Konutun Ticari Kullanıma Dönüşümü: Ankara’da Günümüze Ulaşmış Üç Konut Yapısı Üzerinden Bir Değerlendirme
Yıl: 2021 Cilt: 9 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 371 - 388 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5505/jas.2021.59455 İndeks Tarihi: 20-05-2022
Konutun Ticari Kullanıma Dönüşümü: Ankara’da Günümüze Ulaşmış Üç Konut Yapısı Üzerinden Bir Değerlendirme
Öz: Günümüzde konut, insan ihtiyaçlarına odaklı bir barınma ürünü olarak tasarlanma özelliğini yitirerek, ekonomik sistem içerisinde alınıp satılabilen bir gayrimenkul aracına dönüşmüştür. Türkiye genelindeki kent ve konut politikaları sonucu konut eski değerini kaybetmiştir. Ankara özelinde de, başta 1980 öncesi Cumhuriyet Dönemi konut stokunun önemli bir kısmını barındıran bölgeler, bu politikalar sonucu benzer bir etkiye maruz kalmıştır. Dönem dâhilindeki konut yapılarının çoğu kent merkezinin değişmesi, hızlı nüfus artışı, göç olgusu, imar kararları gibi nedenlerle yıkılmış veya ticari kullanımlarla dönüştürülmüş durumdadır. Ankara’da günümüze ulaşan modern konut dokusunun büyük çoğunluğunun, güncel olarak işlev değiştirmiş biçimde, yoğunlukla Kızılay bölgesinde konumlandığı bilinmektedir. Çalışmanın amacı, öncelikle Kızılay bölgesinde konumlanmış 1960 öncesi üç konut yapısının, geçmişteki ve günümüzdeki hallerine yönelik değişimini ortaya koyabilmektir. İncelenen yapılar, orijinal projelerinde zemin katları ticari amaçlı, geri kalan katları barınma amacıyla çözülmüştür; fakat günümüzde her üçü de tamamen ticari amaçlı kullanılmaktadır. Bu bağlamda, seçilen ticari kullanımdaki yapıların geçmiş-günümüz incelemesi, arşiv ve saha çalışmaları üzerinden yürütülmüştür. Her yapıda daire bazında yapılan düzenlemeler belgelenmiş, değişimlerin cephe ve iç mekânlarındaki etkileri detaylandırılmıştır. Sonuç olarak hem değişimlerin tespiti yapılmış, hem de mimari değerlerinin sürdürülebilmesi için alınabilecek kararlara referans olabilmesi açısından öneriler geliştirilmiştir.
Anahtar Kelime: Transformation of Housing for Commercial Usage: An Assessment of Three Extant Residential Buildings in Ankara
Öz: Housing has become an asset within the real estate sector nowadays that is merely bought and sold within the economic system, and so has somewhat lost its original purpose as a shelter that focuses on meeting human needs. Due to the urban and housing policies that have been applied throughout Turkey, housing has, in a sense, lost its value. Ankara, especially in areas that contain a significant amount of the housing stock of the pre-Republic period before 1980, has not been spared the effects of these policies. In fact, the province of Ankara has been particularly affected by the influences of modern architecture. Most of the residential buildings that were completed in this period have either been demolished or converted for commercial usage. There are several reasons for this, including changing centers, rapid population growth, migration, and zoning decisions. It can be said that the vast majority of the modern housing buildings that still survive in Ankara are mostly located in the Kızılay area and were built before 1960. The study aims to reveal the changes that have occurred between the past and present states of three pre-1960 housing structures that are located primarily in Kızılay. According to the original projects of the selected buildings, only the ground floors were utilized for commercial purposes, but today all three are used entirely for commercial purposes. In the study, the past-present examination of the selected buildings was carried out through archive and field studies. For each building, the new arrangements made on the basis of each unit are documented, and the effects of the changes on the facade and interior spaces are detailed. As a result, not only all of the changes are identified, but also suggestions are given to provide a reference for decisions that can be taken to maintain the architectural value of the buildings.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun. (2012). T.C. Resmî Gazete (28309, 31 Mayıs 2012).
- Asaf, B. (1934). Bizim mimarlarımız ve bizim mimari. Arkitekt Dergisi, 08, 241.
- Aslanoğlu, İ. (2010). Erken Cumhuriyet Dönemi mimarlığı. Ankara: Bilge Kültür Sanat.
- Bademli, R. (1985). 1920-40 döneminde eski Ankara’nın yazgısını etkileyen tutumlar. Mimarlık Dergisi, 23(2-3), 10-16.
- Bayar, R. ve Karabacak, K. (2020). Başkentin merkezinde köy kalmak: Çankaya ilçesinin (Ankara) kırsal mahalleleri. Ege Coğrafya Dergisi, 29(1), 87-106.
- Bayraktar, N. (2017). Ankara yazıları. İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Bayraktar, N., Şumnu, U., Ayhan, E. ve Uysal, Y. (2014). Sivil Mimari Bellek Ankara 1930-1980 Sergi Kataloğu. Ankara, VEKAM.
- Belli, G. ve Boyacıoğlu, E. (2007). Bir kentsel dönüşüm örneği Ankara 14 Mayıs Evleri. Gazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, 22(4), 717-726.
- Bozdoğan, S. (1996). Modern yaşamak: Erken Cumhuriyet kültüründe kübik ev. Y. Sey (Ed.), Tarihten günümüze Anadolu’da konut ve yerleşme içinde (s. 313-328). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
- Bozdoğan, S. (2001). Modernizm ve bir ulusun inşası; Erken Cumhuriyet Döneminde mimari kültür. İstanbul: Metis Yayınları.
- Büyük Apartman’ın Kat Planı. (1952). Sivil Mimari Bellek Ankara 1930-1980 Yapı Envanteri(Envanter No: SMB229_ plan_01). Koç Üniversitesi VEKAM Kütüphanesi ve Arşivi, Ankara.
- Büyük Apartman’ın Ön Cephesi. (1952). Sivil Mimari Bellek Ankara 1930-1980 Yapı Envanteri (Envanter No: SMB229_ plan_02). Koç Üniversitesi VEKAM Kütüphanesi ve Arşivi, Ankara.
- Çinici, D. (2015). Türkiye Cumhuriyeti mimarlığının modernleşme sürecinde Mimar Gulio Mongeri: Bursa Çelik Palas Oteli ve kaplıcası. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Güzel Sosyal Bilimler Enstitütsü, Ankara.
- Dönmez, Z. (2010). Mevzuatta Konut. Dosya 20, Kent ve konut, 33- 34. http://www.mimarlarodasiankara.org/dosya/ dosya20.pdf
- Düzenli, H. İ. ve Düzenli, E. (2019). 100 yıl önce-100 yıl sonra Mardin: Birinci Cadde ve halkevi binası üzerinden bir modern kent okuması. Megaron Dergisi, 14(1), 103-121.
- Ergut, E. A. (2013, Mayıs-Haziran). Yirminci Yüzyıl modern mimarlık mirası korunmalıdır! DOCOMOMO_Türkiye: 10 yılın ardından... Mimarlık, 371.
- Eski ve Yeni Fotoğraflarla Yıllar İçinde Çok Değişen 15 Ankara. (t.y.) Pinterest web sitesinden erişildi: https://tr.pinterest. com/pin/36028865755188354/
- Evren, B. (1998). 20’li yılların bozkır kasabası Ankara. İstanbul: Milliyet Yayınları.
- Gazi, A. ve Boduroğlu, E. (2015). İşlev değişikliğinin tarihi yapılar üzerine etkileri “Alsancak Levanten Evleri Örneği”. Megaron Dergisi, 10(1), 57-69.
- Güvenpark’dan Kızılay ve Ulus’a Bakış [Fotoğraf]. (1940). Ankara Fotoğraf, Kartpostal ve Gravür Koleksiyonu (Envanter No: 0899_01). Koç Üniversitesi VEKAM Kütüphanesi ve Arşivi, Ankara.
- Kaderli, L. (2014). Kültürel miras koruma yaklaşımlarının tarihsel gelişimi. Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 12, 29-41.
- Kat Mülkiyeti Kanunu. (1965). T.C. Resmî Gazete (12038, 2 Temmuz 1965).
- Kızılay’a bakış. [Fotoğraf]. (1980). Dericizade Ankara Kent Arşivi web sitesinden erişildi: http://dericizade.blogspot. com/search?q=çankaya
- Kızılay ve Çankaya Bölgesi [Fotoğraf]. (2013). Atılım Üniversitesi Ankara Dijital Kent Arşivi web sitesinden erişildi: http:// ankaraarsivi.atilim.edu.tr/duyuru/guvenpark-5484
- Koca, D. (2015). Türkiye’de çağdaş konut üretiminin yeniden okunması. Tasarım Kuram Dergisi, 11(19), 19-36.
- Kuban, D. (1969). Modern restorasyon ilkeleri üzerine yorumlar. Vakıflar Dergisi, 8, 341-356.
- Menekşe Apartmanı Kat Planı. (1953). Sivil Mimari Bellek Ankara 1930-1980 Yapı Envanteri (Envanter No: SMB212_ plan_01). Koç Üniversitesi VEKAM Kütüphanesi ve Arşivi, Ankara.
- Mimarlar Odası Ankara Şubesi. (2003). Mimarlar Odası Ankara Şubesi Bina Kimlikleri Projesi: http://www.mimarlarodasiankara.org/binakimlikleri/ adresinden erişildi.
- Mortaş, A. (1948). Memleketimizde yapı ve mimari işleri. Arkitekt, 01-02(193-194), 39-41.
- Odabaşı, M. (2017). Cumhuriyet Dönemi konutları birinci ve ikinci ulusal mimari akım (tekil ev). Yüksek Lisans Araştırma Raporu, Bahçeşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
- Osmay, S. (1998). 1923’ten bugüne kent merkezlerinin dönüşümü, yetmiş beş yılda değişen kent ve mimarlık. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
- Paşakay Apartmanı. (1970). Pinterest web sitesinden erişildi: https://tr.pinterest.com/pin/36028865755188354/
- Paşakay Apartmanı 1,2,3. Kat Planı. (1936). Sivil Mimari Bellek Ankara 1930-1980 Yapı Envanteri, (Envanter No: SMB203_plan_01). Koç Üniversitesi VEKAM Kütüphanesi ve Arşivi, Ankara.
- Songülen, N. (2009). Fransa’da koruma olgusu ve koruma mevzuatının gelişimi. Dosya 14.2, 43-57. http://www. mimarlarodasiankara.org/dosya/dosya14-2.pdf
- Şenyapılı, Ö. (1970). Ankara 70. Mimarlık Dergisi, 8(3), 26-44. Şumnu, U. (2018). Mimarlar ve apartmanları, Ankarada konut ve barınma kültüründen örnekler. İstanbul: Kitap Yayınevi.
- Tekeli, İ. (1982). Türkiye’de kentleşme yazıları. Ankara: Turhan Kitabevi.
- Tekeli, İ. (1990). Murat Karayalçın ile söyleşi: 2000’li yılların Ankara’sı. Ankara Dergisi, 1, 5-15.
- Tekeli, İ. (1996). Türkiye’de yaşamda ve yazında konut sorununun gelişimi. Ankara: ODTÜ.
- Nara Özgünlük Belgesi. (1994). ICOMOS Web sitesinden erişildi: http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_ tr0756646001536913861.pdf
- Ünal, A. (2018). Kentsel dönüşüm ve aidiyet: Ankara’dan bir örnek. Asia Minor Studies, 6, 18-40.
- Ünsal, B. (1972). Mimarlığımız 1923-1950. Mimarlık Dergisi, 11(2), 37.
- Yıldırım, Y. (Der.). (2001). Tarih içinde Ankara II: Aralık 1998 Seminer Bildirileri. Ankara: ODTÜ Ankaralılar Vakfı.
- Yırcalı, S. (2019). İşlev değişikliğinin Balıkesir’deki tarihi yapılar üzerindeki etkilerinin araştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
- Yirminci Yüzyıl Mimari Mirasının Korunması Hakkında Tavsiye Kararı. (1991). Kültürel Mirasın Dostları Derneği web sitesinden erişildi: https://kumid.net/eu project/ admin/userfiles/dokumanlar/K-Yirminci-Yuzyil-MimariMirasinin-Korunmasi-91-13-COE-1991.pdf
| APA | LALE B, koca d (2021). Konutun Ticari Kullanıma Dönüşümü: Ankara’da Günümüze Ulaşmış Üç Konut Yapısı Üzerinden Bir Değerlendirme. , 371 - 388. 10.5505/jas.2021.59455 |
| Chicago | LALE BAŞAK,koca duygu Konutun Ticari Kullanıma Dönüşümü: Ankara’da Günümüze Ulaşmış Üç Konut Yapısı Üzerinden Bir Değerlendirme. (2021): 371 - 388. 10.5505/jas.2021.59455 |
| MLA | LALE BAŞAK,koca duygu Konutun Ticari Kullanıma Dönüşümü: Ankara’da Günümüze Ulaşmış Üç Konut Yapısı Üzerinden Bir Değerlendirme. , 2021, ss.371 - 388. 10.5505/jas.2021.59455 |
| AMA | LALE B,koca d Konutun Ticari Kullanıma Dönüşümü: Ankara’da Günümüze Ulaşmış Üç Konut Yapısı Üzerinden Bir Değerlendirme. . 2021; 371 - 388. 10.5505/jas.2021.59455 |
| Vancouver | LALE B,koca d Konutun Ticari Kullanıma Dönüşümü: Ankara’da Günümüze Ulaşmış Üç Konut Yapısı Üzerinden Bir Değerlendirme. . 2021; 371 - 388. 10.5505/jas.2021.59455 |
| IEEE | LALE B,koca d "Konutun Ticari Kullanıma Dönüşümü: Ankara’da Günümüze Ulaşmış Üç Konut Yapısı Üzerinden Bir Değerlendirme." , ss.371 - 388, 2021. 10.5505/jas.2021.59455 |
| ISNAD | LALE, BAŞAK - koca, duygu. "Konutun Ticari Kullanıma Dönüşümü: Ankara’da Günümüze Ulaşmış Üç Konut Yapısı Üzerinden Bir Değerlendirme". (2021), 371-388. https://doi.org/10.5505/jas.2021.59455 |
| APA | LALE B, koca d (2021). Konutun Ticari Kullanıma Dönüşümü: Ankara’da Günümüze Ulaşmış Üç Konut Yapısı Üzerinden Bir Değerlendirme. Ankara Araştırmaları Dergisi, 9(2), 371 - 388. 10.5505/jas.2021.59455 |
| Chicago | LALE BAŞAK,koca duygu Konutun Ticari Kullanıma Dönüşümü: Ankara’da Günümüze Ulaşmış Üç Konut Yapısı Üzerinden Bir Değerlendirme. Ankara Araştırmaları Dergisi 9, no.2 (2021): 371 - 388. 10.5505/jas.2021.59455 |
| MLA | LALE BAŞAK,koca duygu Konutun Ticari Kullanıma Dönüşümü: Ankara’da Günümüze Ulaşmış Üç Konut Yapısı Üzerinden Bir Değerlendirme. Ankara Araştırmaları Dergisi, vol.9, no.2, 2021, ss.371 - 388. 10.5505/jas.2021.59455 |
| AMA | LALE B,koca d Konutun Ticari Kullanıma Dönüşümü: Ankara’da Günümüze Ulaşmış Üç Konut Yapısı Üzerinden Bir Değerlendirme. Ankara Araştırmaları Dergisi. 2021; 9(2): 371 - 388. 10.5505/jas.2021.59455 |
| Vancouver | LALE B,koca d Konutun Ticari Kullanıma Dönüşümü: Ankara’da Günümüze Ulaşmış Üç Konut Yapısı Üzerinden Bir Değerlendirme. Ankara Araştırmaları Dergisi. 2021; 9(2): 371 - 388. 10.5505/jas.2021.59455 |
| IEEE | LALE B,koca d "Konutun Ticari Kullanıma Dönüşümü: Ankara’da Günümüze Ulaşmış Üç Konut Yapısı Üzerinden Bir Değerlendirme." Ankara Araştırmaları Dergisi, 9, ss.371 - 388, 2021. 10.5505/jas.2021.59455 |
| ISNAD | LALE, BAŞAK - koca, duygu. "Konutun Ticari Kullanıma Dönüşümü: Ankara’da Günümüze Ulaşmış Üç Konut Yapısı Üzerinden Bir Değerlendirme". Ankara Araştırmaları Dergisi 9/2 (2021), 371-388. https://doi.org/10.5505/jas.2021.59455 |
