COVİD 19 AŞISI İLE İLGİLİ İNFODEMİNİN BİREYLERİN AŞI OLMA KARARINA ETKİSİ
Yıl: 2022 Cilt: 12 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 363 - 382 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.7456/11202100/011 İndeks Tarihi: 29-07-2022
COVİD 19 AŞISI İLE İLGİLİ İNFODEMİNİN BİREYLERİN AŞI OLMA KARARINA ETKİSİ
Öz: Covid 19 pandemisi ile birlikte gerek Türkiye’de gerekse dünya genelinde pandeminin büyüklüğü, hastalığın kökeni, bulaşma yolları, teşhisi, tedavisi vb. konulara yönelik gerçek dışı haberlerin hızla yayıldığı görülmüştür. Bunun bir neticesi olarak, Covid 19 pandemisi konusunda en yetkili kurumlardan biri olan Dünya Sağlık Örgütü bu durumu “infodemi” olarak adlandırmıştır. 2020 yılının Aralık ayından itibaren Türkiye’de Covid 19 aşılama çalışmalarının başlamasıyla birlikte aşı ile ilgili de pek çok infodemik bilgi hızla yayılmaya başlamıştır. Bu çalışmanın genel amacı, Türkiye’de Covid 19 aşısı ile ilgili yalan, yanlış ve komplo teorisi içeren bilgi ve haberlerin Samsun Üniversitesi öğrencilerinin aşı olma kararına etkisini tespit etmektir. Çalışmada veri toplama tekniği olarak ‘anket’ kullanılmıştır.Dijital ortamda hazırlanan anket Samsun Üniversitesi’nde okuyan tüm öğrencilere kısa mesaj yoluyla gönderilmiş ve 29.07.2021 - 16.08.2021 tarihleri arasında cevaplanan 517 anketin verileri çalışmada kullanılmıştır. Toplanan veriler nicel olarak incelenmiş ve ankette yer alan açık uçlu sorulara verilen cevaplardan dikkat çekici olanları da araştırma bulgularına eklenerek yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda Samsun Üniversitesi öğrencilerinin genel olarak Covid 19 aşısına yönelik yalan haberlerden dolayı endişelendikleri ve bu haberlerin aşı olma kararlarını etkilediği ortaya çıkmıştır.
Anahtar Kelime: THE EFFECT OF THE COVİD-19 VACCINE-RELATED INFODEMIC ON INDIVIDUALS' DECISION TO VACCINATE
Öz: With the Covid 19 epidemic, it has been observed that untrue news about issues such as the size of the epidemic, the origin of the disease, the ways of transmission, diagnosis and treatment, both in Turkey and around the world, spread rapidly. As a result of this, the World Health Organization, one of the most authoritative institutions on the Covid 19 epidemic, has named this situation "infodemia". The start of Covid 19 vaccination studies in Turkey as of December 2020 has led to the rapid spread of many infodemic information about the vaccine. The general purpose of this study is to determine the effect of false, false and conspiracy theory information and news about the Covid 19 vaccine on the decision of Samsun University students to be vaccinated. In the study, 'questionnaire' was used as a data collection technique. The questionnaire prepared in the digital environment was sent via short message to all students at Samsun University and the data of 517 questionnaires answered between 29.07.2021 and 16.08.2021 were used in the study. The collected data were analyzed quantitatively and the remarkable answers to the open-ended questions in the questionnaire were added to the research findings and interpreted. As a result of the research, it was revealed that Samsun University students were generally worried about the fake news about the Covid 19 vaccine, and this news affected their decision to be vaccinated.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akbal, E. ve Gökler, ME. (2020). “COVID-19 Salgını Sürecinde Eksikliği Ortaya Çıkan Bir Gerçek: Sağlık Okuryazarlığı”, ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi. 5(COVID-19 Özel Sayısı), s. 148-155.
- Akyüz, S. S. (2021). “Aşı Karşıtlığı ve Şeffaflık Algısında İletişim Pratikleri ve Siyasal Atıf Aidiyetlerin Rolü”, Yeni Medya Elektronik Dergisi, 5 (2), s. 172-185.
- Akyüz, S. S., Kazaz, M. ve Gülnar, B. (2021). “İletişim Fakültesi Öğrencilerinin Sahte/Yalan Haberlerle İlgili Görüşlerine Yönelik Betimleyici Bir Çalışma” Selçuk İletişim, 14 (1), s. 216-239.
- Andreu-Sánchez, C. and Martín-Pascual, M.Á. (2020). “Fake images of the SARS-CoV-2 coronavirus in the communication of information at the beginning of the first Covid-19 pandemic”, El profesional de la información, 29(3), pp.1–10.
- BBC. (2020, Aralık 3). “Covid aşılarıyla ilgili komplo teorileri neler, bilim insanları bunları nasıl çürütüyor?”, BBC, 3 Aralık, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-55172316, Erişim Tarihi: 28.02.2022.
- BBC. (2021). “Covid aşıları kısırlığa yol açar mı, hastalığı geçirenler ne zaman olabilir, uzun vadeli etkileri neler?”, BBC, 18 Haziran, https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-57530274, Erişim Tarihi: 28.02.2022.
- BM Türkiye Haberler. (2020). “BM: COVID-19 hakkında yanlış bilginin yayılmasını önlemek için sosyal medya paylaşımınızın içeriğini bir kez daha düşünün”, BM Türkiye Haberler, 6 Temmuz, https://turkey.un.org/tr/52048-bm-covid-19-hakkinda-yanlis-bilginin-yayilmasini-onlemek-icinsosyal-medya-paylasiminizin, Erişim Tarihi: 28.02.2022.
- Çıtak, G. ve Aksoy, Ö. D. (2020). “Aşılamada Önemli Bir Engel: Aşı Reddi”, ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 7(2), s. 15-20.
- Dijital Haber Raporu. (2018). Reuters Institute for the Study of Journalism Digital News Report 2018, https://teyit.org/turkiye-sahtehabere-en-cok-maruzkalanulke#:~:text=Reuters%20Digital%20News%20Report%202018,internetteki%20yanl%C4%B1% C5%9F%20b ilgiden%20endi%C5%9Fe%20duyuyor, Erişim Tarihi: 10.01.2022.
- Dolu, İ., Söğüt, S. ve Cangöl, E. (2021). “Sağlık Alanında Çalışmayan Akademisyenlerin Aşı Reddi ile İlgili Görüşlerinin İncelenmesi”, Turkiye Klinikleri J Nurs Sci, 13(2), s. 287-94.
- Dünya Sağlık Örgütü. (2020). “Infodemic”, https://www.who.int/health-topics/infodemic#tab=tab_1, Erişim Tarihi: 21.02.2022.
- Edson C.T. Jr., Zheng, W.L. and Richard, L. (2018). “Defining ‘fake news’”., Digital Journalism, 6(2), pp. 137-153.
- Erkekoğlu, P., Köse, S. B. E., Balcı, A. ve Yirün, A. (2020). “Aşı kararsızlığı ve COVID-19’un etkileri”, Literatür Eczacılık Bilimleri Dergisi, 9(2), s. 208-220.
- Erozan Gürsel, E. (2020). “Pandeminin sinsi silahı: İnfodemi”, Dünya, 29 Eylül, https://www.dunya.com/dunyanin-iksi/pandeminin-sinsi-silahi-infodemi-haberi-483358, Erişim Tarihi: 21.02.2022.
- Gazete Duvar. (2021). “Faruk Bildirici: Gazetecinin ölümünden aşıyı suçlamanın alemi ne?”, Gazete Duvar, 1 Temmuz, https://www.gazeteduvar.com.tr/faruk-bildirici-gazetecinin-olumunden-asiyisuclamanin-alemi-ne-haber-1527210, Erişim Tarihi: 21.02.2022.
- Genç, Ç. (2021). “COVID-19 Pandemisinde Bilgi Edinme Kaynakları, Medya Kullanım Alışkanlıkları ve Aşıya Yönelik Tutumlar”, Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (36), s.178-202. DOI: 10.31123/akil.988587
- Groza, A. (2020). “Detecting fake news for the new coronavirus by reasoning on the Covid-19 ontology”, arXiv preprint, https://arxiv.org/abs/2004.12330, Erişim Tarihi: 21.02.2022.
- Güler, B. (2020). “İran'da sahte içkiden ölenlerin sayısı 800'e yaklaştı”, Anadolu Ajansı, 22 Haziran, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/iranda-sahte-ickidenolenlerin-sayisi-800e-yaklasti/1822904, Erişim Tarihi: 21.02.2022.
- Hürriyet. (2021). “Milyonlarca insan bu yüzden aşı olmuyor! Yalan haberlerin kaynağı bulundu”, Hürriyet, 26 Mayıs, https://www.hurriyet.com.tr/dunya/milyonlarca-insan-bu-yuzden-asi-olmuyoryalan-haberlerin-kaynagi-bulundu-41818736, Erişim Tarihi: 21.02.2022.
- İçişleri Bakanlığı Genelgesi. (2021). “Bazı Faaliyetler İçin PCR Testi Zorunluluğu Genelgesi” https://www.icisleri.gov.tr/bazi-faaliyetler-icin-pcr-testi-zorunlulugu-genelgesi-gonderildi, Erişim Tarihi: 21.02.2022.
- Kebelek, E. ve Yıldırım, B. (2021). “Covid-19 Pandemisinde Karantina Sürecine Girmiş Kişilerin İnternet Haber Siteleri ve Sosyal Medyadaki İnfodemiye İlişkin Tutumları”, Atatürk İletişim Dergisi, (22), s. 33-64. DOI: 10.32952/atauniiletisim.963918
- Kesgin, Y. ve Gül Ünlü, D. (2021). “COVID-19 Aşısı ve Yalan Haber: Aşılanma Öncesinde Bireylerin Yalan Haber İçeriklerini Fark Etme, Takip Etme ve Teyit Etme Eğilimlerinin Belirlenmesi”, Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, (35), s. 32-55. DOI: 10.16878/gsuilet.914875
- Keyes, R. (2019). Hakikat Ötesi Çağ: Günümüz Dünyasında Yalancılık ve Aldatma. Deli Dolu. Kricorian, K., Civen, R. ve Equils, O. (2021). COVID-19 vaccine hesitancy: misinformation and perceptions of vaccine safety. Human Vaccines & Immunotherapeutics, 1-8.
- Krippendorff, K. (1980). Content Analysis: An Introduction to is Methodology, Sage, Beverly Hills. Leask, J. (2020). Vaccines-lessons from three centuries of protest. https://www.nature.com/articles/d41586-020-02671-0
- Lockyer, B., Islam, S., Rahman, A., Dickerson, J., Pickett, K., Sheldon, T., Wright, J., McEachan, R., Sheard, L. ve Bradford Institute for Health Research Covid-19 Scientific Advisory Group (2021). “Understanding COVID-19 misinformation and vaccine hesitancy in context: Findings from a qualitative study involving citizens in Bradford”, UK. Health expectations: an international journal of public participation in health care and health policy, 24(4), pp. 1158–1167. https://doi.org/10.1111/hex.13240
- Loomba, S., de Figueiredo, A., Piatek, S. J., de Graaf, K. ve Larson, H. J. (2021). “Measuring the impact of COVID-19 vaccine misinformation on vaccination intent in the UK and USA”, Nature human behaviour, 5(3), pp. 337-348.
- Mert, E. (2021). “Anket, Çevrimiçi Anket Tekniği ve Çevrimiçi’nde Anket Uygulaması”, Mutlu Binark (Der.), Yeni Medya Çalışmalarında Araştırma Yöntem ve Teknikleri, İstanbul. Ayrıntı Yayınları, s. 93-123.
- Milliyet (2020). “Son dakika! Dünya bunu konuşuyor! Koronavirüs aşısıyla çip...” Milliyet, 15 Aralık, https://www.milliyet.com.tr/galeri/son-dakika-dunya-bunu-konusuyor-koronavirus-asisiyla-cip6380172/6, Erişim Tarihi: 15.01.2022.
- O'Connor, C. ve Murphy, M. (2020). “Going viral: doctors must tackle fake news in the covid-19 pandemic”. BMJ (Clinical research ed.), 369, m1587. doi:10.1136/bmj.m1587
- Ofcom Report. (2021). “Covid-19 news and information: consumption and attitudes”, https://www.ofcom.org.uk/research-and-data/tv-radio-and-on-demand/news-media/coronavirus-newsconsumption-attitudes-behaviour, Erişim Tarihi: 14.01.2022.
- Okyay, P. (2021). “COVID-19 Pandemisinin Mevcut Durumu ve Gelecek Öngörüleri”, Sağlık Bilimlerinde İleri Araştırmalar Dergisi, 4(1), s. 97-103.
- Sala, C. H. ve Bragulat, E. J. (2004). “A program to perform Ward’s clustering method on several regionalized variables”, Computers & Geosciences, 30, pp. 881–886.
- Sarıoğlu, E. B. ve Turan, E. (2020). “COVID-19 ile ilgili haberlerde bilginin yeniden üretilmesi sürecinin infodemik açıdan analizi”, Turkish Studies, 15(6), s. 819-837.
- Sönmez, V. ve Alacapınar, F.G. (2019). Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Gözden Geçirilmiş 7. Baskı. Ankara: Anı Yayıncılık.
- T.C. Sağlık Bakanlığı. (2011). Sağlığın Teşviki ve Geliştirilmesi Sözlüğü. Bakanlık Yayın No: 814. https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/Sa%C4%9Fl%C4%B1%C4%9F%C4%B1n%20Te%C5 %9Fviki%20S%C3%B6zl%C3%BCk.pdf, Erişim Tarihi: 14.01.2022.
- TC. Sağlık Bakanlığı. (2018). Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Düzeyi ve İlişkili Faktörleri Araştırması. https://sggm.saglik.gov.tr/Eklenti/39699/0/soya-rapor-1pdf.pdf, Erişim Tarihi: 14.01.2022
- T.C. Sağlık Bakanlığı. (2019). T.C. Sağlık Bakanlığı 2019-2023 Stratejik Planı. https://stratejikplan.saglik.gov.tr/files/TC-Saglik-Bakanligi-2019-2023-Stratejik-Plan-WebKatalog.pdf, Erişim Tarihi: 14.01.2022.
- TRT Akademi. (2020). İnfodemi Araştırması Raporu. https://trtakademi.net/koronavirus-kategori/trtakademi-infodemi-arastirmasi-raporu/, Erişim Tarihi: 14.01.2022.
- Türkiye Bilimler Akademisi. (2020). Covid-19 Pandemi Değerlendirme Raporu. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları.
- Vosoughi, S., Roy, D. ve Aral, S. (2018). “The spread of true and false news online”, Science, 357(6380), pp. 1146-1151.
- We Are Social. (2021). Digital in 2021. https://recrodigital.com/dijital-2021-raporunda-turkiye-vedunyada-internet-ve-sosyal-medya-kullanimi-karsilastirmasi-ocak-2021/, Erişim Tarihi: 14.01.2022.
- Wilson S. L. ve Wiysonge C. (2020). “Social media and vaccine hesitancy”, BMJ Global Health, 5e004206 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33097547/, Erişim Tarihi: 14.01.2022.
- Yalman, F. (2021). “Aşı Kabulünü Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma”, İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 9 (2) , 706-719. DOI: 10.33715/inonusaglik.827895.
APA | ERGÜNEY M, KARA B (2022). COVİD 19 AŞISI İLE İLGİLİ İNFODEMİNİN BİREYLERİN AŞI OLMA KARARINA ETKİSİ. , 363 - 382. 10.7456/11202100/011 |
Chicago | ERGÜNEY MERVE,KARA Betül COVİD 19 AŞISI İLE İLGİLİ İNFODEMİNİN BİREYLERİN AŞI OLMA KARARINA ETKİSİ. (2022): 363 - 382. 10.7456/11202100/011 |
MLA | ERGÜNEY MERVE,KARA Betül COVİD 19 AŞISI İLE İLGİLİ İNFODEMİNİN BİREYLERİN AŞI OLMA KARARINA ETKİSİ. , 2022, ss.363 - 382. 10.7456/11202100/011 |
AMA | ERGÜNEY M,KARA B COVİD 19 AŞISI İLE İLGİLİ İNFODEMİNİN BİREYLERİN AŞI OLMA KARARINA ETKİSİ. . 2022; 363 - 382. 10.7456/11202100/011 |
Vancouver | ERGÜNEY M,KARA B COVİD 19 AŞISI İLE İLGİLİ İNFODEMİNİN BİREYLERİN AŞI OLMA KARARINA ETKİSİ. . 2022; 363 - 382. 10.7456/11202100/011 |
IEEE | ERGÜNEY M,KARA B "COVİD 19 AŞISI İLE İLGİLİ İNFODEMİNİN BİREYLERİN AŞI OLMA KARARINA ETKİSİ." , ss.363 - 382, 2022. 10.7456/11202100/011 |
ISNAD | ERGÜNEY, MERVE - KARA, Betül. "COVİD 19 AŞISI İLE İLGİLİ İNFODEMİNİN BİREYLERİN AŞI OLMA KARARINA ETKİSİ". (2022), 363-382. https://doi.org/10.7456/11202100/011 |
APA | ERGÜNEY M, KARA B (2022). COVİD 19 AŞISI İLE İLGİLİ İNFODEMİNİN BİREYLERİN AŞI OLMA KARARINA ETKİSİ. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 12(2), 363 - 382. 10.7456/11202100/011 |
Chicago | ERGÜNEY MERVE,KARA Betül COVİD 19 AŞISI İLE İLGİLİ İNFODEMİNİN BİREYLERİN AŞI OLMA KARARINA ETKİSİ. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication 12, no.2 (2022): 363 - 382. 10.7456/11202100/011 |
MLA | ERGÜNEY MERVE,KARA Betül COVİD 19 AŞISI İLE İLGİLİ İNFODEMİNİN BİREYLERİN AŞI OLMA KARARINA ETKİSİ. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, vol.12, no.2, 2022, ss.363 - 382. 10.7456/11202100/011 |
AMA | ERGÜNEY M,KARA B COVİD 19 AŞISI İLE İLGİLİ İNFODEMİNİN BİREYLERİN AŞI OLMA KARARINA ETKİSİ. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication. 2022; 12(2): 363 - 382. 10.7456/11202100/011 |
Vancouver | ERGÜNEY M,KARA B COVİD 19 AŞISI İLE İLGİLİ İNFODEMİNİN BİREYLERİN AŞI OLMA KARARINA ETKİSİ. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication. 2022; 12(2): 363 - 382. 10.7456/11202100/011 |
IEEE | ERGÜNEY M,KARA B "COVİD 19 AŞISI İLE İLGİLİ İNFODEMİNİN BİREYLERİN AŞI OLMA KARARINA ETKİSİ." The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 12, ss.363 - 382, 2022. 10.7456/11202100/011 |
ISNAD | ERGÜNEY, MERVE - KARA, Betül. "COVİD 19 AŞISI İLE İLGİLİ İNFODEMİNİN BİREYLERİN AŞI OLMA KARARINA ETKİSİ". The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication 12/2 (2022), 363-382. https://doi.org/10.7456/11202100/011 |