Kanser hastalarında yaşam kalitesinin iyileştirilmesi ve uyku bozukluklarının tedavisinde uyku hijyeni ve psikopatolojinin yeri: Bir yol analizi çalışması

Öz:

Amaç: Kanser hastalarında uyku bozuklukları, uyku hijyeni, psikopatoloji ve yaşam kalitesi kavramlarını bütüncül bir çerçevede ele alan az sayıda çalışma vardır. Özellikle uyku hijyeni erişkin kanser hastalarında uyku bozukluklarının tedavisinde yer almasına rağmen etkinliğine dair çalışma yoktur. Çalışmanın amacı bu kavramlar arasındaki ilişkilerin yön ve büyüklüklerini modellemek ve böylece klinik pratiğe katkı sunmaktır. Yöntem: Bu çalışma kanser tanısı almış 34 katılımcı ve 16 sağlıklı kontrolden oluşan iki grup üzerinde yapılmıştır. Katılımcılar uyku hijyeni (Uyku Hijyeni Ölçeği -UHİ-) ve uyku bozuklukları (Pitsburgh Uyku Kalitesi İndeksi -PUKİ- ve Eppworth Uykululuk Ölçeği -EUO-), psikopatoloji (Belirti Kontrol Listesi –SCL 90-) ve yaşam kalitesi (Kısa Form –SF 36-) bakımından karşılaştırılmıştır. Ayrıca bu değişkenler arasındaki ilişkiler, nedensellik bağlamında, bir model ile test edilmiştir. Bulgular: Kanser hastalarında uyku hijyeni, uyku sağlığı, ruh sağlığı ve yaşam kalitesi kontrol grubuna göre anlamlı düzeyde bozulmuştur (Sırasıyla; pUHİ=0,031, pPUKİ=0,046, pSCL-90=0,008 ve pSF-36<0,001). Ancak uyku hijyeninde bozulmanın uyku bozuklukları, psikopatoloji ve yaşam kalitesi üzerinde etkisi saptanmamıştır. Uyku bozukluklarının psikopatolojideki artışa ikincil olarak geliştiği saptanmıştır. Sonuç: Kanser hastalarında uyku bozukluklarının tedavisinde uyku hijyeni önerileri hastaya göre ve dikkatli seçilmeli ve etkileri sınırlı olabileceği için bu hastalarda uyku bozukluklarındaki gidişin yakından izlenmesi gereklidir. Ayrıca kanser hastalarında uyku bozuklukları ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesinde temel hedefin hastadaki psikopatoloji düzeyi olması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelime:

The role of sleep hygiene and psychopathology in improving the quality of life and treatment of sleep disorders in cancer patients: A path analysis study

Öz:

Objective: There are few studies that address the concepts of sleep disorders, sleep hygiene, psychopathology and quality of life in a holistic framework in cancer patients. Although sleep hygiene is particularly involved in the treatment of sleep disorders in adult cancer patients, there is no study on its effectiveness. The aim of the study is to model the directions and sizes of the relationships between these concepts and thus contribute to clinical practice. Method: This study was conducted on two groups consisting of 34 participants diagnosed with cancer and 16 healthy controls. Participants were compared in terms of sleep hygiene (Sleep Hygiene Index -SHI-) and sleep disorders (Pittsburgh Sleep Quality Index -PSQI- and Epworth Sleepiness Scale –ESS-), psychopathology (Symptom Checklist 90 –SCL 90-), and quality of life (Sort Form 36–SF 36-). In addition, the relationships between these variables were tested with a model in the context of causality. Results: Sleep hygiene, sleep health, mental health and quality of life were significantly impaired in cancer patients compared to the control group (Respectively; pSHI=0,031, pPSQI=0,046, pSCL-90=0,008 ve pSF-36<0,001). However, impairment in sleep hygiene has not been found to have an effect on sleep disorders, psychopathology and quality of life. Sleep disorders have been found to develop secondary to the increase in psychopathology. Conclusion: In the treatment of sleep disorders in cancer patients, sleep hygiene recommendations should be chosen according to the patient and carefully, and since their effects may be limited, the course of sleep disorders in these patients should be closely monitored. In addition, it was concluded that the main goal in improving sleep disorders and quality of life in cancer patients should be the level of psychopathology in the patient.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1.Voiss P, Höxtermann MD, Dobos G, et al. Cancer, sleep problems, and mindbody medicine use: Results of the 2017 National Health Interview Survey. Cancer. 2019;125:4490-7.
2.Scharf M, Kasinathan N, Sunderram J. Sleep disorders in critically ill cancer patients. In: Nates J., Price K. (eds) Oncologic Critical Care. Springer, Cham. 2020;699-707.
3.Ma Y, Hall DL, Ngo LH, et al. Efficacy of cognitive behavioral therapy for insomnia in breast cancer: A meta-analysis. Sleep Med Rev. 2020:101376.
4.İzci F, İlgün AS, Fındıklı E, et al. Psychiatric symptoms and psychosocial problems in patients with breast cancer. J Breast Health. 2016;12:94.
5.Toussi A, Barton VR, Le ST, et al. Psychosocial and psychiatric comorbidities and health-related quality of life in alopecia areata: A systematic review. J Am Acad Dermatol. 2020.
6.Buysse DJ, Reynolds III CF, Monk TH, et al. The Pittsburgh Sleep Quality Index: A new instrument for psychiatric practice and research. Psychiatry Res. 1989;28:193-213.
7.Ağargün MY, Kara H, Anlar Ö. The validity and reliability of the Pittsburgh Sleep Quality Index. Turk Psikiyatri Derg. 1996;7:107-15.
8.Johns MW. Reliability and factor analysis of the Epworth Sleepiness Scale. Sleep. 1992;15:376-81.
9.Izci B, Ardic S, Firat H, et al. Reliability and validity studies of the Turkish version of the Epworth Sleepiness Scale. Sleep Breath. 2008;12:161-8.
10.Mastin DF, Bryson J, Corwyn R. Assessment of sleep hygiene using the Sleep Hygiene Index. J Behav Med. 2006;29:223-7.
11.Ozdemir PG, Boysan M, Selvi Y, et al. Psychometric properties of the Turkish version of the Sleep Hygiene Index in clinical and non-clinical samples. Compr Psychiat. 2015;59:135-40.
12.Pinar R. Reliability and construct validity of the SF-36 in Turkish cancer patients. Qual Life Res. 2005;14:259-64.
13.Ware J, John E, Gandek B. The SF-36 Health Survey: Development and use in mental health research and the IQOLA Project. Int J Ment Health. 1994;23:49-73.
14.Derogatis LR, Cleary PA. Confirmation of the dimensional structure of the SCL-90: A study in construct validation. J Clin Psychol. 1977;33:981-9.
15.Dağ İ. Belirti Tarama Listesi (Scl-90-R)’nin Üniversite Öğrencileri için güvenirliği ve geçerliği. Turk Psikiyatri Derg. 1991;2:5-12
16.Schermelleh-Engel K, Moosbrugger H, Müller H. Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. MPROnline. 2003;8:23-74.
17.Savard J, Simard S, Ivers H, et al. Randomized study on the efficacy of cognitivebehavioral therapy for insomnia secondary to breast cancer, part I: Sleep and psychological effects. J Clin Oncol. 2005;23:6083-96.
18.Berger AM, VonEssen S, Kuhn BR, et al. Adherence, sleep, and fatigue outcomes after adjuvant breast cancer chemotherapy: Results of a feasibility intervention study. Oncol Nurs Forum. 2003;30:513-522
19.Walker AJ, Johnson KP, Miaskowski C, et al. Sleep Quality and Sleep Hygiene Behaviors of Adolescents during Chemotherapy. J Clin Sleep Med. 2010;06:439-44.
20.Kline R. Principles and Practice of Structural Equation Modeling. Ed. Ke-3. New York: The Guilford Press; 2011.

APA	Karakaş Uğurlu G, Peker O, Dogan E, Caykoylu A, Uğurlu M, Turan G, Norçin Demirdaş H, Irmak Gaygusuz D, Erol S, Koç Apaydın Z, Haydanlı A, Akinci M (2021). Kanser hastalarında yaşam kalitesinin iyileştirilmesi ve uyku bozukluklarının tedavisinde uyku hijyeni ve psikopatolojinin yeri: Bir yol analizi çalışması. , 344 - 348.
Chicago	Karakaş Uğurlu Görkem,Peker Oğuz,Dogan Emine Tugce,Caykoylu Ali,Uğurlu Mustafa,Turan Gökçen,Norçin Demirdaş Hatice Seda,Irmak Gaygusuz Dilara,Erol Sibel,Koç Apaydın Zuhal,Haydanlı Ayza Mutlu,Akinci Muhammed Bulent Kanser hastalarında yaşam kalitesinin iyileştirilmesi ve uyku bozukluklarının tedavisinde uyku hijyeni ve psikopatolojinin yeri: Bir yol analizi çalışması. (2021): 344 - 348.
MLA	Karakaş Uğurlu Görkem,Peker Oğuz,Dogan Emine Tugce,Caykoylu Ali,Uğurlu Mustafa,Turan Gökçen,Norçin Demirdaş Hatice Seda,Irmak Gaygusuz Dilara,Erol Sibel,Koç Apaydın Zuhal,Haydanlı Ayza Mutlu,Akinci Muhammed Bulent Kanser hastalarında yaşam kalitesinin iyileştirilmesi ve uyku bozukluklarının tedavisinde uyku hijyeni ve psikopatolojinin yeri: Bir yol analizi çalışması. , 2021, ss.344 - 348.
AMA	Karakaş Uğurlu G,Peker O,Dogan E,Caykoylu A,Uğurlu M,Turan G,Norçin Demirdaş H,Irmak Gaygusuz D,Erol S,Koç Apaydın Z,Haydanlı A,Akinci M Kanser hastalarında yaşam kalitesinin iyileştirilmesi ve uyku bozukluklarının tedavisinde uyku hijyeni ve psikopatolojinin yeri: Bir yol analizi çalışması. . 2021; 344 - 348.
Vancouver	Karakaş Uğurlu G,Peker O,Dogan E,Caykoylu A,Uğurlu M,Turan G,Norçin Demirdaş H,Irmak Gaygusuz D,Erol S,Koç Apaydın Z,Haydanlı A,Akinci M Kanser hastalarında yaşam kalitesinin iyileştirilmesi ve uyku bozukluklarının tedavisinde uyku hijyeni ve psikopatolojinin yeri: Bir yol analizi çalışması. . 2021; 344 - 348.
IEEE	Karakaş Uğurlu G,Peker O,Dogan E,Caykoylu A,Uğurlu M,Turan G,Norçin Demirdaş H,Irmak Gaygusuz D,Erol S,Koç Apaydın Z,Haydanlı A,Akinci M "Kanser hastalarında yaşam kalitesinin iyileştirilmesi ve uyku bozukluklarının tedavisinde uyku hijyeni ve psikopatolojinin yeri: Bir yol analizi çalışması." , ss.344 - 348, 2021.
ISNAD	Karakaş Uğurlu, Görkem vd. "Kanser hastalarında yaşam kalitesinin iyileştirilmesi ve uyku bozukluklarının tedavisinde uyku hijyeni ve psikopatolojinin yeri: Bir yol analizi çalışması". (2021), 344-348.

APA	Karakaş Uğurlu G, Peker O, Dogan E, Caykoylu A, Uğurlu M, Turan G, Norçin Demirdaş H, Irmak Gaygusuz D, Erol S, Koç Apaydın Z, Haydanlı A, Akinci M (2021). Kanser hastalarında yaşam kalitesinin iyileştirilmesi ve uyku bozukluklarının tedavisinde uyku hijyeni ve psikopatolojinin yeri: Bir yol analizi çalışması. Genel Tıp Dergisi, 31(4), 344 - 348.
Chicago	Karakaş Uğurlu Görkem,Peker Oğuz,Dogan Emine Tugce,Caykoylu Ali,Uğurlu Mustafa,Turan Gökçen,Norçin Demirdaş Hatice Seda,Irmak Gaygusuz Dilara,Erol Sibel,Koç Apaydın Zuhal,Haydanlı Ayza Mutlu,Akinci Muhammed Bulent Kanser hastalarında yaşam kalitesinin iyileştirilmesi ve uyku bozukluklarının tedavisinde uyku hijyeni ve psikopatolojinin yeri: Bir yol analizi çalışması. Genel Tıp Dergisi 31, no.4 (2021): 344 - 348.
MLA	Karakaş Uğurlu Görkem,Peker Oğuz,Dogan Emine Tugce,Caykoylu Ali,Uğurlu Mustafa,Turan Gökçen,Norçin Demirdaş Hatice Seda,Irmak Gaygusuz Dilara,Erol Sibel,Koç Apaydın Zuhal,Haydanlı Ayza Mutlu,Akinci Muhammed Bulent Kanser hastalarında yaşam kalitesinin iyileştirilmesi ve uyku bozukluklarının tedavisinde uyku hijyeni ve psikopatolojinin yeri: Bir yol analizi çalışması. Genel Tıp Dergisi, vol.31, no.4, 2021, ss.344 - 348.
AMA	Karakaş Uğurlu G,Peker O,Dogan E,Caykoylu A,Uğurlu M,Turan G,Norçin Demirdaş H,Irmak Gaygusuz D,Erol S,Koç Apaydın Z,Haydanlı A,Akinci M Kanser hastalarında yaşam kalitesinin iyileştirilmesi ve uyku bozukluklarının tedavisinde uyku hijyeni ve psikopatolojinin yeri: Bir yol analizi çalışması. Genel Tıp Dergisi. 2021; 31(4): 344 - 348.
Vancouver	Karakaş Uğurlu G,Peker O,Dogan E,Caykoylu A,Uğurlu M,Turan G,Norçin Demirdaş H,Irmak Gaygusuz D,Erol S,Koç Apaydın Z,Haydanlı A,Akinci M Kanser hastalarında yaşam kalitesinin iyileştirilmesi ve uyku bozukluklarının tedavisinde uyku hijyeni ve psikopatolojinin yeri: Bir yol analizi çalışması. Genel Tıp Dergisi. 2021; 31(4): 344 - 348.
IEEE	Karakaş Uğurlu G,Peker O,Dogan E,Caykoylu A,Uğurlu M,Turan G,Norçin Demirdaş H,Irmak Gaygusuz D,Erol S,Koç Apaydın Z,Haydanlı A,Akinci M "Kanser hastalarında yaşam kalitesinin iyileştirilmesi ve uyku bozukluklarının tedavisinde uyku hijyeni ve psikopatolojinin yeri: Bir yol analizi çalışması." Genel Tıp Dergisi, 31, ss.344 - 348, 2021.
ISNAD	Karakaş Uğurlu, Görkem vd. "Kanser hastalarında yaşam kalitesinin iyileştirilmesi ve uyku bozukluklarının tedavisinde uyku hijyeni ve psikopatolojinin yeri: Bir yol analizi çalışması". Genel Tıp Dergisi 31/4 (2021), 344-348.