ERZURUM ARKEOLOJİ MÜZESİ BİZANS SİKKELERİ (2005-2017)
Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 24 Sayfa Aralığı: 69 - 92 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.22520/tubaked2021.24.004 İndeks Tarihi: 21-05-2022
ERZURUM ARKEOLOJİ MÜZESİ BİZANS SİKKELERİ (2005-2017)
Öz: Bu çalışmanın konusunu, Erzurum Arkeoloji Müzesi envanterine 2005-2017 yılları arasında kaydedilmiş 123 adet Bizans sikkesi oluşturmaktadır. Makalede, incelenen sikkelerin her ne kadar buluntu yerleri belirli olmamasına rağmen, müzeye geliş yöntemlerine ve sikkelerin dönemsel dağılımına bakıldığında, Erzurum ve çevresinin sikke dolaşımının temsil edildiği gözlemlenmektedir. 2 adedi altın ve 121 adedi ise, bronz olan sikkelerin en erkeni I. Anastasius (MS 491-518), en geç tarihlisi ise, I. Manuel Komnenos Dönemi’ne (MS 1143-1180) tarihlenmektedir. Bizans döneminde geniş bir tarih aralığı boyunca 13 farklı imparator ve çok sayıda Anonim Follis örneklerinin bulunduğu sikkeler; Antiokheia, Konstantinopolis, Nikomedia ve Thessalonika olmak üzere 4 farklı darphanede basılmışlardır. Çalışma kapsamında, Erzurum Arkeoloji Müzesi envanterinde bulunan 123 adet sikkenin katalogları ve genel değerlendirmesi yapılmış ve çevre kentlerdeki yayımlanmış sikke buluntularıyla karşılaştırılarak sikkelerin dolaşımı detaylı bir şekilde incelenmiştir. Sikkelerin dolaşımı değerlendirilirken, daha önce Erzurum Arkeoloji Müzesi’nde bulunan Bizans sikkelerinin yayımlandığı çalışmalardaki veriler de kullanılmıştır. Çalışma sonucunda, Erzurum ve çevresinin Bizans dönemi tarihi ile sikke buluntularının dağılımı konusunda ilişkiler kurulup birtakım verilere ulaşılmıştır.
Anahtar Kelime: BYZANTINE COINS IN ERZURUM ARCHAEOLOGICAL MUSEUM (2005-2017)
Öz: Subject of this study is 123 Byzantine coins registered in the inventory of Erzurum Archaeological Museum in the years between 2005-2017. The study puts forward that coin circulation in Erzurum and its territories is represented considering the methods to bring those coin to the museum and regional distribution of coins although the find places of the coins examined in the article are not certain. The oldest coins 2 of which are gold and 121 of which are bronze date back to Anastasius I (491-518 AD) and newest coins date back to Manuel I Komnenos Period (1143-1180 AD). Coins that were used in the Byzantine Period by 13 emperors in a very long term and have various anonymous folles samples were printed in 4 mints; Antioch, Constantinople, Nicomedia and Thessalonica. Within the scope of the study, catalogs of 123 coins in the inventory of Erzurum Archaeological Museum were prepared and the coins were generally assessed. In addition, coins were compared to the coin findings in the nearby cities and circulation of coins were reviewed in detail. While circulation of coins was evaluated, data that were used in the studies on Byzantine coins in Erzurum Archaeological Museum were also used. In conclusion of the study, it is found that Erzurum and its territories have a relationship with Byzantine history and distribution of coin findings. With reference to those findings, some data were obtained
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- ADONTZ, N., 1970, Armenia in the Period of Justinian, The Political Conditions Based on the Naxarar System, (Çev. N. G. Garsoian), Lisbon.
- AYTAÇ, F., 2017, “Harput İç Kale Kazılarında 2014-2015 Sezonunda Bulunan Bizans Dönemi Sikkeleri”, Social Sciences, cilt 12, sayı 3: 140-153.
- BAYRAM, M., 2019, 2014-2017 Yılları Arasında Harput İç Kale Kazılarında Bulunan Bizans Dönemi Sikkeleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- BENDALL, S., ILISCH, L., MORRISSON, C., 1993, Die Fundmünzen aus der Stadtgrabung von Pergamon, Berlin.
- BMC I, Catalogue of the Imperial Byzantine Coins in the British Museum: vol. I, (Ed. W. Wroth), London, 1908.
- BMC II, Catalogue of the Imperial Byzantine Coins in the British Museum: vol. II, (Ed. W. Wroth), London, 1908.
- BN, Catalogue Des Monnaies Byzantines De La Bibliothѐque Nationale I: Anastasius I –Justinian II, (C. Morrisson), Paris 1970.
- CHAMICH, F. M., 1827, History of Armenian, From B.C. 2247 to the of Christ 1780 or 1299 of the Armenia Era, (Çev. J. Avdall), Calcuta.
- CROKE, B., CROW, J., 1983, “Procopius and Dara”, The Journal of Roman Studies, vol. 73: 143-159.
- ÇİZMELİ-ÖĞÜN, Z., 2004, “Smintheion Kazıları Sikke Buluntuları”, Anadolu/ Anatolia, vol. 26: 25-37.
- ÇOLAKOĞLU, E., 2014, “Kent Tarihi ve Yerel Yönetim İlişkisi Yönüyle Erzurum”, Türk İdare Dergisi, sayı 479: 29-58.
- DEMİREL-GÖKALP, Z., 2009a, “Malatya Arkeoloji Müzesi’nde Bulunan Bizans Anonim Follisleri”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol. 9, no. 1: 217-250.
- DEMİREL-GÖKALP, Z., 2009b, Yalvaç Müzesi Bizans Sikkeleri, Ankara.
- DEMİREL-GÖKALP Z., 2011, “Malatya Arkeoloji Müzesi’ndeki Bizans Sikkelerinin Değerlendirilmesi”, Eds. A. Baş - R. Duran - O. Eravşar - Ş. Dursun, XIV. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, Konya: 191-200.
- DEMİREL-GÖKALP, Z., 2014, Malatya Arkeoloji Müzesi Bizans Sikkeleri Kataloğu, İstanbul.
- DEMİREL-GÖKALP, Z., 2017a, Kütahya Müzesi Bizans Sikkeleri, Ankara.
- DEMİREL-GÖKALP Z., 2017b, “Antik Phrygia’da Bizans Sikke Dolaşımı”, Sanat Tarihi Dergisi, vol. XXVI/2: 379-393.
- DOC I, Catalogue of the Byzantine Coins in the Dumbarton Oaks Collection and in the Whittemore Collection, Volume I, Anastasius to Maurice (491-602), (Ed. A. R. Bellinger), Washington, 1992.
- DOC II/I, Catalogue of the Byzantine Coins in the Dumbarton Oaks Collection and in the Whittemore Collection, Volume II, Part I, Focas and Heraclius (602-641), (Eds. A. R. Bellinger - P. Grierson), Washington, 1993.
- DOC III/I, Catalogue of the Byzantine Coins in the Dumbarton Oaks Collection and in the Whittemore Collection, Volume III, Part I, Leo III to Michael III (717-867), (Eds. A. R. Bellinger - P. Grierson), Washington, 1993.
- DOC III/II, Catalogue of the Byzantine Coins in the Dumbarton Oaks Collection and in the Whittemore Collection, Volume III, Part II, Basil I to Nicephorus III (867- 1081), (Ed. P. Grierson), Washington, 1993.
- DOC IV/I, Catalogue of the Byzantine Coins in the Dumbarton Oaks Collection and in the Whittemore Collection, Volume IV, Part I, Alexius I to Alexius IV (1081-1204), (Ed. M. F. Hendy), Washington, 1999.
- EĞİLMEZ, S., 2004, Erzurum ve Çevresinin Orta Çağ Boyunca Tarihi Coğrafyası (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
- EĞİLMEZ, S., 2007, “Karin Bölgesi ve Thoedosiopolis’in Kuruluşu”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sayı 33: 183-198.
- ERDOĞAN, N., 2015, Mardin Müzesi Koleksiyonunda Bulunan Doğu Roma Sikkeleri, Mardin.
- EVANS, J. D., 2018, Coins from the Excavations at Sardis: Their Archaeological and Economic Contexts Coins from the 1973 to 2013 Excavations, London.
- FOSS, C., 1975, “The Persians in Asia Minor and the end of Antiquity”, The English Historical Review, vol. CCCLVII: 721-747.
- FOSS, C., 1996, “Lycia in History”, Cities, Fortresses and Villages of Byzantine Asia Minor, Aldershot: 3-37.
- GANDZAKETS, K., 1986, Kirakos Gandzakets’i’s History of the Armenians, (Çev. R. Bedrosion), New York.
- GROUSSET, R., 2005, Başlangıcından 1071’e Ermenilerin Tarihi, (Çev. S. Dolanoğlu), İstanbul.
- HERZFELD, E., 1968, The Persian Empire: Studies in Geography and Ethnography of the Ancient Near East, Wiesbaden.
- HONIGMAN, E., 1970, Bizans Devletinin Doğu Sınırı, (Çev. F. Işıltan), İstanbul.
- KAEGI, W. E., 2000, Bizans ve İlk İslam Fetileri, (Çev. M. Özay), İstanbul.
- KAEGI, W. E., 2003, Heraclius Emperor of Byzantium, Cambridge.
- KARABULUT ESER, A., 2000, 1989-1998 Yılları Ani Kazıları Sırasında Ele Geçirilen Bir Grup Sikke, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- KARAOĞLU, T., 2017, Giresun Müzesi’nde Bulunan Bir Grup Bizans Sikkesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
- KATSARI, C., LIGHTFOOT, C. S., OZME, A., 2012, The Amorium Mint and the Coin Finds, Amorium Reports 4, Berlin.
- KONUKÇU, E., 1999, “Şahrah-ı Garbi”, XII. Türk Tarih Kongresi Bildirileri, cilt II, Ankara: 649-654.
- LENGER, D. S., 2018, “Antikçağ’da Sikkenin Amulet ve Talisman Olarak Kullanımı”, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, cilt 16, sayı 3: 317-326
- LYNCH, H. F. B., 1967, Armenia Travels and Studies, vol. II, Beirut.
- MIB I, Moneta Imperii Byzantini, vol. I,: von Anastasius I bis Justinianus I (491-565), (W. Hahn), Wien, 1973.
- MIB II, Moneta Imperii Byzantini, vol. II,: von Justinus II bis Focas (565-610), (W. Hahn), Wien, 1975.
- MIB III, Moneta Imperii Byzantini, vol. III: von Heraclius bis Leo III (610-720), (W. Hahn), Wien, 1981.
- MICNICOLL, A., 1973, “Coins of the Aşvan Project”, Anatolian Studies, vol. 23, Aşvan 1968-1972: An Interim Report (1973): 187-190.
- MITCHELL, S., Geç Roma İmparatorluk Tarihi MS 284-641, (Çev. T. Kaçar), Ankara.
- MORGAN, J., 1918, The History of the Armenian People: From the Remotest Times to the Present Day, (Çev. E. F. Barry), Boston.
- OSTROGORSKY, G., 2017, Bizans Devleti Tarihi, (Çev. F. Işıltan), Ankara.
- ÖZDEMİR, M., 2018, “Refahiye Yöresinde Bulunan Roma ve Bizans Sikkeleri”, Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, sayı 16, cilt 6: 107-119.
- ÖZYURT-ÖZCAN, H., 2007a, “Doğu Anadolu’da Bir Bizans Kenti Theodosiopolis (Erzurum)”, Arkeoloji ve Sanat Dergisi, sayı 124: 81-94.
- ÖZYURT-ÖZCAN, H., 2007b, “Erzurum Arkeoloji Müzesi’ndeki Bizans Sikkeleri”, 24. Araştırma Sonuçları Toplantısı 1. Cilt, Ankara: 1-16.
- ÖZYURT-ÖZCAN, H., 2009, “Erzurum Arkeoloji Müzesi’nde Bulunan Bizans Döneminde Ait Bir Grup Anonim Sikke”, X. OrtaçağTürk Dönemi Kazı Sonuçları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu, Ankara: 539-550.
- PAMUK, B., 2006, XVII. Yüzyılda Bir Serhad Şehri Erzurum, İstanbul.
- PROCOPIUS, 1940, The Building of Procopius, Loeb Classical Library.
- SEAR, D. R., 2006, Byzantine Coins and Their Values, London.
- SEBEOS, 1998, The Armenian History Attributed to Sebeos, (çev. R. W. Thompson), Liverpool.
- SINCLAIR, T. A., 1989, Eastern Turkey: An Architectural and Archaeological Survey, vol. 2, London.
- TEK, T., 2015, “Side Sikke Buluntuları Işığında MS 622/3’de Pamphylia’ya “Olası” Bir Sasani Saldırısı”, CollAn 14: 123-136.
- TEKİN, O., 1999, Bizans Sikkeleri, İstanbul.
- ÜNAL, C., 2012, Manisa Müzesi Bizans Sikkeleri, Manisa.
- ÜNAL, C., 2015, Bizans Sikkelerinde Kutsal Kişi Tasvirleri, Ankara.
- ÜNAL, C., TATAR, Ö., TOY, M., 2017, Tunay Demran Koleksiyonu, İzmir.
- WEISSBACH, F. H., 1934, Theodosiopolois, Pauly Real-Encyclopedic der Clasischen Altertumwissenchaft, München.
- YALÇIN, O., 1992, Erzurum ve Doğu Anadolu Bölgesi, İstanbul.
- YİNANÇ, M. H., 1944, Türkiye Tarihi Selçuklular Devri, Cilt I, Anadolu’nun Fethi, İstanbul.
| APA | OYARÇİN K, PAYVEREN M (2021). ERZURUM ARKEOLOJİ MÜZESİ BİZANS SİKKELERİ (2005-2017). , 69 - 92. 10.22520/tubaked2021.24.004 |
| Chicago | OYARÇİN Kasım,PAYVEREN Merve ERZURUM ARKEOLOJİ MÜZESİ BİZANS SİKKELERİ (2005-2017). (2021): 69 - 92. 10.22520/tubaked2021.24.004 |
| MLA | OYARÇİN Kasım,PAYVEREN Merve ERZURUM ARKEOLOJİ MÜZESİ BİZANS SİKKELERİ (2005-2017). , 2021, ss.69 - 92. 10.22520/tubaked2021.24.004 |
| AMA | OYARÇİN K,PAYVEREN M ERZURUM ARKEOLOJİ MÜZESİ BİZANS SİKKELERİ (2005-2017). . 2021; 69 - 92. 10.22520/tubaked2021.24.004 |
| Vancouver | OYARÇİN K,PAYVEREN M ERZURUM ARKEOLOJİ MÜZESİ BİZANS SİKKELERİ (2005-2017). . 2021; 69 - 92. 10.22520/tubaked2021.24.004 |
| IEEE | OYARÇİN K,PAYVEREN M "ERZURUM ARKEOLOJİ MÜZESİ BİZANS SİKKELERİ (2005-2017)." , ss.69 - 92, 2021. 10.22520/tubaked2021.24.004 |
| ISNAD | OYARÇİN, Kasım - PAYVEREN, Merve. "ERZURUM ARKEOLOJİ MÜZESİ BİZANS SİKKELERİ (2005-2017)". (2021), 69-92. https://doi.org/10.22520/tubaked2021.24.004 |
| APA | OYARÇİN K, PAYVEREN M (2021). ERZURUM ARKEOLOJİ MÜZESİ BİZANS SİKKELERİ (2005-2017). TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 0(24), 69 - 92. 10.22520/tubaked2021.24.004 |
| Chicago | OYARÇİN Kasım,PAYVEREN Merve ERZURUM ARKEOLOJİ MÜZESİ BİZANS SİKKELERİ (2005-2017). TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi 0, no.24 (2021): 69 - 92. 10.22520/tubaked2021.24.004 |
| MLA | OYARÇİN Kasım,PAYVEREN Merve ERZURUM ARKEOLOJİ MÜZESİ BİZANS SİKKELERİ (2005-2017). TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, vol.0, no.24, 2021, ss.69 - 92. 10.22520/tubaked2021.24.004 |
| AMA | OYARÇİN K,PAYVEREN M ERZURUM ARKEOLOJİ MÜZESİ BİZANS SİKKELERİ (2005-2017). TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi. 2021; 0(24): 69 - 92. 10.22520/tubaked2021.24.004 |
| Vancouver | OYARÇİN K,PAYVEREN M ERZURUM ARKEOLOJİ MÜZESİ BİZANS SİKKELERİ (2005-2017). TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi. 2021; 0(24): 69 - 92. 10.22520/tubaked2021.24.004 |
| IEEE | OYARÇİN K,PAYVEREN M "ERZURUM ARKEOLOJİ MÜZESİ BİZANS SİKKELERİ (2005-2017)." TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 0, ss.69 - 92, 2021. 10.22520/tubaked2021.24.004 |
| ISNAD | OYARÇİN, Kasım - PAYVEREN, Merve. "ERZURUM ARKEOLOJİ MÜZESİ BİZANS SİKKELERİ (2005-2017)". TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi 24 (2021), 69-92. https://doi.org/10.22520/tubaked2021.24.004 |
