Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 259 Sayfa Aralığı: 11 - 30 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 23-05-2022

TAŞINMAZ RANTI ÜZERİNDEN KAMU GELİRİ ELDE ETME ARAYIŞLARI

Öz:
Taşınmazlar üzerinden elde edilen rantın kamuya aktarımı dönem dönem mali mevzuatın da konusu olmuş ve çoğu zamanda bu rantın kamuya aktarımı tam olarak sağlanamamıştır. Ülkemizde taşınmaz rantlarının kamuya aktarım çabalarına tarihsel açıdan bakıldığında özellikle maliye kaynaklarında farklı vergi türleri ve uygulamalar bulunmaktadır. Bunlar 1925 tarihli “Şerefiye”, 1948 tarihli “Değerleme Resmi”, 1970 tarihli “Gayrimenkul Kıymet Artışı Vergisi”, halen uygulanmakta olan 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununda yer alan “Değer Artış Kazançlarına İlişkin Hükümler”, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununda yer alan “Harcamalara Katılma Payları” ile özellikle son zamanlarda gündeme gelen “Düzenleme Ortaklık Payı”, “Değer Artış Payı” ile “Değerli Konut Vergisi” rant vergisi olarak ifade edilmektedir. Türk Vergi Hukukunda uygulama yükümalanı bulan bu düzenlemeler vergi hukuku alanında yeterince incelenmeyen ve literatürde toplu bir şekilde çok da yer bulamayan konulardır. Bu çalışmada da yer alan ve geçmişten günümüze taşınmaz rantının kamuya aktarımında kullanılan düzenlemeler taşınmazın elden çıkarılması ve elden çıkarılmaması durumunda ortaya çıkan yükümlülükler açısından ele alınmıştır. Çalışmada temel özelliklerine değinilen bu düzenlemelerin taşınmazlar üzerinde oluşan rantın kamuya aktarımını günümüzde tam olarak sağlayamadığı sonucuna da ulaşılmıştır.
Anahtar Kelime:

PUBLIC INCOME GAINING EFFORTS THROUGH CHATTELS REAL’ RENT

Öz:
It is a necessity to transfer a part of the incomes obtained by taxing both the value increases and the rental income in the chattels real to the public. The transfer of the rent to the public obtained from chattels real has been the subject of the fiscal legislation from time to time, mostly, the transfer of this income to the public has not been fully achieved. In terms of the fiscal history of Turkey, there are different tax types and practices especially in financial resources within the scope of transferring chattels rent to the public. These were “Betterment” dated 1925, “re-appraisal levies” dated 1948, “Unearned Increment” Tax dated 1970 and in force is provisions on Increment Earnings in the Income Tax Law No. 193, “Copayment of the Expenses” provisions in Municipality Revenue Code No. 2464 and especially recently on the agenda “Development Readjustment Share”,“Increment Value Tax” and “Valuable Housing Tax” is expressed as rent tax. These regulations, which find an application area in Turkish Tax Law, are issues that are not sufficiently studied in the field of tax law and are not included in the literature collectively. In this study, the regulations used in the transfer of the property rent to the public from the past to the present are discussed in terms of the liabilities that arise in the event of disposal and not disposal of the property. It has also been concluded that these regulations, whose basic features are mentioned in the study, cannot fully ensure the transfer of the rent generated on immovables to the public today
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • AÇLAR, A. ve ÇAĞDAŞ, V. (2002). Taşınmaz (Gayrimenkul) Değerlemesi, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası. Ankara.
  • • BULUTOĞLU, K. (1979). Türk Vergi Sistemi, Fakülteler Matbaası. Cilt:2. Altıncı Basılış. Ankara.
  • • DOKGÖZ, H. (2020). Yeni Vergi Değer Artış Payı, Dünya Gazetesi. 22 Eylül 2020.
  • • GÜNDÜZ, T. (2018). Türkiye’de Kentsel Rantların Vergilendirilmesi, Vergi Raporu. Sayı 231. Aralık 2018.
  • • HACIKÖYLÜ, C. (2016). Taşınmazların Elden Çıkarılmasında Elde Edilen Kazançların Vergilendirilmesi: Yeni Gelir Vergisi Kanun Tasarısının Getirdikleri, International Journal of Public Finance. Cilt:1. Sayı:2.
  • • KAYA, F. (2011). “Gayrimenkul Rantlarının Vergilendirilmesi”, Vergi Dünyası, Sayı:361, Eylül. s. 85-92.
  • • KABATAŞ, Y. (2005). Gayrimenkul Değerlemesi ve Raporlaması, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
  • • TÜRK, İ. (1992). Kamu Maliyesi, Turhan Kitabevi. Ankara.
  • • NADAROĞLU, H. (2001). Mahalli İdareler, Beta Yayınları. Yenilenmiş Yedinci Baskı. İstanbul.
  • • NADAROĞLU, H. (1998). Kamu Maliyesi Teorisi, 10. Baskı. Beta Yayınları. İstanbul.
  • • Türkiye Bankalar Birliği (2011). Kayıtlı Ekonominin Geliştirilmesi Sürecinde Kartlı Ödeme Sistemleri ile Yeni Yöntem ve Teknolojiler, Yayın No:274. Vergi Konseyi. İstanbul.
  • TUNCER, S. (1966). Teoride ve Pratikte Servet Vergileri, Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayınları. No: 32/9. İstanbul.
  • • TUNCER, S. “Şerefiye (Değerleme Resmi) Üzerinde Bir Deneme” (https://dergipark. org.tr/en/download/article-file/794456) Erişim Tarihi: 20 Aralık 2020
  • • Türk Vergi Sistemi, Sorunlar - Çözüm Önerileri (2002). Gayrimenkul, Kentsel Rantlar ve Yeni Bir Vergileme Modeli, On Beşinci Bölüm, TOBB Yayınları. Ankara.
  • • SARAÇOĞLU, F., ÇAKAR PÜRSÜNLERLİ, E. ve ÇAKIR, M. (2015). Rant Vergisi ve Ülkemizdeki Tartışmalar. Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 17 (3), 83-89. (http://iibfdergisi. gazi.edu.tr/index.php/iibfdergisi/article/ view/904/629) Erişim Tarihi:15 Aralık 2020.
  • • ULUATAM, Ö. (1997). Kamu Maliyesi, İmaj Yayıncılık. Ankara.
  • • UZUNOĞLU, N. (1984). Değer Artış Kazançları, Bilim Raporu. İstanbul. 5.9.1984-LXI- 10/31-19.
  • • YILMAZ, N. (2008). Bir Otokontrol Sistemi Olarak Belediyelerde Harcamalara Katılma Payı, Sayıştay Dergisi. Sayı 71.
  • • VARCAN, N. (2017). Mahalli İdareler Maliyesi, Anadolu Üniversitesi Yayını. No:3124. Eskişehir.
  • • Arazi ve Arsa Düzenlemeleri Hakkında Yönetmelik. (Resmi Gazete). 31047, 22. Şubat 2020. • Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun. (6183 S.K.), Resmi Gazete. 8469; 28 Temmuz 1953.
  • • Emlak Vergisi Kanunu (1319 S.K.), Resmi Gazete. 13576; 11 Ağustos 1970.
  • • Gelir Vergisi Kanunu (193 S.K.), Resmi Gazete. 10700; 06 Ocak 1961.
  • • Harçlar Kanunu (492 S.K.), Resmi Gazete. 11756; 17 Temmuz 1964.
  • • Vergi Usul Kanunu (213 S.K.), Resmi Gazete. 11343; 28 Şubat 1963.
  • 3Belediye Gelirleri Kanunu (5237 S.K.), Resmi Gazete.6953; 9 Temmuz 1948.
  • • Belediye Gelirleri Kanunu (2464 S.K.), Resmi Gazete.17354; 29 Mayıs 1981.
  • • İmar Kanunu (3194 S.K.), Resmi Gazete. 18749; 09 Mayıs 1985.
  • • Finansman Kanunu (1318 S.K.), Resmi Gazete. 13575; 10 Ağustos 1970.
  • • Kamulaştırma Kanunu (2942 S.K.) Resmi Gazete.18215; 08 Kasım 1983.
  • • Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (7221 S.K.) Resmi Gazete. 31045; 20 Şubat 2020 Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (30 Sayılı), Resmi Gazete.30677; 05 Şubat 2019.
  • • Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü 2020/5 (1905) Sayılı Genelge.
  • • 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanununun Harcamalara Katılma Payları İle İlgili Hükümlerinin Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik.
  • Resmi Gazete.17435; 21 Ağustos 1981.
  • • Değerli Konut Vergisi Uygulama Tebliği, Resmi Gazete.31365; 15 Ocak 2021.
  • • 78 Seri No’lu Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliği. Resmi Gazete. 31349 (1.Mükerrer); 29 Aralık 2020.
APA VARCAN N, HACIKÖYLÜ C (2021). TAŞINMAZ RANTI ÜZERİNDEN KAMU GELİRİ ELDE ETME ARAYIŞLARI. , 11 - 30.
Chicago VARCAN Nezih,HACIKÖYLÜ Canatay TAŞINMAZ RANTI ÜZERİNDEN KAMU GELİRİ ELDE ETME ARAYIŞLARI. (2021): 11 - 30.
MLA VARCAN Nezih,HACIKÖYLÜ Canatay TAŞINMAZ RANTI ÜZERİNDEN KAMU GELİRİ ELDE ETME ARAYIŞLARI. , 2021, ss.11 - 30.
AMA VARCAN N,HACIKÖYLÜ C TAŞINMAZ RANTI ÜZERİNDEN KAMU GELİRİ ELDE ETME ARAYIŞLARI. . 2021; 11 - 30.
Vancouver VARCAN N,HACIKÖYLÜ C TAŞINMAZ RANTI ÜZERİNDEN KAMU GELİRİ ELDE ETME ARAYIŞLARI. . 2021; 11 - 30.
IEEE VARCAN N,HACIKÖYLÜ C "TAŞINMAZ RANTI ÜZERİNDEN KAMU GELİRİ ELDE ETME ARAYIŞLARI." , ss.11 - 30, 2021.
ISNAD VARCAN, Nezih - HACIKÖYLÜ, Canatay. "TAŞINMAZ RANTI ÜZERİNDEN KAMU GELİRİ ELDE ETME ARAYIŞLARI". (2021), 11-30.
APA VARCAN N, HACIKÖYLÜ C (2021). TAŞINMAZ RANTI ÜZERİNDEN KAMU GELİRİ ELDE ETME ARAYIŞLARI. Vergi Raporu, 0(259), 11 - 30.
Chicago VARCAN Nezih,HACIKÖYLÜ Canatay TAŞINMAZ RANTI ÜZERİNDEN KAMU GELİRİ ELDE ETME ARAYIŞLARI. Vergi Raporu 0, no.259 (2021): 11 - 30.
MLA VARCAN Nezih,HACIKÖYLÜ Canatay TAŞINMAZ RANTI ÜZERİNDEN KAMU GELİRİ ELDE ETME ARAYIŞLARI. Vergi Raporu, vol.0, no.259, 2021, ss.11 - 30.
AMA VARCAN N,HACIKÖYLÜ C TAŞINMAZ RANTI ÜZERİNDEN KAMU GELİRİ ELDE ETME ARAYIŞLARI. Vergi Raporu. 2021; 0(259): 11 - 30.
Vancouver VARCAN N,HACIKÖYLÜ C TAŞINMAZ RANTI ÜZERİNDEN KAMU GELİRİ ELDE ETME ARAYIŞLARI. Vergi Raporu. 2021; 0(259): 11 - 30.
IEEE VARCAN N,HACIKÖYLÜ C "TAŞINMAZ RANTI ÜZERİNDEN KAMU GELİRİ ELDE ETME ARAYIŞLARI." Vergi Raporu, 0, ss.11 - 30, 2021.
ISNAD VARCAN, Nezih - HACIKÖYLÜ, Canatay. "TAŞINMAZ RANTI ÜZERİNDEN KAMU GELİRİ ELDE ETME ARAYIŞLARI". Vergi Raporu 259 (2021), 11-30.