İngilizce Tekerleme Şarkı Videolarının Türkçe Çe- virilerinin Peter Low’un Pentathlon Prensipleri Çerçevesinde İncelenmesi

Yaman, Burcu

doi:10.37599/ceviri.917234

İngilizce Tekerleme Şarkı Videolarının Türkçe Çe- virilerinin Peter Low’un Pentathlon Prensipleri Çerçevesinde İncelenmesi

Burcu YAMAN (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Yabancı Diller Yüksek Okulu, Samsun, Türkiye)

Çeviribilim ve Uygulamaları

6 2

Yıl: 2021 Cilt: 2021 Sayı: 30 Sayfa Aralığı: 214 - 238 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.37599/ceviri.917234 İndeks Tarihi: 24-05-2022

İngilizce Tekerleme Şarkı Videolarının Türkçe Çe- virilerinin Peter Low’un Pentathlon Prensipleri Çerçevesinde İncelenmesi

Öz:

Çocuklar için hem oyun olarak kabul edilen hem de dil geliştirme aracı olan tekerlemeler aynı za- manda onların farklı kültürleri tanımalarına yardımcı olmaktadır. Sayışmalarda, parmak ve el oyun- larında, sokak oyunlarında, ninnilerde ve bilmecelerde söylenen tekerlemelerde yer alan ses tek- rarları ve kelime oyunları çocukları eğlendirirken dile ait sesleri ve kelimeleri öğrenmelerini sağla- maktadır. İlk olarak sözlü gelenekle başlayan tekerlemeler gelişen teknolojiyle birlikte animasyon- lar, çizgi filmler ve videolar yoluyla elektronik ortamlarda da aktarılmaya başlanmıştır. Bunların bir kısmını YouTube kanallarında yayınlanan İngilizceden Türkçeye çevrilmiş tekerleme şarkı videoları oluşturmaktadır. Özel alan çevirilerinden biri olan şarkı çevirilerinde en çok karşılaşılan sorunlar anlam eşdeğerliği ile birlikte biçim ve melodiye uyumun da sağlanması gereğinden doğan zorluk- ları kapsamaktadır. Bu zorlukların değerlendirilmesi ve giderilmesi için Peter Low, “pentathlon” adını verdiği beş aşamalı bir yöntem sunmaktadır. Çevirmenin karşılaştığı zorlukların üstesinden gelebilmesi ve başarılı bir çeviri ürün ortaya çıkarabilmesi için söylenebilirlik, anlam, doğallık, ritim ve uyak faktörlerini göz önünde bulundurması gerekmektedir. Bu kapsamda çağımızda çocukların ve gençlerin vazgeçilmez eğlence ve öğrenim aracı olan internet kanallarından biri olan YouTube kanallarında yayınlanan İngilizceden Türkçeye çevrilmiş tekerleme şarkı videolarından beş örnek seçilmiş, Low’un ‘Pentathlon prensipleri’ doğrultusunda incelenmiş ve değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular sonucunda örneklerin bazılarında kelimesi kelimesine çevirinin tercih edildiği, me- lodiye uyum ve söylenebilirliğin göz önünde bulundurulmadığı belirlenmiştir. Tekerlemelerin önemli diğer özelliği olan ayrıca söylenebilirliği ve akılda kalıcılığı kolaylaştıran ritim ve uyağın da bazı çeviri örneklerinde dikkate alınmadığı görülmüştür. Çocuklar her bir ulusun kültürel mirasve kültürlerarası iletişiminin vazgeçilmez parçası olan tekerlemelerin en önemli koruyucuları ve aktarıcılarıdır. Bu sebeple tekerlemelerin onlara en doğru ve en iyi şekilde aktarılması gerekmek- tedir. Bu amaçla yapılan çalışmada inceleme örnekleriyle sunulan yöntem ve yaklaşımın çevirmen ve çevirmen adaylarına disiplinlerarası bir bakış sunacağı ve tekerleme şarkıların çevirilerinde kar- şılaşabilecekleri sorunların çözümüne katkı sağlayacağı düşünülmüştür.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Aşçı, M., Özgür, C. S., Çavdar, U., & Selimoğlu, İ. (2010). Çocuk oyunları. Millî Eğitim Bakanlığı Ya- yınları.
Aydınoğlu, G. (1969). Gelenekler: Posof’ta yılbaşı âdetleri, TFA, 12(235), 5193.
Boratav, Pertev N. (2003). 100 soruda Türk halk edebiyatı. K Kitaplığı Yayınları.
Boztaş, İ. (1993). Çeviri, çevirmen, dilbilim ilişkisi, çeviride eşdeğerlik ve kayıplar. Hacettepe Üni- versitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 10(2), 55-6.
Çelebioğlu, A. Ö., & Ziya Y. (1979). Türk bilmeceler hazinesi. Ülker Yayınları.
Duymaz, A. (2002). İrfanı arzulayan sözler tekerlemeler. Akçağ Yayınları.
Duymaz, A. (2013). Çikolata sümbül melek /tekerlemeler. Akçağ Yayınları.
Elçin, Ş. (1986). Halk edebiyatına giriş. Akçağ Yayınları.
Evas, E. (1901). Old king cole’s book of nursery rhymes. Macmillan company.
Fernandez-Fein, S., & Baker, L. (1997). Rhyme and alliteration sensitivity and relevant experiences among preschoolers from diverse backgrounds. Journal of Literacy Research, 29(3), 433- 459. https://doi.org/10.1080/10862969709547967.
Franzon, J. (2008). Choices in song translation. singability in print, subtitles and song perfer- mance. The Translator, 14(2), 373-399. https://doi.org/10.1080/13556509.2008.10799263.
Gökçeoğlu, M. (1994). Tezler ve sözler III. Yakın Doğu Üniversitesi Yayınları.
Göğüş, A. C. (2018). Bir çocuk oyununun diakronik incelemesi: Aç kapıyı bezirgânbaşı. 9. Milletle- rarası Türk Halk Kültürü Kongresi (ss. 117-123). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları: Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü. https://www.kulturportali.gov.tr/mrepo/eKi- tap/eb-BirCocukOyunununDiakronikIncelemesi/
Güneş, F. (2020). Çocuk tekerlemeleri. Sınırsız Eğitim ve Araştırma Dergisi. The Journal of Limitless Education and Research, 5(1), 1-21. https://doi.org/10.29250/sead.685541.
Hafız, N. (1977). Prizren’de Türk tekerlemeleri. Sivas Folkloru, 5(51), 13-16.
Harper, L. (2011). Nursery rhyme knowledge and phonological awareness in preschool children. The Journal of Language and Literacy Education, 7(1), 65-78.
Hazlett, L. A. (2009). The use of British nursery rhymes and contemporary technology as Venues for creating and expressing hidden literacies throughout time by childen adolescents and adults. Form on Policy, (1), 1-14.
Hornby, A. S. (2010). Oxford advanced learner’s dictionary of current English. 8th Edition. Oxford Universty Press.
Kaindl, K. (2006). Complexity and interdisciplinarity: two key concepts in translation studies. Kasar, Sündüz Öztürk (Ed.), Interdisciplinarity on Translation. Vol. 1. (ss. 85-94). Les Editions Isis.
Kraupová, I. (2014). Linguistic (and methodogical) aspects of English nursery ryhmes [Yayımlanma- mış yüksek lisans tezi]. Masaryk University Faculty of Education Department of English Language and Literature.
Lefevere, A. (1975). Translating poetry: Seven strategies and blueprint. Van Gorcum.
Low, P. (2003). Singable translations of songs. Perspectives: Studies in Translation Theory and Prac- tice, 11(2), 87-103. doi:10.1080/0907676X.2003.9961466
Low, P. (2005). The Pentathlon approach to translating songs. Gorlée, D. L. (Ed.), Songs and signi- ficance: Virtues and vices of vocal translation (ss. 182-212). Editions Rodopi.
Low, P. (2013). When songs cross language borders. The Translator. 19(2), 229-244.
Low, P. (2017). Traslating songs. Lyrics and texts. 1st edition. Routledge Publishing.
Maiti, A., & Naskar, D. (2017). Of deception and dogma: The delusive history behind nursery rhy- mes. Europen Journal of English Language and Literature Studies. 5(4), 27-52
Newmark, P. (1984). Approaches to translation. Pergamon Presss Ltd. Newmark, P. (1988). A textbook of translation. Prentice Hall/ Shangai Foreign Language Education Press.
Nikololajeva, M. (1996). Children’s literature comes of age: Roward a new aesthetic. Garland Pub- lishing Inc.
Osborne, E. (1901). Old Cole’s book of nursery rhymes. Macmillan Company.
Opie, I. & Opie, P. (1969). The Oxford dictionary of nursery rhymes. Oxford University Press.
Prosic-Santovac, D. (2009). Home and school use of mother goose. Andrehević Endowment.
Sadlier, W. H. (t.y.) Nursery rhymes and phonemic awareness. Park Ridge School District. https://www.parkridgeschools.org/cms/lib/NJ02201474/Centricity/Domain/25/Nur- sery%20Rhymes%20and%20Phonemic%20Awareness.pdf
Prosic-Santovac, D. (2009). Home and school use of mother goose. Andrehević Endowment.
Scheiding, C. M. (2016). Nursery rhymes: Pieces of the children literature puzzle in translation . The ESSE Messenger, 25 (1), 81-161.
Scheiding, C. M. (2019). From nursery rhymes to childlore: orality and ideology. The Looking Glass: New Perspectives on Children Literature, 22(1), 33-46.
Shahed, S. M. (1995). A common nomendature for traditional rhymes. Asian Folklore Studies. (54), 307-314. https://doi.org/10.2307/1178946.
Storms, G. (1948). Anglo-Saxon Magic. Martinus Nijhoff/ Graven Hague
Sullivan, C. W. (1995). Songs, poems, rhymes. B. Sutton-Smith, J. Mechling, T. W. Johnson & F. McMahon (Ed.), Children’s folklore (ss. 145-160). Routledge.
Türk Dil Kurumu (1998). Türkçe sözlük. II. Cilt. Türk Dil Kurumu Yayınları.
Toker, S. (2011). Türkçenin anadili olarak öğretiminde ninni ve tekerlemelerin yeri. IJSES. Ulusla- rası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi. International Journal of Social and Economic Sci- ences, 1(1), 25-29.
Tucker, E. (2008). Children’s folklore /A Handbook. Greenwood Press.
Ungan, S. (2009). Dil gelişim aracı olarak tekerlemeler. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens- titüsü Dergisi, 2(1), 217-225.
Vermeer, Hans. J. (2007). Çeviride Skopos kuramı (Çev. Ayşe Handan Konar). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Yüksel, A. (1965). Akdağ Madeni halk oyunları: Çekirge ve cenderme oyunları, TFA, 9(197), 3930- 3931.
Zengin, D. (2004). Tekerlemelerin çevirisi. Ankara Üniversitesi Dil Dergisi. Temmuz-Ağustos, 44-53.
Zengin, D. (2006). Almancaya çevrilen Türk masallarında çeviri sorunları. Türk Dil Kurumu Yayınları.

APA	Yaman B (2021). İngilizce Tekerleme Şarkı Videolarının Türkçe Çe- virilerinin Peter Low’un Pentathlon Prensipleri Çerçevesinde İncelenmesi. , 214 - 238. 10.37599/ceviri.917234
Chicago	Yaman Burcu İngilizce Tekerleme Şarkı Videolarının Türkçe Çe- virilerinin Peter Low’un Pentathlon Prensipleri Çerçevesinde İncelenmesi. (2021): 214 - 238. 10.37599/ceviri.917234
MLA	Yaman Burcu İngilizce Tekerleme Şarkı Videolarının Türkçe Çe- virilerinin Peter Low’un Pentathlon Prensipleri Çerçevesinde İncelenmesi. , 2021, ss.214 - 238. 10.37599/ceviri.917234
AMA	Yaman B İngilizce Tekerleme Şarkı Videolarının Türkçe Çe- virilerinin Peter Low’un Pentathlon Prensipleri Çerçevesinde İncelenmesi. . 2021; 214 - 238. 10.37599/ceviri.917234
Vancouver	Yaman B İngilizce Tekerleme Şarkı Videolarının Türkçe Çe- virilerinin Peter Low’un Pentathlon Prensipleri Çerçevesinde İncelenmesi. . 2021; 214 - 238. 10.37599/ceviri.917234
IEEE	Yaman B "İngilizce Tekerleme Şarkı Videolarının Türkçe Çe- virilerinin Peter Low’un Pentathlon Prensipleri Çerçevesinde İncelenmesi." , ss.214 - 238, 2021. 10.37599/ceviri.917234
ISNAD	Yaman, Burcu. "İngilizce Tekerleme Şarkı Videolarının Türkçe Çe- virilerinin Peter Low’un Pentathlon Prensipleri Çerçevesinde İncelenmesi". (2021), 214-238. https://doi.org/10.37599/ceviri.917234

APA	Yaman B (2021). İngilizce Tekerleme Şarkı Videolarının Türkçe Çe- virilerinin Peter Low’un Pentathlon Prensipleri Çerçevesinde İncelenmesi. Çeviribilim ve Uygulamaları, 2021(30), 214 - 238. 10.37599/ceviri.917234
Chicago	Yaman Burcu İngilizce Tekerleme Şarkı Videolarının Türkçe Çe- virilerinin Peter Low’un Pentathlon Prensipleri Çerçevesinde İncelenmesi. Çeviribilim ve Uygulamaları 2021, no.30 (2021): 214 - 238. 10.37599/ceviri.917234
MLA	Yaman Burcu İngilizce Tekerleme Şarkı Videolarının Türkçe Çe- virilerinin Peter Low’un Pentathlon Prensipleri Çerçevesinde İncelenmesi. Çeviribilim ve Uygulamaları, vol.2021, no.30, 2021, ss.214 - 238. 10.37599/ceviri.917234
AMA	Yaman B İngilizce Tekerleme Şarkı Videolarının Türkçe Çe- virilerinin Peter Low’un Pentathlon Prensipleri Çerçevesinde İncelenmesi. Çeviribilim ve Uygulamaları. 2021; 2021(30): 214 - 238. 10.37599/ceviri.917234
Vancouver	Yaman B İngilizce Tekerleme Şarkı Videolarının Türkçe Çe- virilerinin Peter Low’un Pentathlon Prensipleri Çerçevesinde İncelenmesi. Çeviribilim ve Uygulamaları. 2021; 2021(30): 214 - 238. 10.37599/ceviri.917234
IEEE	Yaman B "İngilizce Tekerleme Şarkı Videolarının Türkçe Çe- virilerinin Peter Low’un Pentathlon Prensipleri Çerçevesinde İncelenmesi." Çeviribilim ve Uygulamaları, 2021, ss.214 - 238, 2021. 10.37599/ceviri.917234
ISNAD	Yaman, Burcu. "İngilizce Tekerleme Şarkı Videolarının Türkçe Çe- virilerinin Peter Low’un Pentathlon Prensipleri Çerçevesinde İncelenmesi". Çeviribilim ve Uygulamaları 2021/30 (2021), 214-238. https://doi.org/10.37599/ceviri.917234