Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 13 Sayfa Aralığı: 83 - 106 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 21-05-2022

Dindarlık-Ahlak İlişkisi ve Dînî-Toplumsal Yansımaları

Öz:
Din, Yüce Allah tarafından gönderilen ilahî kurallar bütünüdür. Dini kuralların benimsenip yaşanmasına dindarlık, dini değerleri hayatına tatbik eden kişi ve toplumlara, dindar kişi ve toplum adı verilir. Ahlak ise bireyin, Yüce Yaratıcı’ya, kendisine, diğer insan ve varlıklara karşı görev ve sorumluluklarını yerine getirmesi demektir. Ontolojik olarak ahlak, insanî bir evrensel değerdir. İnsan, iç dünyasındaki umut, korku, his ve heveslerinin yanında eğitim, din, kültür ve sosyal çevresiyle var olan bir varlıktır. Onun ahlakını şekillendiren etkenlerden biri hiç şüphesiz din fenomenidir. İslam’a göre ahlak, hem dinin bir parçasını oluşturur hem de ondan ciddi bir şekilde etkilenir. Bu sebeple ahlakın, dinden bağımsız olarak düşünülmesi mümkün değildir. Ancak dindarlık ile ahlak arasındaki ilişki, insanın her zaman görmek istediği, fakat bazen göremediği olumsuz bir şekilde ortaya çıkabilmektedir. Bu durum ise, insanlarda bir çelişkiye ve dolayısıyla bir hayal kırıklığına sebep olmaktadır. Dindarlık anlayışı ile ahlak arasındaki çelişki ya dinin tam anlamıyla yaşanmamasından ya da ahlaki değerlerin gerçek anlamda kavranamamasından kaynaklanmaktadır. Tarihsel olarak dindarlık-ahlak ilişkisinde ortaya çıkan çelişki, toplumda birtakım teolojik ve sosyal problemlere neden olmaktadır. Zira çoğu zaman insan, olguları algılar üzerinden okumaktadır. Bu nedenle o, dine dair algılarını, dindar kişiler üzerinden okumakta ve onların davranışlarına bakarak oluşturmaktadır. Yani insan, bazen dindar görünen birey, kurum ve grupların eylemlerinde görülen gayr-i ahlaki durumları dine atfetmekte ve onunla dinî değerleri yorumlamakta ve hatta yargılamaktadır. Bu durum ise, çoğu zaman toplumsal dokuya zarar verecek şekilde hem dindar olmayanlarda, dine dair olumsuz bir kanaate sahip olmasına hem de dinî gruplar arasında olumsuz bir algının oluşmasına neden olabilmektedir. Yani bu düşünce, hem dindar olmayanın, dinden soğumasına hem de dindar ile dindar olmayanlar arasında bir uzaklaşmaya ve ötekileştirilmeye sebep olabilmektedir. Halbuki din, hem kendi mensuplarından gerçek anlamda ahlaklı olmalarını talep etmekte hem de dindarların davranışlarının, din için tanımlayıcı bir unsur olarak algılanmasını doğru ve yeterli kabul etmemektedir.
Anahtar Kelime:

Religious-Moric Relationship and Religious-Social Reflections

Öz:
: Religion is a set of divine rules sent by Almighty God. Adoption and living of religious rules is called religiosity, people and societies that apply religious values to their lives are called religious people and societies. Morality, on the other hand, means that the individual fulfills his duties and responsibilities first towards the Supreme Creator, then towards himself and other people and beings. Ontologically, morality is a universal human value. Man is an entity that exists with his education, religion, culture and social environment as well as his inner world of hope, fear, feelings and enthusiasm. One of the factors shaping his morality is undoubtedly the phenomenon of religion. According to Islam, morality both forms a part of religion and is seriously affected by it. Therefore, it is not possible to consider morality independently of religion. However, the relationship between religiosity and morality can emerge in a negative way that people always want to see but sometimes cannot. This situation causes a contradiction and thus a disappointment in people. The contradiction between religiosity and morality stems from either not living in the full sense of religion or not really understanding the perception of morality. Historically, the contradiction that has emerged in the relationship between religiosity and morality causes some theological and social problems in society. Because most of the time, people read facts on perceptions. Therefore, he reads his perceptions of religion through religious people and forms them by looking at their behavior. In other words, people sometimes attribute the immoral situations seen in the actions of individuals, institutions and groups that seem religious to religion and interpret and even judge religious values with it. This situation, on the other hand, can cause both non-religious people to form an opinion about religion and create a negative perception among groups, often damaging the social fabric. In other words, this thought can cause both the non-religious to be alienated from religion and the exclusion and marginalization between the religious and the non-religious. However, religion both demands from its members to be truly moral and does not accept that the behavior of religious people is perceived as a defining element for religion as correct and sufficient.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aclunî, İsmail b. Muhammed. Keşfü’l-Hafa. nşr. Ahmed el-Kalaş. Beyrut: yy, 1985.
  • Akbulut, Ahmet. “Hariciliğin Siyasi Görüşlerinin İtikadileştirilmesi”. AÜİFD 31 (1989): 331-348.
  • Akın, Murat. “İman ve İmanla İlgili Temel Kavramlar”. İslam İnanç Esasları ed. Salih Sabri Yavuz-Faruk Sancar. ss. 35-59. İstanbul: Lisans Yayıncılık, 2018.
  • Ardoğan, Recep. Delillerden Temellere Sistematik Kelam. İstanbul: KLM Yayınları, 2016.
  • Ardoğan, Recep. Âmentü Şerhi. İstanbul: KLM Yayınları, 2015.
  • Arslan, Hulusi- Mustafa Bozkurt. Sistematik Kelam. Malatya: TDV Yayınları, 2015.
  • Aydın, Ömer. Kur’an-ı Kerim’de İman-Amel İlişkisi. İstanbul: İşaret Yayınları, 2007.
  • Aykaç, Mustafa. “İman Kavramı”. Sistematik Kelam ed. Mehmet Evkuran. ss. 309-327. Ankara: Bilay Yayınları, 2020.
  • Bulut, İbrahim. İslam Mezhepleri Tarihi. Ankara: Bilay Yayınları, 2018.
  • Chittick, William. Varolmanın Boyutları. çev. Turan Koç. İstanbul: İnsan Yayınları, 1997.
  • Çağrıcı, Mustafa. İslam Düşüncesinde Ahlak. İstanbul: Dem Yayınları, 2012.
  • Çap, Sabri. “Sünnet’e Aykırı Dindarlık Tezahürlerine Karşı Hz. Peygamber’in Tutumu”. İslam ve Yorum IV. Malatya: İnönü Üniversitesi Yayınevi, 2020.
  • Çelebi, İlyas. İslam’ın İnanç Esasları. İstanbul: İSAM Yayınları, 2009.
  • Çelebi, İlyas “İlk Kelam Tartışmaları ve İnanç Grupları”. Kelam ed. Şaban Ali Düzgün. ss.47-63. Ankara: Grafiker Yayınları, 2015.
  • Çelebi, Kınalızade Ali. Ahlak-ı Alâ’î haz. Mustafa Koç. İstanbul: Klasik Yayınları, 2007.
  • Develioğlu, Ferit. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitapevi Yayınları, 2005.
  • Gazalî, Ebu Hamid Muhammed b. Muhammed. İhyau Ulumi’d-Din trc. Sıtkı Gülle. İstanbul: Huzur Yayın-Dağıtım, 1998.
  • Gölcük, Şerafeddin- Süleyman Toprak. Kelam. Konya: Tekin Kitabevi, 2001.
  • Güler, İlhami. İman-Ahlak İlişkisi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2016.
  • Günay, Ünver. Din Sosyolojisi. İstanbul: İnsan Yayınları, 2008.
  • Hamidullah, Muhammed. İslam Peygamberi çev. Salih Tuğ. İstanbul: İrfan Yayıncılık, 1993.
  • İbn Manzur, Ebu’l-Fadl Cemalüddin Muhammed b. Mükerrem. Lisânu’l-Arab. Beyrut: Daru’l-Arabî, h.1300.
  • İbn Miskeveyh. Tehzibu’l-Ahlak (Ahlak Eğitimi) çev. Abdulkadir Şener, Cihat Tunç, İsmet Kayaoğlu. İstanbul: Büyüyenay Yayınları, 2013.
  • İzmirli, İsmail Hakkı. Yeni İlmi Kelam. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2013.
  • Kara, İsmail. Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi 1. İstanbul: Dergah Yayınları, 2017.
  • Karadaş, Cağfer. Çadaş İslam Düşünürleri. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2019.
  • Karadeniz, Osman. “İman-Amel İlişkisi ve Büyük Günah (Kebire) Etrafındaki Tartışmalar”. Kelam ed. Şaban Ali Düzgün. Ankara: Grafiker Yayınları, 2015.
  • Karagözoğlu, Hümeyra. “İbn Miskeveyh’te Adalet Kavramının Siyasi Yansımaları”. Divan Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi 14/27 (2009): 93-118.
  • Karaman, Hayreddin vd. İmihal. İstanbul: Divantaş Yayınları, 1998.
  • Karataş, Mustafa. İbadetlerde Ruh ve Şekil. İstanbul: Gonca Yayınları, 2016.
  • Klavuz, A. Saim. Ana Hatlarıyla İslam Akaidi ve Kelama Giriş. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2018.
  • Kazerunî, Alauddin. Şerhu’l-Ahlaki’l-Adudiyye. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2014.
  • Kutub, Seyyid. İslam’da Sosyal Adalet çev. Harun Unal. İstanbul: Hikmet Neşriyat, 2007.
  • Malik b. Enes. el-Muvatta. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
  • Nursi, Bediüzzaman Said. İşaratü’l-İ’caz. İstanbul: Zehra Yayıncılık, 2013.
  • Nursi, Bediüzzaman Said. Mektubat. İstanbul: Zehra Yayıncılık, 2013.
  • Okumuş, Ejder. “Gösterişçi Dindarlık”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 6/2 (2006): 17-35.
  • Özel, Hilal-Kaplan, Hasan. “Din ve Ahlak Birbirileriyle Nasıl İlişkilidir? Kısa Bir Literatür İncelemesi”. Türkish Studies. 13/15 (Spring 2018): 345-372.
  • Sarıkaya, Berat. “İnsanın Yapısı ve Davranışları: Biyoloji-Kader İlişkisi”. Sistematik Kelam ed. Mehmet Evkuran. Ankara: Bilay Yayınları, 2020.
  • Sarıkaya, Saffet. İslam Düşünce Tarihinde Mezhepler. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2017.
  • Şekeroğlu, Sami. Maturidi’de Ahlak/Felsefi Bir Betimleme. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2010.
  • Taftazanî, Saduddin. Kelam İlmi ve İslam Akaidi çev. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergah Yayınları, 1991.
  • Topaloğlu, Bekir. Kelam İlmi Giriş. İstanbul: Damla Yayınevi, 2007.
  • Tusî, Nasiruddin. Ahlak-ı Nasirî çev. Anar Gafarov, Zaur Şükürov. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2007.
  • Tümer, Günay. “Din”. TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
  • Ulupınar, Hamide. Ahmed Zerruk Hayatı, Eserleri ve Tasavvufî Görüşleri. İstanbul: Gelenek Yayıncılık, 2017.
  • Uysal, Enver. “Dindarlığın Ahlaki Temelleri Üzerine Bazı Düşünceler”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14/1 (2005): 41-59.
  • Ünverdi, Mustafa. “Mukallidin İmanı”. Sistematik Kelam ed. Mehmet Evkuran. Ankara: Bilay Yayınları, 2020.
  • Vuruşkan, Hüseyin. “Hadislerin Diliyle İman-ı Kamil Kavramının Karakteri”. Diyanet İlmi Dergi 55 (2019): 339-377.
  • Yazır, Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili, İstanbul: Eser Neşriyat, 1979.
  • Yeşilyurt, Temel. “Bilgi Kuramı”. Kelam ed. Şaban Ali Düzgün. ss. 312-323. Ankara: Grafiker Yayınları, 2015.
APA ÇETIN M (2021). Dindarlık-Ahlak İlişkisi ve Dînî-Toplumsal Yansımaları. , 83 - 106.
Chicago ÇETIN MAKSUT Dindarlık-Ahlak İlişkisi ve Dînî-Toplumsal Yansımaları. (2021): 83 - 106.
MLA ÇETIN MAKSUT Dindarlık-Ahlak İlişkisi ve Dînî-Toplumsal Yansımaları. , 2021, ss.83 - 106.
AMA ÇETIN M Dindarlık-Ahlak İlişkisi ve Dînî-Toplumsal Yansımaları. . 2021; 83 - 106.
Vancouver ÇETIN M Dindarlık-Ahlak İlişkisi ve Dînî-Toplumsal Yansımaları. . 2021; 83 - 106.
IEEE ÇETIN M "Dindarlık-Ahlak İlişkisi ve Dînî-Toplumsal Yansımaları." , ss.83 - 106, 2021.
ISNAD ÇETIN, MAKSUT. "Dindarlık-Ahlak İlişkisi ve Dînî-Toplumsal Yansımaları". (2021), 83-106.
APA ÇETIN M (2021). Dindarlık-Ahlak İlişkisi ve Dînî-Toplumsal Yansımaları. Mîzânül-Hak: İslami İlimler Dergisi, 0(13), 83 - 106.
Chicago ÇETIN MAKSUT Dindarlık-Ahlak İlişkisi ve Dînî-Toplumsal Yansımaları. Mîzânül-Hak: İslami İlimler Dergisi 0, no.13 (2021): 83 - 106.
MLA ÇETIN MAKSUT Dindarlık-Ahlak İlişkisi ve Dînî-Toplumsal Yansımaları. Mîzânül-Hak: İslami İlimler Dergisi, vol.0, no.13, 2021, ss.83 - 106.
AMA ÇETIN M Dindarlık-Ahlak İlişkisi ve Dînî-Toplumsal Yansımaları. Mîzânül-Hak: İslami İlimler Dergisi. 2021; 0(13): 83 - 106.
Vancouver ÇETIN M Dindarlık-Ahlak İlişkisi ve Dînî-Toplumsal Yansımaları. Mîzânül-Hak: İslami İlimler Dergisi. 2021; 0(13): 83 - 106.
IEEE ÇETIN M "Dindarlık-Ahlak İlişkisi ve Dînî-Toplumsal Yansımaları." Mîzânül-Hak: İslami İlimler Dergisi, 0, ss.83 - 106, 2021.
ISNAD ÇETIN, MAKSUT. "Dindarlık-Ahlak İlişkisi ve Dînî-Toplumsal Yansımaları". Mîzânül-Hak: İslami İlimler Dergisi 13 (2021), 83-106.