Multipl Sklerozlu Hastalarda Yorgunluğun ve Günlük Yaşam Aktivitelerinin
Değerlendirilmesi

Üstünova, Anıl; Unsar, Serap

Multipl Sklerozlu Hastalarda Yorgunluğun ve Günlük Yaşam Aktivitelerinin Değerlendirilmesi

Anıl ÜSTÜNOVA, (Namık Kemal Üniversitesi, Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi, Tekirdağ, Türkiye)

Serap ÜNSAR (Trakya Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, İç Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Edirne, Türkiye)

Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi

3 2

Yıl: 2021 Cilt: 10 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 928 - 934 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-05-2022

Multipl Sklerozlu Hastalarda Yorgunluğun ve Günlük Yaşam Aktivitelerinin Değerlendirilmesi

Öz:

Kesitsel olarak planlanan çalışmada; Multiple Skleroz (MS) hastalarında yorgunluğun ve günlük yaşam aktivitelerinin değerlendirilmesi ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi amaçlandı. Araştırma Tekirdağ’da bir Tıp Fakültesi Hastanesi Nöroloji Polikliniği’ne kayıtlı 82 MS hastası ile Eylül 2015- Eylül 2016 tarihlerini arasında yürütüldü. Veriler katılımcıların sosyo-demografik ve hastalık ile ilgili özelliklerini içeren anket formu, Yorgunluk Şiddet Ölçeği (YŞÖ), Modifiye Barthell İndeksi (MBI) toplandı. Çalışmamızda MS’li hastalarda medeni durumun (p=0.016), çalışma durumunun (p=0,050), ateşli hastalık geçirme öyküsünün (p=0,012), yürürken yardımcı alet kullanmanın (p<0,001) yorgunluğa anlamlı bir etkisinin olduğu bulundu. MS’li hastaların YŞÖ puan ortalamaları ile MBI puanları arasında ters yönde anlamlı bir ilişki bulundu. MS’li hastaların yorgunluk düzeyleri arttıkça günlük yaşam aktivitelerine bağımlılık düzeyleri de arttı (p<0,001). Köy/kasabada yaşayan MS’li hastaların, seyahat etmeyenlerin, çalışmayan hastaların, RelapsingRemitting MS tanısı alanların, yürürken yardımcı alet kullanmayanların, baston kullananların MBI puan ortalamaları diğerlerine göre daha yüksek bulundu (p<0,05). Yaş arttıkça hastaların günlük yaşam aktivitelerine bağımlılık düzeyleri ve yorgunluğun şiddeti arttı (p<0,05). Sonuç olarak, sağlık çalışanlarına MS hastalarına tedavi ve bakım programları düzenlerken hastaların kişisel (yaş vb) ve hastalığa ilişkin (klinik tanı, MS atak vb.) özelliklerin göz önünde bulundurması ve benzer çalışmaların arttırılması önerilmektedir. Anahtar Kelimeler: Multiple Skleroz, Yorgunluk, Günlük yaşam aktivitesi

Anahtar Kelime:

Evaluation of Fatigue and Daily Life Activities in Patients with Multiple Sclerosis

Öz:

The aim of this; it was aimed to determine fatigue and activities of daily living in patients with Multiple Sclerosis (MS) and additionally affecting factors in fatique. This study was conducted with 82 patients with MS registered to the Neurology Policlinic of A University Faculty of Medicine in the dates September 2015 to semtember 2016. The data were collected by queationnaire including sociodemographic and disease related charactaristics, Fatigue Severity Scale (FVS), Modified Barthell Index (MBI). In our study, it was found that have marital status (p=0.016), working status (p=0.050), story of inflamatory disease (p=0.012) and usage of auxiliary tools while walking have a significant effect on fatigue in patients with MS. It was found that there was a significant association between FVS of and MBI scores. As fatigue severity of patients with MS increased, levels of daily life activity addiction increased too (p<0.001). It was found that MBI mean points of patients with MS, patients living village/town, patients who do not travel, do not work, take RelapsingRemitting MS diagnosis, do not use auxiliary tools while walking and use walking stick are higher than the others (p<0,05). As age of patients increased, levels of daily life activity addiction and fatique severity increased (p<0.05). In conclusion, it is suggested that healtcare professionals must consider personal (age etc.) and disease-spesific (clinical diagnosis, MS attack etc.) characteristics of MS patients while organizing treatment and care programs and increase of similar studies. Keywords: Multiple Sclerosis, Fatigue, Daily life activities

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Kesik, G. ve Özdemir, L. (2020). ‘’Multiple Skleroz Hastalarında Disfaji ve Disfajiye Yönelik Hemşirelik Yaklaşımları’’. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 13 (3), 437-443.
2. Bove, R. and Chitnis, T. (2013). ʻʻSexual Disparities in The Incidence and Course of MS’’. Clinimmunol, 149, 201-210.
3. Eraksoy, M, Bulut, S. ve Alp, R. (2013). Multipl Skleroz. In: M Emre (Ed.). Nöroloji Temel Kitabı (1112-36). İstanbul: Güneş Tıp Kitabevleri.
4. Sawcer, S, Hellenthal, G, Pirinen, M, Spencer, C.C, Patsopoulos N.A. and Moutsianas, L. (2011). ʻʻGenetic Risk and A Primary Role Forcell-Mediated Immunemechanisms in Multiplesclerosis’’. Nature, 10 (476), 214-219.
5. Randall, T.S. (2003). ʻʻManagıngthesymptoms of Multiple Sclerosis’’. New York, Demos Medical Publishing, 35-44.
6. Crayton, H. J. And Rossman, H.S. (2006). ‘’Managing The Symptoms of Multiple Sclerosis: A Multimodal Approach’’. Clinical Therapeutics, 28 (4), 445-60.
7. Tjalf, Z. (2011). ʻʻSymptom Management in Patients With Multiple Sclerosis’’. Journal of The Neurological Sciences, 311, 48-52.
8. Ward, N. and Winters, S. (2003). ʻʻResult of A Fatigue Management Programme in Multiple Sclerosis’’. British Journal of Nursing, 12 (18), 1075-1080.
9. Yvonne, B, Annelien, A, Raymond, M, Johan W.V. And Frans, R.V. (2009). ʻʻThe Psychology of Fatigue in Patients With Multiple Sclerosis: A Review’’. Journal of Psychosomatic Research, 66, 3-11.
10. Isuru, I, Cris, S.C. and Bruno, G. (2012). ʻʻFatigue İn Multiple Sclerosis’’. Journal of The Neurological Science, 323, 9-15.
11. Çetişli, K.N, Can, A.T. VE Doğru Hüzmeli, E. (2021). Multipl Skleroz. Armutlu K, (Ed.). In: Nörolojik Fizyoterapide Klinik Ölçümler ve Değerlendirmeler. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri, pp.75-82.
12. Kalb, R. (2007). ʻʻThe Emotional Aand Psychological İmpact of Multiple Sclerosis Relapses’’. J Neurol Sci, 256, 29-33.
13. Kesselring, J. (2004). “Neurorehabilitation in Multiplesclerosis-What Is Theevidence-Base’’. J Neurol, 251, 25-29.
14. James, F. and Julia, N. (2010). ʻʻFatigue Impact Scale’’. Occupational Medicine, 60-159.
15. Armutlu, K, Cetisli, K. N, Keser, I, Sümbüloğlu, V, İrem, A, Derya, G.Z. and Karabudak, R. (2007). The Validity and Reliability of The Fatigue Severity Scale in Turkish Multiple Sclerosis Patients’’. Int J Rehabil Res, 30 (1), 81- 85.
16. Mahoney, F.I. and Bartel, D.W. (1965). ‘’Functional Evaluation: The Barthel Index: A Simple Index of İndependence Useful in Scoring İmprovement İn The Rehabilitation of The Chronically Ill’’. Maryland State Medical Journal, 14, 61-65.
17. İdiman, E. (2002). ʻʻMultipl Sklerozda Beyin Omurilik Sıvısı’’. Turkiye Klinikleri J Neurol-Special Topics, 2, 50-57.
18. Siva, A. (2009). Merkezi Sinir Sisteminin Demiyelinizan Hastalıkları. Nöroloji Ders Kitabı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
19. Balcı, K. ve Armutlu, K. (2007). “Multipl Sklerozlu Hastalarda Gün İçi Yürüyüş Parametrelerinin Ve Günlük Yürüyüş Mesafesi Değerlerinin Karşılaştırılması”. Fizyoterapi Rehabilitasyon, 18 (3), 209-216.
20. Browne, P, Chandraratna, D, Angood, C, Tremlett, H, Baker C, Taylor, B.V. and Thompson, A.J. (2014). “Atlas of Multiplesclerosis 2013: A Growing Global Problem With Widespread Inequity”. Neurology, 83, 1022-1024.
21. Maghzi, A.H, Ghazavi, H, Ahsan, M, Etemadifar, M, Mousavi S, Khorvash, F. and Minagar, A. (2010). “Increasing Female Preponderance of Multiplesclerosis in Isfahan, Iran: A Population-Basedstudy”. Multscler, 16, 359-361.
22. Kılıç, A, Kurne, A, Baştan, B, Çıkrıkçı, İ, Funda, D. ve Buluş M. (2009). “Sekonder Progresif Faza Geçiş Döneminde Olan Multiplskleroz Hastalarında Mitoksantron Tedavisi: Klinik İzlem ve MRG Sonuçları”. Turk Norol Dergisi, 15, 64-70.
23. Erdem, H. (1998). “Multipl Sklerozda Semptomatik Tedavi”. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası. 51, 225-230.
24. Güler, S.B. ve Ersin F. (2018). “Multipl Skleroz Hastalarının Yaşam Kalitesi Ve Ruhsal Durumları”. Anadolu Hemşirelik Ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 21 (1), 42-50.
25. Mollaoğlu, M. ve Üstün, E. (2009). “Fatigue in Multiple Sclerosis Patients”. J Clin Nurs 18, 1231-1238.
26. Er, F. Ve Mollaoğlu, M. (2011). “Multiple Sklerozlu Hastalarda Yeti Yitimi ve Günlük Yaşam Aktivitelerinin İncelenmesi’’.Journal of Neurological Sciences, 28, 190- 203.
27. Kirazlı, Y, Akkoç, Y. ve Yaltırık, H. (2001). “Multipl Sklerozlu Hastalarda Yorgunluk”. Ege Fiz Tıp Reh Der, 7 (1-2), 39-43.
28. Lerdal, A, Celius, E.G. and Moum, T. (2003). “Fatigue And İts Association With Sociodemographic Variables Among Multiple Sclerosis Patients”. Mult Scler, 9, 509- 514.
29. Kaya, T, Karatepe, A.G, Demirhan, A, Günaydın, R. ve Gedizlioglu, Ç.P. (2009). “Multipl Sklerozlu Hastalarda Yorgunluk Ve İlişkili Faktörler”. J. Neurol Sci, 26 (2), 190-197.
30. Mills, R.G. and Young, C.A. (2010). “The Relationship Between Fatigue and Other Clinical Features of Multiple Sclerosis”. Mult Scler, 1, 1-9.
31. Kroencke, D.C, Lynch, S.G. And Denney, D.R. (2000). “Fatigue in Multiple Sclerosis: Relationship To Depression, Disability, and Disease Pattern”. Mult Scler, 6, 131-136.
32. Türkbay, T.G, Yıldırım, Y, Özakbas, S, Uzunel, F ve İdiman, E. (2004). “Multipl Sklerozlu Hastalarda Yorgunluk ve Yorgunluğun Etkisinin Değerlendirilmesi” Türk Nöroloji Dergisi, 10 (6), 515-520.

APA	Üstünova A, Unsar S (2021). Multipl Sklerozlu Hastalarda Yorgunluğun ve Günlük Yaşam Aktivitelerinin Değerlendirilmesi. , 928 - 934.
Chicago	Üstünova Anıl,Unsar Serap Multipl Sklerozlu Hastalarda Yorgunluğun ve Günlük Yaşam Aktivitelerinin Değerlendirilmesi. (2021): 928 - 934.
MLA	Üstünova Anıl,Unsar Serap Multipl Sklerozlu Hastalarda Yorgunluğun ve Günlük Yaşam Aktivitelerinin Değerlendirilmesi. , 2021, ss.928 - 934.
AMA	Üstünova A,Unsar S Multipl Sklerozlu Hastalarda Yorgunluğun ve Günlük Yaşam Aktivitelerinin Değerlendirilmesi. . 2021; 928 - 934.
Vancouver	Üstünova A,Unsar S Multipl Sklerozlu Hastalarda Yorgunluğun ve Günlük Yaşam Aktivitelerinin Değerlendirilmesi. . 2021; 928 - 934.
IEEE	Üstünova A,Unsar S "Multipl Sklerozlu Hastalarda Yorgunluğun ve Günlük Yaşam Aktivitelerinin Değerlendirilmesi." , ss.928 - 934, 2021.
ISNAD	Üstünova, Anıl - Unsar, Serap. "Multipl Sklerozlu Hastalarda Yorgunluğun ve Günlük Yaşam Aktivitelerinin Değerlendirilmesi". (2021), 928-934.

APA	Üstünova A, Unsar S (2021). Multipl Sklerozlu Hastalarda Yorgunluğun ve Günlük Yaşam Aktivitelerinin Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(4), 928 - 934.
Chicago	Üstünova Anıl,Unsar Serap Multipl Sklerozlu Hastalarda Yorgunluğun ve Günlük Yaşam Aktivitelerinin Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 10, no.4 (2021): 928 - 934.
MLA	Üstünova Anıl,Unsar Serap Multipl Sklerozlu Hastalarda Yorgunluğun ve Günlük Yaşam Aktivitelerinin Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, vol.10, no.4, 2021, ss.928 - 934.
AMA	Üstünova A,Unsar S Multipl Sklerozlu Hastalarda Yorgunluğun ve Günlük Yaşam Aktivitelerinin Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021; 10(4): 928 - 934.
Vancouver	Üstünova A,Unsar S Multipl Sklerozlu Hastalarda Yorgunluğun ve Günlük Yaşam Aktivitelerinin Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021; 10(4): 928 - 934.
IEEE	Üstünova A,Unsar S "Multipl Sklerozlu Hastalarda Yorgunluğun ve Günlük Yaşam Aktivitelerinin Değerlendirilmesi." Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10, ss.928 - 934, 2021.
ISNAD	Üstünova, Anıl - Unsar, Serap. "Multipl Sklerozlu Hastalarda Yorgunluğun ve Günlük Yaşam Aktivitelerinin Değerlendirilmesi". Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 10/4 (2021), 928-934.