KAMU HUKUKU AÇISINDAN
MÜLKİYET HAKKININ
KAMU YARARI İLE İMTİHANI -
KAMULAŞTIRMA VE
ACELE KAMULAŞTIRMA KARARLARI
ÇERÇEVESİNDE TESPİTLER

akgül, mehmet emin

KAMU HUKUKU AÇISINDAN MÜLKİYET HAKKININ KAMU YARARI İLE İMTİHANI - KAMULAŞTIRMA VE ACELE KAMULAŞTIRMA KARARLARI ÇERÇEVESİNDE TESPİTLER

Mehmet Emin AKGÜL (Başkent Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, İdare Hukuku Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

75 13

Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 1391 - 1446 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 27-05-2022

KAMU HUKUKU AÇISINDAN MÜLKİYET HAKKININ KAMU YARARI İLE İMTİHANI - KAMULAŞTIRMA VE ACELE KAMULAŞTIRMA KARARLARI ÇERÇEVESİNDE TESPİTLER

Öz:

Mülkiyet hakkı, hak ve özgürlükleri ifade eden metinler içinde çok eski tarihlerden itibaren yer bulmuştur. 1789 tarihli Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesinde insanın doğal ve devredilmez hakları içinde özgürlük, güvenlik ve baskıya karşı direnmek hakkı ile birlikte mülkiyet hakkı da yer almıştır. Mülkiyet hakkı esnek bir kavramdır. Bir tanım vermek gerekirse mülkiyet hakkı, sahibine hakkın konusu olan şeyi kullanma (usus), semerelerinden yararlanma (fructus), ve tüketme (abusus) yetkileri sağlar. Temel hak ve özgürlüklerin anayasadaki esaslara uygun olarak kanunla sınırlanması mümkündür. Mülkiyet hakkı üzerine anayasadaki esaslara göre getirilecek sınırlamaların kanunla olması, bireysel çıkarla kamu yararı arasındaki dengeyi kurması gerekir. Mülkiyet hakkı üzerinde kamulaştırma yoluyla sınırlandırma yapılabilir. Devlet ve kamu tüzel kişileri, kamulaştırma usulünü 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunundaki esaslar dâhilinde kullanması gereklidir. Aynı kanunda belirtilen istisnai durumlarda ise acele kamulaştırma yoluyla idare tarafından bireyin mülkiyet hakkı sınırlanmaktadır. Hukuk devletinde anayasa ve uluslararası sözleşmelerle güvence altına alınan mülkiyet hakkının sınırlanmasında kullanılan kamulaştırma ve acele kamulaştırma işlemlerinin yargısal denetimi kamu yararının, hukuki güvenliğin ve kanuni idare ilkesinin tesisinde önemlidir.

Anahtar Kelime:

THE TESTING OF THE PROPERTY RIGHT IN TERMS OF PUBLIC LAW WITH THE PUBLIC INTEREST - DETERMINATIONS IN THE FRAMEWORK OF EXPROPRIATION AND URGENT EXPROPRIATION JUDGEMENTS

Öz:

Right to property has placed in the declarations having fundamentals rights and freedoms for ancient times. Right to property in natural and imprescriptible rights of man has also taken part with right to liberty, property, safety and resistance against oppression in Declaration of the Rights of Man and of the Citizen (1789). Right to property has a flexible context. If a defining for right to property is required, right to property provides authority to the owner for using, profit and consuming. Restriction of fundamental rights and freedoms is possible by law and in conformity with Constitution. Restrictions of right to property in conformity with Constitution must be only by law and shall set the balance between public interest and personal interest. Right to property may be restricted by expropriation. The State and public corporations must apply the expropriation method in conformity with Expropriation Act (Nu.: 2947). In exceptional cases defined in the same act (Nu.: 2947), right to property of individual shall be restricted by the administration through urgent expropriation. The judicial review of expropriation and urgent expropriation transactions used for limiting the right to property is essential for setting the public interest, principal of legal security and legal administration.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

AKILLIOĞLU Tekin, “Kamu Yararı Kavramı Üzerine Düşünceler”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 2, ss. 3-15.
AKBULUT Örsan Ö., Siyaset ve Yönetim İlişkisi, Kuramsal ve Eleştirel Bir Yaklaşım, 2. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2009.
AKSOYLU Özge, “Çevrenin Korunması ve Kamu Yararları Çatışması-Danıştay ve Conseil d’Etat İçtihatlarına Karşılaştırmalı Bir Bakış-”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2011/2, s. 139-254.
AKYILDIZ Fulya, “Sosyal Devlet Tarihe Gömülürken “Kamu Yararı” ve “Sosyal Hizmet” Kavramlarını Yeniden Düşünmek”, https://www.researchgate.net/ publication/ 332864291_Sosyal_Devlet_Tarihe_Gomulurken_Kamu_Yarari_Ve_Sosyal_Hi zmet_Kavramlarini_Yeniden_Dusunmek (Erişim Tarihi: 26.06.2021).
AKYILMAZ Bahtiyar / SEZGİNER Murat / KAYA Cemil, Türk İdare Hukuku, Savaş Yayınevi, Ankara, 2020.
ANTALYA Gökhan, Hukuk Teorisi Cilt 1, 2. Baskı, Seçkin Kitabevi, 2020. ATAY E. Ethem, Hukuk Başlangıcı, 7. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara, 2019. ATAY E. Ethem, İdare Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 2018.
BULUT Nihat, “Mülkiyet Konusundaki Temel Yaklaşımlar ve Türk Anayasasında Mülkiyet Hakkı”, EÜHFD C. X, S. 3-4 (2006), ss. 15-26.
BOYAR Oya, “Mülkiyet Hakkı, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa- Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kapsamında bir İnceleme”, İnsan Hakları Avrupa sözleşmesi ve Anayasa-Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kapsamında Bir İnceleme, Edit: Sibel İNCEOĞLU, Avrupa Konseyi, Şen Matbaa, Ankara 2013. ss. 495-532
Celebrating the Scenic Hudson Decision, https://www.scenichudson.org/viewfin der/celebrating-the-scenic-hudson-decision/ (Erişim Tarihi: 18.07.2021).
Council of Europe, Guide on Article 1 of Protocol No. 1 to the European Convention on Human Rights, Protection of property, Updated on 30 April 2021 s. 27-29 https://www.echr.coe.int/Documents/Guide_Art_1_Protocol_1_ENG.pdf. (Erişim Tarihi: 18. 07.2021).
ÇAĞLAYAN Ramazan, İdare Hukuku Dersleri, 8. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2020.
ÇAKMAK Münci, İdare Hukukunda Kuramsal Olarak Kamu Yararı, Seçkin, Ankara, 2013.
DUMAN Özgür / FIRTINA Umut /ÖZDEMİR AKCA Ayşe Didem / ŞAHİNER Muhammed Emin / ŞENOL Eşref Uğur / ALTIN Mahmut / ÖZCAN Olcay / TUTAL Ozan, Mülkiyet Hakkı Karar Özetleri, Edit: Murat Şen, Taylan Barın, Anayasa Mahkemesi Yayınları, Ankara, 2020, AYMmulkiyet_karar_ozet.pdf (Erişim Tarihi: 18.07.2021).
EREN Fikret, Mülkiyet Hukuku, 5. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2020. GEMALMAZ H. Burak, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Açısından Mülkiyet Hakkının Sınırlanmasında “Adil Denge” İlkesi”, ÎÜHFM, C. LXIX, S. l-2, 2011, ss. 649-674.
GEMALMAZ H. Burak, Mülkiyet Hakkı Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi - 6, Nisan 2018 Avrupa Konseyi Ankara Program Ofisi, www.coe.int/ankara (Erişim Tarihi: 01.06.2021).
GÖLCÜKLÜ Mehmet Ali, Acele Kamulaştırma, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2017. GÖREN Zafer, “Sosyal Devlet”, ss. 3-18, https://hukuk.deu.edu.tr/wpcontent/ uploads/ 2020/01/Z.Goren1.pdf (Erişim Tarihi: 30.05.2021).
GÖZLER Kemal, İdare Hukuku, Cilt II, Ekin Kitabevi, Bursa, 2003.
GÖZLER Kemal, İdare Hukuku Dersleri, 20. Baskı, Ekin Kitabevi, Bursa, 2018.
GÜRİZ Adnan, Hukuk Felsefesi, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2011.
Hak ve Özgürlükler Antolojisi, Editör: Prof. Dr. Coşkun Can Aktan Gözden Geçirilmiş ve Yenilenmiş 3. Baskı Hak İşçi Sendikaları Konfederasyonu, Ankara, 2018, ss. 14-75.
HARRIS D.J. / O’BOYLE M. / BATES E.P. / BUCKLEY C.M., Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hukuku, Oxford University Press, Avrupa Konseyi, 2013 (Türkçe birinci baskı).
İLGEZDİ Ali Rıza, GÜÇLÜ Cem, SÖNMEZ Eren, Adım Adım Acele Kamulaştırma, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2019.
İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi (1789), http://dusuncetarihi.kapadokya.edu.tr/ makale/insan-ve-yurttas-haklari-bildirisi-1789.html (Erişim Tarihi: 08.06.2021).
KAYA Cemil, Kararlarından Hareketle Kamu Yararına Danıştay’ın Bakışı, XII Levha, İstanbul, 2011.
KAPLAN Onur, “Danıştay Kararları Işığında Acele Kamulaştırmalarda “Aceleliğine Karar Verilen Haller” Bakımından Bir Değerlendirme”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 24, Sayı 1, Haziran 2018, ss. 176-196.
KARAHANOĞULLARI Onur, İdarenin Hukukla Kavranması: Yasallık ve İdari İşlemler (Yargı Kararlarına Dayalı Bir İnceleme), 2. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2012.
KARAHANOĞULLARI Onur, Kamu Hizmeti (Kavram ve Hukuksal Rejim), Turhan Kitabevi, Ankara, 2015.
KORKUT Levent, “Temel Hak ve Özgürlüklerin Bir Sınırlama Nedeni Olarak Kamu Yararı Kavramı”, Liberal Düşünce, Cilt: 11, No: 44, Güz 2006, ss. 77-98.
http://www.libertedownload.com/LD/arsiv/44/06-levent-korkut-ozgurluklerinbir- sinirlama-nedeni.pdf (Erişim Tarihi: 10.07.2021).
KUTLU GÜRSEL Meltem, Kamulaştırma Hukuku, 3. Baskı, Seçkin Kitabevi, Ankara, 2019.
LOCKE John, Yönetim Üzerine İkinci İnceleme, 4. Baskı, Çev: Doç. Dr. Fahri Bakırcı, Tarcan Matbaası, Ankara, 2018.
OĞUZMAN M. Kemal / BARLAS Nami, Medeni Hukuk, 21. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2015.
ONAR Sıddık Sami, İdare Hukukunun Umumi Esasları, Cilt: III, Üçüncü Bası, Akgün Matbaası, İstanbul.
ÖZAY İl Han, İkinci Bine Kavuşurken Günışığında Yönetim, Alfa Kitabevi, İstanbul, 1994.
ÖZBUDUN Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2017.
ÖZKAYA ÖZLÜER Ilgın, “Riskli Alan Kararları ve Acele Kamulaştırma Uygulaması”, Ankara Üni. Hukuk Fak. Dergisi, 67 (3) 2018, ss. 635-655.
Sosyal Devlet PEKTAŞ Zafer / DERDİMAN Ramazan, “Kamu Hizmetlerinin Özel Teşebbüslere Gördürülmesi Açısından Anlayışının İçeriği ve Değeri”, ss. 15-74, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/727971 (Erişim Tarihi: 27.06.2021).
REKOSH Edvin, “Who Defines the Public Interest? Public Interest Law Strategies in Central and Eastern Europe”, International Journal of Human Rights, Year 2, Number 2, 2005, ss. 55-96.
SANCAKDAR Oğuz / ÖNÜT Lale Burcu / DOĞAN Eser Us / KASAPOĞLU TURHAN Mine / SEYHAN Serkan, İdare Hukuku Teorik Çalışma Kitabı, 8. Baskı, Seçkin Kitabevi, Ankara, 2019.
SOYSAL Mümtaz, 100 Soruda Anayasanın Anlamı, Gerçek Yayınevi, Sekizinci Baskı, 1990.
ŞİMŞEK Suat, Türk Hukukunda ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde Mülkiyet Hakkı, T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayın No: 2011/413, Ankara, 2011.
ŞİMŞEK Suat, “Mülkiyet Hakkının Kapsamı, Sınırlandırma Nedenleri ve Şartları Açısından 1982 Anayasası ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi: Karşılaştırmalı Bir Analiz -I”, TBB Dergisi, 2010 (91), ss. 181-228.
Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi https://islamansiklopedisi.org.tr/ mülkiyet (Erişim Tarihi: 01.06.2021).
TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI (GEREKÇELİ) Hazırlayanlar: Yunus Emre Yılmazoğlu İsmail Emrah Perdecioğlu Anayasa Mahkemesi Yayınları, 2019, https://www.anayasa.gov.tr/media/6382/gerekçeli_anayasa.pdf (Erişim Tarihi: 01.06.2021).
UYANIK Halit, Ekonomik Kamu Yararı Kavramının Türk İdare Hukukundaki Anlam ve İşlevi, XII Levha, İstanbul, 2013. YILMAZOĞLU Yunus Emre / DUMAN Özgür, “Acele Kamulaştırmanın Mülkiyet Hakkı Bakımından Yol Açtığı Meseleler: “Anayasa Mahkemesinin “Ali Ekber Akyol ve Diğerleri” ile “Ali Hıdır Akyol ile Diğerleri” Kararlarının Analizi”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Yıl 6, Sayı 11, 2018, ss. 513-583. İnternet Siteleri Legal Information Institute, “Strict Scrutiny”, https://www.law.cornell.edu/wex/ strict_ scrutiny (Erişim Tarihi: 18.07.2021).
https://definitions.uslegal.com/c/compelling-state-interest-test/ (Erişim Tarihi: 18.07.2021). https://www.echr.coe.int/documents/convention_tur.pdf (Erişim Tarihi: 08.06.2021). https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 27.05.2021).
https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/09/Türk-Hukukunda-ve-Avrupa-İnsan-Hakları- Sözleşmesinde - Mülkiyet -Hakkı.pdf (Erişim Tarihi: 01.06.2021). https://www.echr.coe.int/Documents/Stats_violation_2020_ENG.pdf (Erişim Tarihi: 02.06.2021).
Anayasa Mahkemesi ve Danıştay Kararları AYM Kararı, E: 2018/99 K: 2021/14 Karar Tarihi: 3/3/2021 R.G. Tarih-Sayısı: 7/5/2021-31477.
AYM, Cafer Sezgin ve diğerleri başvurusu Başvuru Nu.: 2018/20720, Karar Tarihi: 7/4/2021.
AYM, Süleyman Oktay Uras ve Sevtap Uras Başvurusu, No. 2014/11994, 9/3/2017.
AYM Kararı E. 2018/99 K.: 2021/14 Karar Tarihi: 3/3/2021 R.G. Tarih-Sayısı: 7/5/2021-31477 https://normkararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/ND/2021/14 (Erişim Tarihi: 11.07.2021).
T.C. DNŞ. 6. D., E. 2012/6974 T. 30.5.2013. https://lib.kazanci.com.tr/ (Erişim Tarihi: 20.07.2021).
T.C. DNŞ. İDDGK E. 2017/74 K. 2017/2034 T. 15.5.2017 https://lib.kazanci. com.tr/(Erişim Tarihi: 20.07.2021).
T.C. DNŞ. 6. D., E. 2019/443 K. 2020/9958. https://karararama.danistay.gov.tr/ getDokuman?id (Erişim Tarihi: 22.07.2021).
T.C. DNŞ. 6. D., E. 2019/439 K. 2020/9955, E. 2019/442 K. 2020/9957. https://karararama.danistay.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 20.07.2021).
T.C. DNŞ. 6. D., E. 2019/21461 K. 2020/12703. https://karararama.danistay.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 20.07.2021).
T.C. DNŞ. 6. D., E. 2019/21990, K. 2021/2445. https://karararama.danistay.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 20.07.2021).
T.C. DNŞ. 6. D., E. 2019/446 K. 2020/9960. T.C. DNŞ. 6.D., E. 2019/20430 K. 2020/12701. https://karararama.danistay.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 20.07.2021).
T.C. DNŞ. 6. D., E. 2019/12529 K. 2021/1089. https://karararama.danistay.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 20.07.2021).
T.C. İDDK E. 2020/1998 K. 1837. https://karararama.danistay.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 20.07.2021).
T.C. DNŞ İDDGK E. 2019/2399 K. 2019/4534 T. 17.10.2019, https://lib.kazanci. com.tr/kho3/ibb/files/iddgk-2019-2399.htm (Erişim Tarihi: 20.07.2021).
T.C. DNŞ. 6. D., E. 2019/21682 K. 2021/2441. https://karararama.danistay.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 20.07.2021).

APA	akgül m (2021). KAMU HUKUKU AÇISINDAN MÜLKİYET HAKKININ KAMU YARARI İLE İMTİHANI - KAMULAŞTIRMA VE ACELE KAMULAŞTIRMA KARARLARI ÇERÇEVESİNDE TESPİTLER. , 1391 - 1446.
Chicago	akgül mehmet emin KAMU HUKUKU AÇISINDAN MÜLKİYET HAKKININ KAMU YARARI İLE İMTİHANI - KAMULAŞTIRMA VE ACELE KAMULAŞTIRMA KARARLARI ÇERÇEVESİNDE TESPİTLER. (2021): 1391 - 1446.
MLA	akgül mehmet emin KAMU HUKUKU AÇISINDAN MÜLKİYET HAKKININ KAMU YARARI İLE İMTİHANI - KAMULAŞTIRMA VE ACELE KAMULAŞTIRMA KARARLARI ÇERÇEVESİNDE TESPİTLER. , 2021, ss.1391 - 1446.
AMA	akgül m KAMU HUKUKU AÇISINDAN MÜLKİYET HAKKININ KAMU YARARI İLE İMTİHANI - KAMULAŞTIRMA VE ACELE KAMULAŞTIRMA KARARLARI ÇERÇEVESİNDE TESPİTLER. . 2021; 1391 - 1446.
Vancouver	akgül m KAMU HUKUKU AÇISINDAN MÜLKİYET HAKKININ KAMU YARARI İLE İMTİHANI - KAMULAŞTIRMA VE ACELE KAMULAŞTIRMA KARARLARI ÇERÇEVESİNDE TESPİTLER. . 2021; 1391 - 1446.
IEEE	akgül m "KAMU HUKUKU AÇISINDAN MÜLKİYET HAKKININ KAMU YARARI İLE İMTİHANI - KAMULAŞTIRMA VE ACELE KAMULAŞTIRMA KARARLARI ÇERÇEVESİNDE TESPİTLER." , ss.1391 - 1446, 2021.
ISNAD	akgül, mehmet emin. "KAMU HUKUKU AÇISINDAN MÜLKİYET HAKKININ KAMU YARARI İLE İMTİHANI - KAMULAŞTIRMA VE ACELE KAMULAŞTIRMA KARARLARI ÇERÇEVESİNDE TESPİTLER". (2021), 1391-1446.

APA	akgül m (2021). KAMU HUKUKU AÇISINDAN MÜLKİYET HAKKININ KAMU YARARI İLE İMTİHANI - KAMULAŞTIRMA VE ACELE KAMULAŞTIRMA KARARLARI ÇERÇEVESİNDE TESPİTLER. Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 0(2), 1391 - 1446.
Chicago	akgül mehmet emin KAMU HUKUKU AÇISINDAN MÜLKİYET HAKKININ KAMU YARARI İLE İMTİHANI - KAMULAŞTIRMA VE ACELE KAMULAŞTIRMA KARARLARI ÇERÇEVESİNDE TESPİTLER. Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 0, no.2 (2021): 1391 - 1446.
MLA	akgül mehmet emin KAMU HUKUKU AÇISINDAN MÜLKİYET HAKKININ KAMU YARARI İLE İMTİHANI - KAMULAŞTIRMA VE ACELE KAMULAŞTIRMA KARARLARI ÇERÇEVESİNDE TESPİTLER. Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, vol.0, no.2, 2021, ss.1391 - 1446.
AMA	akgül m KAMU HUKUKU AÇISINDAN MÜLKİYET HAKKININ KAMU YARARI İLE İMTİHANI - KAMULAŞTIRMA VE ACELE KAMULAŞTIRMA KARARLARI ÇERÇEVESİNDE TESPİTLER. Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2021; 0(2): 1391 - 1446.
Vancouver	akgül m KAMU HUKUKU AÇISINDAN MÜLKİYET HAKKININ KAMU YARARI İLE İMTİHANI - KAMULAŞTIRMA VE ACELE KAMULAŞTIRMA KARARLARI ÇERÇEVESİNDE TESPİTLER. Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2021; 0(2): 1391 - 1446.
IEEE	akgül m "KAMU HUKUKU AÇISINDAN MÜLKİYET HAKKININ KAMU YARARI İLE İMTİHANI - KAMULAŞTIRMA VE ACELE KAMULAŞTIRMA KARARLARI ÇERÇEVESİNDE TESPİTLER." Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 0, ss.1391 - 1446, 2021.
ISNAD	akgül, mehmet emin. "KAMU HUKUKU AÇISINDAN MÜLKİYET HAKKININ KAMU YARARI İLE İMTİHANI - KAMULAŞTIRMA VE ACELE KAMULAŞTIRMA KARARLARI ÇERÇEVESİNDE TESPİTLER". Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2 (2021), 1391-1446.