Semt Pazarlarının Kentsel Yaşamda Sosyallik Temelli Kamusallığın Geliştirilmesindeki Rolü
Yıl: 2021 Cilt: 17 Sayı: 32 Sayfa Aralığı: 1 - 19 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.14744/tasarimkuram.2020.83702 İndeks Tarihi: 24-05-2022
Semt Pazarlarının Kentsel Yaşamda Sosyallik Temelli Kamusallığın Geliştirilmesindeki Rolü
Öz: Bu çalışmanın amacı, çağdaş kapitalist sistemde alternatif bir alışveriş mekânı olarak geleneksel semt pazarlarının kentsel yaşamda sosyallik temelli kamusallığı geliştirme açısından taşıdığı potansiyelleri araştırmaktır. Çalışmanın temel hipotezi geleneksel semt pazarlarının kentsel yaşamın gündelik pratikleri içerisinde ihmal edilen kamusal mekânlar olduğu ve bu mekânların sosyallik temelli kamusallık bağlamında taşıdığı potansiyellerin literatürde çok fazla irdelenmediğidir. İstanbul’un Eyüp ilçesinde bulunan geleneksel bir semt pazarında yürütülen saha araştırmasına dayanan çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Çalışma bulguları ağırlıklı olarak sahada günün farklı saatlerinde yapılan gözlemlere ve pazar alanını ziyaretçileri ile yapılan (36 adet) yarı yapılandırılmış anket çalışmasına dayanmaktadır. Çalışmada geleneksel semt pazarlarının, özellikle aleniyet ve rastlantısallık temelinde “toplumsal kapsayıcılık ve çeşitlilik”, “farklı iletişim biçimleri”, “mekânsal geçicilik, devamlılık ve esneklik”, “alternatif alışveriş” ve “özgünlük ve toplumsal anlam” olmak üzere birbiriyle ilişkili ve birbirinin varlığını gerektiren 5 temel başlık altında incelenebilecek çeşitli potansiyeller taşıdığı tespit edilmiştir. Ayrıca pazar yerlerinin yalnızca “tüketim” ile özdeşleştirilerek kentsel yaşamdaki kamusallığı zedelediğine ilişkin hâkim literatüre karşın geleneksel semt pazarlarında ortaya çıkan tüketim/ alışveriş biçiminin, çağdaş kapitalist sistemdekinden farklılık arz eden niteliklerinin bulunduğu ulaşılan sonuçlardan bir diğeridir. Sonuç olarak çalışmada, geleneksel semt pazarlarının sosyallik temelli kamusallık ile bağlantısı, burada ortaya çıkan farklı sosyallik biçimleri ile ilişkilendirilmektedir. Ayrıca, kamusallık ve pazar yerleri üzerine yapılacak bilimsel çalışmalarda farklı coğrafyalarda, farklı tarihsel kesitlerde ve farklı toplumlarda ortaya çıkıp şekillenen pazarların her birinin kendi özgünlükleriyle ele alınması ve kamusal mekân potansiyellerinin bu çerçevede tartışılması gerektiği düşünülmektedir.
Anahtar Kelime: -
Öz: The aim of this study is to investigate the potentials of traditional street markets as an alternative shopping space in terms of developing sociability-based publicity in urban life in the contemporary capitalist system. The main hypothesis of the study is that traditional street markets are public spaces neglected within the daily practices of urban life and the potentials of these spaces in terms of sociability-based publicness are not adequately studied in the literature. Qualitative research method was used in the study based on field research conducted in a traditional street market in Eyüp district of Istanbul. In the study, various potentials based on espacially publicness and randomness, which can be examined under 5 main titles that are related to each other and which require the existence of each other, in traditional street markets have been revealed: “social inclusion and diversity”, “different forms of communication”, “spatial temporariness, continuity and flexibility”, “alternative shopping” and “originality and social meaning”. In addition, it is another result that –as opposed to the dominant literature regarding the fact that the market places have damaged publicness in urban life by identifying only with “consumption”– the consumption/shopping forms that emerged in traditional street markets has different characteristics than the forms in the contemporary capitalist system. As a result, in the study, the connection of traditional street markets with publicness is associated with the different forms of sociability emerging in these spaces. Finally, it is argue that each of the street markets emerging and shaped in different geographies, different historical sections and different societies should be handled with its own originality and the potential of public space should be discussed within this framework in scientific studies on publicness and market places.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Ağaoğlu, A. (2012). “Balıkesir Şehrinde Haftalık Pazarlar: Çekicilikler Ve Sorunlar”, Doğu Coğrafya Dergisi, 17(27): 43-72.
- Akbaş, F. (2019). “Anadolu’daki Semt Pazarlarına Bir Örnek: Salihli (Manisa) Semt Pazarları”, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1(1): 17-30.
- Aksoy, Y. (2009). “Pazar Yerlerinin Şehir Planlaması Standart ve İlkeleri Yönünden İncelenmesi: İstanbul İli Bakırköy Örneği”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2): 26-39.
- Bakırcı, M. (1999). “Doğu Karadeniz Örneğinde Yaylaların Pazar Yeri Fonksiyonu”, İÜ Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi, 7: 375-385.
- Bridge, G. ve Watson, S. (2011). Reflections on politics and planning. S. Watson ve G. Bridge (Ed.), The city (s. 619-630) içinde. UK: Wiley-Blackwell Publishing.
- Bromley, R. D. F. (1998). “Market-Place Trading and The Transformation of Retail Space in The Expanding Latin American City”, Urban Studies, 35: 1311–1333.
- Choo, S. (2011). “Meeting in the Market: The Constitution of Seasonal, Ritual, and Inter- Cultural Time in Malaysia”, Continuum: Journal of Media & Cultural Studies, 25(5): 619-635.
- Crawford, M. (1999). Blurring the boundaries: public space and private life. J. Chase, M. Crawford ve J. Kaliski (Ed.), Everyday urbanism (s. 22-36) içinde. New York: The Monacelli Press.
- Çalışkan, V. (2005). Bursa kent içi semt pazarları üzerine bir değerlendirme: merkez ilçe pazarlarından örnekler. Ulusal Coğrafya Kongresi Bildiriler Kitabı içinde. İstanbul.
- Çalışkan, V. (2007). “Kentsel Mekân Kullanımındaki Farklılıklar Üzerine Bir Yaklaşım: Bursa ve Çanakkale’nin Periyodik (Haftalık) Pazarlarından Örnekler”, Doğu Coğrafya Dergisi, (18): 49-78.
- Dökmeci, V., Yazgı, B. ve Özus, E. (2005). “Informal Retailing in A Global Age: The Growth of Periodic Markets in İstanbul, 1980-2002”, Cities, 23(1): 44-55.
- Fincher, R. ve Jacobs, J. (1998). Cities of difference. NY: Guilford Press.
- Firidin Özgür, E. (2017). Kamusal alan ve kamusal mekân perspektifinden kentleşme ve planlama. F. Ünsal, E. Firidin Özgür ve T. M. Görgün (Ed.), Bir kent anlamak: Sinop Yaz Atölyesi içinde. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
- Firidin Özgür, E. (2018). “Kamusal Mekânların Toplumsal Boyutları Üzerine Bir Değerlendirme”, Tasarım + Kuram Dergisi, 14(26): 113-125.
- Gonzalez, S. ve Waley, P. (2013). “Traditional Retail Markets: The New Gentrification Frontier?”, Antipode, 45(4): 965-983.
- Habermas, J. (2001). İletişimsel eylem kuramı. Çev. M. Tüzel. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
- Habermas, J. (2002). Kamusallığın yapısal dönüşümü. Çev. T. Bora ve M. Sancar. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Habermas, J. (2004). Kamusal alan. M. Özbek (Ed. ve Çev.), Kamusal alan (s. 95-102) içinde. İstanbul: Hil Yayın. İstanbul Umum Pazarcılar Esnaf Odası. (2020). İstanbul’da kurulan semt pazarları. Erişim adresi (1 Ocak 2020): http://www.istanbulpazarcilarodasi.com/istanbulda-kurulan-pazarlar
- Keleş, R. (1985). 100 Soruda Türkiye’de şehirleşme, konut ve gecekondu. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
- Lefebvre, H. (2013). Gündelik hayatın eleştirisi I. Çev. I. Ergüden. (2. Baskı). İstanbul: Sel Yayıncılık.
- Öz, Ö. ve Eder, M. (2012). “Rendering Istanbul’s Periodic Bazaars Invisible: Reflections on Urban Transformation and Contested Space”, International Journal of Urban and Regional Research, 36: 297-31.
- Özbek, M. (2004). Önsöz. M. Özbek (Ed. ve Çev.), Kamusal alan içinde. İstanbul: Hil Yayın.
- Özgüç, N. ve Mitchell W. (2000), “Şehirlerin Alternatif Alışveriş Mekânları: İstanbul’da Haftalık Pazarlar”, Tasarım + Kuram Dergisi, 11(2): 35-58.
- Sennett, R. (2013). Kamusal insanın çöküşü. Çev. S. Duran ve A. Yılmaz. (4. Basım). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Sherry, J. F. (1990). “A Socio-Cultural Analysis of A Midwestern Flea Market”, Journal of Consumer Research, 17(1): 13–30.
- Smith, N. (1996). The new urban frontier: gentrification and the revanchist city. London: Routledge.
- Sorkin, M. (1992). Variations on a theme park: the new American City and the end of public space. New York: Hill and Wong.
- Stillerman, J. (2006a). “The Politics of Space and Culture in Santiago Chile’s Street Markets”, Qualitative Sociology, 29(4): 507–530.
- Stillerman, J. (2006b). “Private, Parochial, snd Public Realms in Santiago, Chile’s Retail Sector”, City & Community, 5(3): 293–317.
- Tokman, V. E. (1992). The informal sector in Latin america: from underground legality. V. E.
- Tokman ve L. Rienner (Ed.), Beyond regulation: the ınformal economy in Latin America içinde. Boulder, CO: Lynne Rienner Publishers.
- Tunçel, H. (2003). “Anadolu Şehirlerinde Semt Pazarları”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1): 49-70.
- Tunçel, H. (2009). “Geleneksel Ticaret Mekânı Olarak Türkiye’de Haftalık Pazarlar”, e-Journal of New World Sciences Academy, 4(2): 35-52.
- Watson, S. (2006). City publics: the (dis)enchantments of urban encounters. London: Routledge.
- Watson, S. (2009). “The Magic of the Marketplace: Sociality in a Neglected Public Space”, Urban Studies, 46(8): 1577–1591.
- Young, I. (1990). Justice and the politics of difference. Princeton, NJ: Princeton University Press.
| APA | uzgören g (2021). Semt Pazarlarının Kentsel Yaşamda Sosyallik Temelli Kamusallığın Geliştirilmesindeki Rolü. , 1 - 19. 10.14744/tasarimkuram.2020.83702 |
| Chicago | uzgören gökçe Semt Pazarlarının Kentsel Yaşamda Sosyallik Temelli Kamusallığın Geliştirilmesindeki Rolü. (2021): 1 - 19. 10.14744/tasarimkuram.2020.83702 |
| MLA | uzgören gökçe Semt Pazarlarının Kentsel Yaşamda Sosyallik Temelli Kamusallığın Geliştirilmesindeki Rolü. , 2021, ss.1 - 19. 10.14744/tasarimkuram.2020.83702 |
| AMA | uzgören g Semt Pazarlarının Kentsel Yaşamda Sosyallik Temelli Kamusallığın Geliştirilmesindeki Rolü. . 2021; 1 - 19. 10.14744/tasarimkuram.2020.83702 |
| Vancouver | uzgören g Semt Pazarlarının Kentsel Yaşamda Sosyallik Temelli Kamusallığın Geliştirilmesindeki Rolü. . 2021; 1 - 19. 10.14744/tasarimkuram.2020.83702 |
| IEEE | uzgören g "Semt Pazarlarının Kentsel Yaşamda Sosyallik Temelli Kamusallığın Geliştirilmesindeki Rolü." , ss.1 - 19, 2021. 10.14744/tasarimkuram.2020.83702 |
| ISNAD | uzgören, gökçe. "Semt Pazarlarının Kentsel Yaşamda Sosyallik Temelli Kamusallığın Geliştirilmesindeki Rolü". (2021), 1-19. https://doi.org/10.14744/tasarimkuram.2020.83702 |
| APA | uzgören g (2021). Semt Pazarlarının Kentsel Yaşamda Sosyallik Temelli Kamusallığın Geliştirilmesindeki Rolü. Tasarım+Kuram, 17(32), 1 - 19. 10.14744/tasarimkuram.2020.83702 |
| Chicago | uzgören gökçe Semt Pazarlarının Kentsel Yaşamda Sosyallik Temelli Kamusallığın Geliştirilmesindeki Rolü. Tasarım+Kuram 17, no.32 (2021): 1 - 19. 10.14744/tasarimkuram.2020.83702 |
| MLA | uzgören gökçe Semt Pazarlarının Kentsel Yaşamda Sosyallik Temelli Kamusallığın Geliştirilmesindeki Rolü. Tasarım+Kuram, vol.17, no.32, 2021, ss.1 - 19. 10.14744/tasarimkuram.2020.83702 |
| AMA | uzgören g Semt Pazarlarının Kentsel Yaşamda Sosyallik Temelli Kamusallığın Geliştirilmesindeki Rolü. Tasarım+Kuram. 2021; 17(32): 1 - 19. 10.14744/tasarimkuram.2020.83702 |
| Vancouver | uzgören g Semt Pazarlarının Kentsel Yaşamda Sosyallik Temelli Kamusallığın Geliştirilmesindeki Rolü. Tasarım+Kuram. 2021; 17(32): 1 - 19. 10.14744/tasarimkuram.2020.83702 |
| IEEE | uzgören g "Semt Pazarlarının Kentsel Yaşamda Sosyallik Temelli Kamusallığın Geliştirilmesindeki Rolü." Tasarım+Kuram, 17, ss.1 - 19, 2021. 10.14744/tasarimkuram.2020.83702 |
| ISNAD | uzgören, gökçe. "Semt Pazarlarının Kentsel Yaşamda Sosyallik Temelli Kamusallığın Geliştirilmesindeki Rolü". Tasarım+Kuram 17/32 (2021), 1-19. https://doi.org/10.14744/tasarimkuram.2020.83702 |
