımı uygulaması, ilki 1992 yılında olmakla üzere 2003, 2011, 2016, 2018 ve 2021 yıllarında altı defa uygulanarak Türk vergi sisteminde ve hukukunda yerini almıştır. Bu uygulamanın ilk akla geldiği şekilde kamuya kısa vadede nakit gelir sağlaması, vergi idaresinin ve yargının yükünü hafifletmesi gibi faydalarının yanında vergi adaletini zedeleme gibi zararlı sonuçlarının da bulunacağı öngörülmektedir. Birçok kez yürürlüğe giren bu uygulama hakkında günümüzde üzerine birçok tartışma yapılsa da uygulama vergi hukuku açısından da belirsiz durumdadır. Bu çalışmada, matrah artırımı kavramına açıklık getirilmiş, matrah artırımının Türk vergi hukukundaki yeri, hukuki niteliğinin ne olduğu belirtilerek, anayasal vergilendirme ilkeleri açısından değerlendirme yapılmıştır.
Anahtar Kelime: THE EVALUATION OF THE TAX BASE INCREMENT IN CONSTITUTIONAL TAXATION PRINCIPLES
Öz: The tax base increment practice in Turkey has taken its place in the Turkish tax system and law by being applied six times in 2003, 2011, 2016, 2018 and 2021, the first of which was in 1992. It is foreseen that this practice will have harmful consequences such as harming tax justice as well as providing cash income to the public in the short term, easing the burden of the tax administration and the judiciary. Although there are many discussions about this practice, which has come into force many times, the practice is uncertain in terms of tax law. In this study, the concept of tax base increase has been clarified, the place of tax base increase in Turkish tax law and its legal nature have been stated, and an evaluation has been made in terms of constitutional taxation principles.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
- • AKDOĞAN, A. (2013). Kamu Maliyesi.Gazi Kitabevi. Kamu Maliyesi. Ankara.
- • AKSOY, Ş. (1998). Kamu Maliyesi Filiz Kitabevi. Kamu Maliyesi İstanbul.
- • AKTAN, C. C. (2017). “Anayasal İktisat ve Vergilemede Hukuki Güvenlik İlkesi”. Hukuk Ve İktisat Araştırmaları Dergisi. Sayı 9(2).
- • AKTAN, C. C. (2018). Vergileme Vergi Teorisi ve Vergi Politikası.Seçkin Yayınevi. Vergileme Vergi Teorisi ve Vergi Politikası. Ankara.
- • ALTUNDIŞ, M. (2008). “Hukuki Güvenlik İlkesi”. Yasama dergisi. Sayı 10.
- • ARSLAN, C. B. (2017). Vergi Uygulamasında Torba Kanunlar.Siyasal Kitabevi. Vergi Uygulamasında Torba Kanunlar. Ankara.
- • BALTA, T. B. (1972). İdare hukuku.Ankara Üniversitesi Basımevi. İdare hukuku. Ankara.
- • BUDAK, T. (2010). Türk Vergi Hukukunda Anayasal Ölçüt: Mali Güç.Oniki Levha Yayıncılık. Türk Vergi Hukukunda Anayasal Ölçüt: Mali Güç. İstanbul.
- • ÇAĞAN, N. (1980). “Demokratik Sosyal Hukuk Devletinde Vergilendirme”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. Sayı 37(1-4).
- • ÇAĞAN, N. (1982). Vergilendirme Yetkisi. Kazancı Hukuk Yayınları. Vergilendirme Yetkisi. İstanbul.
- • ÇEÇEN, A. (1993). Adalet Kavramı : Adalet Kavramının Göreliği Üzerine Bir Deneme. Gündoğan Yayınları. Adalet Kavramı : Adalet Kavramının Göreliği Üzerine Bir Deneme. Vol. 2. bs, Ankara.
- • DEMIR, İ. C., ve GÜLTEN, Y. (2013). “Maliye Politikasının Sosyal Amacı: Vergi Yükünün Adaletli ve Dengeli Dağılımı Üzerine Türkiye Geneli Anket Çalışması”. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Sayı 11(1).
- • DICEY, A. V., HAYEK, F. A. V., SCHMITT, C., RAZ, J., MARMOR, A., ROSSENFELD, M., HABERMAS, J., BIELEFELDT, H., DWORKIN, R., SYPNOWICH, C., KÜÇÜK, A., AKYıLDıZ, A., NEUMAN, G. L., ve METIN, Y. (2008). Hukuk Devleti : Hukuki Bir İlke Siyasi Bir İdeal.Adres Yayınları. Hukuk Devleti : Hukuki Bir İlke Siyasi Bir İdeal. Adres Yayınları. 2. ed. Ankara.
- • DÖNMEZ, R. (1992). Teoride ve Uygulamada Vergi Afları.Anadolu Üniversitesi Basımevi. Teoride ve Uygulamada Vergi Afları. Eskişehir.
- • ENGLE, E. (2012). “The History of The General Principle of Proportionality: An Overview”. Dartmouth Law Journal. Sayı 10.
- • ERDOĞAN, M. (2005). Anayasal Demokrasi.Siyasal Kitabevi. Anayasal Demokrasi. Ankara.
- • ERKIN, G. (2012). “Vergilendirme Yetkisinin Tabi Olduğu Anayasal İlkeler”. Ankara Barosu Dergisi. Sayı 3).
- • EROĞLU, O. (2013). “Vergi Ceza Hukuku Açısından Kanunîlik İlkesi”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. Sayı 8(3).
- • EROL, A. (2011). Vergi Felsefesi: (Devlet ve Vergi).İSMMMO Yayınları. Vergi Felsefesi: (Devlet ve Vergi). İstanbul.
- • GERÇEK, A., BAKAR, F., MERCIMEK, F., ÇAKıR, E. U., ve SEMIH, A. (2014). “Vergilemenin Anayasal Temellerinin Çeşitli Ülkeler Açısından Karşılaştırılması Ve Türkiye İçin Çıkarımlar”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. Sayı 63(1).
- • GEREK, Ş., ve AYDıN, A. R. (2010). Anayasa Yargısı ve Vergi Hukuku.Seçkin Yayıncılık. Anayasa Yargısı ve Vergi Hukuku. Ankara.
- • GÖZLER, K. (2008). “Tabii Hukuk ve Hukuki Pozitivizme Göre Adalet Kavrami”. Muhafazakâr Düsünce. Sayı 4(15).
- • GÖZLER, K. (2010). Türk Anayasa Hukuku Dersleri.Ekin Yayınevi. Türk Anayasa Hukuku Dersleri. Bursa.
- • GÜÇLÜ, F. (2007). Vergi ve Sosyal Devlet. SABEV. Vergi ve Sosyal Devlet. Ankara.
- • GÜNEŞ, G. (2014). Vergilerin Yasallığı İlkesi.Oniki Levha Yayıncılık. Vergilerin Yasallığı İlkesi. İstanbul.
- • HEPPLE, B. (2001). “Equality and Empowerment for Decent Work”. Int’l Lab. Rev. Sayı 140.
- • İBA, Ş. (2019). Anayasa Hukuku Pratik Çalışma Kitabı.Seçkin Yayıncılık. Anayasa Hukuku Pratik Çalışma Kitabı. Ankara.
- • KARAKOÇ, Y. (2013). “Anayasal Vergilendirme İlkeleri Üzerine Bir Değerlendirme”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. Sayı 15.
- • KARAKOÇ, Y. “Anayasanın Vergi Ödevine İlişkin Hükmünün Değerlendirilmesi.” In Anayasadan Mali ve Vergisel Beklentiler, edited by Feridun Yenisey, Gülsen Güneş ve Ertunç Şirin. İstanbul: Oniki Levha Yayıncılık, 2012.
- • KARAKOÇ, Y. (2015). “Vergi Gelirlerinin Kamu Giderlerinin Karşılığı Olması İlkesi”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi. Sayı 21(2).
- • KAYA, P. A. (2009). Avrupa Birliği ve Türk İş Hukuku Bağlamında Eşitlik İlkesi.Dora Basım Yayın Dağıtım. Avrupa Birliği ve Türk İş Hukuku Bağlamında Eşitlik İlkesi. Bursa.
- • KIZILOT, Ş., ve TAŞ, M. (2009). Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi.Yaklaşım Yayınları. Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi. Ankara
- • KOYUNCU, C. (2016). Anayasal Vergilendirme İlkeleri.Ekin Yayınevi. Anayasal Vergilendirme İlkeleri. Ankara.
- KUMRULU, A. (1988). “Anayasa Mahkemesinin Bir Kararı Nedeniyle Vergi Borcunda Objektif Sorumluluk Esasına Dayanana Teselsül”. TBBD. Sayı 32).
- • KUMRULU, A. G. (1979). “Vergi Hukukunun Bir Kısım Anayasal Temelleri”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. Sayı 36(1).
- • METIN, Y. (2017). “Temel Hakların Sınırlandırılması ve Ölçülülük: Ölçülülük İlkesi Evrensel Bir Anayasal İlke midir?”. Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. Sayı 7(1).
- • ÖMERCIOĞLU, A. (2018). Vergi Demokrasisi.Gazi Kitabevi. Vergi Demokrasisi. Ankara. • ÖNCEL, M., KUMRULU, A., ve ÇAGAN, N. (2018). Vergi Hukuku.Turhan Kitabevi. Vergi Hukuku. Ankara.
- • ÖZBEK, V. Ö., DOĞAN, K., ve BACAKSıZ, P. (2019). Türk Ceza Hukuku.Seçkin Yayıncılık. Türk Ceza Hukuku. Ankara.
- • ÖZBEK, V. Ö., DOĞAN, K., BACAKSıZ, P., ve TEPE, İ. (2018). Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler.Seçkin Yayınevi. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara.
- • ÖZBUDUN, E. (2012). Türk Anayasa Hukuku.Yetkin Yayınları. Türk Anayasa Hukuku. Ankara.
- • ÖZBUDUN, E. (1998). Türk Anayasa Hukuku (Turkish Constitutional Law).Yetkin Yayınları. Türk Anayasa Hukuku (Turkish Constitutional Law). Ankara.
- • SABAN, N. (2005). Vergi Hukuku Genel Kısım.Der Yayınları. Vergi Hukuku Genel Kısım. İstanbul.
- • SANCAR, M. (2001). “Şiddet, Şiddet Tekeli ve Demokratik Hukuk Devleti”. Doğu Batı Dergisi. Sayı 13).
- • SCHWARZE, J. (1995). European Administrative Law.Sweet and Maxwell. European Administrative Law. London.
- • SOYSAL, M. (1997). 100 Soruda Anayasanın Anlamı.Gerçek Yayınevi. 100 Soruda Anayasanın Anlamı. İstanbul.
- • ŞIŞMAN, G. (2016). “Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Çerçevesinde Vergi Hukukunda Öngörülebilirlik”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. Sayı 65(4).
- • TAŞKıN, Y. (2010). “Vergi Aflarının Hukuki Niteliği ve Gerekçeleri”. Sosyal Bilimler Dergisi. Sayı 2).
- • TEKBAŞ, A. (2009). Vergi Kanunlarının Anayasaya Uygunluğunun Yargısal Denetimi: Türkiye Değerlendirmesi.T.C Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı. Vergi Kanunlarının Anayasaya Uygunluğunun Yargısal Denetimi: Türkiye Değerlendirmesi. Ankara.
- • ÜSTÜN, Ü. S. (2003). “Vergi Hukuku ile İlgili Anayasal İlkeler”. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. Sayı 11(1-2 (SÜ Hukuk Fakültesi 20. Yıl Armağanı)).
- • YALTI SOYDAN, B. (1998). “Vergi Adaleti Kavramında Soyuttan Somuta: Türk Anayasa Mahkemesi Kararlarını Eşitlik, Özgürlük ve Sosyal Devlet Kavramları ile Okumak”. Vergi Sorunları Dergisi. Sayı 119.
- • YILMAZ, S. (2017). “Anayasal Vergilendirme İlkeleri Çerçevesinde Vergi Afları”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. Sayı 66(1).
- • YÜCE, M. (2010). “Sosyal Devlet Anlayışı Çerçevesinde Türkiye’de Uygulanan Vergi Politikalarına Bakış”. Article. Journal of Academic Studies. Sayı 12(45).
| APA | ÜYÜMEZ M, ÖZDEMİR H (2021). MATRAH ARTIRIMININ ANAYASAL VERGİLENDİRME İLKELERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. , 11 - 33. |
| Chicago | ÜYÜMEZ MUSTAFA ERKAN,ÖZDEMİR Hakan MATRAH ARTIRIMININ ANAYASAL VERGİLENDİRME İLKELERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. (2021): 11 - 33. |
| MLA | ÜYÜMEZ MUSTAFA ERKAN,ÖZDEMİR Hakan MATRAH ARTIRIMININ ANAYASAL VERGİLENDİRME İLKELERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. , 2021, ss.11 - 33. |
| AMA | ÜYÜMEZ M,ÖZDEMİR H MATRAH ARTIRIMININ ANAYASAL VERGİLENDİRME İLKELERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. . 2021; 11 - 33. |
| Vancouver | ÜYÜMEZ M,ÖZDEMİR H MATRAH ARTIRIMININ ANAYASAL VERGİLENDİRME İLKELERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. . 2021; 11 - 33. |
| IEEE | ÜYÜMEZ M,ÖZDEMİR H "MATRAH ARTIRIMININ ANAYASAL VERGİLENDİRME İLKELERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ." , ss.11 - 33, 2021. |
| ISNAD | ÜYÜMEZ, MUSTAFA ERKAN - ÖZDEMİR, Hakan. "MATRAH ARTIRIMININ ANAYASAL VERGİLENDİRME İLKELERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ". (2021), 11-33. |
| APA | ÜYÜMEZ M, ÖZDEMİR H (2021). MATRAH ARTIRIMININ ANAYASAL VERGİLENDİRME İLKELERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. Vergi Raporu, 0(265), 11 - 33. |
| Chicago | ÜYÜMEZ MUSTAFA ERKAN,ÖZDEMİR Hakan MATRAH ARTIRIMININ ANAYASAL VERGİLENDİRME İLKELERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. Vergi Raporu 0, no.265 (2021): 11 - 33. |
| MLA | ÜYÜMEZ MUSTAFA ERKAN,ÖZDEMİR Hakan MATRAH ARTIRIMININ ANAYASAL VERGİLENDİRME İLKELERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. Vergi Raporu, vol.0, no.265, 2021, ss.11 - 33. |
| AMA | ÜYÜMEZ M,ÖZDEMİR H MATRAH ARTIRIMININ ANAYASAL VERGİLENDİRME İLKELERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. Vergi Raporu. 2021; 0(265): 11 - 33. |
| Vancouver | ÜYÜMEZ M,ÖZDEMİR H MATRAH ARTIRIMININ ANAYASAL VERGİLENDİRME İLKELERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. Vergi Raporu. 2021; 0(265): 11 - 33. |
| IEEE | ÜYÜMEZ M,ÖZDEMİR H "MATRAH ARTIRIMININ ANAYASAL VERGİLENDİRME İLKELERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ." Vergi Raporu, 0, ss.11 - 33, 2021. |
| ISNAD | ÜYÜMEZ, MUSTAFA ERKAN - ÖZDEMİR, Hakan. "MATRAH ARTIRIMININ ANAYASAL VERGİLENDİRME İLKELERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ". Vergi Raporu 265 (2021), 11-33. |
