Yıl: 2021 Cilt: 9 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 355 - 370 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5505/jas.2021.73644 İndeks Tarihi: 20-05-2022

Akyurt Kalaba Tümülüsünden Gün Işığına Çıkarılan İnsan Kalıntıları Üzerine

Öz:
Ankara’nın Akyurt ilçesinde bulunan Akyurt Kalaba Tümülüsü 2012 yılında Anadolu Medeniyetleri Müzesi tarafından kazılmıştır. Yürütülen çalışmalarda, Tümülüs’ün merkezine yakın konumda yer alan, dromos, ön oda ve ana odayı içeren bir mezar odası gün ışığına çıkarılmıştır. Ayrıca Tümülüs’ün çeperine yakın kısımlarda, kremasyon alanları ve ostotekler içinde kremasyon kalıntıları ile bir inhumasyon gömü de bulunmuştur. Mezarlarda bulunan sikkeler Tümülüs’ün 1. yüzyılın ortaları ile 3. yüzyılın başı aralığında kullanıldığını göstermektedir. Çalışmada, ortaya çıkarılan insan kalıntıları incelenmekte ve arkeolojik unsurlar ile birlikte tüm bulgular ölüm uygulamaları bağlamında değerlendirilmektedir. Mezar odasında üç erişkin ve bir bebeğe ait inhumasyon kalıntılar ile bir erişkine ait kremasyon kalıntıları olduğu; ostoteklerde bir erişkin kadına ve 9-10 yaşında bir çocuğa ait kremasyon kalıntıları belirlenmişken inhumasyon mezarın bir erişkine ait olduğu anlaşılmıştır. Kremasyonlarla ilgili inceleme (renklenmeler ve kemiklerdeki biçim değişiklikleri), ölülerin cesetlerinin etli iken yakıldığını, kremasyon alanlarındaki pyre ateşinin 700-900 °C’nin üzerindeki sıcaklıklara ulaşmış olduğunu göstermiştir. Mimari unsurlarıyla birlikte iyi korunmuş bir mezar odası ve kremasyon alanlarıyla gömü yapılan ostoteklerin bulunması ve farklı gömü uygulamalarının bir arada yer alması Akyurt Kalaba Tümülüsü’nü benzerleri arasında eşsiz bir konuma taşımaktadır. Çalışmada, biyoarkeolojik ve arkeolojik bulguların birlikte ele alınmasıyla Tümülüse ait bütüncül bir değerlendirme yapılabilmiştir
Anahtar Kelime:

In regards to the Human Remains Unearthed from Akyurt Kalaba Tumulus

Öz:
Akyurt Kalaba Tumulus, which is located in the Akyurt District of Ankara was excavated by the Museum of Anatolian Civilizations in 2012. During the excavation, a burial chamber, which contained the dromos, the anterior chamber and the main chamber, was discovered close to the center of the Tumulus. In addition, cremains were found in ostotheks within the cremation areas, and in an inhumation burial near the southeast slope of the Tumulus. Coins found in the graves show that the tumulus was used between the middle of the first century and the beginning of the third century. In this study, the unearthed human remains are examined and evaluated with other archaeological findings in the context of mortuary practices. It was found that there were the inhumation remains of three adults and an infant, as well as the cremains of an adult, in the burial chamber. While the cremains of an adult woman and a 9-10 year old child were identified in the ostotheks, it is understood that the inhumation grave belonged to an adult. The examination of the remains of cremation (i.e. discolorations and changes in the shape of the bones) has indicated that the corpses of the dead were cremated while flesh remained on the bones, and the pyre fire in the cremation areas reached temperatures above 700-900°C. The presence of a well-preserved burial chamber with its architectural elements, cremation areas with ostotheks, and also the presence of different burial practices, make Akyurt Kalaba Tumulus unique among its similar sites. In the study, the Tumulus was evaluated holistically by using bioarcheological and archaeological data, along more conclusive results.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Acuce, I. (2018). Pisidia Bölgesi Ostothekleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
  • Akçay, T. (2017). Yunan ve Roma’da ölü kültü. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
  • Akçay, T. (2020). Terminoloji Sözlüğü, Antik Çağda ölüm. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
  • Anlağan, Ç. (1968). Akkuzulu Tümülüs Kazısı. Anadolu 12, 1-7. Aral, H. E. (2017). Ankara kentinde Frig Dönemi izleri: Frig Tümülüsleri üzerine bir araştırma. TÜBA-KED 15, 21-41.
  • Arık, R. O. (1934). Karalar hafriyatı. Türk Tarih, Arkeologya ve Etnografya Dergisi, II, 102-167.
  • Arslan, M. ve Metin, M. (Ed.). (2013). Juliopolis. İstanbul: Fatprint Prosis Tasarım.
  • Arslan, M. ve Metin, M. (2014). 2012 yılı Akyurt-Kalaba Tümülüsü kurtarma kazısı. Anatolia/Anadolu 40, 145-178
  • Ateşlier, S. (1992). Daskyleion – Kösemtuğ Tümülüsü mimarisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
  • Aydın, S., Emiroğlu, K., Türkoğlu ve Özsoy, E. D (2005). Küçük Asya’nın bin yüzü: Ankara. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
  • Brothwell, D. R. (1981). Digging up bones: the excavation, treatment, and study of human skeletal remains. New York: Cornell University Press.
  • Buikstra, J.E. ve Ubelaker, D. H. (1994). Standards for data collection from human skeletal remains. Arkansas: Arkansas Archeological Survey.
  • Cinemre, O. (2014). 2012 yılı Akyurt-Kalaba Tümülüsü kurtarma kazısı. 22. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu Kitabı içinde (s.349-364). Ankara: Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü.
  • Curtin, A.J. (2015). Putting together the pieces: Reconstructing mortuary practices from Commingled Ossuary Cremains. C. Schmidt and S. Symes (Ed.). The analysis of burned human remains (2nd edition) içinde (s. 219-227.). London: Academic Press.
  • Demirdelen, H. (2000). Balgat Roma Mezarı. 10. Müze Kurtarma Kazıları Semineri içinde (s.35-48). Ankara: Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi.
  • Erdal, Y.S. (2000). Eski Anadolu toplumlarında çocuk sağlığı ve hastalıkları. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 43, 5-19.
  • Harmankaya, S. (1997). Türkiye Paleolitik araştırmaları üzerine bir değerlendirme. Harmankaya, S. ve Tanındı, O. (Ed.),Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri–I, Paleolitik-Epipaleolitik içinde (s.7–19 ). İstanbul: Ege Yayınları.
  • Jones, R. (2002). Burial customs of Rome and the provinces. J. Watcher (Ed.). The Roman world (Volume II) içinde (s. 812- 820). New York: Routledge.
  • Kadıoğlu, M., ve Görkay, K. (2007). Yeni arkeolojik araştırmalar ışığında μητρόπολις τῆς Γαλατίας: Ankyra. Anadolu/ Anatolia, 32, 21-148.
  • Kadıoğlu, M., Görkay, K. ve Mitchell, S. (2011). Roma Dönemi’nde Ankyra. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Kartal, M. (2005). Yontmataş buluntu toplulukları ışığında Ankara: Neyi biliyoruz? Neyi bilmiyoruz? Yeni değerlendirmeler ve sonuçlar. Anadolu/Anatolia 28, 49-72.
  • Koch, G. (2001). Roma İmparatorluk Dönemi lahitleri. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
  • Larsen, C.S. 2015. Bioarchaeology: Interpreting behavior from the human skeleton (2nd ed). Cambridge: Cambridge University Press.
  • Larsen, C.S. (2002). Bioarchaeology: the lives and lifestyles of past people. Journal of Archaeological Research, 10(2), 119- 166.
  • Lewis, M. E. (2007). The bioarchaeology of children: Perspectives from biological and forensic anthropology. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Liebhart, R. F. (2019). Frig Dönemi Gordion’da ölü gömme uygulamaları (Çev. Gökçe Öztürk). Ali Metin Büyükkarakaya ve Elif Başak Aksoy (Ed.). Memento mori, ölüm ve ölüm uygulamaları içinde (s. 341-373). İstanbul: Ege Yayınları
  • Lovejoy, C.O., Meindl, R.S., Pryzbeck, T.R. ve Meinsfoth, R.P. (1985). Chronological metamorphosis of the auricular surface of the ilium: a new method for the determination of adult skeletal age at death. American Journal of Physical Anthropology, 68, 15-28.
  • Martin, D.L., Harrod, R.P. ve Perez, V.R. (2013). Bioarchaeology: An integrated approach to working with human remains. New York: Springer.
  • Mays, S. (2021). The Archaeology of Human Bones (3rd edition). London: Routledge.
  • McKinley, J.I. (2000). The analysis of cremated bone. M. Cox ve S. Mays (Ed.). Human Osteology in archaeology and forensic science içinde (s. 403-421). Cambridge: Cambridge University Press.
  • McKinley, J.I. (2013). Cremation, excavation, analysis, and ınterpretation of material from cremation-related contexts. Liv Nilsson Stutz and Sarah Tarlow (Ed.). The Oxford handbook of the archaeology of death and burial içinde (s. 147- 171). Oxford: Oxford University Press.
  • McKinley, J.I. (2015). In the heat of the pyre. C. Schmidt and S. Symes (Ed.). The analysis of burned human remains (2nd edition) içinde (s.181-202). London: Academic Press.
  • McKinley, J.I. (2020). Cremation in archaeological contexts. C. Smith (Ed). Encyclopedia of Global Archaeology (2nd edition) içinde (s. 2726-2734). Switzerland: Springer.
  • Meindl, R.S. ve Lovejoy, C.O. (1985). Ectocranial suture closure: A revised method for the determination of skeletal age at the death based on the lateral-anteior sutures. American Journal of Physical Anthropology, 68, 57-66.
  • Mermerci, D. (1988). Kızıleşik Tümülüsü kazısı. Anadolu Medeniyetleri Müzesi 1987 yıllığı içinde (s. 23-32). Ankara: Anadolu Medeniyetleri Müzesi.
  • Mermerci, D. ve Yağcı, R. (1991). Yukarı Bağdere, Yalacık Tümülüsü 1989 kurtarma kazısı. I. Müze Kurtarma Kazıları Semineri içinde (s.163-176). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
  • Sağır, E., Metin, M. ve Çelik, T. (2017). Juliopolis Nekropolü 2015 yılı kazısı. Müze Kurtarma Kazıları Sempozyumu ve 11. Uluslararası Müzecilik Çalıştayı içinde (s. 665-683). Ankara: Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları.
  • Schmidt, C.W., Tomak, C., Lockhart, R.A., Greene, T.R. ve Reinhart, G.A. (2008). Early archaic cremations from southern Indiana. C. Schmidt ve S. Symes (Ed.). The Analysis of Burned Human Remains içinde (s.227-238). London: Academic Press.
  • Shipman, P., Foster, G., and Schoeninger, M. (1984). Burnt bones and teeth: An experimental study of colour, morphology, crystal structure and shrinkage. Journal of Archaeological Science, 11, 307–325.
  • Symes, S.A., Rainwater, C.W., Chapman, E.N., Gipson, D.R., ve Piper, A. L. (2015). Patterned thermal destruction in a forensic setting. C. Schmidt ve S. Symes (Ed.). The Analysis of Burned Human Remains (2nd edition) içinde (s. 17-59). London: Academic Press.
  • Taşkıran, Z.F. ve Türkmen, M. (2021). Kuruluşundan Günümüze Anadolu Medeniyetleri Müzesi Tarafından Yapılan Katılımlı Kazılar ve Kurtarma Kazıları. Anadolu Medeniyetleri Müzesi 100. Yıl Anı Kitabı. Ankara: Anadolu Medeniyetleri Müzesi. [Baskıya hazırlanıyor]
  • Thompson, T. J., ve Ulguim, P. F. (2016). Burned human remains. S. Blau ve D. H. Ubelaker (Ed). Handbook of forensic anthropology and archaeology içinde (s. 391-401). New York: Routledge.
  • Ubelaker, D.H. (1989). Human skeletal remains, excavation, analysis, interpretation (2nd edition). Washington DC: Taraxacum
  • Walker, P.L., Miller, K.W.P. ve Richman, R., (2008). Time, temperature, and oxygen availability: an experimental study of the effects of environmental conditions on the color and organic content of cremated bone. C. Schmidt ve S. Symes (Ed.) The Analysis of Burned Human Remains içinde (s.129- 136). London: Academic Press.
  • Yıldız, Ö. (2006). M.Ö. I. Binde Antandros antik kentinde kremasyon: Ölü gömme geleneği açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Yıldız, Ö. Erdal, Y.S. (2008). Antandros antik kentinde ölü yakma geleneği. 23. Arkeometri Sonuçları Toplantısı içinde (s. 41-55). Ankara: DÖSİMM.
  • Yılmaz, Y. (2011). Marmara Bölgesi Neolitik Dönem ölü gömme geleneklerinde ilkler: Yenikapı kazı bulguları. TÜBAAR 14, 283-302.
APA BÜYÜKKARAKAYA A (2021). Akyurt Kalaba Tümülüsünden Gün Işığına Çıkarılan İnsan Kalıntıları Üzerine. , 355 - 370. 10.5505/jas.2021.73644
Chicago BÜYÜKKARAKAYA ALİ METİN Akyurt Kalaba Tümülüsünden Gün Işığına Çıkarılan İnsan Kalıntıları Üzerine. (2021): 355 - 370. 10.5505/jas.2021.73644
MLA BÜYÜKKARAKAYA ALİ METİN Akyurt Kalaba Tümülüsünden Gün Işığına Çıkarılan İnsan Kalıntıları Üzerine. , 2021, ss.355 - 370. 10.5505/jas.2021.73644
AMA BÜYÜKKARAKAYA A Akyurt Kalaba Tümülüsünden Gün Işığına Çıkarılan İnsan Kalıntıları Üzerine. . 2021; 355 - 370. 10.5505/jas.2021.73644
Vancouver BÜYÜKKARAKAYA A Akyurt Kalaba Tümülüsünden Gün Işığına Çıkarılan İnsan Kalıntıları Üzerine. . 2021; 355 - 370. 10.5505/jas.2021.73644
IEEE BÜYÜKKARAKAYA A "Akyurt Kalaba Tümülüsünden Gün Işığına Çıkarılan İnsan Kalıntıları Üzerine." , ss.355 - 370, 2021. 10.5505/jas.2021.73644
ISNAD BÜYÜKKARAKAYA, ALİ METİN. "Akyurt Kalaba Tümülüsünden Gün Işığına Çıkarılan İnsan Kalıntıları Üzerine". (2021), 355-370. https://doi.org/10.5505/jas.2021.73644
APA BÜYÜKKARAKAYA A (2021). Akyurt Kalaba Tümülüsünden Gün Işığına Çıkarılan İnsan Kalıntıları Üzerine. Ankara Araştırmaları Dergisi, 9(2), 355 - 370. 10.5505/jas.2021.73644
Chicago BÜYÜKKARAKAYA ALİ METİN Akyurt Kalaba Tümülüsünden Gün Işığına Çıkarılan İnsan Kalıntıları Üzerine. Ankara Araştırmaları Dergisi 9, no.2 (2021): 355 - 370. 10.5505/jas.2021.73644
MLA BÜYÜKKARAKAYA ALİ METİN Akyurt Kalaba Tümülüsünden Gün Işığına Çıkarılan İnsan Kalıntıları Üzerine. Ankara Araştırmaları Dergisi, vol.9, no.2, 2021, ss.355 - 370. 10.5505/jas.2021.73644
AMA BÜYÜKKARAKAYA A Akyurt Kalaba Tümülüsünden Gün Işığına Çıkarılan İnsan Kalıntıları Üzerine. Ankara Araştırmaları Dergisi. 2021; 9(2): 355 - 370. 10.5505/jas.2021.73644
Vancouver BÜYÜKKARAKAYA A Akyurt Kalaba Tümülüsünden Gün Işığına Çıkarılan İnsan Kalıntıları Üzerine. Ankara Araştırmaları Dergisi. 2021; 9(2): 355 - 370. 10.5505/jas.2021.73644
IEEE BÜYÜKKARAKAYA A "Akyurt Kalaba Tümülüsünden Gün Işığına Çıkarılan İnsan Kalıntıları Üzerine." Ankara Araştırmaları Dergisi, 9, ss.355 - 370, 2021. 10.5505/jas.2021.73644
ISNAD BÜYÜKKARAKAYA, ALİ METİN. "Akyurt Kalaba Tümülüsünden Gün Işığına Çıkarılan İnsan Kalıntıları Üzerine". Ankara Araştırmaları Dergisi 9/2 (2021), 355-370. https://doi.org/10.5505/jas.2021.73644