Sigorta Poliçelerine Konulan Dain-i Mürtehin Kaydının Hukuki Etkisi
Yıl: 2021 Cilt: 16 Sayı: 205 Sayfa Aralığı: 1415 - 1451 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 15-05-2022
Sigorta Poliçelerine Konulan Dain-i Mürtehin Kaydının Hukuki Etkisi
Öz: Kredi kuruluşları kredi sözleşmesinden kaynaklanan alacaklarının tahsilini kolaylaştırmak amacıyla, kredi konusu mal üzerinde kendi lehlerine rehin hakkı kurulmasını isterler. Ancak çeşitli riskler nedeniyle rehin konusu şeyin değeri kısmen ya da tamamen zedelenebileceğinden, alacaklarını elde etmeyi daha güvenli bir hale getirmek için sigortadan da faydalanma yoluna giderler. Bunun için de müşteriden rehinli mal ile ilgili sigorta yaptırmasını ve riziko gerçekleştiği takdirde de, sigorta tazminatı üzerinde öncelikli olarak hak sahibi olabilecekleri bir hukuki mekanizmadan yararlanmayı arzu ederler. Kredinin genel ihtiyaç için açıldığı durumlarda ise, kredi alacağının güvencesi olarak bir hayat sigortası yaptırılmasını ve riziko gerçekleştiği takdirde de sigorta alacağı üzerinde alacak rehni sahibi olarak öncelik elde etmeyi isterler. Uygulamada, kredi kuruluşuna sigorta alacağı üzerinde hak kazandırmak üzere poliçeye “dain-i mürtehin” kaydı düşülmektedir. Bir sicile tescil suretiyle kurulan eşya rehninde, tescil gerçekleşmedikçe rehin hakkının oluşmayacağı açıktır. Buna karşılık hayat sigortasından kaynaklanan sigorta alacağı üzerinde banka lehine alacak rehninin kurulması için yazılı bir rehin sözleşmesinin yapılması lazımdır. Uygulamada genellikle ayrı bir rehin sözleşmesi yapılmamakta, genel kredi sözleşmesinde yer alan bir kloz ile hayat sigortası yaptırılması ve bankanın poliçede dain-i mürtehin olarak belirtilmesi şart koşulmaktadır. Bu noktada söz konusu klozun rehin sözleşmesi niteliğinde olup olmadığı meselesi ortaya çıkmakta ve bunun da açıklığa kavuşturulması için yorum yoluyla tarafların ortak iradesinin tespitine ihtiyaç bulunmaktadır.
Anahtar Kelime: Legal Effect of Loss Payee Clause Inserted in Insurance Policies
Öz: Credit institutions require creditors to establish a right of pledge on the subject of the credit in favor of themselves to facilitate the debt collection. However, as the value of the pledged good may be partially or completely damaged due to various risks, they prefer to benefit from insurance making it safer to obtain the debt owed. To that end, they want their customers to take out insurance on the pledged goods and to benefit from a legal mechanism ensuring them a priority over the insurance indemnity in case of realization of the risk. If the loan is granted for general needs, they ask for life insurance as the guarantee of the loan and if the risk occurs, they seek to have priority as the holder of pledged right on the insurance claim. In practice, the “loss payee clause” is incorporated in the policy to entitle the credit institution to the insurance claim. Expressly the right of pledge by registration isn’t established unless it is properly registered. On the other hand, a written pledge agreement is required for the establishment of the right of pledge in favor of the bank on the insurance claim arising from life insurance. In practice, a separate pledge agreement is not mostly made, instead, a clause is included in the general loan agreement which requires the debtor to draw up an insurance contract and to appoint the bank as “loss payee” in this insurance. At this point, the issue arises whether the clause in question has the nature of a pledge agreement. To clarify this problem, it is necessary to determine the common will of the parties through interpretation.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
- AKİPEK ÖCAL, Şebnem, Madde 29 Sigorta Yaptırılması, Editörler: Hakan TokbaşÖzlem Tüzüner, Milli Şerh (National Commentary) 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Şerhi, Aristo Hukuk Yayınevi, İstanbul, 2016.
- ARKAN, Sabih, İpotekli Gayrimenkulün Sigortalanması Halinde Alacaklının Hukuki durumu, Batider, Cilt: XIV, Sayı: 3, 1988, s.63-82.
- ATAMER, Kerim, Gemi ve Uçak İpoteğinin Hukuksal Temelleri, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2012.
- ATAMER, Kerim, Zarar Sigortalarında, Sigortalıdan Başka Kişilerin Tazminat Üzerindeki Hakları, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu, BildirilerTartışmalar, XXIX, 25 Aralık 2015, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara, 2016, s.87-105.
- ATAMER, Yeşim, Kredi ve Diğer Finansman Sözleşmelerinde Tüketicinin Korunması, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2016.
- AYDOĞDU, Murat, Konut Finansmanı Sistemi ve Sözleşmelerinin Tüketici Hukukuna Etkileri, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 9, Özel Sayı: Prof. Dr. Ünal Narmanlıoğlu’na Armağan, 2007, s.553-632.
- BAYSAL, Başak, Tüketici Kredisi (TKHK m.22-31), Yeni Tüketici Hukuku Konferansı, Editör: M. Murat İnceoğlu, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2015, s.273-326.
- CAN, Mertol, Türk Özel Sigorta Hukuku (Ders Kitabı), 3. Bası, İma Yayınevi, Ankara, 2009.
- CANSEL, Erol, Türk Menkul Rehni Hukuku, Cilt I, Teslim Şartlı Menkul Rehni, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Sevinç Matbaası, Ankara, 1967.
- DURAL, Mustafa / SARI, Suat, Türk Özel Hukuku Cilt I Temel Kavramlar ve Medeni Kanunun Başlangıç Hükümleri, 11. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2016.
- EREN, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 24. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2019.
- ERTAŞ, Şeref, Tescilli Taşınır Rehinleri, Journal of Yaşar University, Cilt: 8, Özel Sayı, s.1155-1183.
- GÜMÜŞ, Mustafa Alper, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Şerhi, Cilt: I (Madde 1-46), Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2014.
- HELVACI, İlhan, Eski Medeni Kanunumuzla Karşılaştırmalı Olarak Türk Medeni Kanununa Göre Sözleşmeden Doğan İpotek Hakkı, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2008.
- İNAL, Tamer, 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna Göre Hazırlanmış Tüketici Hukuku, Doktrin ve Yargıtay İçtihatları, 3. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2014.
- KOCAYUSUFPAŞAOĞLU / HATEMİ / SEROZAN / ARPACI, Borçlar Hukuku Genel Bölüm, Birinci Cilt, KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip, Borçlar Hukukuna Giriş, Hukuki İşlem, Sözleşme, 2010 tarihli 5. Bası’dan 6. Tıpkı Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2014.
- KÖPRÜLÜ, Bülent / KANETİ, Selim, Sınırlı Ayni Haklar, 2. Bası, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1982-1983.
- MAKARACI BAŞAK, Aslı, Taşınır Rehni Sözleşmesi, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2014.
- NOMER, Haluk Nami / ERGÜNE, Mehmet Serkan, Eşya Hukuku, 8. Bası, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2020.
- OĞUZMAN, M. Kemal / SELİÇİ, Özer / OKTAY ÖZDEMİR, Saibe, Eşya Hukuku, 22. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2020.
- OĞUZMAN, M. Kemal / ÖZ, M. Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt I, 17. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2019.
- OKTAY ÖZDEMİR, Saibe, Rehin Alacaklısının Sigorta Tazminatı Üzerindeki Hakları, Prof. Dr. Haluk Burcuoğlu’na Armağan, Cilt II, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2020, s.1399-1429.
- SEVEN, Vural, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu’na Göre Taşınır (Varlık) Rehni, 2. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2019.
- SİRMEN, Lale, Eşya Hukuku, 8. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2020.
- SİRMEN, A. Lale: Alacak Rehni, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayını, Ankara, 1990.
- SÜZEL, Cüneyt, Bireysel Kredilerle Bağlantılı Kurulan Sigorta Sözleşmeleri Mevzuatının Değerlendirilmesi, Sigorta Hukukunun Bazı Güncel Sorunları, Kişisel Veriler-Kredi Bağlantılı Sigortalar-Zorunlu Trafik Sigortası, 10 Mart 2017, Sigorta Hukuku Türk Derneği, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017, s.93-141.
- ŞENER, Oruç Hami: Bankanın Rehinli Alacaklı Sıfatına Sahip Olduğu Adi Alacak Rehninde Rehnin Borçluya İhbarı ve İhbarın Sonuçları, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 2, 2009, Basım Yılı: 2011, s.195-250.
- ŞENOCAK, Kemal, İpotekli Gayrimenkulün Sigortalanması Halinde Alacaklının Hukuki Durumu, Legal Banka ve Finans Hukuku Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 32, Prof. Dr. Ali Necip Ortan’a Armağan, İstanbul, 2019, s.1087-1133.
- ŞENOCAK, Kemal / KAHRAMAN, Zafer / TUNCER KAZANCI, İdil / ÖCAL APAYDIN, Bahar, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni, Yetkin Yayınları, Ankara, 2019.
- ŞENOCAK, Kemal, Üçüncü Şahıs Lehine Hayat Sigortası Sözleşmesi (Türk Ticaret Kanunu ve Tasarısı Açısından), Turhan Kitabevi, Ankara, 2009.
- TAŞKIN, Melda, Krediye Bağlı Hayat Sigortası Sözleşmesi, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019. TEK, Gülen Sinem, Ulaşım Araçlarının İpoteği, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2012.
- ÜNAN, Samim, Sigorta Alacağının Güvence İşleviyle Bağlantılı Bazı Sorunlar, Prof. Dr. Haluk Burcuoğlu’na Armağan, Cilt II, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2020, s.1809- 1850.
- ÜNAN, Samim, Türk Ticaret Kanunu Şerhi, Altıncı Kitap Sigorta Hukuku, Cilt II İkinci Kısım Sigorta Türlerine İlişkin Özel Hükümler Birinci Bölüm Zarar Sigortaları (Madde 1453-1486), On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2016.
- ÜNAN, Samim, Türk Ticaret Kanunu Şerhi, Altıncı Kitap Sigorta Hukuku, Cilt III İkinci Kısım Sigorta Türlerine İlişkin Özel Hükümler İkinci Bölüm Can Sigortaları (Madde 1487-1520), On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017.
- ÜNAN, Samim, Sigorta Tüketici Hukuku, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2016.
| APA | Amasya S (2021). Sigorta Poliçelerine Konulan Dain-i Mürtehin Kaydının Hukuki Etkisi. , 1415 - 1451. |
| Chicago | Amasya Serap Sigorta Poliçelerine Konulan Dain-i Mürtehin Kaydının Hukuki Etkisi. (2021): 1415 - 1451. |
| MLA | Amasya Serap Sigorta Poliçelerine Konulan Dain-i Mürtehin Kaydının Hukuki Etkisi. , 2021, ss.1415 - 1451. |
| AMA | Amasya S Sigorta Poliçelerine Konulan Dain-i Mürtehin Kaydının Hukuki Etkisi. . 2021; 1415 - 1451. |
| Vancouver | Amasya S Sigorta Poliçelerine Konulan Dain-i Mürtehin Kaydının Hukuki Etkisi. . 2021; 1415 - 1451. |
| IEEE | Amasya S "Sigorta Poliçelerine Konulan Dain-i Mürtehin Kaydının Hukuki Etkisi." , ss.1415 - 1451, 2021. |
| ISNAD | Amasya, Serap. "Sigorta Poliçelerine Konulan Dain-i Mürtehin Kaydının Hukuki Etkisi". (2021), 1415-1451. |
| APA | Amasya S (2021). Sigorta Poliçelerine Konulan Dain-i Mürtehin Kaydının Hukuki Etkisi. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16(205), 1415 - 1451. |
| Chicago | Amasya Serap Sigorta Poliçelerine Konulan Dain-i Mürtehin Kaydının Hukuki Etkisi. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 16, no.205 (2021): 1415 - 1451. |
| MLA | Amasya Serap Sigorta Poliçelerine Konulan Dain-i Mürtehin Kaydının Hukuki Etkisi. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, vol.16, no.205, 2021, ss.1415 - 1451. |
| AMA | Amasya S Sigorta Poliçelerine Konulan Dain-i Mürtehin Kaydının Hukuki Etkisi. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2021; 16(205): 1415 - 1451. |
| Vancouver | Amasya S Sigorta Poliçelerine Konulan Dain-i Mürtehin Kaydının Hukuki Etkisi. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2021; 16(205): 1415 - 1451. |
| IEEE | Amasya S "Sigorta Poliçelerine Konulan Dain-i Mürtehin Kaydının Hukuki Etkisi." Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16, ss.1415 - 1451, 2021. |
| ISNAD | Amasya, Serap. "Sigorta Poliçelerine Konulan Dain-i Mürtehin Kaydının Hukuki Etkisi". Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 16/205 (2021), 1415-1451. |
