TY  - JOUR
TI  - Geçmişten Günümüze Aşı Boyasının Kullanımı Üzerine Bir Değerlendirme
AB  - Bu çalışma kapsamında, arkeolojik alanlarda topak, tortu, toz ve boya hâlinde tespit edilen aşı boyasının pratik kullanım biçimleri ve bunlara yüklenen sembolik anlamlar ele alınmıştır. Buluntu noktaları arasında; mağara dolguları, mezarlar, mabetler ve evler bulunmaktadır. Aşı boyasıyla ilgili birçok yayın yapılmış olmakla birlikte, çeşitli coğrafyalardan yeni buluntuları da kapsayan bir çalışmaya olan ihtiyaç, bu yayının hazırlanmasını gerektirmiştir. Böylece, aşı boyasının eldeki veriler ışığında ne şekilde kullanımına başlandığı, nasıl bir gelişim gösterdiği, pratik ve sembolik yönü ortaya konulmuştur. Yaklaşık 500 binyıl öncesine kadar tarihlendirilen buluntularla, pigment olarak kullanımı dışında, MÖ 2. binyıl ortasından itibaren karşılaşılmamaktadır. Bununla birlikte, etnografik kullanımı aracılığıyla aşı boyasının günümüzle olan bağı kurulabilmektedir. Bu maddenin, Alt Paleolitik Çağ’a kadar götürülebilen topaklar hâlindeki ilk bulgularının ardından, 140 binyıl öncesinden itibaren hem Afrika hem de Avrasya’da belirgin bir şekilde kullanılmaya başlandığı anlaşılmıştır. Bunun sembolik anlamda kullanımı, ilk mağara resimlerinin yapıldığı 73 binyıl öncesine kadar götürülebilmektedir. Hem topak hem de toz veya pigment olarak sarı ve kahverengiye göre daha yüksek bir oranda tercih edilen kırmızı aşı boyası, her şeyden önce kanın rengi olması nedeniyle, aşı boyasının ilk olarak sembolik amaçla kullanılmış olabileceğini göstermiştir. Fakat çalışma kapsamında bazı hayvan türlerinde ve insanlarda görülen toprak yeme davranışına dayanılarak, bunun pragmatik bir amaçla kullanılmaya başlanmış olabileceği ileri sürülebilmektedir. Bu bağlamda, bazı Afrika kabilelerinde güneşten korunmak için kendini aşı boyası bazlı bir madde ile boyamaları, pragmatik kullanımın bir yansıması olarak yorumlanabilmektedir.
AU  - Kekeç, Engin
DO  - 10.33207/trkede.973664
PY  - 2022
JO  - Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi
VL  - 12
IS  - 23
SN  - 1309-7660
SP  - 139
EP  - 168
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/506669
ER  -